Islandiera

Islandiera
ايسلاندى — íslenska
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Islandia Danimarka eta baita Norvegia, AEB eta Kanadan ere
Hiztunak	320.000
Ofizialtasuna	Islandia
Araugilea	Islandiar Ikasketen Árni Magnússon Institutua
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak germaniar hizkuntzak ipar-germaniar hizkuntzak Scandinavian languages (en) mendebaldeko eskandinaviar hizkuntzak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, V2 hizkuntza, nominatibo-akusatibo hizkuntza, hizkuntza azentuala, hizkuntza fusionatzailea, adjective-noun (en) eta hizkuntza sintetikoa
Denbora gramatikalak	orainaldia, lehenaldia eta geroaldia
Modu gramatikalak	indikatiboa, subjuntiboa eta agintera
Genero gramatikalak	genero femeninoa, genero maskulinoa eta genero neutroa
Kasu gramatikalak	nominatiboa, akusatiboa, datiboa eta genitiboa
Alfabetoa	latindar alfabetoa, Icelandic alphabet (en) eta Icelandic Braille (en)
Aurrekaria	Old Icelandic (en)
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	is
ISO 639-2	isl ice
ISO 639-3	isl
Ethnologue	isl
Glottolog	icel1247
Wikipedia	is
Linguasphere	52-AAA-aa
ASCL	1502
IETF	is

Mintzatzea islandieraz

Islandiera

Islandiera (íslenska) Islandiako hizkuntza ofiziala da. Hizkuntza germaniko horrek flexibotasun nabaria mantentzen du, latina, greziera klasikoa edota antzinako ingelesaren antzera. Germaniar hizkuntzen artean, islandierak, alemanierak eta faroerak bakarrik gordetzen dituzte kasuak. Egun ere, bere antzinako formaren nahiko antzekoa da.

Historikoki, indoeuropar hizkuntza mendebaldekoena izan zen, baina ez da hala portugaldarrak Azoreetara bizitzera joan zirenetik. Mendebaldeko norvegierak, faroerak eta nornerak (hildako hizkuntza) mendebaldeko eskandinaviar hizkuntzak osatzen zituzten iraganean eta suedierak, danierak eta ekialdeko norvegierak ekialdeko eskandinaviar hizkuntzak ziren. Bi talde horiek gaur egungo Norvegiako hizkuntzan eragin zuten. Egun, haiek guztiek kontinenteko taldea (daniera, suediera eta norvegiera) eta uharteetako taldea (islandiera eta faroera) dute.

Hiztun gehienak –320 000 pertsona, gutxi gorabehera– Islandian bizi dira; 8000 baino gehiago Danimarkan (haietako 3000 ikasleak dira). 5000 hiztun inguru AEBetan bizi dira eta 1400 baino gehiago, Kanadan, Manitoban batez ere. Islandiako biztanleriaren % 97k ama-hizkuntza du, baina beste herrialdeetan hiztunen kopurua murrizten da.

Arni Magnussnarraren institutua (Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum) islandiera ikertzeko gune nagusia da. Islandieraren batasunak –unibertsitateak, margolariak eta kultura, hezkuntza eta zientziaren elkartea batzen ditu– gobernuarekin hizkuntz politika adosten du.

1995etik, urtero islandieraren eguna azaroaren 16an ospatzen da.

Sendia

Islandiera eskandinaviar hizkuntzen kidea da. Antzinako islandierak mendebaldeko eskandinaviar dialekto batean oinarria zuen. Gaur egungo islandiera uharteetako eskandinaviar hizkuntzen kidea da (faroerarekin batera); hizkuntza horiek ez zuten izan harremanik beste hizkuntzekin denbora luzez eta, beraz, esan dezakegu beren taldean (germaniar hizkuntzen artean) bakartuak direla.

Historia

Islandieraren historia IX. mendean hasi zen, antzinako eskandinavieraz hitz egiten zuten norvegiarrak Islandiara etortzearekin. Islandierazko testu zaharrenak K. A. 1100ean gutxi-gorabehera idatzi ziren. Testu horiek gehienak olerkiak eta legeak dira, ahozko hizketaren bidez bakarrik gordetzen zirenak lehenago. Horietako ezagunenak sagak (islandieraz saga hitzak «historia» esan nahi du) eta eddak dira, Snorri Sturlusonek idatzitakoak.

