Naar inhoud springen

Europese knien

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Knien

D'n Europese knien (Oryctolagus cuniculus) is e klein zoogdier oet de orde Knienechtege vaan oongeveer 40 cm laank. Wie alle knienechtege heet 't bies veer snietan. 't Oondersjeit ziech vaan d'n haos door zienen huppende, neet rennende gaank en korter oere. 't Bies is vaanajds endemisch in Zuid-Europa meh heet ziech euver e good deil vaan de wereld verspreid, dèks door minselek ingriepe. Ouch in Nederland en 't Belsj, boe ze op eige krach zien gekoume, zien ze algemein.

In vergelieking mèt aander bieste vèlt de paortied bij knijns zier ruim; in wermer streke kinne ze ziech zelfs 't jaor roond voortplante. Doortot ze ziech zoe oongewoen snel kinne veurplante vörme ze in nui gebiede dèks enorm sjaoj aon 't ecosysteem, zeker es dao gein roufdiere zien veur op ze te jaoge. Zoeget zuut me noe in Australië boe nao de introductie in 1859 vaan 24 knijns noe al hoonderde miljoene knijns leve, oondanks intensieve jach en de touwpassing vaan virusse. Nao verluip vaan tied raak 't econsysteem dao sjijns op ingestèld: epidemieë in Nederland vaan de viruskrenkdes Myxomatose en RHD zörgde veur 'n crisis in de doengebejer.

Knijns weure dèks es boerehoofdiere gehawwe en es hoesdiere. Veur 't lèste zien ze evels neet zoe gesjik es väöl lui meine: in 'n kouw störve de diere gemeinlik väöl ieder es in 't wild. Ze höbbe väöl ruimde en aondach nujeg, zoetot 't aon te raoje is knijns, wie hun en katte, vrij in hoes te laote loupe.

De snel voortplanting vaan knijns is spreekwoordelek. Zoe woort e groet gezin vaanajds 'n knienspiep geneump. De knien is ouch dèks symbool vaan seksualiteit: zoe is 't logo vaan Playboy e knienssilhouet. In Wes-Afrikaanse en Afro-Amerikaanse volksverhaole is de knien dèks de spotter: bekind woorte de verhaole vaan Broor Knien (Bre'r Rabbit).

Commons
Commons
Op de pazjena Category:Oryctolagus cuniculus van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje