Edukira joan

Edward Thorndike

Wikipedia, Entziklopedia askea
Edward Thorndike

(1912)
President of the American Psychological Association (en) Itzuli

1912 - 1912
Bizitza
JaiotzaWilliamsburg, 1874ko abuztuaren 31
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaMontrose (en) Itzuli, 1949ko abuztuaren 9a (74 urte)
Familia
Seme-alabak
Haurrideak
Hezkuntza
HeziketaHarvard Unibertsitatea
Wesleyar Unibertsitatea 1895)
Teachers College (en) Itzuli
Stanford Unibertsitatea
(1895 - 1897) : psikologia
Columbia Unibertsitatea
(1897 -
Hezkuntza-mailaArte-masterra
Doktoretza
Artean graduatua
Tesi zuzendariaJames McKeen Cattell (en) Itzuli
Doktorego ikaslea(k)Frederic Butterfield Knight (en) Itzuli
Thomas Henry Briggs (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Irakaslea(k)William James
Jarduerak
Jarduerakpsikologoa, unibertsitateko irakaslea eta irakaslea
Enplegatzailea(k)Teachers College (en) Itzuli
Case Western Reserve University (en) Itzuli  (1898 -  1899)
Columbia Unibertsitatea  (1904 -  1940)
Jasotako sariak
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Amerikako Sozietate Filosofikoa
Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
American Psychological Association (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa
Find a Grave: 6591159 Edit the value on Wikidata

Edward Lee Thorndike (1874ko abuztuaren 31 - 1949ko abuztuaren 9a) psikologo estatubatuarra zen, eta, karrera ia osoa, Columbia Unibertsitateko Teachers Collegen egin zuen. Psikologia konparatuari eta Ikaskuntza prozesuari buruzko lanek konexionismoaren teoriara eraman zuten, eta hezkuntza-psikologiaren oinarri zientifikoak ezartzen lagundu zuen. Industria-arazoak konpontzen ere lan egin zuen, hala nola langileen azterketan eta probetan. Psikologia Korporazioko kontseiluko kide izan zen, eta Amerikako Psikologia Elkartearen presidente 1912an[1][2]. 2002an Review of General Psychology aldizkarian argitaratutako inkesta batek XX. mendeko psikolo bederatzigarren aipatuena bezala sailkatu zuen Thorndike[3]. Edward Thorndikek eragin handia izan zuen sendotze teorian eta jokabidearen analisian, bere eraginaren legearekin lege enpirikoen oinarrizko markoa emanez portaeraren psikologian. Jokabidearen psikologiaren alorrean egindako ekarpenen bidez, hezkuntzan izan zituen eragin nagusiak, non efektuaren legeak eragin handia duen ikasgelan.

Hastapenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndike, Williamsburg-en (Massachusetts) jaio zen[4], Edward R —Lowell-en (Massachusetts) ministro metodista— eta Abbie B Thorndike gurasoengandik[5]. Thorndike The Roxbury Latin School-en (1891), West Roxbury-n, (Massachusetts) eta Wesleyan Unibertsitatean (BS 1895) graduatu zen[4]. Harvard Unibertsitatean, master bat egin zuen 1897an[4]. Bere bi anaiak (Lynn eta Ashley) ere aditu garrantzitsu bihurtu ziren. Gaztea, Lynn, Erdi Arokoko zientziaren eta magiaren historian espezializatua zen, eta, zaharrena, Ashley, ingeleseko irakaslea, eta Shakespeareri buruzko autoritate nabarmena zen.

Harvarden zegoen bitartean, animaliek nola ikasten duten (Etologia) interesatu zitzaion, eta, William James-ekin, lan egin zuen. Geroago, «gizon» animalia interesatu zitzaion, eta, ikasketa horri, bere bizitza eskaini zion[6]. Batzuetan, psikologia konparatibo modernoaren funtsezko dokumentutzat hartzen da Edwarden tesia. Graduatu ondoren, Thorndike bere hasierako interesetara itzuli zen, hezkuntza-psikologiara. 1898an, Columbia Unibertsitatean, doktoretza egin zuen James McKeen Cattell-en —psikometriaren sortzaileetako bat— zuzendaritzapean.

1899an, Cleveland-eko (Ohio) College for Women of Case Western Reserve-n, hasierako zorigaiztoko enplegu batean, urtebetez lan egin ondoren, Columbiako Unibertsitateko Teachers College-n psikologia irakasle izan zen, non bere karrera osoan egon zen, giza ikaskuntza, hezkuntza eta buruko proba aztertzen. 1937an, Thorndike Psikometrik Elkartearen bigarren presidentea izan zen, Louis Leon Thurstoneren urratsei jarraituz, aurreko urtean elkartea eta bere aldizkaria, Psychometrika, sortu zuena.