Sagen hizkuntzari «antzinako islandiera» deritzo; antzinako eskandinavieraren, bikingoen hizkuntzaren, aldaera da. Hizkuntza horrek zelta hizkuntzen eragina zuen halaber.

Islandia Europatik oso urrun dagoela eta, historian zehar islandiera ez zen errotik aldatu eta, beraz, gaur egungoa antzinako eskandinavieraren oso antzekoa da. Hiztunak hizkuntzaren garbitasuna mantentzen ahalegintzen dira, hitz berriak jatorrizko erroetatik sortuz (horri purismo deritzo).

XIV. mendean itzuli zen islandierara lehenengo zientzietako liburua, aritmetikaren ikasgaiak zituena, latinetik.

Norvegiar etorkinen hizkuntza

Islandiako lehenengo biztanle gehienak Norvegiatik iritsi ziren; antzinako eskandinavieraren mendebaldeko dialektoaz hitz egiten zuten. Isolamendua zela eta, beraz, beste hizkuntzen eraginaren eza zela eta, islandieraren garapena erabat burujabea izan zen, baina ez da uste behar etorkin horiek guztiek hizkuntza berberaz hitz egiten zutenik. Gehienak mendebaldeko Norvegiakoak izan arren, batzuk beste eskualdeetakoak ziren, baita beste eskandinaviar lurraldeetakoak ere. Horren ondorioz, norvegiar dialekto askok islandieran eragina izan zuten, baina biztanleen nahasketak –Alþingian (biztanleen urteko biltzarra) bereziki– dialektoen arteko bestelakotasunak kendu zituen. Islandieraren garapena lehenengo herrixkaren sorrerarekin hasi zen. Hizkuntza tonal baten ezaugarri guztiak galdu zituen (ezaugarri horiek gaur egungo norvegiera eta suedieran ikusten dira oraindik ere, hau da, hitz berak esanahi ezberdinak ditu, tonu ezberdinez ahoskatzen bada).

Gaur egungo egoera

Hiztunak

Islandieraren hiztun gehienak Islandian bizi dira, 290 000, 2007ko datuen arabera. 8165 hiztun Danimarkan bizi dira eta horietako 3000 ikasleak dira. Hiztun batzuk AEBetan (5655 gizaki 2000an) eta Kanadan (2385 gizaki 2001ean, Manitoban batez ere) bizi dira, baita Errusian (233 hiztun, 2010ean) ere. Islandian izan ezik, hiztunen kopurua murrizten ari da.

Guztizko hiztun kopurua 306 000 gutxi-gorabehera zen 2007an.

Dialektoak

Islandierak dialekto gutxi ditu.

Honako hauek dira:

• hegoaldekoa; dialekto horretan p, t, k (hasperenketa dutenak, beste germaniar hizkuntzetan bezala), hitz baten hasieran ez daudenean, [b̥, d̥, g̊] (hasperenketa gabekoak) gisa ahoskatzen dira;
• iparraldekoa; dialekto horretan p, t, k [pʰ, tʰ, kʰ] (hasperenketarekin) gisa ahoskatzen dira.

Danimarkaren menperatzearen garaian danierak eragin esanguratsua izan zuen islandieran, Reykjavikeko biztanleen hizketan bereziki, baina XIX. mendearen hasieran, Rasmus Christian Rask eta bertako batzuen jarduerari esker, islandiera hizkuntza garbia bihurtzen hasi zen.

Euskara-islandiera pidgina, Espainiako arrantzaleekin hitz egiterakoan erabiltzen zena, ere aipatzekoa da.

Islandiar alfabetoa

Alfabetoa latindar alfabetoaren aldaera da eta 32 hizki ditu. Zazpi bokal diakritiko ditu: Á, É, Í, Ó, Ú, Ý, Ö; idazketak hiru hizki berezi, Ð/ð (bokalen arteko euskal d bezala ahoskatzen da), Þ/þ (Espainiako gaztelania estandarreko z bezala ahoskatua, edo ingelesezko think hitzeko th bezala) eta Æ/æ —ai ahoskatzen da—, ere baditu.

