Richard Pipes

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Richard Pipes in 2004

Richard Edgar Pipes, vaan oersprunk Ryszard Piepes (11 juli 1923, Cieszyn, Pole - 17 mei 2018, Cambridge, Massachusetts, VS) waor 'ne Pools-Amerikaansen historicus, gespecialiseerd in de historie vaan Rusland en de Sovjet-Unie. Heer stoont veural bekind um zien sterke anti-communistische hajding. In 1976 had heer de leiing euver Team B, 'n gróp analyste georganiseerd door de Amerikaanse Cental Intelligence Agency (of CIA) die strategieë en bute vaan 't Sovjet leger en 't Sovjet polletiek leiersjap analyseerde. Pipes is de pap vaan Daniel Pipes, dee ouch historicus is en expert is in Amerikaanse boetelandse zake en 't Midde-Ooste.

Pipes woort gebore in 'n Juudse femilie in 't Pools Cieszyn. Zien femilie en häöm moosten 't land oontvlöchte vaanwege de inval vaan Nazi-Duitsland. Heer kaom terech in de VS in 1940 en waor Amerikaans börger in 1943 wie heer de lochmach in góng. Vaan 1958 bis 1996 wèrkde Pipes aon de Harvard University.

Jäög

Richard Pipes waor gebore in 'n Joeds-Poolse femilie, genaomp Piepes, in Cieszyn (Duits: Teschen, allewijl neet wied vaan de Tsjechische grens), die neet häör Joedse relizjie praktiseerde. Ziene pap, Marek Piepes, waor 'ne zakemaan en zaot in 't Pools leger. Pipes vertèlde later tot heer ziech in zien jäög nog neet bezeg heelt mèt de Sovjets, of de Russe, umtot in zien regio de Poolse en Duitse cultuur väöl sterker waor. Wat häöm wel bij bleef waor tot wie heer 16 jaor aajd waor heer Adolf Hitler zaog rije door de straote vaan Warschau. In oktober 1939 vlöchde de ganse femilie. Zie kaome in de VS aon in juli 1940, naotot ze zeve maond laank door Italië hadde gereis. Richard Pipes zelf kraog 't Amerikaans börgersjap towgeweze in 1943 wie heer 'nen tied laank in de Amerikaanse lochmach zaot. Daonao studeerde heer aon drei versjèllende universiteite: Muskingum College, Cornell University en Harvard University. In 1946 trouwde heer mèt Eugenia Roth en kraog dao twie kinder mèt, o.w. ziene zoon Daniel Pipes, dee 'ne bekinden historicus euver 't Midde-Ooste zouw weure.

Team B

Pipes had vaanaof 1976 de leiing euver Team B, 'n gróp civiel experts en gepensioneerde legerfigure die wèrkde veur George H. W. Bush (Bush senior waor toen nog neet prizzedent vaan de VS, meh direktäör vaan de CIA; Bush senior is ouch neet te verwarre mèt ziene zoon George W. Bush, dee vaan 2001-2009 prizzedent waor). Team B waor op initiatief vaan 't Ministerie vaan Defensie opgeriech es tegekrach veur de CIA-gróp die bis toen min of mie de mach veur ziech allein had op 't terrein vaan 't analysere vaan Sovjet defensie. Die gróp waor Team A. Team A bestoond neet oet civiele experts gekoze door de euverheid, mer oet officieel figure oet de CIA. De hoop vaan 't Ministerie waor tot Team B deveur zouw zörge tot 'n agressiever hajding tege de Sovjet-Unie zouw weure oontwikkeld in de CIA. Wie te verwachde veel had Team B es groete kritiek tege de CIA tot de militair strategie en ambities vaan de Sovjet-Unie zwoer woorte oondersjat en soms zelfs verkierd woorte geïnterpreteerd.

Team B kraog hendeg väöl kritiek. Fred Kaplan, 'nen Amerikaanse journalis in internationaol relaties, sjreef euver Team B tot 't "oongeliek bliek te höbbe op bekans edere punt". Zoe heelt Pipes' gróp vol tot de Sovjet-Unie vaanaof 1976 'n "gigantisch en expanderend BNP" had (mer dat bleek later neet te kloppe) en bestempelde 't idee vaan de CIA tot de Sovjet-Unie in ikkenomische chaos verkierde es Sovjet propaganda. Ouch waor de gróp op e memint bis de conclusie gekoume tot de Sovjet-Unie versjèllende gevierleke waopes had oontwikkeld, zoewie 'ne nucleairen oonderziejer dee e systeem zouw gebruke wat neet aofhenkelek waor vaan actieve sonar (sound, navigation, ranging; geluid, navigatie, reike) en daorum neet te detectere veel door de bestaonde technologie. Eine CIA-wèrknummer neumde Team B 'n "kangaroo court", wat zoeget meint es 'n hof wat ziech neet hèlt aon de algemeine reigele en in wèrkelekheid wieneg professioneels veurstèlt .

