Plosief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Plosief of oralen occlusief is inne fonetiek 'ne mitklinker wobie 't spraokkenaal wuuertj toegepaotj zodet de lóchstroum oetsjèdj.
Dees blokkaasj kan waere gemaak mitten tóngspits of 't tóngblaad ([t], [d]), 't echelste deil vanne tóng ([k], [g]), de luppe ([p], [b]) of de glottis ([ʔ]). Plosieve waeren óngersjeie vanne nasale, bie de litste blief de lóchstroum doorgaon dore naas, enne fricatieve, wobie 'n gedeildjelik blokkaasj veurkump meh de lóchstroum toch door kan gaon in 't spraokkenaal.
Alle spraoken oppe werreld höbbe plosieve, wovan de meiste mèndestes de stumloeas plosieve [p], [t] en [k]; al geldj det neet veur alle spraoke.
Oetspraok
[bewirk | brón bewèrke]Inne oetspraok van 'ne plosief kan me drie fazen óngersjeie:
- Aanvank: de lóchwaeg sluutj zodet gein lóch kan óntkómme;
- Vashajing of occlusie: de lóchwaeg blief toe, wodoor lichtelike drökversjille zich beginnen op te boewe;
- Looslaoting: de blokkaasj wuuertj opgehöffe; de loosgelaote lóchstroum vervaerdig 'ne plötseligen impuls, wodoor 'nen huuerbare klank óntsteit.
Nasaal occlusieve zeen saortgeliek. Tiejes d'n aanvank enne vashajing blief de lóchstroum doorgaon dore naas en bieje looslaoting kump geine plötseligen impuls.
Bie affricate zeen d'n aanvank en vashajing juus wie bie 'ne plosief, meh de looslaoting gesjèdj wie bie 'me fricatief.
Vörm
[bewirk | brón bewèrke]Plosieve kómmen in versjillige vörm veur. Zoea kónne ze-n óngersjied make tösse stumloeas en stumhöbbendj, lingdje en aspiraasje.