A / a	Á / á	B / b	D / d	Ð / ð	E / e	É / é	F / f
G / g	H / h	I / i	Í / í	J / j	K / k	L / l	M / m
N / n	O / o	Ó / ó	P / p	R / r	S / s	T / t	U / u
Ú / ú	V / v	X / x	Y / y	Ý / ý	Þ / þ	Æ / æ	Ö / ö

Islandieraren garbizaletasuna

Islandiera hizkuntza germaniarrik garbienetakoa da; izan ere, askotan normandar-germaniar hizkuntzekin alderatuta (eta alemaniarrekin, orokorrean) oso hitz ezberdinak baititu. Kontzeptu modernoak, terminologia filosofikoari zein zientifikoari dagozkienak izendatzeko, hizkuntza askotan jatorri grekoa edo latinoa duten hitzak erabiltzen dira, baina islandieraz, ez.

Euskararekin ere horrelako joerak nagusi ziren XX. mendearen hasieran. Islandian garbizaletasuna XVII. mendean sortu zen, danieraren eta alemanaren eraginaren aurka; XVIII. mendearen amaieran doktrina izan zen, eta Rasmus Rask hizkuntzalariarekin bultzada hartu zuen XIX. mendearen lehen erdian. Oso garrantzitsua izan zen XIX. eta XX. mendeetan.

Hitzak alderatzeko:

Euskara	Alemana	Islandiera	Hitzaren esanahia
hies	Aids	alnæmi	sentiberatasunoso (al = oso, næmi = sentiberatasun)
barometro	Barometer	loftvog	aireorratz (loft = aire, vog = orratz, balantza edo pisu)
bateria	Batterie	rafgeymir	indarrontzi (raf = indar, geymir = ontzi)
liburutegia; biblioteka (publikoa; etxekoa)	Bibliothek	bókasafn	Liburubilduma (bók = liburu, safn = bilduma)

Hala eta guztiz ere, ahozkoan bereziki, beste hizkuntzetatik hartutako hitz batzuk daude, adibidez, klukka («erloju», zelta jatorriko hitza). Islandieraren aldaera erabat garbia dago halaber, «islandiera garaia» izenekoa eta hitz jatorrak bakarrik dituena, baina hedapenik gabekoa eta interneten bakarrik erabiltzen dena.

Hizkuntzaren egitura eta ezaugarriak

Fonetika

Islandierak «silaben oreka» du fonetikan, norvegierak, faroerak eta suedierak bezala; hau da, azentua dagoen silaban bokal bat kontsonante luze baten edo kontsonante multzo baten aurretik labur bihurtzen da; bestela, bokal bat luze bihurtzen da.

Bokalak

Islandierak monoptongoak eta diptongoak ditu; bokalak laburrak edo luzeak izan daitezke.

Monoptongoak:

	Aurrekoak	Erdikoak	Atzekoak
Goikoak (estuak)	i: i (í ý)		u: u (ú)
Goikoak (zabalak)	ɪ: ɪ (i y)	ʉ: ʉ (u)
Erdikoak	ε: ε (e) œ: œ (ö)		ɔ: ɔ (o)
Behekoak		a: a (a)

Islandierazko diptongoak honako hauek dira: æ [ai] [a: i], au [œy] [œ:y], á [au] [a: u], ei, ey [εi] [ε:i], ó [ou] [o: u].

Kontsonanteak

Islandierazko kontsonanteak

		Ezpainkariak		Aurremihikariak		Palatalak		Aho-gingilezkoak		Eztarrikoak
Sudurkariak		(m̥)	m	(n̥)	n	(ɲ̊)	(ɲ)	(ŋ̊)	(ŋ)
Leherkariak		pʰ	p	tʰ	t	(cʰ)	(c)	kʰ	k
Igurzkariak	Txistukariak			s
	Eztxistukariak	f	v	θ	(ð)	(ç)	j	(x)	(ɣ)	h
Albokariak				(l̥)	l
Dardarkariak				(r̥)	r

Islandierazko p, t eta k hasperenketarekin ahoskatzen dira –[pʰ, tʰ, kʰ]– beste germaniar hizkuntzetan bezala; b, d eta g letrek hots berberak, baina hasperenketa gabekoak adierazten dituzte. kk, pp eta tt hasperenketa dute beren aurretik –[ʰk:, ʰp:, ʰt:]– eta luzeak dira. Islandierak kontsonante ozenak, baina ahoskabeak –[r̥, l̥, n̥, ɲ̊, ŋ̊]– ere baditu.

