Saltu al enhavo

Kultura Revolucio

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Dum la Kultura Revolucio, la devizoj de politika propagando de la Ruĝaj gardistoj sur la muro de la kampuso de la Universitato de Fudan en Ŝanghajo: "Defendu la Centran Komitaton de la Partio sange kaj vive! Defendu la Prezidenton Mao sange kaj vive!".[1]
Ruĝaj gardistoj en la placo Tian Anmen en 1966.

La Granda Proletara Kultura Revolucio, plejofte simple la Kultura Revolucio (ĉine simpligite: 无产阶级文化大革命; ĉine tradicie: 無產階級文化大革命; pinjine: Wúchǎn Jiējí Wénhuà Dàgémìng) estis periodo de socia kaj politika maltrankviloj en la Ĉina Popola Respubliko, kiu komenciĝis en 1966 kaj daŭris jardekon. La kultura revolucio estis kampanjo komencita oficiale de la ĉina gvidanto Mao Zedong, tiam proparolanto de la Komunista Partio de Ĉinio la 16an de majo 1966, por liberigi Ĉinion de burĝaj elementoj (tio estas kapitalistaj, tradiciaj kaj aliaj kulturaj elementoj el la ĉina socio) kaj por renovigi la klasbatalon en la stilo de Marksisma Pensaro (plifortigi la maoisman ortodoksismon ene de la partio). En la praktiko, estas vaste agnoskite nuntempe, ke temis pri provo de Mao Zedong repreni la potencon ene de la Komunisma Partio de Ĉinio, ĉar kelkaj aliaj frakcioj ene de la partio minacis lian potencon. Tio okazis fakte post la Saltego Antaŭen. Ĉiukaze la movado paralizigis Ĉinion politike kaj grave tuŝis la landon kaj ekonomie kaj socie.

La Revolucio estis lanĉita en Majo 1966. Mao asertis ke burĝaj elementoj ege infiltris la registaron kaj socion, planante restarigi kapitalismon. Li insistis, ke tiuj "reviziistoj" estu forigitaj tra perforta klasbatalo. La junularo de Ĉinio reagis al la alvoko de Mao formante grupojn de Ruĝa Gvardio tra la tuta lando. La movado disvastiĝis en la armeanoj, urbaj laboristoj, kaj ĉe la estroj de la Komunista Partio mem. Ĝi rezultis en ĝeneraligitaj klikecaj luktoj en ĉiuj aspektoj de la vivo. En la pintgvidantaro, ĝi kaŭzis amaselpurigon de altrangaj oficistoj kiuj estis imputitaj je prenado de "kapitalisma vojo", plej precipe Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping. Dum la sama periodo la personkulto de Mao kreskis al enormaj proporcioj.

Milionoj da homoj estis persekutitaj en la perfortaj klikecaj luktoj kiuj rezultiĝis tra la lando, kaj suferis larĝan gamon de fitraktadoj inkluzive de publika hontigo, arbitra malliberigo, torturo, daŭranta ĉikanado, kaj forkapto de posedaĵoj. Granda segmento de la loĝantaro estis perforte delokigita, plej precipe per translokigo de urba junularo al kamparaj regionoj dum la Movado Alkamparena. Historiaj restaĵoj kaj artefaktoj estis detruitaj. Kulturaj kaj religiaj ejoj estis traserĉitaj.

Mao oficiale deklaris la Kulturan Revolucion finiĝinta en 1969, sed ĝia aktiva fazo daŭris ĝis la morto de la armea gvidanto Lin Biao en 1971. Post la morto de Mao kaj la aresto de la Bando de la Kvar en 1976, reformantoj gviditaj fare de Deng Xiaoping finigis la maoistajn reformojn asociitajn kun la Kultura Revolucio. En junio 1981, la Centra Komitato sciigis la oficialan juĝon: "La "kultura revolucio", kiu daŭris de majo 1966 ĝis oktobro 1976, kaŭzis la plej severan malsukceson kaj la plej gravajn perdojn suferspertitajn fare de la partio, la ŝtato, kaj homoj ekde la fondo de la Popolrespubliko."[2]

Kunteksto

[redakti | redakti fonton]

Saltego Antaŭen

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Saltego Antaŭen.
Fornoj por fabriki ŝtalon dum la Saltego Antaŭen.

