Kanoe
Kanoe (ingl. canoe, isp.canoa - "qayıq" sózinen; Karib teńizi hinduları tilinen ózlestirilgen) — túrli xalıqlardıń shúyge ornatılmaytuǵın eskek penen basqarılatuǵın kishi ólshemli qayıqları (kemeleri) ushın universal at. Bunday qayıqtı (kemeni) basqarıwdıń ózine tán ózgesheligi eskek esiw usılında bolıp - ol kepshege uqsas bir gúrekli eskek(ler) járdeminde ámelge asırıladı. Kanoe qayıǵında eskek esiwshi(ler) qayıqtıń túbine bir dizelep yamasa arnawlı otırǵıshta otıradı.
Etimologiya
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]"Kanoe" termini kóbinese oyıp islengen hám ásirese Arqa Amerika hindularınıń karkaslı qayıqlarına qarata qollanıladı. Ásirese qayıń tereginiń qabıǵı menen oralǵan karkaslı qayıqlar kópshilikke belgili. Sonday bolsa da ayırım qáwimler olardı qaplawda qaraǵay, xikori, lipa, shırsha kibi aǵashlar qabıǵınan yamasa haywan terisinen paydalanǵan. Túrli qáwimlerdiń kanoe qayıqları da ózleriniń pishinleri hám dúzilis ózgeshelikleri menen ajıralıp turǵan, sonıń menen birge, óz atlarına da iye bolǵan. Mısalı, ojibve hinduları olardı jiman, al eger qayıń tereginiń qabıǵınan islengen bolsa, onda wigwas'idjiman[1] dep ataydı.
Házirde kanoe qayıqları dúnya júzine belgili. Biraq kóbinese olar dástúriy formasın saqlaǵan halda, zamanagóy materiallardan islep shıǵarıladı. Zamanagóy islep shıǵarıwshılar olardı orawda aǵash taxtay, paner, arnawlı shúberek yamasa sintetik plyonka kibi materiallardan paydalanbaqta. Qosımsha aytıw kerek, búgingi kúnde tolıǵı menen alyuminiy yamasa plastmassadan tayarlanǵan túrleri, hátteki úplep isiriletuǵın kanoe qayıqları da bar.