Azentua

Azentua beti lehen silaban joaten da, baita maileguetan ere (prófessor [`pro: ufεsɔr]), azentu gabeko aurrizkiak dituzten hitz bakan batzuetan izan ezik.

Morfologia

Flexibotasun nabaria du egun ere, beste eskandinaviar hizkuntzek (faroera izan ezik) ez bezala. Morfologia antzinako eskandinavieraren morfologiaren antzekoa da. Bukaeran atal oso bat dago artikulu honetan, morfologia luze azaltzeko.

Izenak

Alemanez bezala, hiru genero (maskulinoa, femeninoa eta neutroa) eta lau kasu (nominatiboa, genitiboa, datiboa, akusatiboa) daude, baita artikulua eta bi numero (singularra eta plurala) ere.

Artikulu zehaztua (euskaraz, «-a»z adierazlea duena, hots, "semea") bakarrik du, beti hitzei eransten zaiena; izenek bezala, artikuluak hiru genero ditu eta izenaren kasuaren arabera aldatzen da: armurinn = armur «esku» + inn («-a») < armur hinn («esku hori»); kinnarinnar = kinnar («masaila») + innar («-a») < kinnar hinnar («masaila horren»). Artikulu zehaztua, hitzei ez atxikitakoa –hinn–, gaur egun idatzizko hizketan erabiltzen da bakarrik: hinn gamli maður («gizon zaharra» —«gizon zahar hori»—) = gamli maðurinn.

Plurala erroko bokalak aldatuz zein atzizkien bidez adierazten da: hestur «zaldi» — hestar «zaldiak», tré «zuhaitz» — trær «zuhaitzak» etab.

Abidide baten bidez (hestur «zaldi»), taula honek izen maskulinoen deklinabidea erakusten du kasua, pluraltasuna eta artikulu zehaztuaren arabera.

M1	Singularra	Plurala		Artikuluarekin (zehaztu singularra)	Artikuluarekin (zehaztu plurala)
Nominatiboan	hestur	hestar		hesturinn	hestarnir
Akusatiboan	hest	hesta		hestinn	hestana
Datiboan	hesti	hestum		hestinum	hestunum
Genitiboan	hests	hesta		hestsins	hestanna

Aditzak

Islandierazko aditzek denborak, moduak, konjugazioa eta bozak dituzte. Ingelesak eta alemanak bezala, aditz «indartsuak» eta aditz «indargabeak» ditu. «Indargabeak» arauaren arabera aldatzen dira lehenaldian eta aditz «indartsu» bakoitza, berriz, era berezi batean aldatzen da lehenaldian:

• taka «hartu» (indartsua) — ég tók «hartu nuen»,
• drekka «edan» (indartsua) — ég drakk «edan nuen»,
• nota «erabili» (indargabea) — ég notaði «erabili nuen»,
• tala «hitz egin» (indargabea) — ég talaði «hitz egin nuen».

Orainaldia eta lehenaldia bakarrik flexioaren bidez osatzen dira; beste denborak aditz osagarrien bidez osatzen dira: adibidez, perfektua hafa «eduki (aditza)» aditzaren bidez osatzen da.

Hitz eta esaldi banaka batzuk

• islandiar: íslenskur / íslensk
• islandiera: íslenska
• Kaixo: Halló / Hæ
• Egun on: Góðan daginn
• Arratsalde on: Góðan daginn
• Gabon: Gott kvöld / Góða nótt
• Agur: Bless, bæ
• Eskerrik asko: Takk fyrir
• Maite zaitut: Ég elska þig
• Zenbat?: Hve mikið?
• bai: já
• ez: nei

Antzeko hitzak ingelesarekin (kognatuak)

Islandierak eta ingelesak hizkuntza arbasoak partekatzen dituztenez, eta biak germaniar hizkuntzak izanik, bi-bietan oso antzeko hitz ezagun batzuk daude; esanahi bera edo antzekoa dute eta erro komun batetik datoz. Posesiboa sarritan -s atzizkiaz adierazten da, ingelesez bezala. Hizkuntza bakoitzak izan dituen aldaketa fonologikoak eta ortografikoak ezberdinak dira: horregatik, ortografia eta ahoskera ezberdinak azaltzen dira, baina kasu askotan antzekoak dira oraindik. Hona adibide batzuk.

