George Cukor
| George Cukor | |
|---|---|
 (1973) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | George Dewey Cukor |
| Jaiotza | New York, 1899ko uztailaren 7a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Heriotza | Los Angeles, 1983ko urtarrilaren 24a (83 urte) |
| Hobiratze lekua | Forest Lawn Memorial Park |
| Heriotza modua | : bihotz-gutxiegitasuna |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | DeWitt Clinton High School (en)  |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | film-zuzendaria, antzerki zuzendaria, errealizadorea, produktorea eta zinema ekoizlea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Zerbitzu militarra | |
| Parte hartutako gatazkak | Lehen Mundu Gerra |
         | |
George Dewey Cukor (Manhattan, New York, 1899ko uztailaren 7a - Los Angeles, 1983ko urtarrilaren 24a) Ameriketako Estatu Batuetako zinema zuzendaria izan zen, hungariar judua jatorriz.[1]
Antzerkian lan egin ondoren, 1929tik aurrera Hollywood-en aritu zen. Bakarrik zuzendutako lehendabiziko filma 1931ko Tarnished Lady izan zen. Garai hartan Paramount Pictures utzi zuen eta RKO Studios-era joan zen. Hor, arrakasta lortu zuten film andana zuzendu zituen. Gainera, "emakumeen zuzendaria" titulua eskuratu zuen, nahiz eta berak oso gogoko ez izan. Berarekin lan egiten zuten emakumezko zein gizonezko aktoreek maiz irabazten zuten Oscar saria, hala nola James Stewart, Ronald Colman (1947), eta Judy Holliday (1950). Cukor-ek berak zuzendari onenaren Oscar Saria 1964an irabazi zuen My Fair Lady filmarengatik.[2]
Jacques Bergerac aktore miarriztarrak Cukorrekin lan egin zuen batzuetan.
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Etorkin hungariar juduen semea zen. Nerabe zela, institutuan ikasten ari zela, antzerkiaz arduratu zen Cukor, eta hainbat muntaiatan parte hartzen hasi zen aktore gisa.
De Witt Clinton High School-en graduatu ondoren, urtebetez Students Army Training Corp-en sartu zen. Ondoren, Chicagoko antzerki-konpainia batean aurkitu zuen teknikari-lana. Enplegu horrek hiru urtez iraun zuen.
1920an, prestakuntza-aldi hori bukatuta, Cukor bere antzerki-konpainia sortzen ausartu zen Rochesterren (New York). Konpainiak ongi funtzionatu zuen zazpi urtez, eta Broadwayra jauzi egiteko aukera eman zion. Izan ere, 1927an, hogeita zortzi urte zituela, Cukor Broadwayn hasi zen lanean, eta, horri esker, garaiko aktore handiekin harremanetan jarri zen, hala nola Ethel Barrymore eta Jeanne Eagels.
Soinu-zinemaren hasieran, Broadwayko profesionalak kontratatzen hasi zen Hollywood. Horietako bat izan zen Cukor. 1929an, Hollywooderako lanean hasi zen, zinema mututik lanean ari ziren zuzendariekin elkarlanean. Lehen enkargua River of Romance filmean eman zuen, Richard Wallacek Paramount Picturesentzat. Elkarrizketa-zuzendari gisa errepikatu zuen Lewis Milestone zuzendariaren All Quiet on the Western Front ospetsuan.
Ondoren, zuzendari gisa hasi zen. Lehenik, 1930ean, hiru titulutan zuzendarikide gisa, bakarka zuzentzen hasi aurretik. Film hauek izan ziren:
- Grumpy (Cyril Gardner-ekin batera).
- The Virtuous Sin (Louis J. Gasnierrekin batera).
- The Royal Family of Broadway (berriro, Cyril Gardnerekin batera).
Paramount Pictures utzi zuen 1932an, Ernst Lubitschekin batera One Hour with Youfilma zuzendu ondoren. Paramount utzita, David O. Selznickek kontratatu zuen eta RKO-rentzat lanean hasi zen. Ospea iritsi zen orduan, RKOrentzat zuzendu zituen filmek arrakasta izan baitzuten, bai publikotik bai kritikaren aldetik ere. Oso film pertsonala sortu zuen, komedia findua deitu zitzaiona. Emakumeak izaera gogorra, sexista eta ankerra zuen bikotekidearekin. Fintasunarena girotzeari zegokion; izan ere, gehienetan, pertsonaiak klase altu edo goi-mailako profesionalak ziren, eta, beraz, dekoratuak giro fin horren ingurukoak izaten ziren.