En 1958, post la unua Kvinjarplano, Mao vokis al "popola socialismo" (aŭ "radika socialismo" aŭ "radikala socialismo") por akceli siajn planojn pri turnado de Ĉinio en modernan industriigitan ŝtaton. En tiu spirito, Mao lanĉis la politikon de la Saltego Antaŭen, establante popolkomunumojn en la kamparo, kaj komencis la amasmobilizadon de la homoj en kolektivojn. Multaj komunumoj ricevis ordonon al produktado de ununura krudvaro - ekzemple ŝtalo. Mao ĵuris duobligi agrikulturan produktadon el la niveloj de 1957.

La Granda Salto estis ekonomia fiasko. Malkleraj farmistoj provis produkti ŝtalon je masiva skalo, parte fidante je postkortaj fornoj por realigi la produktadcelojn estritajn fare de lokaj kadroj. La ŝtalo produktita estis malaltkvalita kaj plejparte senutila. La Granda Salto reduktis rikoltgrandecojn kaj kaŭzis malkreskon en la produktado de la plej multaj varoj krom neadekvata krudfero kaj ŝtalo. Krome, magistratoj ofte troigis produktad-ciferojn, kaŝante kaj intensigante la problemon dum pluraj jaroj.[3][4] Intertempe, kaoso en la kolektivoj, malbona vetero, kaj eksportadoj de manĝaĵo necesaj por certigi devizojn rezultis en la Granda Ĉina Malsatkatastrofo. Manĝaĵo estis en malespera malabundo, kaj produktado falis rimarkinde. La malsatkatastrofo kaŭzis la mortojn de milionoj da homoj, precipe en pli malbonsituaciaj enlandaj regionoj.[5]

La fiasko de la Granda Salto reduktis la prestiĝon de Mao ene de la partio. Devigita preni gravan respondecon, en 1959, Mao eksiĝis kiel la ŝtata prezidento, nome la ŝtatestro de Ĉinio, kaj estis sukcedita fare de Liu Shaoqi. En julio, veteranaj partiestroj kunvenis ĉe la pitoreska Monto Lu por diskuti politikon. Ĉe la konferenco, marŝalo Peng Dehuai, la priarmea ministro, kritikis politikojn de la Granda Salto en privata letero al Mao, skribante, ke li estis turmentita per misadministrado kaj avertado kontraŭ levado de politika dogmo super la leĝoj de ekonomiko.[3] Malgraŭ la modera tono de la letero de Peng, Mao prenis ĝin kiel persona atako kontraŭ sia gvidado.[6] Sekvante la Konferencon, Mao forigis Peng el liaj postenoj, kaj akuzis lin je estado de "dekstra-oportunisma". Peng estis anstataŭigita de Lin Biao, alia revoluciema armea generalo kiu iĝis pli lojala Mao-subtenanto poste en sia kariero. Dum la Luŝan Konferenco funkciis kiel mortsonorigado por Peng, la plej voĉa kritikisto de Mao, ĝi kondukis al ŝanĝo de potenco al moderuloj gviditaj de Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping, kiuj prenis realan kontrolon de la ekonomio post 1959.

De la komenco de la 1960-aj jaroj, multaj el la ekonomiaj politikoj de la Granda Salto estis inversigitaj per iniciatoj gviditaj fare de Liu, Deng, kaj Zhou Enlai. Tiu modera grupo de pragmatistoj estis varmeta ĉirkaŭ la utopiaj vizioj de Mao. Pro lia perdo de altestimo ene de la partio, Mao evoluigis dekadencan kaj ekscentran vivstilon.[7] Antaŭ 1962, dum Zhou, Liu kaj Deng administris aferojn de ŝtato kaj la ekonomion, Mao efike retiriĝis de ekonomia decidiĝo, kaj enfokusigis multon da sia tempo al plua planado de siaj kontribuoj al marksisma-leninisma sociteorio, inkluzive de la ideo de "kontinua revolucio".[8] La finfina celo de tiu teorio estis atribui la scenejon ke Mao reestigas sian markon de komunismo kaj sian personan prestiĝon ene de la partio.

Ĉin-sovetia disigo kaj kontraŭ-reviziismo

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Ĉina-sovetia disiĝo.
Mao Zedong kun Nikita Ĥruŝĉov en Pekino en 1958.