Pipes neumde 't bewiesmatriaol vaan Team B "soft", ofwel mesjiens neet helbeweze, mer wel gans woersjijnelek. Door Pipes waor Team B "beneump um te zeuke nao bewies en te zien of me kin concludere tot de allewijle Sovjet strategie versjèlt vaan die vaan us [...]. 't Is noe beweze tot 't dat zoewiezoe is". In 1986 heelt Pipes vol tot Team B bijdroog aon 't creëere vaan realistischere defentiesjattinge.

Wèrk euver de Russische historie

Pipes sjreef versjèllende beuk euver Russische historie, boe-oonder Russia under the Old Regime (1974; Rusland oonder 't Aajd Rezjiem), The Russian Revolution (1990; de Rössische Rivvelutie) en Russia Under the Bolshevik Regime (1994; Rusland Oonder 't Bolsjeviek Rezjiem). Heer woort dèks geïnterviewd in de media euver oonderwerpe in Sovjethistorie en boetelandse affaires mèt de Sovjet-Unie en, later, de Russische Fidderatie. Zien wèrk versjeen in versjèllende dominante Amerikaanse media, zoewie Commentary, The New York Times en Times Literary Supplement. Op Harvard University gaof heer versjèllende vakke euver Tsaristisch Rusland, de Russische Rivvelutie en aander Rusland-gerelateerde vakke, en leide mie es 80 studènte nao hun doctoraot.

Pipes steit d'r um bekènd tot heer de origine vaan de Sovjet-Unie tröktrèk nao 't speciaal paad gevolg door 't 15e iews Muskovy ('t hertogdom vaan Moskou), en prizzenteert daomèt 'n Russische versie vaan de Sonderweg-hypothees (de Sonderweg is 'n theorie tot Duutsland 'n speciaal paad heet gevolg, in vergelieking mèt dat vaan zien Westerse buurlen - in ierste instantie woort dees theorie es patriottisch idee gebruuk, mer nao de Twiede Wereldoorlog woort 't veural gebruuk um 't Nazi-rezjiem te verklaore). In Pipes zien opinie versjèlde Muskovy in zoewied vaan d'n Europese staot tot 't konsep vaan privébezèt neet bestoont, en daomèt alles behuurd tot 't bezit vaan d'n Tsaar (of vaan d'n Hertog vaan Moskou, ietot 't Russisch riek woort oetgerope). In de ouge vaan Pipes heet dit speciaal paad wat Rusland heet genomme (mesjiens wel gedeiltelek umtot 't zoe beïnvloojd woort door de Mongole) d'r veur gezörg tot Rusland 'nen autocratische staot is gebleve mèt fóndeminteel aander weerdes es die vaan de Westerse wereld. Pipes zag tot dit Russisch patrimonialisme (e vörm vaan regiere boe-in alle mach direct vaanoet de leier kump en boe 't in essentie gei klaor versjèl gief tösse de publieke en privé sector) pas begós te veraandere wie Russische leiers dit perbeerde te veraandere door modernisering in de 19e ieuw, zoonder te zeuke nao wèrkeleke veraandering vaan de patrimoniale structuur vaan de Russische maotsjappij. Nao Pipes' meining waor 't dees unieke situatie die d'r veur zörgde tot Rusland in 1917 riep waor veur rivvelutie. Pipes bekritiseerd de weerdes die de radikaol intelligentsia vaan 't laat Russisch Riek d'r op naoheelde, en nömde hun ideeë fanatiek en neet kompetent um de realiteit oonder ouge te zien.

Pipes benaodrökde tot de Sovjet-Unie 'nen expansionistische, totalitaire staot waor dee ambieerde de wereld te euverheerse. Heer is ouch bekènd um 't idee tot de Oktoberrivvelutie 'ne coup waor, en neet 'n populaire algemeine revolt, dee de Russische mierderheid waor opgedrónge door 'n klein minderheid vaan 't volk, gemotiveerd door 'n klein gröpke intellectuele die naoderhand 'n dictatoriaol einpartijsysteem vestegde wat intolerant en repressief waor vaanaof 't vreug begin. Daomèt stèlde heer dus ouch tot 't systeem in ierste instantie al gein gooj intenties had. In Pipes' ouge waor de Rivvelutie 'nen totale ramp, umtot 't 'n klein sectie fanatieke intelligentsia de ruimde goof beleid oet te veure wat gaaroet neet realistisch waor.