Euskarazko hitza (eu)	Ingelesezko hitza (en)	Islandierazko hitza (is)	Entzun biak (en - is)
sagar	apple	epli	Entzunⓘ
liburu	book	bók	Entzunⓘ
altu	high/hair	hár	Entzunⓘ
etxe	house	hús	Entzunⓘ
ama	mother	móðir	Entzunⓘ
gau	night	nótt/nátt	Entzunⓘ
harri	stone	steinn	Entzunⓘ
hori	that	það	Entzunⓘ
hitz	word	orð	Entzunⓘ

Morfologia

Kasuen kopurua europar hizkuntzetan. Grisez, deklinaziorik gabeak.

Islandierak hitz-forma ugari ditu sortzen ditu; Izenordain, izen, aditz, izenondo eta numeralen kategorietako hitzekin batez ere. Jarraian, kategoria garrantzitsu horien flexio-adibideak aurkeztuko dira.

Pertsona-izenordainak

Islandieraz, ingelesez bezala, pertsona-izenordainak lau kasuren bidez flexionatzen dira. Hirugarren pertsonan, hiru genero bereizten dira, genero neutroko izenordain bat ere baitago. Hoona hailen flexioaren ikuspegi orokorra da hau:

Singularra	1. pertsona	2. pertsona	3. pertsona (maskulinoa)	3. pertsona (femeninoa	3. pertsona(k)	3. pertsona (genero neutroa)
Nominatiboa	ég (ni, nik)	þú (hi, hik)	hann (hura, hark)	hún (hura, hark)	það (hura, hark)	hán
Akusatiboa	mig (ni)	þig (hi)	hann (hura)	hana (hura)	það (hura)	hán
Datiboa	mér (niri)	þér (hiri)	honum (hari)	henni (hari)	því (hari)	háni
Genitiboa	mín (nire)	þín (hire)	hans (haren)	hennar (haren)	þess (haren)	háns

Alemanez ez bezala, pluralezko hirugarren pertsonan ere genero bereizketa dago,. þau forma neutroa pertsona talde mistoetarako erabiltzen da eta, beraz, ohikoena da; forma maskulinoak eta femeninoak sexu bereko taldeei bakarrik egokitzen zaizkie.

Plurala	1. pertsona	2. pertsona	3. pertsona (maskulinoa)	3. pertsona (femeninoa)	3. pertsona	3. pertsona (genero neutroa)
Nominatiboa	við (gu, guk)	þið (zuek)	þeir (haiek)	þær	þau
Akusatiboa	okkur (gu)	ykkur (zuek)	þá (haiek)	þær	þau
Datiboa	okkur (guri)	ykkur (zuei)	þeim (haiei)
Genitiboa	okkar (gure)	ykkar (zuen)	þeirra (haiei)

Inori hitz egitean, islandieraz þú ("hi") izenordaina beti erabiltzen da, beraz —eskandinaviar hizkuntzetan egun ohikoa den bezala— beti izen-abizenekin. Herrialdeko presidenteari edo apezpikuari soilik hitz egiten zaie þér izenordain zaharkitu adeitsuaz (genitiboa: yðar, datiboa eta akusatiboa: yður ). Gainera, poemetan edo ereserki nazionalean, vér "gu" forma ere badago oraindik (genitiboa: vor, datiboa eta akusatiboa: oss ) við -ren ordez (forma zaharrean "biak" esanahia zuena oraindik).

izenordain bihurkariak

Alemanak ez bezala, islandierak kasu-forma desberdinak bereizten ditu izenordain erreflexiboetarako.

kasua	Erreflexiboa
Akusatiboa	sig
Datiboa	sér
Genitiboa	sín

Alemanez ez dagoen islandiar bihurkariaren beste berezitasun bat izenordain horren erabilera logoforikoa da.

Izenordain eta adberbio galdetzaileak

Galdera-izenordainak hiru generoen arabera bereizten dira:

	Singularra				Plurala
	maskulinoa	femeninoa	neutroa		maskulinoa	femeninoa	neutroa
	Nor(k)?	Nor(k)?	Nor(k)? Zer(k)?	Nor(k)? Zer(k)?	Nortzu(e)k?	Nortzu(e)k?	Nortzu(e)k? Zertzu(e)k?
Nominatiboa	hver	hver	hvert	hvað	hverjir	hverjar	hver
Akusatiboa	hvern	hverja	hvert	hvað	hverja	hverjar	hver
Datiboa	hverjum	hverri	hverju	hverju	hverjum
Genitiboa	hvers	hverrar	hvers	hvers	hverra

Beste adberbio garrantzitsu batzuk hauek dira: hvar "non", hvenær "noiz", hve "nola", hvernig "nola, nolatan", af hverju "zergatik", hvert "nora", hvaðan "nondik".