En la komenco de la 1950-aj jaroj, la Ĉina Popola Respubliko kaj Sovet-Unio estis la du plej grandaj komunistaj ŝtatoj en la mondo. Dum ili komence estis reciproke subtenaj, malkonsentoj ekestis sekvante la potencprenon de Nikita Ĥruŝĉov al potenco en Sovet-Unio post la morto de Josif Stalin. En 1956, Ĥruŝĉov kondamnis Stalin kaj liajn politikojn kaj poste metis ronde efektivigante post-stalinismajn ekonomiajn reformojn. Mao kaj multaj membroj de la Ĉina Komunista Partio estis malfavoraj al tiuj ŝanĝoj, kredante, ke ĝi havos negativajn sekvojn por la tutmonda marksisma movado, inter kiuj Stalin daŭre estis rigardita kiel heroo.[9] Mao kredis, ke Ĥruŝĉov ne adheris al marksismo-leninismo, sed estis anstataŭe reviziisto, ŝanĝante siajn politikojn de bazaj marksism-leninismaj konceptoj, kion Mao timis, ke ĝi permesus al kapitalistoj poste reakiri kontrolon de la lando. Rilatoj inter la du registaroj poste acidiĝis, kaj la sovetianoj rifuzis apogi la kazon de Ĉinio por enirado ĉe la Unuiĝintaj Nacioj kaj iris reen el iama promeso provizi Ĉinion per atombombo.[9]

Mas daŭriĝis por publike kondamni reviziismon en aprilo 1960. Sen meti la fingrojn rekte ĉe Sovet-Unio, Mao kritikis ilian ideologian aliancanon, nome la Komunista Partio de Jugoslavio, dum la sovetianoj resendis la favoron siaflanke per kritikado de la Komunista Partio de Albanio, nome teorie ĉin-aliancano.[10] En 1963, la Ĉina Komunista Partio komencis malkaŝe kondamni Sovet-Union, publikigante serion de naŭ polemikoj kontraŭ ĝia perceptita reviziismo, kun unu el ili estante titolita Pri Ĥruŝĉeva Komunismo kaj Historiaj Lecionoj por la Mondo, en kiu Mao atakis, ke Ĥruŝĉov estis ne nur reviziisto sed ankaŭ pliigis la danĝeron de kapitalisma restarigo.[10] Ankaŭ la falo de Ĥruŝĉov pro interna puĉo en 1964 kontribuis al la timoj de Mao pri sia propra politika vundebleco, precipe pro sia malkreskanta prestiĝo inter siaj kolegoj sekvante la aferon de la Granda Salto Antaŭen.[10]

Pioniroj de la revolucio

[redakti | redakti fonton]
La nuligo de la generalo Luo Ruiking plifirmigis la lojalecon de la ĉina armeo al Mao.

Dum Lin Biao promociis la plialtigon de la kulto al la personeco al la figuro de Mao, lia edzino Jiang King, iama aktorino tre enmetita en la kultura vivo de la lando, propagandis la defendon de la revoluciaj idealoj en la arta produktado. La Kultura Revolucio ekeksplodiĝis precize tra atako al literatura verko. En 1961, Vu Han, prestiĝa verkisto kaj vicurbestro de Pekino, estis publikiginta teatraĵon, Hai Rui elpostenigita (海瑞罢官 / 海瑞罷官 Hǎi Ruì Bàguān), en kiu oni uzis rolulojn de la epoko de la dinastio Ming por aludir al la konflikto inter Mao Zedong kaj Peng Dehuai. Tiu verko estis koleriginta Mao, kiu rekonis la evidentajn aludojn al sia persono. Ankaŭ aliaj du membroj de la municipa registaro de Pekino, nome Deng Te kaj Liao Moŝa, turnis sin al la historia fikcio por kritiki Mao. En tiu momento, la municipa registaro de Pekino, kun sia urbestro estre, nome Peng Ĵen, gastigis multajn el la partianoj de Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping, kaj kontraŭ ili estis pafitaj la unuaj kritikoj de la maoistoj. Konscia pri la malamikeco kontraŭ sia persono en Pekino, Mao vojaĝis al Ŝanghajo en la somero de 1965. En tiu urbo, dum kunsido de la Centra Komitato en la monato de septembro, Mao faris alvokon al rezistado kontraŭ la burĝa ideologio reakcia. La kontraŭofensivo estis startigita kaj Mao, ekde Ŝanghajo, preparis sian revenon. Pere de la influo de Jiang King kaj pere de la apogo de la armeo, en la ŝanghaja eldono de la Gazeto de la Liberiga Armeo Ĝao Venĝuan, kunlaboranto de Jiang King, verkis agreseman artikolon en kiu atakis Vu Han pro la malfidelo de la intrigo de Hai Rui elpostenigita.