1900eko abuztuaren 29an, Elizabeth Moultonekin ezkondu, eta lau seme-alaba izan zituzten, horien artean, Frances, matematikari izan zena[7].

Karreraren hasierako faseetan, lur eremu zabal bat erosi zuen Hudson ibaian, eta beste ikertzaile batzuk bere inguruan finkatzera bultzatu zituen. Handik gutxira, kolonia bat sortua zuen bertan, bera tribu-buru" izanik[8].

Konektibismoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Thorndikeren jatorrizko aparatua bere puzzle-kutxako esperimentuetan erabilia. Animal Intelligence-n ikusten den bezala (1898ko ekaina)

Thorndike, konduktismoan eta ikaskuntzan ez ezik esperimentu klinikoetan animaliak erabiltzen ere, aitzindaria izan zen[9]. Thorndike animaliekin egindako ikerketetan oinarritutako ikaskuntzaren teoria bat sortzeko gai izan zen[9]. Bere doktore-tesia, «Animal Intelligence: An Experimental Study of the Associative Processes in Animals» (Animalien adimena: Animalien elkartze prozesuen azterketa esperimentala), non subjektuak ez ziren gizakiak, lehenengoa izan zen psikologian[9]. Thorndike interesaturik zegoen ea animaliek, imitazioaren edo behaketaren bidez, zereginak ikas zezaketen[10]. Hori frogatzeko, Thorndike puzzle-kutxak sortu zituen. Puzzle- kutxak ziren, gutxi gorabehera: 50 cm luzera, 38 cm zabalera eta 30,5 cm altuerakoak. Kutxa bakoitzak ate bat zeukan txirrika batetik pasatzen zen soka bati lotutako pisu batez irekitzen zena[11]. Ateari loturiko sokak kutxa barruko palanka edo botoi batera zeramatzan[11]. Animaliak barra sakatzen zuenean edo palankari tiratzen zionean, ateari loturiko sokak pisua altxatzea eta atea irekitzea eragiten zuen[11]. Thorndikeren puzzle-kutxak ezarrita zeuden animaliak erantzun jakin bat egiteko moduan (palanca batetik tira edo botoi bat sakatu); berak, bitartean, ihes egiteko behar zuten denbora neurtzen zuen[9]. Thorndikek, nahi zuen erantzuna jaso ondoren, animaliei ihes egiten utzi, eta sari bat ere ematen zien, normalean, janaria[9]. Thorndikek, batez ere, katuak erabiltzen zituen bere puzzle-kutxetan. Katuak, kaioletan sartzen zituztenean, ezinegonean ibiltzen ziren, eta miauka aritzen ziren, baina ez zekiten nola ihes egin[12]. Azkenean, katuak, nahi gabe, zoruko etengailua zapaldu, eta atea irekitzen zuten[12]. Katuek behaketaren bidez ikasten ote zuten ikusteko, kutxatik ihes egiten zuten beste animaliak ikusarazten zituen[12]. Ondoren, beste animalia batzuk ihes egiten ikusi zutenen denborak ikusi ez zutenen denborekin alderatu zituen, eta ikaskuntza-tasan ez zegoela alderik konturatu zen[9] Thorndikek emaitza berak ikusi zituen beste animaliekin, eta, animalien oinak palanka, botoi edo barra egokietan jartzen zituenean ere, ez zela hobekuntzarik ikusi zuen[10]. Hutsegite hauek, ikaskuntzaren saiakera eta akatsen azalpenean, atzera jotzera eraman zuten[10]. Puzzle-kutxaren barruan etengailua behin, ustekabean, zapaldu ondoren, hurrengo proba bakoitzean, etengailua azkarrago sakatzen zutela konturatu zen[10]. Animalien ihesaldiak eta ihes-denborak behatuz eta erregistratuz, Thorndikek entsegu bakoitzean irudikatu ahal izan zuen animaliek ihes egiteko behar izan zuten denbora grafikoa, eta, ondorioz, ikaskuntza kurba baten emaitza lortu zuen[12]. Animaliek, hasieran, zailtasunak izan zituzten ihes egiteko, baina, azkenean, «konturatu ziren», eta gero eta azkarrago ihes egin zuten segidako puzzle-kutxa proba bakoitzean, berdindu arte, azkenean[12]. Ihes-abiadura bizkortuak ikaskuntza-kurbaren s-formaren emaitza agertzen zuen. Ikaskuntza-kurbak ere espezie ezberdinek modu berean baina abiadura ezberdinean ikasten zutela iradoki zuen[10]. Puzzle-kutxekin egindako ikerketetatik, Thorndikek bere ikaskuntzaren teoria sortu zuen. Neurri batean, animaliek aparteko ahalmenak erabiltzen zituztelako adierazpenekin bat ez zetorrelako izan ziren puzzle-kutxako esperimentuak: «Lehenik eta behin, liburu gehienek ez digute animalien psikologia bat ematen, laudorio bat baizik. Denak animalien adimenari buruzkoak izan dira, inoiz ez animalien ergelkeriari buruzkoak»[13].

