Моартал:Ислам

Болалучарна · Юкъарло · Темаш · БӀаргазем · СовгӀаташ · Проекташ · ДӀадехар

Ислам

Ислам е Бусалба ди (Ӏар. الإسلام‎ — аль-Исла́ьм — мутӀахь хилар (Далла)) — дерригача Лаьтта дӀа-хьа баьржа бола дунен ди. Цун бух ба цаӀ волча Даьлах (АллахӀах) тешари (Тавхьид) Мухьаммад (саллаллахӀу ӀалейхӀи ва саллам) тӀехьара пайхамар а Даьла Элча а хилар къоабалдари. ИбрахӀим пайхамарах хьадаьннача динашта юкъера ди ба Ислам. Из хьахиннаб VII (ворхлагӀча) бӀаьшаре Ӏарбий ахгӀайрен тӀа, Хиджаз яхача малхбузехьа улача мехка.

Ислам пхе бӀоагӀан тӀа латт, уж да шахӀадат доаладари, ламаз дари, марха кхабари, загат дӀадалари, хьажол дари. Ислам леладечарех «бусалба нах» оал (Ӏар. مسلمون‎ [муслиму́н], цхьоален таьрахье — Ӏар. مسلم‎ [муслим]).

тоаде

Хержа статья

ХьажцӀа́ (да) е КаӀбат (я) (эрс: Каа́ба, Ӏар. الكعبة المشرفة‎ — Аль-КаӀбат аль-Мушаррафат‎) — куба хьисапе хьалдетта дола бусулба зерат. Из латт Маккарча Хьарме. ХьажцӀа керттера йолча моттигех я хьажол деча хана нах гуллуш. ХьажцӀенах иштта оалаш да «аль-Байт аль-Хьарам», Ӏарбий меттала цун маӀан да «супа цӀа». ХьажцӀенна гонахьа го баккхарца хьажоша а, вешта зерат де баьхкача наха а тӀавоаф ду.

(дӀахо…)

архив

тоаде

Хержа саг

Мухьаммад Пайхамар, (Даьлера салоти салам-моаршали хилда цунна) — тавхьид (Даьла цаӀ хилар) кхайкадаь хинна пайхамар, Ислам яха ди биллар а цун керттера саг а. Къаман Ӏарбе ва, бусалба дин Элча ва. Бусулба нах тешаш ба Мухьаммадá АллахӀа ший сийдола китаб — КъорӀа Ӏодайта хинналга.

Мухьаммад (саллаллахӀу ӀалейхӀи ва саллам) иштта политически къахьегамхо а бусалба уммат хьадаьр а цун да́ а хиннав. Цо урхал деча хана из уммат чӀоагӀеи йоккхеи паччахьалкхе хиннай Ӏарбий ахгӀайрен тӀа.

Мухьаммад Пайхамар (саллаллахӀу ӀалейхӀи ва саллам) Макка ваьв, из ваь ха 571 шера села бетта 22 дийнахьа (12 раби аль-авваль) лоархӀ. Веннав Маддане 632 шера этинга бетта 8 дийнахьа. Цига дӀавелла воалл из Масжид ан-Набавий яхача маьждиге.

архив

тоаде

Бусулба дин чура саг

Мухьаммад Ӏаьла (эрс: Моха́ммед Али́, ингал: Muhammad Ali; Ӏоваьча хана хинна цӀи Ка́ссиус Марсе́ллус Клей, ингал: Cassius Marcellus Clay) — еза йолча оагӀата чу леташ хинна америкера бийхо ва. Дунен бокса тархьара чу эггара цӀихеза болча бийхоех ва.

Мухьаммад Ӏаьла ваьв 1942 шера наджгоанцхой бетта 17 дийнахьа. Веннав 2016 шера Этинга 3 дийнахьа. Скоттсдейл яхача пхье. (дӀахо...)

архив

тоаде

Хержа сурт

Мардин яхача туркий пхьера маьждиг. ТӀехьашкахьа месопотамера аре бӀаргагу.

тоаде

Бусалба Ӏилманхой

Мухьаммад ибн Муса Хорезми (перс. محمد بن موسی خوارزمی‎, Mohammad ebne Mūsā Khwārazmī) — цӀихеза персаьний математик а, астроном а, географ а. Цо диллад эггара хьалха алгебра яха Ӏилма.