Tiel, la strategio de Mao kaj liaj sekvantoj evitis rektan atakon kontraŭ Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping kaj atakegis kontraŭ tiuj kiuj estis apogante ilin. Tio malfaciligis la situacion de la partiestroj, ĉar spite ĉion, Mao plue havis la agnoskon kiel maksimuma ideologo de la reĝimo kaj la kritikoj al la teamo de la municipa registaro de Pekino estis fundamentitaj en la strikta obeo al la ideologio de Mao, pro kio ili estis malfacile kontraŭdireblaj antaŭ la opinio de la partiestroj. La atakoj atingis la esperitan sukceson kaj, la 30-an de decembro 1965, Vu Han rekonis publike sian eraron. Tio kuraĝigis la sekvantojn de Mao pligrandigi la subpremadon. En la 26-a de marto 1966, profite de la foresto de Liu Shaoqi kiu estis dum oficiala vizito al Pakistano kaj Afganio, la partianoj de Mao kidnapis la urbestron de Pekino kaj elstara membro de la Politika Buroo Peng Zhen. Al la apogo de Yao Wenyuan en Ŝanghajo estis unuigita la kontrolo de la ĉefurbo fare de parto de la armeo, fidela al Lin Biao kaj al Mao. Ekde tiam, la tutlanda eldono de la Gazeto de la Liberiga Armeo ekestis kontrolita de la sekvantoj de Mao kaj, en la 18-a de aprilo, historia artikolo en tiu gazeto proklamis ni levu la grandan ruĝan emblemon de la pensaro de Mao Zedong kaj partoprenu aktive en la Granda Kultura Revolucio Socialisma. Tiu artikolo jam havigis la nomon por la movado kaj konfirmis la apogon de la armeo al tiu. El 1-a de junio, ankaŭ la Renmin Ribao (Popola Ĵurnalo), ĉefa organo de la Komunisma Partio, falis sub la kontrolo de la maoistoj.

Komenco: Amasmovado

[redakti | redakti fonton]
Liu Shaoqi en Junio 1966, nome la unua jaro de la Kultura Revolucio.

Dum ĉi tiu malagrabla periodo de la ĉina historio, grupoj da junuloj organizitaj en militaj bandoj nomataj Ĉinaj Ruĝaj Gardistoj terurigis la loĝantaron, almenaŭ en la grandaj urboj, persekutante homojn kiuj estis konsideritaj "klasaj malamikoj" aŭ "dekstruloj" pro sia viv-stilo, siaj opinioj aŭ kia ajn alia afero kiu ne plaĉis al ili. Milionoj da homoj suferis publikajn humiligojn, malliberigojn kaj malbonan traktadon, kaj eble ĉirkaŭ duono de miliono mortis kiel rezulto. Intelektuloj, artistoj kaj estroj de la komunisma partio estis la plej oftaj celoj. La Ruĝaj Gardistoj estis ofte studentoj, kaj ili ofte montris fanatikan fidon kaj kredon je Mao Zedong kaj kulto de liaj teorioj. Ili emis svingi la "ruĝan libreton", faman libron de citaĵoj de Mao Zedong, preskaŭ kiel religian tekston, kaj konstante citis el ĝi. Dum la kultura revolucio, ambaŭ la du grandaj rivaloj de Mao Zedong ene de la komunisma partio, nome Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping, fariĝis viktimoj. Liu Shaoqi estis sendita al mallibereja kampo, kie li mortis post du jaroj, kaj Deng Xiaoping estis sendita labori en fabriko kiel ordinara laboristo. Aliflanke, la gvidanto de la partio kiu plej gajnis de la kultura revolucio estis Lin Biao, kiu fariĝis la dua plej potenca homo en la partio post Mao mem.

Anonco de la 16-a de Majo

[redakti | redakti fonton]
Peng Zhen.