Thorndikek argi eta garbi bereizi nahi zuen puzzle-kutxetatik ihes egiten zuten katuek ezagutza erabiltzen zuten ala ez. Galdera honi erantzuteko, animalia batek ihes egiteko behar zuen denbora kutxan zegoen bakoitzean irudikatuz, agerian dauden ikaskuntza-kurbak izan ziren Thorndikeren tresnak. Animaliek, ezagutza erakusten bazuten, orduan ihes egiteko denbora, bat-batean, baztergarria den aldi batera jaitsiko zela arrazoitu zuen, eta, hori ere, bat-bateko jaitsiera gisa agertuko litzateke ikaskuntza-kurban; animaliek, berriz, saiakuntza- eta errore-metodo arruntago bat erabiliz, pixkanakako kurbak erakutsiko lituzkete. Bere aurkikuntza izan zen katuek pixkanaka baina etengabe ikasten zutela.

Helduen ikaskuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndikek, Lehen Mundu Gerran, Estatu Batuetako armadarako jarri zuen lanean bere proba-esperientzia alfabetatu gabeko, eskolatu gabeko eta ingelesez hitz egiten ez zuten errekrutatuak ebaluatzeko erabiltzen zen Army Beta probaren garapenean parte hartuz.

Thorndikeren ustez, «Instrukzioak helburu zehatzak eta sozialki baliagarriak izan behar ditu». Thorndikek, izan ere, ikasteko gaitasuna ez zela 35 urte arte jaisten uste zuen, eta, urtean, ehuneko 1eko tasan bakarrik, garai hartako pentsamenduei «ezin diezu txakur zaharrei trikimailu berririk irakatsi» aurka eginez. Geroago frogatu zen ikaskuntza-abiadura (ez ikasteko ahalmena) behera egiten zuela adinarekin. Thorndikek efektuaren legea ere adierazi zuen, zeinak dioen ondorio onek jarraitzen dituzten jokabideak etorkizunean errepikatuko direla.

Thorndikek garapen intelektualaren hiru eremu nagusiak identifikatu zituen. Lehenengoa, adimen abstraktua da, hau da, kontzeptu desberdinak prozesatzeko eta ulertzeko gaitasuna. Bigarrena, adimen mekanikoa, hau da, objektu fisikoak erabiltzeko gaitasuna. Azkenik, adimen soziala dago, hau da, giza elkarrekintza kudeatzeko gaitasuna[14].

  1. Ikaskuntza pixkanakoa da[9].
  2. Ikaskuntza automatikoki gertatzen da[9]
  3. Animalia guztiek modu berean ikasten dute[9]
  4. Eragin-legea: elkarte bati «egoera asegarria» jarraitzen badio, indartu egingo da, eta «egoera gogaikarria» jarraitzen badio, ahuldu egingo da.
  5. Thorndikeren ariketa-legeak bi zati ditu: erabileraren legea eta erabilera ezaren legea.
    1. Erabilera-legea: zenbat eta maizago erabili elkarte bat, orduan eta indartsuago bihurtzen da[15].
    2. Erabilerarik ezaren legea: zenbat eta denbora gehiago egon elkarte bat erabili gabe, orduan eta ahulagoa da[15].
  6. Berrikitasunaren legea: azken erantzuna berriro errepikatuko da[15].
  7. Erantzun anitzak: saiakera eta akatsen bidez, arazoak konpontzea. Animalia batek hainbat erantzun probatuko ditu lehen erantzunak egoera zehatz batera eramaten ez badu[15].
  8. Multzoa edo jarrera: animaliak modu zehatz batean jokatzeko joera dute[15].
  9. Elementuen prepotentzia: subjektu batek arazo baten garrantzirik gabeko alderdiak iragaz ditzake, eta arazo baten elementu esanguratsuei soilik erantzun[15].
  10. Analogia bidezko erantzuna: erlazionatutako edo antzeko testuinguru bateko erantzunak testuinguru berri batean erabil daitezke[15].
  11. Elementu berdinen transferentziaren teoria: Teoria horrek dio bi egoeren arteko antzekotasunak zehazten duela egoera batean ikasitako informazioa nola transferituko den beste egoera batera[9]. Egoerak zenbat eta antzekoagoak izan, orduan eta handiagoa izango da transferituko den informazio kopurua[9]. Era berean, egoerek ez badute ezer komunean egoera batean ikasitako informazioak ez du inolako baliorik izango beste egoeran[9].
  12. Aldaketa asoziatiboa: posible da edozein erantzun estimulurekin gertatzen dena beste estimulu batekin gertatzen dena izatera aldatzea[15]. Aldaketa asoziatiboak dio: lehenik, A egoerari ematen zaiola erantzuna; gero, ABri, eta, azkenik, Bri, horrela baldintza batetik bestera erantzuna aldatuz eta baldintza horrekin lotuz[16].
  13. Prestutasunaren legea: erantzun eta loturen kalitatea jarduteko prestutasuna eragiten duena[16]. Thorndikek onartzen du erantzunak desberdinak izan daitezkeela prestutasunean [16]. Jateak oka egitea baino prestutasun maila handiagoa duela dio; nekeak, berriz, jolasteko prestutasuna kentzen duela eta lo egiteko prestutasuna areagotzen duela[16]. Gainera, Thorndikek dio, prestutasunari dagokionez, egoera baxua edo negatiboari prest eza deitzen zaiola[16]. Portaeran eta ikaskuntzan, erantzunetan prest egoteak edo prest ez egoteak eragiten dute, baita haien indarrengatik ere[16].
  14. Identifikagarritasuna: Thorndikeren arabera, egoera bat identifikatzea edo kokatzea nerbio-sistemaren lehen erantzuna da, ezagutu dezakeena[16]. Ondoren, elkarren artean edo beste erantzun batekin, konexioak egin daitezke, eta konexio horiek jatorrizko identifikazioaren araberakoak dira[16]. Beraz, ezagutza kopuru handia egoeren identifikagarritasunaren aldaketek osatzen dute[16]. Thorndikek uste zuen ere, analisi horrek egoerak ezaugarrien konposatu bilaka zitzakeela, hala nola forma baten aldeen kopurua adimenari egoera ulertzen eta mantentzen laguntzeko eta haien identifikagarritasuna areagotzeko[16].
  15. Eskuragarritasuna: Erantzun zehatz bat lortzeko erraztasuna[16]. Adibidez, begiak itxita, errazago izango luke pertsona batek bere sudurra edo ahoa ukitzen ikastea 10 cm luzerako lerro bat marraztea baino[16].

