Viseu

Ĝemelurboj
	Cascais (2023–); Rio-de-Ĵanejro (2012–); Matola (2011–); Abiĝano (2011–); Campinas (2010–); Cantagalo (en) (2009–); Ĥaskovo (2008–); Areco (2005–); Lublino (1998–); Marly-le-Roi (1996–); São Filipe (en) (1994–); São Filipe (en) (1994–); Santa Maria da Feira ; Ciudad Rodrigo ; Aveiro ; Oviedo vd

Viseu
urbo de Portugalio ; municipo de Portugalio vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj
	Cascais (2023–); Rio-de-Ĵanejro (2012–); Matola (2011–); Abiĝano (2011–); Campinas (2010–); Cantagalo (en) (2009–); Ĥaskovo (2008–); Areco (2005–); Lublino (1998–); Marly-le-Roi (1996–); São Filipe (en) (1994–); São Filipe (en) (1994–); Santa Maria da Feira ; Ciudad Rodrigo ; Aveiro ; Oviedo vd
Poŝtkodo	3500–3519
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	99 274 (2011) [+]
Loĝdenso	196 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	40° 39′ N, 7° 55′ U (mapo)40.6575-7.9138888888889Koordinatoj: 40° 39′ N, 7° 55′ U (mapo) [+]
Alto	476 m [+]
Areo	507 km² (50 700 ha) [+]
Horzono	UTC±00:00 [+]
	Viseu (Portugalio)
	Situo de Viseu
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Viseu [+]
	v • d • r

Viseu estas urbo de Portugalio. La urbo estas la administra centro de la distrikto Viseu, situanta en la Centra regiono kaj la subregiono Viseu Dão-Lafões. Ĝi havas 100 000 loĝantojn kaj estas la ĉefurbo de la antikva provinco Beira Alta.

Ĝi estas sidejo de la municipo Viseu kiu havas totalan areon de 507,10 km², 100 237 loĝantojn (2021) kaj loĝdensecon de 196 loĝantoj por km², subdividita en 25 fregezioj. La municipa teritorio limas norde kun Castro Daire, nordoriente kun Vila Nova de Paiva, oriente kun Sátão kaj Penalva do Castelo, sudoriente kun Mangualde kaj Nelas, sude kun Carregal do Sal, sudokcidente kun Tondela, okcidente kun Vouzela kaj nordokcidente kun São Pedro do Sul.

Historio

La originoj de Viseu venas de epoko de kastrumoj. Je la romiigo, Viseu graviĝis, eble pro la interkruciĝo de romiaj ŝoseoj de kies ekzistado restas nur mejloŝtonoj: du en Reigoso (Oliveira de Frades), du pliaj en Benfeitas (Oliveira de Frades), unu en Vouzela, du en Moselos (Campo), unu en São Martinho (Orgens), unu en la urbo (en Rua do Arco), alia en Alcafache (Mangualde) kaj du pliaj en Abrunhosa (Mangualde); ekzistas aliaj, sed pro manko de skribaĵoj, de dubinda origino. Tiuj mejloŝtonoj liniiĝas en akso ŝajne koresponda al la ŝoseo Emerita, kiu interligiĝis kun la akso Olisipo-Cale-Brakara. Eble tial oni povas kompreni la konstruadon de defenda strukturo oklatera, de 2 km de perimetro - nomita Cava de Viriato.

Viseu estas ligita al la figuro de Viriato, ĉar oni kredas, ke eble tiu luzitana militestro naskiĝis en tiu região. En la epoko de visigotoj la urbo iĝis sidejo de diocezo, en la 6-a jarcento. En la 8-a jarcento, ĝi estis okupita de islamanoj, same kiel la plimulto de Iberio; kaj dum la kristana konkero, Viseu estis celo de atakoj kaj kontraŭatakoj inter kristanoj kaj islamanoj. Ĝi estis reloĝata de Hermenegildo Guterres, grafo de Koimbro, ekde la jaro 868, kaj apartenis al tiu graflando ĝis la fino de la 10-a jarcento, pro la ofensivo de Almanzoro. Alfonso la 5-a de Leono kaj Galegio dum la sieĝo al Viseu en 1028 mortis vundita de sago devena de la araba murego. La kristanan konkeron definitivan faris Fernando la 1-a reĝo de Leono, murdinta en 1037 la legitiman reĝon Bermudo la 3-a (filo de Alfonso la 5-a), venkinto de la batalo de Cesar en 1035 (laŭ Kroniko de Gotoj), en 1058.