En majo 1966 oni kunvokis en Pekinon "ampleksigitan sesion" de la Politburoo. La konferenco, anstataŭ esti kundebato pri la politiko (laŭ la kutimaj normoj de la operacoj de la partio), estis esence kampanjo por mobilizi la Politburoon por ke tiu apogu la politikajn intencojn de Mao. La konferenco estis plenplena je politika retoriko maoisma pri la klasbatalo, kaj same estis plenplena je 'akuzoj' detale preparitaj kontraŭ la estroj ĵus elpostenigitaj, kiel Peng Zhen kaj Luo Ruiqing. Unu el tiu dokumentoj, publikigita en la 16-a de majo, estis preparita sub la persona superrigardo de Mao, kaj estis partikulare kondamniga:[11]

Citaĵo
„ La reprezentantoj de la burĝaro kiu enfiltriĝis en la Partion, la registaron, la armeon kaj en variajn sferojn de la kulturo estas grupo de revizistoj kontraŭrevoluciaj. Kiam la kondiĉoj estos maturaj, ili elprenos la politikan povon kaj konvertos la diktaturon de la proletaro en diktaturon de la burĝaro. Kelkajn el tiuj ni jam vidis kaj aliajn ankoraŭ ne. Kelkaj ankoraŭ fidas je ni kaj estas trejnitaj kiel niaj sukcedantoj, personoj kiel Ĥrusĉov por ekzemplo, kiuj ankoraŭ nestumas je nia flanko.[12] ”

Tiu teksto, konata kiel la "Anonco de la 16-a de Majo" (en ĉina: 五一六通知; en piĝino: Wǔyīliù Tōngzhī), resumis la justigon ideologie de Mao por la Kultura Revolucio[13] kaj anoncis, ke fakte estas malamikoj de la komunisma idearo ene de la propra Partio: klas-malamikoj kiuj "flirtigas la ruĝan flagon por opozicii al la ruĝa flago".[14] La nura maniero identigi tiujn personojn estas pere de la "teleskopo kaj de la mikroskopo de la Pensaro de Mao Zedong". Kvankam la estraro de la partio montriĝis relative unuigita aprobante la ĝeneralan direkton de la farendaĵo de Mao, multaj membroj de la Politburoo ne estis speciale entuziasmaj aŭ estis simple konfuzaj pri la direkto de la movado.[15] La akuzoj kontraŭ estimitaj partiestroj kiel Peng Zhen sonorigis la alarmojn en la komunumo de intelektuloj de Ĉinio kaj inter la ok partioj nekomunismaj.[16]

La Ruĝaj gardistoj kaj la detruo de la "Kvar Maljunuloj"

[redakti | redakti fonton]
La restaĵoj de la imperiestro Ŭan Li kaj de la imperiestrinoj, de la dinastio Ming, estis fitraktitaj fare de la Ruĝaj gardistoj en la tombejo Ming, kie ili estis postmorte "denuncitaj" kaj bruligitaj.[17]

Dum la nomita Ruĝa Aŭgusto de Pekino, en la 8a de Aŭgusto 1966, la Centra Komitato de la partio aprobis sian "Decidon pri la Granda Kultura Revolucio Proletara", poste konata kiel la "Dekses Punktoj",[18] kiu definis la Kulturan Revolucion kiel "granda revolucio kiu kortuŝas la popolon ĝis la animo kaj konstituas etapon plej profundan kaj etendan en la disvolvigo de la socialisma revolucio en nia lando":

Citaĵo
„ Kvankam la burĝaro estis venkita, ĝi ankoraŭ klopodas uzi la malnovajn ideojn, kulturojn, kutimojn kaj morojn de la ekspluatemaj klasoj por korupti la homamasojn, kapti ties mensojn kaj organizi restarigon. La proletaro devas fari ĝuste la malon: ĝi devas kontraŭstari ĉiujn defiojn de la burĝaro (...) por ŝanĝi la vidpunkton de la socio. En la aktualo, nia celo estas lukti kaj frakasi la personojn kiuj estas en la povo kaj sekvas la kapitalisman vojon, kritiki kaj malakcepti la akademiajn "aŭtoritatojn" kaj burĝajn kaj reakciajn kaj la ideologion de la burĝaro kaj de ĉiuj aliaj ekspluatemaj klasoj, kaj transformi la edukadon, la literaturon kaj la arton, same kiel ĉiujn aliajn partojn de la superstrukturo kiuj ne korespondas al la ekonomia socialisma bazo, por faciligi la plifirmigon kaj la disvolvigon de la socialisma sistemo. ”

