Moesson
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De moesson is d'n op vaste tieje trögkkómmendje windj inne troeape dae veur 'n halfjaor lang oet ein bepaoldje richting wejtj en daorop zón 180° van richting verangert. Dezen euvergank tösse de twieë moessons neump me de kentering. De windjrichting wuuert gebroek inne beneuming vanne moesson, wie de zuudwèsmoesson of de naordoeasmoesson. Dore verangering vanne windjrichting wuuert 'n anger saort lóch aangeveurd, wodoor 't waerbeeldj sterk verangert. Daoveur sprik m'n owwel vanne nate moesson ennen druuege moesson.
De bekandjste moesson is dae van India. Toet begin juni is 't naorde van India druueg, mer in juni, juli en augustus vèltj aeveväöl raengen es in e gans jaor in Wès-Europa. Daorop blief 't druueg toet in juni, wen de volgendje moesson aanbrik. In 't zuje van Afrika, op Indonesië en oppe Antille vèltj de raengentied geliek mitten Europese wintjer.
Me kan versjillige moessongebiede óngersjeie:
- Zuud-Azië en 't naordelik deil vannen Indischen Oceaan;
- Oeas-Azië, Zuudoeas-Azië, de Oeas-Sjinese enne Zuud-Sjinese Zieë;
- Indonesië zujelik vannen aevenieër, Naord-Australië en 't zuudwèstelik deil vanne Groeaten Oceaan;
- 't kusgebied van Wès-Afrika tösse 5°N en 20°N;
- de wèskus van Midden-Amerika.
De naoslaeg vanne moesson zeen 't dudelikste te óngersjeien in Zuud-Azië. Det kump dore groeate landjmassa van Azië en doordet de Himalayaberg 't Indisch subcontinent aafsluutj vanne kaaj lóch van hoger brèdjegraod.