In 1992 waor Pipes d'n expertgetuige in de Constitutionele Hof vaan Rusland en häör perces tege de Communistische Partij vaan de Sovjet-Unie.

Kritiek en verdeideging tege kritiek

Aleksandr Solženicyn

De Russische sjriever en historicus Aleksandr Solženicyn bejaomerde tot Pipes' wèrk "de Poolse variant vaan de Rössische historie" is. Pipes, op ziene beurt, besjöldegde Solženicyn devaan 'nen anti-Semitische Russischen ultranationalis te zien dee d'r op oet waor de zwaak kante vaan 't communisme te sjuive op de Jäö in plaots vaan touw te geve aon de Russische wortele vaan de Sovjet-Unie. Euver Solženicyns book Avgust Četyrnadcatogo (Август Четырнадсатого; Augustus 1914) sjreef Pipes: "Eder cultuur heet 'nen eigen anti-Semitischen tak. In Solženicyns geval is 't neet raciaol. 't Heet niks te make mèt blood. Heer is gaaroet geine racis; de vraog is fóndeminteel relizjieus en cultureel. Heer deilt zeker euvereinkomste mèt Dostojevski, dee 'ne fervente Christen en patriot waor en 'ne peerdswèlden anti-Semitiet. Solženitsyn is zoonder twiefel in de pakkes vaan 't Russisch extremistisch perspectief tot de Rivvelutie 'n daod waor vaan de Jäö". Pipes loog oet tot Solženitsyn ziene kiek vaan Sovjet communisme es volg waor: "Heer zag tot 't Marxisme e Westers idee waor geïmporteerd nao Rusland. Dewijl mien argumint is tot 't depe wortele heet in de Russische historie".

Revisioniste

't Oeuvre vaan Richard Pipes veroerzaakde väöl kritiek in de academische gemeinsjap. Veural zien interpretatie vaan de gebäörtenisse vaan 1917 woorte aongevalle door de sjaol vaan 't revisionisme, wat hendeg oonder invlooj stoont vaan de Franse Anneles Sjaol. Dees academici begoste in de zeventeger jaore in hun interpretatie vaan de Russische Rivvelutie te bassere op polletieke beweginge die vaan oonderaof dominant woorte in de Russische maotsjappij en dao-in bepaolde partije en leier prefereerde euver aander. Zie zoochte dus de veraanderinge in deen tied es veurnaomelek veroerzaak door 't volk vaan oonderaof, in plaots vaan door e klein elitair gröpke. 'n Paar vaan de bekèndere lui oet dees sjaol zien Lynne Viola en Sheila Fitzpatrick, die claime tot Pipes te väöl focuste op intellectuele es belaangrieke späölers. Peter Kenez, dee oets zien doctoraat haolde bij Pipes, stèlde tot Pipes nao Sovjet historie kiek es de veroerzaker vaan elend, in plaots vaan te kieke nao alles wat deil oetmaak vaan 'n historie. Pipes' critici stèlde dèks tot zien historisch wèrk de Sovjet-Unie te naodrökkelek wegzatte es d'n duuvel, in 'n poging "de klok 'n paar decennia trök te dreie wie de Kawwen Oorlog-demonologie de norm waor".

Pipes zien interpretatie vaan Lenin

Aander critici sjreve tot Pipes te väöl bezeg waor mèt, wat heer zelf neumde, Lenin zien "oonoetgesproke" assumpties en conclusies, dewijl heer negeerde wat Lenin wèrkelek zag. De Britse historicus Alexander Rabinowitch sjreef tot ederen kier wie e documint Pipes zien kruustoch veur Lenin te demonisere kost versterke, Pipes dat in detail commenteerde, wijl 'n documint wat Lenin in 'n minder negatief leech zit neet gecommenteerd woort door Pipes.

Contra-kritiek

Pipes, op zien beurt, vermierderde zien contra-kritiek tege de revisioniste wie de Sovjet-Unie in de negenteger jaore in 'ne vrije val terech waor gekoume. Heer besjöldegde de revisioniste devaan oonderzeuk en statistiek te negere, ideologische interpretatie vaan gebäörtenisse te steune, die d'r veur zörgde tot de rizzeltaote vaan hun wèrk "es oonleesbaar waor es tot 't irrelevant waor veur 't begriepe vaan 't oonderwerp". Heer stèlde tot hun poging de "historie vaan oonderaof" te analysere de hölpeloeze getroffene vaan 't totalitair rezjiem negeerde.

Brón

• Dit artikel is groetdeils vertaold vaan de Ingelse versie