Zenbakiak

1etik 4ra arteko zenbakiak islandieraz flexionatuta agertzen dira eta generoarekin eta kasurako dagokion izenarekin bat etorri behar dute:

	"bat"			"bi"			"hiru"			"lau"
	maskulinoa	femeninoa	neutroa	maskulinoa	femeninoa	neutroa	maskulinoa	femeninoa	neutroa	maskulinoa	femeninoa	neutroa
Nominatiboa	einn	ein	eitt	tveir	tvær	tvö	þrír	þrjár	þrjú	fjórir	fjórar	fjögur
Akusatiboa	einn	eina	eitt	tvo	tvær	tvö	þrjá	þrjár	þrjú	fjóra	fjórar	fjögur
Datiboa	einum	einni	einu	tveim(ur)			þrem(ur)			fjórum
Genitiboa	eins	einnar	eins	tveggja			þriggja			fjög(ur)ra

Zenbatzerakoan eta, islandiarrek normalean zenbakien forma maskulinoak erabiltzen dituzte. Hala ere, etxe zenbakiak forma neutroan ematen dira.

Zenbaki batzuen ikuspegi orokorra:

5etik 12ra		13tik 20ra		30etik 100era		200+
5	fimm	13	þrettán	30	þrjátíu	200	tvö hundruð
6	sex	14	fjórtán	40	fjörutíu	300	þrjú hundruð
7	sjö	15	fimmtán	50	fimmtíu		etc.
8	átta	16	sextán	60	sextíu	1000	(eitt/ein) þúsund (n/f)
9	níu	17	sautján	70	sjötíu	2000	tvö þúsund (n)/ tvær þúsundir (f)
10	tíu	18	átján	80	áttatíu
11	ellefu	19	nítján	90	níutíu		etab.
12	tólf	20	tuttugu	100	(eitt) hundrað (n)	1000000	(ein) milljón (f)

Zenbakien ikuspegi sakona wiki hiztegian aurki daiteke ( islandiera, alemana ).

Izen arruntak

Alemana bezala, islandierazko izenak hiru generotan banatzen dira, hau da, maskulinoa, femeninoa eta neutroa, baina hiru genero horiek pluralean ere bereizten dira. Hitz bakoitza bere generoaren arabera flexionatzen da; generoen barnean flexio-klase desberdinak ere daude.

Izenaren paradigmaren barruan lau kasu daude: nominatiboa, genitiboa, datiboa eta akusatiboa; hitzaren zutoinari flexio amaiera bat gehituz eratzen dira. Pluralean, datibo (-um) (ia beti) eta genitibo (-a) (salbuespenik gabe) flexio-amaiera uniformeak daude, zein generotakoak diren kontuan hartu gabe.

Hestur "zaldi" hitzak M1 (maskulinoa, 1. eredua) flexio-klase sendoko izen maskulino baten adibide gisa balio du:

M1	Singularra	Plurala		Singularra	Plurala
Nominatiboa	hestur	hestar		hesturinn	hestarnir
Akusatiboa	hest	hesta		hestinn	hestana
Datiboa	hesti	hestum		hestinum	hestunum
Genitiboa	hests	hesta		hestsins	hestanna

Taularen ezkerraldeko erdian, hitza artikulurik gabe azaltzen da, eta eskuinaldeko erdian, berriz, artikulu determinatu batekin agertzen da. Islandieraz ez dago artikulu mugagaberik.

Era berean, dalur "harana" flexionatzen du M2 (maskulinoa, 2. eredua) taularen arabera, i klasea deritzona:

M2	Singularra	Plurala		Singularra	Plurala
Nominatiboa	dalur	dalir		dalurinn	dalirnir
Akusatiboa	dal	dali		dalinn	dalina
Datiboa	dal	dölum		dalnum	dölunum
Genitiboa	dals	dala		dalsins	dalanna

Deklinabide femenino indartsuaren adibide bat borg "hiria" da:

