John Archibald Wheeler

John Archibald Wheeler
	Irudi gehiago
; Princetongo Unibertsitateako katedradun	; 1947 -
; Princetongo Unibertsitateako katedradun
Bizitza
Jaiotza	Jacksonville, 1911ko uztailaren 9a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Hightstown, 2008ko apirilaren 13a (96 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Aita	Joseph L. Wheeler
Hezkuntza
Heziketa	Johns Hopkins Unibertsitatea 1933) Doktoretza : fisika; New Yorkeko Unibertsitatea ; Rayen High School (en)
Tesi zuzendaria	Karl Herzfeld (en)
Doktorego ikaslea(k)	Jacob David Bekenstein; Arthur Wightman (en) ; Richard Feynman; Hugh Everett III (mul) ; Kip S. Thorne; Demetrios Christodoulou (en) ; Katharine Way; Robert Geroch (en) ; Fred Singer (mul) ; B. Kent Harrison (en) ; Robert Wald; Dieter Rudolf Brill (en) ; Bei-Lok Hu (en) ; Lawrence Charles Shepley (en) ; Lawrence Howard Ford (en) ; Arkady Kheyfets (en) ; Warner Allen Miller (en) ; Jayme Tiomno (en) ; Sergio Andrés Hojman (en) ; Arthur Elliott Fischer (en) ; W. G. Unruh (en) ; David L. Hill (mul) ; Charles W. Misner
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Niels Bohr
Ikaslea(k)	ikusi Jacob David Bekenstein; Masami Wakano (en) ; Richard Feynman; Hugh Everett III (mul) ; Kip S. Thorne; W. G. Unruh (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, fisikari nuklearra, akademikoa, saiakeragilea, unibertsitateko irakaslea eta fisikari teorikoa
	Parte-hartzailea Manhattan Proiektua ;
Enplegatzailea(k)	Leidengo Unibertsitatea ; Ipar Carolinako Chapel Hilleko Unibertsitatea (1935 - 1938); Princetongo Unibertsitatea (1938 - 1976); Leidengo Unibertsitatea (1965eko maiatzaren 16a - ; Texasko Unibertsitatea Austinen (1976 -
Lan nabarmenak	ikusi Gravitation theory and gravitational collapse (en) ; zizare zulo; Breit–Wheeler process (en) ; quantum foam (en) ; neutron moderator (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Einstein Prize (2003) ; Science Writing Award (1999) : Geons, Black Holes and Quantum Foam: A Life in Physics (en) ; Fisikako Wolf Saria (1996) ; Matteucci domina (1993) ; Oskar Klein Medal (1992) ; Marcel Grossmann Award (1989) ; Albert Einstein domina (1988) ; J. Robert Oppenheimer Memorial Prize (1984) ; Oersted Medal (1983) ; Niels Bohr International Gold Medal (1982) ; Zientzia Domina Nazionala (1970) ; Franklin domina (1969) ; Enrico Fermi Award (1968) ; Albert Einstein Award (1965) ; Richtmyer Memorial Lecture Award (1954) ; John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka (1949) ; John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka (1946) ; Fellow of the American Physical Society ; Foreign Member of the Royal Society (1995eko martxoaren 9a) ;
Kidetza	Royal Society; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Ameriketako Fisika Elkartea

John Archibald Wheeler (Jacksonville, Florida, AEB, 1911ko uztailaren 9a - Hightstown, New Jersey, AEB, 2008ko apirilaren 13a) estatubatuar fisikaria izan zen. Espazio-denboraren fisikari, grabitate uhinei, zulo beltzei eta kuantuari buruzko teoria aitzindariak proposatzeagatik ezaguna da.

Biografia

Johns Hopkins Unibertsitatean egin zituen ikasketak, eta denboraldi batez eskolak ematen ibili ondoren, Princeton Unibertsitatean hasi zen lanean, 1938an. 1950 ondoko urtean Mattherhorn (H bonba) proiektuan lan egin zuen.

Lan nagusiak: Spacetime Physics (1966, "Espazio-denboraren fisika"), Einstein's Vision (1968, "Einsteinen ikuspenak"), Frontiers of Time (1979, "Denboraren mugak"), A Journey into Gravity and Spacetime (1990, "Txangoa grabitatean eta espazio-denboran zehar"), At Home in the Universe (1993, "Etxe bat Unibertsoan").

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: John Archibald Wheeler

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q202631
Multimedia: John Archibald Wheeler / Q202631

i e a Fisikako Wolf Saridunak
1970eko hamarkada	Chien-Shiung Wu (1978) George Uhlenbeck / Giuseppe Occhialini (1979)
1980ko hamarkada	Michael Fisher / Leo Kadanoff / Kenneth G. Wilson (1980) Freeman Dyson / Gerardus 't Hooft / Victor Weisskopf (1981) Leon M. Lederman / Martin Lewis Perl (1982) Erwin Hahn / Peter Hirsch / Theodore Maiman (1983–84) Conyers Herring / Philippe Nozières (1984–85) Mitchell Feigenbaum / Albert J. Libchaber (1986) Herbert Friedman / Bruno Rossi / Riccardo Giacconi (1987) Roger Penrose / Stephen Hawking (1988)
1990eko hamarkada	Pierre-Gilles de Gennes / David J. Thouless (1990) Maurice Goldhaber / Valentine Telegdi (1991) Joseph H. Taylor Jr. (1992) Benoît Mandelbrot (1993) Vitaly Ginzburg / Yoichiro Nambu (1994–95) John Wheeler (1996–97) Yakir Aharonov / Michael Berry (1998) Daniel Shechtman (1999)
2000ko hamarkada	Raymond Davis Jr. / Masatoshi Koshiba (2000) Bertrand Halperin / Anthony Leggett (2002–03) Robert Brout / François Englert / Peter Higgs (2004) Daniel Kleppner (2005) Albert Fert / Peter Grünberg (2006–07)
2010eko hamarkada	John F. Clauser / Alain Aspect / Anton Zeilinger (2010) Maximilian Haider / Harald Rose / Knut Urban (2011) Jacob Bekenstein (2012) Peter Zoller / Juan Ignacio Cirac (2013) James D. Bjorken / Robert P. Kirshner (2015) Yoseph Imry (2016) Michel Mayor / Didier Queloz (2017) Charles H. Bennett / Gilles Brassard (2018)
2020ko hamarkada	Rafi Bistritzer / Pablo Jarillo-Herrero / Allan H. MacDonald (2020) Giorgio Parisi (2021) Anne L'Huillier / Paul Corkum / Ferenc Krausz (2022)