Истрия

Истрия xорв. Istra, словен. Istra, итал. Istria
Орналасуы
45°15′40″ с. е. 13°54′16″ ш. б.45.2611° с. е. 13.9044° ш. б. / 45.2611; 13.9044
Акватория	Адрия теңізі
Елдер	Хорватия  Словения  Италия
Истрия
Истрия Ортаққорда

Истрия (хорв. және словен. Istra, итал. Istria) — Балқан түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан тарихи және географиялық аймақ. Истрия түбегі Адрия теңізіне шығып жатқан ең үлкен түбек болып табылады және қазіргі кезде Хорватия, Словения және Италия аумағында орналасқан. Истрияның Хорватиядағы аумағы Истрия жупаниясының құрамына кіреді. Аймақ өзінің бай мәдени мұрасы мен тарихи маңызымен ерекшеленеді.

Географиясы

Түбектің жалпы ауданы шамамен 3 600 км² құрайды. Ең биік нүктесі – Учка тауы, оның биіктігі 1 401 метрге жетеді. Истрияның жағалауы жартасты, ал кейбір жерлерде жазықтар мен құмды жағажайлар кездеседі. Батыс жағалауы ұзын және жартасты, ал шығыс жағалауы таулы келеді. Түбектің оңтүстік бөлігі кең әрі қыратты аймақтардан тұрады. Истрия жағалауында көптеген аралдар мен шағын топаралдар бар, олардың ең ірілері — Бриони аралдары.

Түбектің ішкі бөлігі ауыл шаруашылығына қолайлы, ол жерде зәйтүн майы мен шарап өндірісі дамыған. Истрия климаты жерортатеңіздік болып келеді, бұл оның ауыл шаруашылығы мен туризм үшін тартымды аймақ болуына ықпал етеді. Жаз айлары ыстық әрі құрғақ, ал қысы жұмсақ және жаңбырлы болады. Жылдық орташа температурасы шамамен 14 °C.

Аймақта көптеген табиғи ескерткіштер бар, олардың бірі — Лим шығанағы, ол Адрия теңізінен ішкі бөлікке еніп жатқан ұзын әрі терең тар аңғар. Сонымен қатар, Истрияның оңтүстігінде табиғи қорықтар және жануарлар мен өсімдіктерге бай Бриони ұлттық паркі орналасқан.

Тарихы

Пула қаласындағы амфитеатр

Истрияның тарихы мыңдаған жылдарға созылған және әртүрлі мәдениеттердің ықпалын көрсетеді. Ежелгі дәуірде Истрия түбегін иллириялықтар мекендеген. Бұл аймақта алғашқылардың бірі болып венеттер, кейіннен римдіктер өз билігін орнатты. Б.з.д. І ғасырда Рим империясы Истрияны толықтай жаулап алып, аймақты өздерінің стратегиялық және экономикалық орталықтарының бірі ретінде дамытты. Түбекте көптеген римдік қоныстар мен жолдар салынды, олардың кейбіреулері бүгінгі күнге дейін сақталған. Аймақтағы ең танымал тарихи нысан — Пула амфитеатры, римдік сәулет өнерінің тамаша үлгісі.

Рим империясы құлағаннан кейін, Истрия Византияның қоластына кірді, кейіннен ұзақ уақыт бойы готтар мен лангобардтар билігінде болды. Орта ғасырларда аймақ бірнеше рет билеушілерін ауыстырды, бірақ ең үлкен ықпалды Венеция республикасы тигізді. Венеция XIV ғасырдан бастап түбектің көп бөлігін өз бақылауына алды және Истрияның жағалауларында көптеген нығайтылған қалалар салынды. Венециялық кезең аймақтағы архитектуралық және мәдени дамуға үлкен әсерін тигізді, бұл әсіресе Ровинь мен Пореч қалаларында байқалады.

1797 жылы Венеция құлағаннан кейін, Истрия Аустрия империясының қолына өтті және Аустрия-Мажарстанның құрамына кірді. Аустрия-Мажарстан кезеңінде аймақ экономикалық тұрғыдан дамыды, айлақтар мен жолдар салынды. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Истрия Италияның қарамағына өтті. Бірақ Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін, 1947 жылы аймақтың басым бөлігі Югославияға берілді. Бүгінде Истрияның негізгі бөлігі Хорватияның құрамында, ал Словения мен Италия оның кейбір бөліктерін иемденеді.

Халқы

Истрия халқы көпұлтты және көптілді. Түбекте хорваттар, словендер, италиялықтар және басқа да этностар өмір сүреді. Аймақтағы ресми тілдер — хорват тілі мен словен тілі және кейбір аудандарда италиян тілі. Истрияда тұратын халықтың көпшілігі Рим-католик сенімін ұстанады, бірақ мұнда православ христиандары мен басқа да діни қауымдастықтар бар.