F1	Singularra	Plurala		Singularra	Plurala
Nominatiboa	borg	borgir		borgin	borgirnar
Akusatiboa	borg	borgir		borgina	borgirnar
Datiboa	borg	borgum		borginni	borgunum
Genitiboa	borgar	borga		borgarinnar	borganna

Deklinabide gehienei erregulartasun hauek aplikatzen zaizkie:

• maskulino baten akusatibo singularra bere enborrari dagokio,
• indoeuropar hizkuntza guztietan bezala, nominatibo eta akusatibo singularrak berak dira, hitz klase guztien neutrorako,
• nominatibo eta akusatibo pluralak berak dira femeninoan eta neutroan, baina ez maskulinoan,
• datibo plurala beti -um atzizkiaz amaitzen da; artikulu determinatuarekin, amaiera horrek -unum atzizkiarekin bat egiten du, baina salbuespenak daude, bokala "zabala" denean: kýr ("behi") kúm datibo pluralean, á ("ibai") ám datibo pluralean edo kló ("atzapar") klóm datibo pluralaern,.
• genitiboa plurala -a atzizkiaz amaitzen da beti, mugatuarena -annaz,
• artikuluaren flexioa beti bera da genero baten barruan (i -txertaketak izan ezik, kontsonante gehiegi elkartuko bailirateke).

Neutro klase indartsuaren beste adibide bat borð "taula" da:

N1	Singularra	Plurala		Singularra	Plurala
Nominatiboa	borð	borð		borðið	borðin
Akusatiboa	borð	borð		borðið	borðin
Datiboa	borði	borðum		borðinu	borðunum
Genitiboa	borðs	borða		borðsins	borðanna

Antzekotasunak daude maskulino indartsuaren eta neutroaren flexioan:

• genitiborako amaiera eta datiboa singularra -s edo -i da hurrenez hurren; dena den, izen maskulinoek -ar amaiera genitiboa izan dezakete, eta ezin da -i atzizkiarekin kalkulatu maskulinoarekin datibo kasuan ere,
• bai singularrean bai pluralean, neutro baten nominatibo eta akusatiboa berak dira, indoeuropar hizkuntza guztietan bezala.

u-umlauta

Islandieraz, u-umlaut agertzen da izenen flexioan. Horrek -a- bokala duten izenei eragiten die generoa edozein dela ere; ama-bokala -ö-bokalera egiten da silaba azentugabean -u- atzetik bada (hau da, kasu amaieran); Hala ere, -u- hori islandiar hizkuntzaren historian zehar desagertu izana, honako arau hau gogoratu behar da:

a > ö umlauta gertatzen da

• femenino indartsuaren singular osoan genitiboan izan ezik
• neutroaren nominatibo eta akusatibo pluralean
• genero guztietan datibo pluralaan

Aurretik erakutsitako F1 klaseko femenino indartsu baten adibideak, vör "Lippe", eta N1 klaseko neutro indartsu baten adibideek, lur "Land" itxura dute (lodiz nabarmentzen dira umlautak):

	Singularra	Plurala		Singularra	Plurala
Nominatiboa	vör	varir		land	lönd
Akusatiboa	vör	varir		land	lönd
Datiboa	vör	vörum		landi	löndum
Genitiboa	varar	vara		lands	landa

U-umlauta femenino nominatibo singularrean gertatzen denez eta forma horrek hiztegian ere lema osatzen duenez, hori bereziki garrantzitsua da flexioan.

Aditzak

Alemanez bezala, islandierazko aditz-sistema aditz talde sendoan eta aditz talde ahulean banatzen da. Hala ere, badaude bi taldeen artean oszilatzen duten aditz batzuk. Aditz ahulen barruan lau talde daude: handiena W4 da. Adibide gisa hjálparen "lagundu"-ren paradigma jartzen da: haren subjektu bokala -a- da, eta ondoko amaierak letra etzanez agertzen dira:

W4	Singularrezko orainaldia	Pluralezko orainladia		Singularrezko lehenaldia	Pluralezko lehenaldia
1)	ég hjálpa	við hjálpum		ég hjálpaði	við hjálpuðum
2)	þú hjálpar	þið hjálpið		þú hjálpaðir	þið hjálpuðuð
3)	hann hjálpar	þeir hjálpa		hann hjálpaði	þeir hjálpuðu

Bide batez, hjálpa (islandiera zaharrean: hjalpa ) jatorriz alemanez bezala aditz sendoa zen. Horren aztarna bat adjektiboan dago (jatorriz iraganean) hólpinn, "salbatu".