La sekvoj de la Dekses Punktoj sukcesis atingi grandajn rezultojn. Plialtigis tion kio dekomence estis studenta movado al kategorio de homamasa kampanjo je tutlanda nivelo kiu levigus la laboristojn, kamparanojn, soldatojn kaj funkciulojn malaltrangajn de la partio al leviĝo, defio kontraŭ la aŭtoritato kaj reformi la "superstrukturon" de la socio. Dum la Ruĝa Aŭgusto de Pekino, en la 18 de Aŭgusto 1966, pli ol unu miliono da Ruĝaj Gardistoj el la tuta lando kunsidis en la Placo Tian An Men de Pekino kaj ties ĉirkaŭoj por persona kunveno kun la Prezidento Mao.[19] Mao persone miksiĝis kun la Ruĝaj Gardistoj kaj apogis iliajn intencojn, surmetante li mem brak-bendon de la Ruĝaj Gardistoj.[20] Ankaŭ Lin Biao okupis la centron de la scenejo en la mitingo de la 18a de Aŭgusto, denuncinta krie ĉiujn tipojn de malamikoj perceptitaj en la ĉina socio kiuj estis malhelpantaj la "progreson de la revolucio".[20]

Mao Zedong kaj la Ruĝaj gardistoj en la Placo de Tiananmen (Oktobro 1966).

Poste, startis amasa mortigo en Pekino kaj la ruĝa teroro etendiĝis rapide al aliaj areoj de Ĉinio.[21][22] En la 22a de Aŭgusto 1966, oni publikigis centran direktivon por haltigi la polican intervenon en la agado de la Ruĝaj Gardistoj, kaj la membroj de la polico kiuj defiis tiun averton estis konsideritaj kontraŭrevoluciaj.[23] La laŭdo de Mao por la ribelo kuraĝigis la agadon de la Ruĝaj Gardistoj. La centraj aŭtoritatoj nuligis la limigojn al la violenta konduto apoga de la revolucio.[24] Xie Fuzhi, tutlanda policestro, ofte pardonis la Ruĝajn Gardistojn pro iliaj "krimoj".[25] Dum ĉirkaŭ du semajnoj, la violento okazigis ĉirkaŭ cent mortojn inter funkciuloj de la reganta kaj meza klasoj de la okcidenta distrikto de Pekino. La nombro de vunditoj superis tiun nombron.[24] La plej perfortaj aspektoj de la kampanjo estis okazoj de torturo, murdo kaj publika humiligo. Multaj personoj kiuj estis akuzitaj kiel kontraŭrevoluciaj memmortigis sin. En Aŭgusto kaj Septembro 1966, nur en Pekino estis murditaj 1 772 personoj. En Ŝanghajo estis 704 memmortigoj kaj 534 mortoj rilataj kun la Kultura Revolucio en Septembro. En Vuhano estis 62 memmortigoj kaj 32 murdoj dum la sama periodo.[23] Peng Dehuai, grava militestro dum la Dua Mondmilito, la Ĉina Enlanda Milito kaj la Korea Milito, estis alportita al Pekino kaj fitraktita kaj ridindigita publike.

La Tombejo de Konfuceo estis atakita de la Ruĝaj gardistoj en novembro 1966.[26][27]

Inter Aŭgusto kaj Novembro 1966, estis okazigitaj ok amasaj koncentroj en kiuj partoprenis pli ol 12 milionoj da personoj de la tuta Ĉinio, kies plej parto estas Ruĝaj gardistoj.[19] La registaro pagis la koston de la Ruĝaj gardistoj, kiuj veturis tra la tuta lando interŝanĝante "revoluciajn spertojn".[28] En la mitingoj de la Ruĝaj gardistoj, Lin Biao petis la detruon de la "Kvar Maljunuloj", tio estas, la malnovaj kutimoj, kulturo, moroj kaj ideoj.[20] La revolucia febro balais la tutan landon komplete, kaj la Ruĝaj gardistoj agadis kiel la plej elstaraj batalantoj. Kelkaj ŝanĝoj asociaj kun la kampanjo de la "Kvar Maljunuloj" ne kondukis al rekta perforto, kiel la atribuo de novaj nomoj al stratoj de urboj, al lokoj kaj eĉ al personoj; milionoj da beboj naskiĝis portantaj nomojn kiuj sonis "revolucie" dum tiu periodo. Aliaj aspektoj de la agado de la Ruĝaj gardistoj estis pli detruaj, speciale en la medioj de la kulturo kaj de la religio. Kelkaj historiaj lokoj en la tuta lando estis detruitaj. La damaĝo estis partikulare markita en la ĉefurbo, Pekino. La Ruĝaj gardistoj atakis la enhavon de la Templo de Konfuceo en la provinco Ŝandongo[29] kaj aliajn nombrajn tombojn kaj artefaktojn de historia gravo.[26] Oni desruis bibliotekojn pleplenaj je historiaj kaj eksterlandaj tekstoj; oni bruligis librojn. Temploj, preĝejoj, moskeoj, monaĥejoj kaj tombejoj estis fermitaj kaj foje uzitaj por aliaj funkcioj, rabitaj kaj detruitaj.[30] La marksisma propagando priskribis budhismon kiel superstiĉo, kaj religio estis konsiderita kiel rimedo de malamika eksterlanda enfiltrigo, same kiel instrumento de la reganta klaso.[31] Pastroj estis arestitaj kaj senditaj al kampadejoj; multaj budhismaj tibetanoj estis perforte devigitaj partopreni en la detruo de siaj monaĥejoj per pafilminaco.[31]