Efektu-legearen garapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ezagutza instrumentalean zentratu zen Thorndikeren ikerketa; hau da, ezagutza organismoak zerbait egiten duenetik garatzen da. Adibidez, katu bat jarri zuen egurrezko kutxa baten barruan; katuak hainbat metodo erabiliko zituen ateratzen saiatzen, baina ezerk ez zuen funtzionatuko palanka jo arte. Ondoren, katua egurrezko kutxa barruan berriro sartzen saiatu zen Thorndike. Oraingoan, ordea, katuak palanka azkar jo, eta kutxatik ateratzea lortu zuen.

Hasieran, Thorndikek azpimarratu zuen porrotaren ondoriozko atsekabearen garrantzia eta arrakastaren asebetetzearen saria parekoak direla, nahiz eta gizakiekin egindako esperimentuetan eta saiakeretan saria zigorra baino motibatzaile askoz eraginkorragoa dela ondorioztatu zuen. Era berean, gogobetetasuna arrakastaren ondo-ondoren etorri behar dela azpimarratu zuen, bestela ikasgaia ez bailitzateke asimilatuko[8].

Ikuspegi eugenikoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndike eugenesiaren aldekoa zen. Bere ustez, «hazkuntza selektiboak gizakiak ikasteko, sano mantentzeko, justizia zaintzeko edo zoriontsu izateko duen gaitasuna alda dezake. Ez dago gizakiaren ingurunea hobetzeko modu ziur eta ekonomikoagorik bere izaera hobetzea baino»[17].

Kritika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndikeren efektuaren legea eta puzzle-kutxaren metodologia kritika zehatza jasan zuten konduktistak eta beste psikologo askorengandik[18]. Efektuaren legearen gaineko kritikek, gehienbat, teoriaren lau alderdi hartzen dituzte: efektuaren funtzionamendu inplizitu edo atzeraeraginezkoa, legearen inplikazio filosofikoa, ikaskuntza eragiten duten baldintza eraginkorren identifikazioa eta legearen erabilgarritasun integrala[19].