Aditz tauletan ezkerraldeko zutabeetan orainaldiko forma adierazgarriak azaltzen dira, eskuinaldeko erdian iraganekoak, zeina W4 klaseko aditzekin eratuta dagoen -að- (singularra) edo -uð- (pluraleko) atzizkiarekin.

Gainera, i-klaseko aditz adibide bat -i- bokala duen orainaldi singularrean: reyna "saiatu". Lehenaldiko atzizkiak -d- forma erakusten du hemen:

Zero aditz ahulen klase deiturikoari telja "zenbatzea"ri dagokio, eta horrek iraganeko denboran e > a/ö umlauta erakusten du. Aditz hauek ez dute subjektu bokalik baina j - atzizkia erakusten dute orainaldiko pluralean:

w1	Singularrezko orainaldia	Pluralezko orainaldia		Singularrezko lehenaldia (atzealdeko umlauta)	Pluralezko lehenaldia (atzealdeko umlauta)
1)	ég tel	við teljum		ég taldi	við töldum
2)	þú telur	þið teljið		þú taldir	þið tölduð
3)	hann telur	þeir telja		hann taldi	þeir töldu

Aditz sendoek W1 klasea bezala flexioa egiten dute orainaldian, baina ahal den guztietan umlautak singularrean erakusten dituzte (a > e, o > e, ó > æ, ú > ý). Iraganaldia ez da hortz-atzizki baten bidez eratzen, (alemanez bezala) bokal nagusiaren soinuaz baizik - adibide gisa 6. denboratik taka "hartu". Aditz sendoen multzoa (ablaut seriea):

S6	pres. sg. (Umlaut)	pres. Pl.		pret. sg. (Ablaut)	pret. Pl. (Ablaut)
1)	ég tek	við tökum		ég tók	við tókum
2)	þú tekur	þið takið		þú tókst	þið tókuð
3)	hann tekur	þeir taka		hann tók	þeir tóku

Aditz klase indibidualen subjuntibo-formak ez dira zerrendatzen.

Aditz ahulen eta sendoen ikuspegi determinatua Islandiaren Wiktionary- n aurki daiteke.

Izenlagunak

Islandieraz deklinabide adjektibo sendoak eta ahulak daude, eta horien aukeraketa izenaren determinazioaren araberakoa da. adjektiboaren posizio predikatiboaren araberakoa da. Adjektiboaren kasua, zenbakia eta generoa komunztadura dute izenarenekin.

Deklinabide gogorra hiru generoetan veik- "gaixo" adjektiboaren adibidea erabiliz erakus daiteke:

Singularra	maskulinoa	femeninoa	neutroa
Nominatiboa	veikur	veik	veikt
Akusatiboa	veikan	veika	veikt
Datiboa	veikum	veikri	veiku
Genitiboa	veiks	veikrar	veiks

Pertsona-izenordainekin bezala, pluralean dauden adjektiboak ere bereizten dira generoen artean; hala ere, unitate-amaierak daude genitiboan eta datiboan:

Plurala	maskulinoa	femeninoa	neutroa
Nominatiboa	veikir	veikar	veik
Akusatiboa	veika	veikar	veik
Datiboa	veikum	veikum	veikum
Genitiboa	veikra	veikra	veikra

Deklinabide ahula izen deklinabide ahulei dagokie singularrean eta rík- "aberatsa" adjektiboaren adibidea erabiliz ikus daiteke:

Singularra	maskulinoa	femeninoa	neutroa
Nominatiboa	ríki	ríka	ríka
Akusatiboa	ríka	ríku	ríka
Datiboa	ríka	ríku	ríka
Genitiboa	ríka	ríku	ríka

Genero guztien plural arrunta u da adjektibo flexio ahulean.

Islandieraren hiztegiko adjektiboen eranskina zehaztasun handiagoa lortzeko erabil daiteke.

Ikus, gainera

• Euskara-islandiera pidgina

Kanpo estekak

• (Ingelesez)(Islandieraz)Islandieraren Institutua
• Icelandic language battles threat of 'digital extinction Jon Henley, The Guardian. (2018-02-16)
• El idioma islandés lucha contra la amenaza de la extinción digital. Jon Henley, diario.es. (2018-02-16)

• Datuak: Q294
• Multimedia: Icelandic language / Q294

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.