Nomoj de la Tagoj

Itala kameo reprezentanta la tagojn de la semajno, koresponde kun la planedoj kiel olimpaj dioj: Diana kiel la Luno por la lundo, Marso por la mardo, Merkuro por la merkredo, Jupitero por la ĵaŭdo, Venuso por la vendredo, Saturno por la sabato, kaj Apolo kiel Suno por la dimanĉo (Walters Art Museum).

Estas sep tagoj en semajno laŭ la gregoria kalendaro, kun diferencaj, sinsekvaj kaj ciklaj nomoj: iliaj esperantaj nomoj devenas plejparte de la latina lingvo (trans la franca) krom "sabato", kiu devenas de la hebrea lingvo. La tagojn de la semajno oni nomis el epoko de Romio reference al la sep planedoj de la klasika astronomio. Ankaŭ oni nombras ilin, starte ĉu el dimanĉo, ĉu el lundo aŭ el sabato laŭ la koncerna socio kaj tradicio. Ekzemple inter eŭropaj lingvoj nur la portugala lingvo nombras el dua ĝis sesa por lundo ĝis vendredo, kiel heredo de araba kulturo; ankaŭ en araba lingvo oni nomas la tagojn de la semajno.

Greklatina tradicio

La plej antikva referenco al asocio inter la sep tagoj de la semajno kun ĉielaj korpoj estas en la titolo de la verko (perdiĝinta) de Plutarko (46-120 n.e.) titolita Kial la tagoj de la semajno nomumitaj laŭ la planedoj sekvas ordon diferencan disde la realo? Inter la 1-a kaj 3-a jarcentoj la Romia Imperio anstataŭis laŭgrade la romian kalendaron (semajno de la merkato) de ok tagoj per la semajno septaga. La ordo de la tagoj estis Suno, Luno, Ares, Hermes, Zeŭso, Afrodita, kaj Ĥronos, nomitaj laŭ la ĉielaj korpoj kiu prezidis la unuajn horojn de ĉiu tago, laŭ la astrologio de la helenisma epoko. El Grekio la planedaj nomoj de la semajno pasis al romianoj, kaj de la latina al aliaj lingvoj de la sudo kaj okcidento de Eŭropo, kaj siavice al aliaj lingvoj kiuj estis influitaj de tiuj.

La ptolemea sistemo de planedaj sferoj asertas, ke la ordo de la ĉielaj korpoj, el plej malproksima al plej proksima al la Tero estas jena: Saturno, Jupitero, Marso, Suno, Venuso, Merkuro, Luno, aŭ, objektive, la planedoj ordiĝas el plej malrapidaj al plej rapidaj laŭ ili aperas en la nokta ĉielo.

• Lundo (fr: lundi, la: dies lunis), tago de la Luno
• Mardo (fr: mardi, la: dies Martis), tago de dio Marso
• Merkredo (fr: mercredi, la: dies Mercurii), tago de Merkuro
• Ĵaŭdo (fr: jeudi, la: dies Iovis), tago de Jupitero
• Vendredo (fr: vendredi, la: dies Veneris), tago de diino Venera
• Sabato (it: sabato, he: ŝa'bat), tago por ripozo kaj adoro de dio (ŝabato)
• Dimanĉo (fr: dimanche, la: dies dominicalis), tago de la Sinjoro (dominus)