Eĉ antaŭ la formado de la graflando Condado Portucalense, Viseu estis foje rezidejo de la grafoj D. Teresa kaj D. Henrique kiuj, en 1123 havigis foruon. Ilia filo, nome D. Afonso Henriques, ŝajne naskiĝis en Viseu la 5a de aŭgusto 1109, laŭ historiisto Almeida Fernandes. La duan foruon havigis la filo de la grafoj, D. Afonso Henriques, en 1187, kaj konfirmis D. Afonso II, en 1217.

Viseu konstituiĝis kielo senjorlando por la unua fojo la 7an de julio 1340, kiam D. Afonso la 4-a donis ĝin al sia bofilino D. Constança, edziĝinta al sia filo kaj sukcedanto, estonta D. Pedro la 1-a. Je la morto de tiu reĝino, D. Pedro donis la senjorlandon, la 9an de junio 1357, al sia patrino, la reĝino D. Beatriz de Kastelio, vidvino de D. Afonso la 4-a. Kiam ŝi mortis en 1359, la senjorlando de Viseu revenis al la krono, ĝis la 2an de oktobro 1377 la reĝo D. Fernando la 1-a, filo de la menciita reĝino D. Constança, donis ĝin al sia ekstergeedza filino, grafino D. Isabel, kiu estis senjorino de Viseu ĝis 1383 kaj tie konstruigis turon nomitan Paço da Torre (Palaco de la Turo), kie ŝi loĝis kiam ŝi estis en la urbo. Je la dinastia krizo de 1383–1385, la senjorlando revenis denove al la krono, kaj tiel restis ĝis la kreado de la duklando de Viseu en 1415.

En la 15-a jarcento, Viseu estis donita al la Infanto Henriko la Navigisto, kiel parto de la titolo de Duko de Viseu. Estas statuo de tiu infanto, el 1960, sur la rond-irejo alira al la samnoma strato. Lia frato la reĝo, D. Duarte, naskiĝis en Viseu, la 31an de oktobro 1391.

En la 16-a jarcento, nome en 1513, D. Manuel I renovigis la foruon de Viseu, kaj ĉeestis en la etendo al la aktuala centra zono, nome Rossio kiu tuje iĝis ĉefa renkontiĝejo de la socio, kaj kies unua referenco datas de 1534. En tiu jarcento vivis Vasco Fernandes, grava portugala pentristo kies verkaro estas disigita tra pluraj preĝejoj de la regiono kaj en la Muzeo Grão Vasco, apuda al la katedralo.

En la 19-a jarcento oni konstruis la urbodomon en Rossio, kio translokigis la urban centron, antaŭe en la supra parto. De tie longas ĉefa strato nome Rua Direita, kie estas granda parto de vendejoj kaj mezepokaj konstruaĵoj.

En la 20-a jarcento la loĝantaro duobliĝis el ĉirkaŭ 50 000 loĝantoj ĝis nunaj ĉirkaŭ 100 000.