архив

тоаде

Хой шоана…

Бусулба дин чу кхалсаго маьр тайпанцӀи хьаэцац.
Эггара дукхагӀа бусулба нах баха паччахьалкхе Ӏарбий яц, из я Индонези. Цунна тӀехьа йолх Пакистан, ХӀиндехье, Бангладеш.
ДукхагӀа мел болча бусулба наха е Ӏарбий мотт а хац, е уж шоай а Ӏарбий бац.
Америка йийлар Христофор Колумб воацилга бакъдеш ба дукхагӀа мел бола Ӏилманхой. Ма дарра дийцача, ший никъ хьоча хана XII бӀаьшера ваьхача Аль-Идриси яхаш дуне тохкаш лийнача бусалба къонахчун карташка хьежаш вахав Колумб.
АллахӀа аьннад (маӀана таржам): «Шуга моаршал хаьттача оаш юхахатталаш цул дикагӀчунца е из юхадерзаделаш. Боккъал, АллахӀ ше мел долча хӀаман хьисаб деш ва». Цудухьа «Ассаламу Ӏалейкум ва рахьматуллахӀ» аьлча, е «Ва Ӏалейкум ассалам ва рахьматуллахӀи ва баракатухӀ» а́ла деза, е «Ва Ӏалейкум ассалам ва рахьматуллахӀ» мукъа́ ала деза, хӀаьта «Ва Ӏалейкум ассалам», а́ьнна, салам лоацца юхадерзадар кхоачам болаш дац.
Укх дунен тӀа мел болча наьх, цар наькъаш башх-башха дале а, КъорӀа цаӀ мара дац, из цхьаккха тайпара хийца а хиннадоацандаь, хувцарах АллахӀа лора а даьндаь. Кхыча динашка цу тайпара хӀама аьттехьа а дац.

архив

тоаде

Таханара ди

шоатта

2024 шера оагӀой 28 ди

26 Джумада ас-сани, 1446

кердадаккха

тоаде

Хержа аят

اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

АллàхӀ. Цхьаккха даьла вац Из воацар. Дийна ва Из, массадола хӀама оттадеш ва. Таркхетаро, набаро лàцац Из. Лаьттеи сигаленашкеи мел дола хӀама карадолаш ва Из. Цхьаккха вац шафаӀат дергдолаш АллàхӀà гарга Цун пурамца мара. Ховш ва Из царна хьалхардар, царна тӀехьардар. Цун Ӏилман цхьаккха хӀамà го бац цар, Цунна лайначоа мàра. Цун Ӏилмо го баьб сигаленаштеи лаьттани. Уж лорае хала дац Цунна. Ше Лакхавар ва Из, Ше Веза-Воккхавар ва.

— «Аль-Бакъара – Етт», 255

архив

тоаде

Хержа хьадис

Шух дикагӀвар:

КъорӀа Ӏомадаь из дӀахьийхар ва (Бухари, 5027)
Ший исташца дикагӀа долча тайпара хиннар ва (Тирмизи, 1162)
Шийгара нахá дикадар мара ца даларга догдоахийташи шийгара во нахах ца дохийташи вар ва (Тирмизи, 2263)
АллахӀа вáхар дӀаьх а даь, из вáхар дуккха дика хӀамаш (гӀулакхаш) а деш дӀадихьáр ва (Абу Нуаим, «Хилья» 6/111)
ДикагӀа долча тайпара декхараш юхалуш (токхаш) вар ва (Бухари, 2306)
Ший дезалца дикагӀа долча тайпара хиннар ва (Тирмизи, 3895)
Кхычарна хӀама дуадеш вар ва (Дыя аль-Макъдиси, «аль-Мухтара» 1/16)
ТӀехдика оамал йолаш вар ва (Ахмад, 10066).

архив

тоаде

Хержа калам

Шоайла бехкаш доахаш лаьтта хиннача шин къонахчун къамаьл хеза́ хиннад, яхаш, дувц Аш-ШафиӀена. ТӀаккха царех цхьаннега аьннад цо:

إنك لا تقدر ترضي الناس كلهم فأصلح ما بينك وبين الله عز وجل فإذا أصلحت ما بينك وبين الله عز وجل فلا تبال بالناس

«Боккъал, беррига нах раьзбе могаргдац хьона, цудухьа хьайнеи Везеи Воккхеи волча Алла́хӀа́и юкъе дар тоаде. Алла́хӀа́и хьайнеи юкъе дар Ӏа тоадой, нах теркал бергбац Ӏа».

— Аз-ЗухӀд аль-Кабир, аль-БайхӀакъи.

архив

тоаде