Dalrjúpa

	; .
Ástand stofns
	; Ekki í útrýmingarhættu (IUCN)
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Dýraríki (Animalia);
Fylking:	Seildýr (Chordata);
Flokkur:	Fuglar (Aves);
Ættbálkur:	Hænsnfuglar (Galliformes);
Ætt:	Orraætt (Tetraonidae);
Ættkvísl:	Rjúpnaættkvísl (Lagopus);
Tegund:	L. lagopus;
Tvínefni
	Lagopus lagopus; (Linnaeus, 1758)
	; Útbreiðsla dalrjúpu.
Samheiti
	Lagopus albus; Lagopus medius Woldřich, 1893; Tetrao lagopus Linnaeus, 1758

Dalrjúpa (fræðiheiti: Lagopus lagopus) er lítill fugl af orraætt, um 35–44 cm að lengd. Dalrjúpan er staðfugl og verpir á heimskautasvæðum og norðlægum slóðum í Evrasíu, Norður-Ameríku neðan við trjálínu. Er hún að mestu eins og fjallarjúpa hvað varðar hegðun og fæðu. Er dalrjúpa um þriðjungi stærri en fjallarjúpa.

Undirtegundir

Nítján undirtegundir hafa verið viðurkenndar, með mismiklum ágreiningi þó. Munar litlu á útliti flestra, þó að L. l. scoticus sé tiltölulega sérstæð og sé jafnvel á stundum talin sjálfstæð tegund.is rather distinct. Aðgreiningin getur verið erfið því að fuglarnir skifta um búning nokkrum sinnum á ári:^[3]

hibernicus (Latham, 1787) - Írland
scotica (Latham, 1787) - Bretland
variegatus Salomonsen, 1936 - Þrándheimur, Noregi
lagopus (Linnaeus, 1758) - Skandinavía, Finnland og Norður-Evrópuhluti Rússlands
rossicus Serebrovsky, 1926 - Eystrasaltslöndin og mið Rússland
birulai Serebrovsky, 1926 - Novaya Sibir
koreni Thayer & Bangs, 1914 - Síbería
maior Lorenz, 1904 - Suðaustur Rússland, Norður Kazakhstan og Suðvestur-Síbería
brevirostris Hesse, 1912 - Altaifjöll og Sayan-fjöll
kozlowae Portenko, 1931 - Vestur-Mongólía
sserebrowsky Domaniewski, 1933 - Austur-Síbería
kamtschatkensis Momiyama, 1928 - Kamsjatka og Kúrileyjar
okadai Momiyama, 1928 - Sakalineyja
muriei Gabrielson & Lincoln, 1959 - Aljútaeyjar og Kódíak-eyjar
alexandrae Grinnell, 1909 - Alaska og Breska Kólumbía
alascensis Swarth, 1926 - Alaska
leucopterus Taverner, 1932 - Heimskautaeyjar Norður-Kanada
albus (Gmelin, 1789) - Norður-Kanada
ungavus Riley, 1911 - Norður Quebec og Norður Labrador
alleni Stejneger, 1884 - Nýfundanland

Dalrjúpa myndar einnig oft blendinga með skyldum tegundium; orra (Lyrurus tetrix), jarpa (Tetrastes bonasia) og einstöku sinnum með síberíuþiður (Tetrao urogallus), Falcipennis canadensis (ekkert íslenskt nafn) og fjallarjúpu (Lagopus muta).

Tilvísanir

↑ BirdLife International (2016). „Lagopus lagopus“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 2016: e.T22679460A89520690. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22679460A89520690.en. Sótt 12. nóvember 2021.
↑ BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus lagopus. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. https://www.iucnredlist.org. Downloaded on 8 July 2015.
↑ „Willow Grouse (Lagopus lagopus)“. Internet Bird Collection. Sótt 17. júlí 2013.

Heimildir

Dalrjúpa (Sarpur)

Þessi fuglagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

[iucn_status_12_November_2021-1] BirdLife International (2016). „Lagopus lagopus“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 2016: e.T22679460A89520690. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22679460A89520690.en. Sótt 12. nóvember 2021.

[IUCN_map-2] BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus lagopus. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. https://www.iucnredlist.org. Downloaded on 8 July 2015.

[IBC-3] „Willow Grouse (Lagopus lagopus)“. Internet Bird Collection. Sótt 17. júlí 2013.

[1]

[2]

[3]