Thorndike hezkuntzari buruz

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndikeren hezkuntza psikologiak jokabidearen psikologiarako joera hasi zuen, zeinak ebidentzia enpirikoak eta arazoak konpontzeko ikuspegi zientifikoa erabili nahi baitzituen. Thorndike, hezkuntzaren psikologia eratzeko, lehen psikologoetako bat izan zen eskolarekin lotutako gaietan ikaskuntza-teoria, psikometria eta ikerketa aplikatua uztartu zituena. Hezkuntzan zuen eraginetako bat garai hartako proben eta testuliburuen merkaturatze masiboari buruz zuen ideietan ikusten da. Thorndikek ikaskuntzak natura islatu behar zuelako ideiaren aurka egin zuen, garai hartako garapen-zientzialarien pentsamendu nagusia zena. Horren ordez, eskolatzeak natura hobetu behar zuela pentsatzen zuen. Bere garaiko beste psikologo askok ez bezala, Thorndikek hezkuntzaren ikuspegi estatistikoa egin zuen bere azken urteetan, informazio kualitatiboa (kuantitatiboa?) bilduz irakasleei eta hezitzaileei hezkuntza arazo praktikoei aurre egiten laguntzeko[20]. Thorndikeren teoria asoziazio-teoria zen, garai hartako asko bezala. Estimuluaren eta erantzunaren arteko lotura, beraz, sari edo berrespen baten bidez sendotzen zela uste zuen. Motibazioa ere, hortaz, ikasteko faktore garrantzitsua zela ere uste zuen[21]. Efektuaren Legeak indartzaileen eta zigortzaileen arteko erlazioa sartu zuen. Thorndikek, indartzaileen eta zigortzaileen arteko erlazioari buruz egin zuen deskribapena osatu gabe zegoen arren, gerora, ikerketa gehiagoren katalizatzaile bihurtuko zen arlo horretan egindako lana, BF Skinner-ena adibidez[22].

Thorndikeren Efektuaren Legeak dioenez: «nahi den efektua sortzen duten erantzunak berriro gerta daitezke; aldiz, efektu desatsegina sortzen duten erantzunak zailago da berriro gertatzea»[23]. «Desiratutako efektu» eta «efektu desatsegina» terminoak «indargarri» eta «zigortzaile» bezala ezagutu ziren azkenean[24]. Thorndikek Behavioral Psychology Society-ri egindako ekarpenak ikasgelan dituzten eraginen bidez ikusten dira, jokabideak goraipatzeari eta baztertzeari arreta berezia jarriz. Laudorioa, esaterako, ikasgelan nahi den jokabide bat gerta dadin bultzatzeko eta laguntzeko erabiltzen da. Laudorioak, ikasgelan erabiltzen direnean, erantzun zuzenak eta portaera egokiak areagotzen dituela frogatu da[25]. Ez-jakintasun planifikatua, izan ere, helburu-jokabide baten agerpena gutxitzeko, ahultzeko edo kentzeko erabiltzen da[25], eta portaera mantentzen ari den indartzailea kenduz lortzen da. Esaterako, irakasleak ikasle baten «negar-zotin» jokabide bati erreparatzen ez dionean, ikasleari, mainak ez dutela irakaslearen arreta bereganatzea lortzen konturatzeko aukera ematen dio[25].

Emakumeen jokabideari buruzko sinesmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Geroago, John Watson bezalako jokabidezaleek ez bezala, ingurumenak jokabidean duen eraginari oso enfasi handia jarri zion[26] Thorndikek uste zuen gizon-emakumeen guraso-portaeraren desberdintasunak arrazoi biologikoengatik zirela eta ez kulturalengatik[27]. Gizarteak, berezko desberdintasunak zirenak «zaildu edo deformatu»[28] zitzakeela onartu arren, berak uste zuen «guk (ikertzaileok) mutilen eta nesken ingurunea guztiz antzekoa mantenduko bagenu sen horiek desberdintasun ziur eta garrantzitsuak sortuko lituzketela neska-mutikoen jarduera moralen aktibitate mentaletan»[29]. Izan ere, Watsonek berak, agerian kritikatu zuen txosten batean, gizakiengan dagoen ama-senaren ideia bularra emateko borrokan ari ziren ama-berrirengan. Watsonek argudiatu zuen: Laztantzeko, mainatzeko eta besteengatik «egiteko»[30] Thorndikek aipatutako «erizain-sen» joera zentzugabekoa, ama-berriek zailtasun handiz eginten dituzte, ikasitakoak dira, alegia, eta ia bat bera ere ez dago «instintiboa» dena"[31].

Gizonen eta emakumeen pentsamenduen eta jokabideen arteko berezko desberdintasunei buruz, Thorndikek zituen sinesmenak emakumeak gizartean duen paperari buruzko argudio misoginoak eta sasi-zientifikoak barne hartzen zituen. Esaterako, «erizainaren senarekin» batera, «menpekotasunaren menderakuntza» senaz hitz egin zuen, idatziz: «Emakumeak, oro har, berezko izaeraz dira gizonen menpekoak»[29]. Iritzi horiek, froga argirik ez badute ere, halako sinesmenak ohikoak ziren garai horretan, eta, kasu askotan, akademian, emakumeen aurkako aurreiritziak justifikatzeko balio izan zuten (doktorego programetan, laborategi psikologikoetan eta gizarte zientifikoetan sartzea barne)[32].