Tago:	Dimanĉo Suno	Lundo Luno	Mardo Marso	Merkredo Merkuro	Ĵaŭdo Jupitero	Vendredo Venuso	Sabato Saturno
Antikva greka	ἡμέρα Ἡλίου hêméra Hêlíou	ἡμέρα Σελήνης hêméra Selếnês	ἡμέρα Ἄρεως hêméra Áreôs	ἡμέρα Ἑρμοῦ hêméra Hermoú	ἡμέρα Διός hêméra Diós	ἡμέρα Ἀφροδίτης hêméra Aphrodítês	ἡμέρα Κρόνου hêméra Krónou
Latino	dies Sōlis	dies Lūnae	dies Martis	dies Mercuriī	dies Jovis	dies Veneris	dies Saturnī
Itala	domenica	lunedì	martedì	mercoledì	giovedì	venerdì	sabato
Hispana	domingo	lunes	martes	miércoles	jueves	viernes	sábado
Portugala	domingo	segunda-feira	terça-feira	quarta-feira	quinta-feira	sexta-feira	sábado
Angla	Sunday	Monday	Tuesday	Wednesday	Thursday	Friday	Saturday
Rumana	duminică	luni	marţi	miercuri	joi	vineri	sâmbătă
Franca	dimanche	lundi	mardi	mercredi	jeudi	vendredi	samedi
Galega	domingo	luns segunda feira	martes terceira feira	mércores cuarta feira	xoves quinta feira	venres sexta feira	sábado
Kataluna	diumenge	dilluns	dimarts	dimecres	dijous	divendres	dissabte
Astura	domingu	llunes	martes	miércoles	xueves	vienres	sábadu
Friula	domenie	lunis	martars	miercus	joibe	vinars	sabide
Napola	Dummeneca	Lunnerì	Marterì	Miercurì	Gioverì	Viernarì	Sabbato
Filipina	Linggo	Lunes	Martes	Miyerkules	Huwebes	Biyernes	Sábado
Sarda	dominiga	lunis	martis	mercuris	giobia	chenabura	sappadu
Interlingua	Dominica	Lunedi	Martedi	Mercuridi	Jovedi	Venerdi	Sabbato
Ido	Sundio	Lundio	Mardio	Merkurdio	Jovdio	Venerdio	Saturdio
Esperanto	dimanĉo	lundo	mardo	merkredo	ĵaŭdo	vendredo	sabato
Irlanda	An Domhnach Dé Domhnaigh	An Luan Dé Luain	An Mháirt Dé Máirt	An Chéadaoin } Dé Céadaoin	An Déardaoin Déardaoin	An Aoine Dé hAoine	An Satharn Dé Sathairn
Skotgaela	Di-Dòmhnaich/Didòmhnaich	Di-Luain/Diluain	Di-Màirt/Dimàirt	Di-Ciadain/Diciadain	Di-Ardaoin/Diardaoin	Di-Haoine/Dihaoine	Di-Sàthairne/Disathairne
Kimra	dydd Sul	dydd Llun	dydd Mawrth	dydd Mercher	dydd Iau	dydd Gwener	dydd Sadwrn
Kornvala	Dy' Sul	Dy' Lun	Dy' Meurth	Dy' Mergher	Dy' Yow	Dy' Gwener	Dy' Sadorn
Bretona	Disul	Dilun	Dimeurzh	Dimerc’her	Diriaou	Digwener	Disadorn
Manksa	Jedoonee	Jelune	Jemayrt	Jecrean	Jerdrein	Jeheiney	Jesarn
Albana	E diel	E hënë	E martë	E mërkurë	E enjte	E premte	E shtunë
Turka	Pazar	Pazartesi	Salı	Çarşamba	Perşembe	Cuma	Cumartesi
Eŭska	Igandea	Astelehena	Asteartea	Asteazkena	Osteguna	Ostirala	Larunbata
Persa	یک شنبه	دو شنبه	سه شنبه	چهار شنبه	پنج شنبه	جمعه	شنبه
Hebrea	ראשון	שני	שלישי	רביעי	חמישי	שישי	שבת
Pola	niedziela	poniedziałek	wtorek	środa	czwartek	piątek	sobota

Ĝermana tradicio

La ĝermanaj popoloj adaptis la sistemon enkondukita de la romianoj sed ili uzis siajn proprajn diojn anstataŭ la romiajn diojn (kun la escepto de la sabato) en procezo nomita interpretatio germanica (simila al la interpretatio graeca kaj al la interpretatio romana) pri asimilado de diaĵoj el najbaraj popoloj. Oni ne konas precize la daton kiam okazis tio, sed eble posterior la jaro 200 kaj antaŭ la enkonduko de kristanismo dum la 6-a kaj 7-a jarcentoj, post la falo de la Romia Imperio. Tiu periodo estas posta al tiu de la praĝermana lingvo, sed ankoraŭ koresponde kun la etapo de nediferencitaj okcidentĝermana lingvaro. La nomoj de la tagoj de la semajno en la skandinavaj lingvoj ne estis prenitaj rekte el latina, sed ili estis prenitaj el nomoj en la okcidentĝermanaj lingvoj.