Submunicipoj

Viseu havas la jenajn fregeziojn:

Abraveses (urba etendo)
Barreiros e Cepões
Boa Aldeia, Farminhão e Torredeita
Bodiosa
Calde
Campo (urba etendo)
Cavernães
Cota
Coutos de Viseu
Fail e Vila Chã de Sá
Fragosela (urba etendo)
Lordosa
Mundão (urba etendo)
Orgens (urba etendo)
Povolide
Ranhados (urba etendo)
Repeses e São Salvador (urba etendo)
Ribafeita
Rio de Loba (urba etendo)
Santos Evos
São Cipriano e Vil de Souto
São João de Lourosa
São Pedro de France
Silgueiros
Viseu (centro)

Vidindaĵoj

Katedralo kaj Muzeo Grão Vasco
Romia kampadejo Cava de Viriato, nune parko
Romiaj kaj mezepokaj muregoj de Viseu
Frumezepoka baziliko
Preĝejoj de Misericórdia; de Terceiros; de Carmo; de Santo António (Viseu); de Nossa Senhora da Conceição da Ribeira; de São Miguel do Fetal; de Seminário Maior;
Kapeloj de Nossa Senhora da Vitória (Viseu); de Via Sacra; de Nossa Senhora dos Remédios; de São Sebastião;
Palaco Paço da Torre de la strato D. Duarte (iama rua da Cadeia, strato de la prizono)
Domo Casa do Miradouro
Palacoj Paço dos Três Escalões, nome Museu Grão Vasco; Solar dos Condes de Prime; Solar dos Condes de Treixedo, nune Montepio Geral; de Melos, kvinstela hotelo
Domegoj de São Miguel; de Rossio; de Henrique Felgar en Cava do Viriato; de Lago en Quinta da Machada (Cava do Viriato); Solar do Vinho do Dão, iama Episkopa Palaco; de Quinta da Cruz; de la Katedralo, Hotel de Charme - Small Luxury Hotel
Urbodomo; Banco de Portugal
Muzeoj Casa Museu Almeida Moreira; de religia Arto en la Katedralo; Casa da Ribeira, metiartoj; Eco Museu Torredeita; etongrafia muzeo Casa da Lavoura e Oficina do Linho - Várzea - Calde; Etnografia Muzeo de Silgueiros; Etnografia Muzeo de Vila Chã de Sá; Muzeo de Kvarco; de Historio de la urbo Viseu; Arkeologiejo de Viseu; Quinta da Cruz
Teatro Viriato; Pavilhão Multiusos de Viseu; Auditório Mirita Casimiro
Komercejoj Fórum Viseu, Viseu Retail Park kaj Palácio do Gelo
Parkoj de Aguieira; Linear de Pavia; de Fontelo; Aquilino Ribeiro
Ĝardenoj das Mães (de la patrinoj); de Santa Cristina; Santo António; de Paço dos Bispos; Tomás Ribeiro
Fontano das Três Bicas

Bildoj

Fasado de la katedralo
Muzeo Grão Vasco, iama Seminario, Krucmonumento kaj katedralo
Teatro Viriato
Kin-klubo de Viseu
Dom-Muzeo Almeida Moreira
Fasado de la Palaco do Gelo
Interno de la Palaco do Gelo
Palaco do Gelo
Komercejo Fórum Viseu
Funikularo de Viseu
Funikularo, kaj preĝejo de Misericórdia fone
Fonte das Três Bicas - Viseu
Parko Aquilino Ribeiro
Placo kaj statuo de la reĝo D. Duarte - Viseu
Interretejo
Hospitalo

Preĝejoj

Katedralo de Viseu
Preĝejo Misericórdia
Preĝejo Carmo - Kapelo de Santa Cristina
Konvento de Néris - Granda seminario
Kapelo de Sankta Sebastiano
Preĝejo de Santo António
Kapelo de Nossa Senhora dos Remédios
Preĝejo de São Miguel de Fetal
Preĝejo de São Francisco do Monte
Preĝejo de Mundão
Preĝejo de Santos Evos
Preĝejo de São Francisco aŭ dos Terceiros

Monumentoj

Kastrumo de Santa Luzia
Monumento de Viriato, antaŭ Cava do Viriato
Funebra monumento Mamoa 1 de Lameira do Fojo
Porta do Soar
Tabulo ĉe Porta do Soar
Porta dos Cavaleiros
Paço da Torre kaj fenestro de manuelisma stilo (malantaŭ la ruĝa vertikala tubo)
Casa do Miradouro
Solar dos Peixotos
Solar de la grafoj de Prime
Blazondomo en Rua 5 de Outubro