Thorndikeren hitz-liburuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndikek hiru hitz-liburu ezberdin idatzi zituen irakasleei hitza eta irakurketa irakaskuntzan laguntzeko. Multzoko lehen liburua, Irakaslearen hitza-liburua (1921) argitaratu ondoren, beste bi liburu idatzi eta argitaratu zituen, bakoitza, aurrekoarekin alderatuta, hamarkada batera. Multzoko bigarren liburua, bere izenburu osoa Haur eta gazteentzako irakurketa orokorrean ohikoenak eta zabalenak diren hogei mila hitzez osaturiko irakaslearen hitz liburua, 1932an argitaratu zen, eta hirugarren eta azken liburua, Irakaslearen Hitza Liburua. 30.000 hitzekoa, 1944an argitaratu zen.

Hirugarren liburuaren hitzaurrean, Thorndikek idazten du: bertan jasotako zerrendak «hitz bat idatziz, ahoz edo irakasteko hitz bat erabili behar duen jakin nahi duenari, zein ohikoa den ingelesezko irakurketa gaietan esaten dio» (X. or.). Gainera, irakasleek zerrenda hobeto erabil dezaketela aholkatzen du, irakurketa-irakaskuntzan zehar zein hitz azpimarratu behar den aukeratzerakoan hartzen dituzten erabakiak gidatzen uzten badiote. Hitz batzuek besteek baino enfasi handiagoa eskatzen dute, eta, Thorndikeren arabera, bere zerrendak irakaskuntzaren bidez maizen indartu beharko liratekeen hitzen berri ematen die irakasleei, eta, horrela, «(ikasleen) hitz-ezagutzaren zati iraunkor bat»" bihurtuko da (XI. or.). Hitz bat zerrendan ez badago baina hezkuntza-testu batean agertzen bada, haren esanahia aurkitu den testuinguruan bakarrik ulertu behar da, eta, ondoren, memoriatik laburki baztertu.

Bigarren liburuko A eranskinean, Thorndikek bere hitzen zenbaketari eta hitz jakin batzuei maiztasunak nola esleitzen zaizkien kredituak ematen ditu. A eranskinetik estrapolatutako iturri hautatuak hauek dira:

  • Haurrentzako irakurketa: Edertasun beltza, Emakume txikiak, Altxorraren uhartea, Gabonetako kanta, Sleepy Hollow-en kondaira, Gazteen laguna, eskolako kartillak, lehen irakurleak, bigarren irakurleak eta hirugarren irakurleak.
  • Literatura estandarra: Biblia, Shakespeare, Tennyson, Wordsworth, Cowper, Pope eta Milton.
  • Ohiko gertaerak eta lanbideak: Estatu Batuetako Konstituzioa eta Independentzia Adierazpena, Sukaldaritzaren liburu berria, Joskintza eta jantzigintza praktikoa, Lorategi eta baserriko almanaka eta posta-eskaeraren katalogoak

Thorndikek, liburuan sartu beharreko hitz arruntak bilatzeko, tokiko egunkariak eta korrespondentzia ere aztertu zituen. 

Thorndikeren eragina

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Thorndikek asko lagundu zion psikologiari. Animalien psikologoengan izan zuen eragina, batez ere, portaeraren plastikotasunean zentratu zirenengan; asko lagundu zuen eremu horren etorkizunean[33]. Konduktismorako bidea zabaltzen laguntzeaz gain, neurketari egindako ekarpenak filosofian, hezkuntzaren administrazio eta praktikan, administrazio militarrean, industriako langileen administrazioan, funtzionario publikoan eta gizarte zerbitzu publiko eta pribatu askotan eragin zuen[11]. Thorndikek psikologia eskola askotan izan zuen eragina Gestalt psikologoengan, erreflexu baldintzatua aztertzen zuten psikologoengan eta Thorndikeren ikerketak abiapuntu gisa aztertu zituzten jokabide-psikologoengan[11]. Thorndike John B. Watson eta Ivan Pavloven garaikidea izan zen. Hala ere, Watsonek ez bezala, Thorndikek sendotzearen kontzeptua sartu zuen[15] Thorndike izan zen, ikaskuntzaren arloan, printzipio psikologikoak aplikatzen lehena. Bere ikerketek ikaskuntzaren teoria eta lege asko ekarri zituzten. Bere ikaskuntzaren teoria, batez ere efektuaren legea, bere lorpenik handienatzat hartzen da, gehienetan[11]. 1929an, Thorndikek ikaskuntzaren hasierako teoriari heldu zion, eta oker egon zela esan zuen[9]. Ikerketa gehiago egin ondoren, bere ariketa-legea guztiz salatzera behartu zuen, praktikak bakarrik ez zuela elkarte bat indartzen eta denborak bakarrik ez zuela elkarte bat ahultzen ikusi baitzuen[9]. Eragin-legearen erdia ere kendu zuen egoera asegarri batek elkarte bat indartzen duela ikusi ondoren eta zigorra ez dela eraginkorra jokabidea aldatzeko[9]. Garrantzi handia jarri zuen portaeraren ondorioetan, ikasten denaren eta ez denaren oinarria ezarriz. Bere lanak funtzionalismoaren eskolatik konduktismorako trantsizioa adierazten du, eta, psikologiari, ikaskuntzaren teorian zentratzea ahalbidetu zion[9]. Thorndikeren lanak, azkenean, eragin handia izango zuen BF Skinner eta Clark Hull-entzat. Skinnerrek, Thorndike bezala, animaliak kutxetan sartu, eta behatu zituen zer ikasi zuten ikusteko. Thorndike eta Pavloven ikaskuntza teoriak, geroago, Clark Hullek sintetizatu zituen[11]. Motibazioaren eta jarreraren eraketari buruzko bere lanak zuzenean eragin zien giza izaerari eta gizarte-ordenari buruzko ikasketei[11]. Thorndikeren ikerketak berrogeita hamar urtez bultzatu zuen psikologia konparatiboa, eta eragina izan zuen hainbat psikologoregan denbora tarte horretan, eta baita gaur egun ere.

Lorpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1912an, Thorndike American Psychological Association-eko presidente hautatu zuten. 1917an, Amerikako Estatistika Elkarteko kide gisa hautatu zuten[34], eta, 1917an ere, Zientzia Akademia Nazionalean onartu zuten. Elkartean sartu zuten lehen psikologoetako bat izan zen. Thorndike ezaguna da efektuaren legea onartzen duten animaliekin egindako esperimentuengatik[35]. 1934an, Thorndike Zientziaren Aurrerapenerako Amerikako Elkarteko presidente hautatu zuten[36].

Thorndikeren gauza arbuiagarriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere "ideal arrazista, sexista eta antisemitak" direla eta, 2020ko George Floyd-en protesten artean, New Yorkeko Teachers Collegeko Patronatuak, aho batez, bere izena Thorndike Hall-etik kentzeko bozkatu zuen[37].

Lan aukeratuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikuluak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Saettler, 2004, pp.52-56
  2. ↑ Zimmerman, Barry J.; Schunk, Dale H.. (2003). Educational Psychology: A Century of Contributions. Lawrence Erlbaum Associates ISBN 978-0-8058-3682-0..
  3. ↑ Haggbloom, Steven J.; Warnick, Renee; Warnick, Jason E.; Jones, Vinessa K.; Yarbrough, Gary L.; Russell, Tenea M.; Borecky, Chris M.; McGahhey, Reagan et al.. (2002). «The 100 most eminent psychologists of the 20th century.» Review of General Psychology 6 (2): 139–152.  doi:10.1037/1089-2680.6.2.139..
  4. ↑ a b c Dushkin Biography. .
  5. ↑ Psychology History - Biography. .
  6. ↑ Thomson, Godfrey. (17 September 1949). «Prof. Edward L. Thorndike (Obituary)» Nature 164 (4168): 474.  doi:10.1038/164474a0. Bibcode: 1949Natur.164Q.474T..
  7. ↑ Hiemstra, Roger. (1998-11-01). Syracuse University Genealogical Data - Biography. .
  8. ↑ a b Thomson, Godfrey. Prof. Edward L. Thorndike. Nature. V 164. p474. September 17, 1949
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Hergenhahn, 2003
  10. ↑ a b c d e Kentridge, 2005
  11. ↑ a b c d e f g h Thorndike, Edward L. (Edward Lee). (1911). Animal intelligence; experimental studies. New York, The Macmillan company (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  12. ↑ a b c d e Dewey, 2007
  13. ↑ Thorndike, 1911, p.22.
  14. ↑ Woodworth, "Edward Thorndike 1874-1949"
  15. ↑ a b c d e f g h i Cooper, 2009
  16. ↑ a b c d e f g h i j k l Thorndike, 1932
  17. ↑ Lynn 2001, 25–26
  18. ↑ Ed. William A. Darity, Jr.. Vol. 8. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2008. p358-359.
  19. ↑ Waters, R. H. (1934). The law of effect as a principle of learning. Psychological Bulletin [PsycARTICLES], 31(6), 408-425. doi:10.1037/h0073664.
  20. ↑ Beatty, Barbara (1998). "From laws of learning to a science of values: Efficiency and morality in Thorndyke's educational psychology". American Psychologist 53 (10): 1152
  21. ↑ (Ingelesez) Guthrie, Edwin R.; Powers, Francis F.. (1950). Educational psychology..  doi:10.1037/14555-000. (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  22. ↑ Adams, M. A. (2000). Reinforcement theory and behavior analysis. Behavioral Developmental Bulletin, 9(1), 3-6.
  23. ↑ Gray, Peter. Psychology (6 ed.). Worth, NY. pp. 108–109.
  24. ↑ &NA;. (1986-05). «IDEAS WORTH REPEATING» Nursing 16 (5): 108–109.  doi:10.1097/00152193-198605000-00027. ISSN 0360-4039. (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  25. ↑ a b c Hester, P.P.; Hendrickson, J.M.; Gable, R.A. (2009). "Forty years later - The value of praise, ignoring, and rules for preschoolers at risk for behavior disorders". Education and Treatment of Children 32 (4).
  26. ↑ Cherry, Kendra. «John B. Watson Biography (1878-1956)» About Health (about.com).
  27. ↑ Shields, Stephanie S.. (1975). «Functionalism, Darwinism, and the Psychology of Women: A Study in Social Myth» American Psychologist 30 (7): 739–754.  doi:10.1037/h0076948..
  28. ↑ Thorndike, Edward Lee. (1911). Individuality. Boston, New York [etc.] Houghton Mifflin company (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  29. ↑ a b Thorndike, Edward Lee. (1919). Educational psychology: Briefer course..  doi:10.1037/10608-000. (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  30. ↑ Thorndike, Edward L.. (1914). «Educational psychology» Science (Teachers College, Columbia University) 57 (1476): 203.  doi:10.1126/science.57.1476.430. PMID 17757921..
  31. ↑ Watson, John B.. «Experimental studies on the growth of the emotions.» Psychologies of 1925. (Clark University Press): 37–57. (Noiz kontsultatua: 2022-08-01).
  32. ↑ Furumoto, Laurel; Scarborough, Elizabeth. (1986). «Placing Women in the History of Psychology: The First American Women Psychologists» American Psychologist 41: 35–42.  doi:10.1037/0003-066x.41.1.35..
  33. ↑ Galef, Bennett G.. (October 1998). «Edward Thorndike: Revolutionary psychologist, ambiguous biologist.» American Psychologist 53 (10): 1128–1134.  doi:10.1037/0003-066X.53.10.1128..
  34. ↑ List of ASA Fellows, retrieved 2016-07-16.
  35. ↑ Who Discovered the Law of Effect?. .
  36. ↑ GODFREY, THOMSON. (1949-09-17). «Prof.Edward L. Thorndike» Nature 164 (4168): 474.  doi:10.1038/164474a0. Bibcode: 1949Natur.164Q.474T..
  37. ↑ «Thorndike Hall at Columbia Teaching College being renamed» WABC-TV (ABC7NewYork) July 16, 2020.