Esperanto	Dimanĉo	Lundo	Mardo	Merkredo	Ĵaŭdo	Vendredo	Sabato
Tago (angla): por komparo	Sunday Suno, Sunna/Sól	Monday Mona/Máni	Tuesday Tiw/Tyr	Wednesday Woden/Odino	Thursday Thunor/Thor	Friday Frige aŭ Freja	Saturday Saturno
Anglosaksa	Sunnandæg	Mōnandæg	Tīwesdæg	Wōdnesdæg	Þunresdæg	Frīgedæg	Sæternesdæg
Malnovsaksa	Sunnundag	*Mānundag	*Tiuwesdag *Thingesdag	Wōdanesdag	*Thunaresdag	Frīadag	*Sunnunāƀand, *Satarnesdag
Malnovaltgermana	Sunnûntag	Mânetag	Zîestag	Wuotanestag	Donarestag	Frîjatag	Sunnûnâband, Sambaztag
Mezmalaltgermana	Sunnedag	Manedag	Dingesdag	Wodenesdag	Donersdag	Vrīdag	Sunnenavend, Satersdag
Germana	Sonntag	Montag	Dienstag, Ziestag (Alemangermana)	Mittwoch (pli malnova Wutenstag)	Donnerstag	Freitag	Sonnabend, Samstag
Jido	Zuntik – זונטיק	Montik – מאנטיק	Dinstik – דינסטיק	Mitvokh – מיטוואך	Donershtik – דאנערשטיק	Fraytik – פרײַטיק	Shabbes – שבת
Luksemburga	Sonndeg	Méindeg	Dënschdeg	Mëttwoch	Donneschdeg	Freideg	Samschdeg
Skota	Saubath, Sunday	Monanday	Tysday	Wadensday	Fuirsday	Friday	Seturday
Nederlanda	zondag	maandag	dinsdag	woensdag	donderdag	vrijdag	zaterdag
Afrikansa	Sondag	Maandag	Dinsdag	Woensdag	Donderdag	Vrydag	Saterdag
Platgermana	Sünndag	Maandag	Dingsdag	Middeweek, Goonsdag (rare Woonsdag)	Dünnerdag	Freedag	Sünnavend,Saterdag
Okcidentfrisa	snein	moandei	tiisdei	woansdei	tongersdei	freed	sneon,saterdei
Saterfrisa	Sundai	Moundai	Täisdai	Middewíek	Tuunsdai	Fräindai	Snäivende, Sneeuwende
Helgolanda	Sendai	Mundai	Taisdai	Meddeweeken	Tünnersdai	Fraidai	Senin
Amruma/Nordfrisa	söndai	mundai	teisdai	wäärnsdei (Amrum), weedensdai (Föhr)	süürsdai (Amrum), tüürsdai (Föhr)	freidai	söninj-er, saninj-er
Frisa de Sylt	Sendai	Mondai	Tiisdai	Winjsdai	Türsdai	Friidai	Seninj-en
Islanda	sunnudagur	mánudagur	þriðjudagur	miðvikudagur	fimmtudagur	föstudagur	laugardagur
Malnovnordlanda	sunnudagr	mánadagr	tysdagr	óðinsdagr	þórsdagr	frjádagr	laugardagr,sunnunótt
Feroa	sunnudagur	mánadagur	týsdagur	mikudagur,ónsdagur (Suðuroy)	hósdagur, tórsdagur (Suðuroy)	fríggjadagur	leygardagur
Nynorsk Norvega	sundag/søndag	måndag	tysdag	onsdag	torsdag	fredag	laurdag
Bokmål Norvega	søndag	mandag	tirsdag	onsdag	torsdag	fredag	lørdag
Dana	søndag	mandag	tirsdag	onsdag	torsdag	fredag	lørdag
Sveda	söndag	måndag	tisdag	onsdag	torsdag	fredag	lördag
Dalekarla	sunndag	mondag	tisdag	ųosdag	tųosdag	frjådag	lovdag

Literaturo

• Brown, Cecil H. (1989). «Naming the days of the week: A cross-language study of lexical acculturation». Current Anthropology 30 (4): 536-550. JSTOR 2743391. doi:10.1086/203782.
• Falk, Michael (1999). «Astronomical Names for the Days of the Week». Journal of the Royal Astronomical Society of Canada 93: 122-133. Bibcode:1999JRASC..93..122F. doi:10.1016/j.newast.2003.07.002.
• Neugebauer, Otto (1979). Ethiopic astronomy and computus, Österreichische Akademie der Wissenschaften, philosophisch-historische klasse, sitzungsberichte, 347 (Vienna)

Eksteraj ligiloj

• Days of the Week in Chinese, Japanese, and Vietnamese
• Planetary Linguistics and the Days of the Week — The Definitive Site
• Days of the week and months of the year in many different languages
• The Days of the Week
• The days of the week in various languages

• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Nombres de los días de la semana en la hispana Vikipedio.