Emakumezkoen pertsonaiek Cukorren unibertsoan hartzen zuten protagonismoa da zuzendaria «emakume aktoreen zuzendari» gisa izendatzeko arrazoia, Cukorri apelatibo hori grazia handirik egiten ez bazion ere. Bestalde, bere filmek sariak lortu bazituzten ere, Cukorren lanak, hasieran, ez zuen onarpenik izan. Zuzendari eraginkorra zela onartzen zen, baina maila txikiagokoa, haren filmek emaitza onak lortzeko arrazoia, oro har, obra handien egokitzapenak zirela uste baitzen. Urte horietako filmen artean Camille (La dama de las camelias / Le Roman de Marguerite Gautier) da aipagarria, Greta Garborekin grabatu zuena.
Cukor Gone with the Wind filmaren zuzendaria izateko bidean aritu zen. Izan ere, O. Selznickek 1937an jarri zuen agintean, eta urtebete eman zuen filmaren aurre-ekoizpenean, eta Vivien Leigh eta Olivia de Havilland aktoreekin ere entseatu zuen. Hala ere, Cukorri zenbait gidoi-aldaketa ez zizkioten asko gustatu, eta Clark Gable protagonista maskulinoari deserosoa egiten zitzaion Cukorren homosexualitate irekia, zuzendariak, diskretua izan arren, ez baitzuen inoiz ezkutatu. Bi arrazoi horiek direla eta, O. Selnick enpresariak Cukor alde batera utzi zuen. Hala ere, produkzioan laguntzen jarraitu zuen, Leigh eta Havillandekin entseatzeko kontratatu baitzuten.
Cukorrek, gorabehera hori izan arren, ez zuen arazo handirik izan Hollywooden; izan ere, zuzendariak lagun asko zituen aktoreen, zuzendarien eta teknikarien artean. Bere etxean festa handiak egiten ziren, eta maiz joaten ziren haietara. Familia propiorik ez zuenez, etxe hori Cukorrek laguntzat zituenen argazkiekin apainduta zeukan.
Izan ere, Cukor bere lagunen laguna zen eta bere filmetan parte hartzen zuten teknikariei leial izan zitzaien. Soinu-arduradunak, dekoratzaileak, zuzendari artistikoak, makillatzaileak edo jantzien arduradunak ere Cukorrekin errepikatzen ziren.
Cukorren mendekua, berak ukitzen zuen guztia bezala, fina izan zen: urte horretan bertan, 1939an, gizonezkorik ez zuen film bat estreinatu zuen. Norma Shearer, Joan Crawford, Paulette Goddard eta Rosalind Russell izan ziren protagonistak. Filmeko aktorren artean ez zen gizonezkorik egon.
Nahiz eta emakume aktore askok lan egin zuten Cukorrentzat, haren musa Katharine Hepburn izan zen, ezbairik gabe, eta harekin filmatu zuen bere film arrakastatsuenetako bat: The Philadelphia Story (1940).[3] Berrogeita hamarreko hamarkadan, Judy Holliday aktore handiak Cukorri eman zizkion bere filmak klasiko bihurtu zituzten interpretazio handiak: Born Yesterday (1950).[4]
Garai horretan, Cukorrek A Star Is Born (1954) grabatu zuen, eta, une horretatik aurrera, komedia erromantiko bereziak (komedia finak) eta melodrama arrakastatsuak tartekatu zituen.
60ko hamarkadan, Cukor ez zen hain erregularra izaten, ez bere ospea gutxitzen ari zelako, baizik eta ikasketa-sistema pixkanaka murriztearen ondorioz, askotan, ez zuen aurkitzen zuzentzeko balioko zion proiekturik. Garai horretan, My Fair Lady (Audrey Hepburnekin) izango zen azken ekoizpen handia.[1] 65 urterekin, gero puntualki itzuliko zen proiektu batzuei aurre egiteko, baina ez erregulartasunez. 1981eko Rich and Famous izan zen Cukorrek zuzendutako azken filma.
Cukor 83 urte zituela hil zen; harrigarria bada ere, bere azken nahia Frances Howard Goldwynekin batera lurperatzea izan zen, Samuel Goldwynen alarguna izan zena. Cukorrek testamentuan idatzi zuen bizitza osoa Francesekin maiteminduta egon zela.
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Taula honetan ikus daitezke zuzendutako filma bakoitzaren bi aktore, enpresa ekoizlea eta beste izenburuak (gaztelaniaz, frantsesez):
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b https://www.britannica.com/biography/George-Cukor
- ↑ «Biografia de George Cukor» www.biografiasyvidas.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-26).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Felix Linares nos propone "Historias de Filadelfia"» EITB (Noiz kontsultatua: 2024-05-26).
- ↑ Bi mito zahar zinta arin batean - Nacida Ayer, Ane Muñoz. Euskaldunon Egunkaria. 1996-04-02
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Ingelesez):George Cukor IMDb webgunean.
- (Gaztelaniaz):George Cukorren biografia.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q56014
Multimedia: George Cukor / Q56014