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Curti, Merle. The Social Ideas of American Educators (1935) 459–98 orr
  • Hergenhahn, B.R.; Olson, Matthew H. (2005), An Introduction to the Theories of Learning, Pearson Education ISBN 978-81-317-2056-1
  • Hergenhahn, B.R. (2009), An Introduction to the History of Psychology, Wadsworth, Cengage Learning, ISBN 978-0-495-50621-8
  • Joncich, Geraldine (1968), The Sane Positivist: A Biography of Edward L. Thorndike, Wesleyan University Press, LCCN 68-27542
  • Thorndike, Edward (1932), The Fundamentals of Learning, AMS Press Inc., ISBN 978-0-404-06429-7
  • Kentridge, Robert (2005), Edward Thorndike, puzzle-boxes, and the law of effect, University of Durham
  • Dewey, Russ (2007), The Search for Laws of Learning, www.psywww.com
  • Cooper, Sunny (2009), Theories of Learning in Educational Psychology, www.lifecircles-inc.com, archived from the original on 2011-06-29
  • Esterhill, Frank J. (2000), Interlingua Institute: A History, Interlingua Institute, ISBN 978-0-917848-02-5
  • Lynn, Richard (2001), Eugenics: A Reassessment, Praeger, ISBN 978-0-275-95822-0
  • Saettler, L. Paul (2004), Evolution of American Educational Technology, IAP, ISBN 978-1-59311-139-7
  • Thorndike, Edward Lee (1911), Animal Intelligence, Macmillan
  • Darity, William A. (2008), International Encyclopedia of the Social Sciences, Gale, ISBN 978-0-02-865965-7
  • Zimmerman, Barry J.; Schunk, Dale H. (2003), Educational Psychology: A Century of Contributions, Lawrence Erlbaum Associate, ISBN 978-0-8058-3682-0
  • Goodenough, Florence L. (1950). Edward Lee Thorndike: 1874-1949 . American Journal of Psychology. 63, 291-301.
  • Woodworth, RS (1950). "Edward Thorndike 1874-1949". Zientzia, Serie Berria. 111 (2880): 251. JSTOR 1676976

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Thorndike&oldid=9363653"(e)tik eskuratuta