Ruĝa Libreto kun portreto de Mao el franclingva eldono de 1966, Pekino.

En Oktobro, Mao kunvokis "Centran Konferencon de Laboro", esence por konvinki la partiestrojn kiuj ankoraŭ ne estis adoptintaj la novan revolucian ideologion. Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping estis procesitaj kiel parto de burĝa reakcia tendenco (zichanjieji fandong luxian) kaj kontraŭvole memkritikis sin.[32] Post la konferenco, Liu, kiu iam estis modera pova fakulo de la reganta klaso, estis hejme arestita en Pekino kaj poste sendita al arestokampadejo, en kiu li ne ricevis kuractraktadon kaj mortis en 1969. Deng Xiaoping estis sendita trifoje al prizono por periodo de reedukado, kaj finfine li estis sendita labori al fabriko de motoroj de Jiangxi.

Unu de la multaj citaĵoj en la Ruĝa Libreto kiun la Ruĝaj gardistoj sekvos poste kiel gvidilon, havigita de Mao, estis "la mondo estas via, same kiel nia, sed laste, estas via. Vi junuloj, plenaj je vivo-forto, estas en la floro de la vivo, kiel la suno je la oka aŭ naŭa matene. Nia espero estas sur vi... La mondo apartenas al vi. La futuro de Ĉinio apartenas al vi". En Decembro 1967 estis presitaj jam 350 milionoj da ekzempleroj de la libro,[33] nome la mekanismo kiu kondukis la Ruĝajn gardistojn al engaĝiĝo kun sia celo de futuro por Ĉinio. Tiuj rektaj citaĵoj el Mao rezultis en aliaj agadoj de la Ruĝaj gardistoj laŭ la vidpunktoj de aliaj maoismaj estroj.[34]

La radikaluloj enpoviĝis (1967)

[redakti | redakti fonton]
La manifestacio de la "movado por enpovigo" en Shanxi (Aprilo 1967).

Kun la kontrolo fare de maoistoj de ĉiuj amaskomunikiloj, la apogo de la armeo kaj la deviga silento de la intelektuloj, la pozicio de Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping iĝis neelteneblaj. Per surpriza maniero, kiun neniu povis antaŭvidi post la malsukceso de la Saltego Antaŭen, kiam la tuta estraro de la partio estis kontraŭ li, Mao reiĝis la nediskutebla estro. En la 18-a de julio 1966, li revenis al Pekino kaj dum la Dekunua Plenumsesio de la Centra Komitato de la Politburoo de la Komunisma Partio de Ĉinio, decidis variajn rezoluciojn, cele al elpostenigo de tiuj kiuj laŭ la maoistoj estis irantaj laŭ kapitalisma vojo. En tiu plenumsesio oni anoncis la kreadon de la Ruĝaj gardistoj, junulara movado kiu marĝenigis la Ligon de la Junularo de la Partio, fidela al Liu Shaoqi. La agado de propagando etendiĝis al la atakoj kontraŭ Liu Shaoqi, kromnomita la «Ĥruŝĉov de Ĉinio», kaj Deng Xiaoping, kaj tiuj iĝis eĉ pli intensaj. Liu Shaoqi estis jam apartigat el la povo, kvankam lia elpostenigo ne publikiĝis ĝis Novembro 1968.

En la dua duono de 1966, la kaosa situacio etendiĝis tra la tuta lando. La edukado paraliziĝis, kaj la Ruĝaj gardistoj, organizitaj pere de revoluciaj komitatoj tra la tuta Popola Respubliko Ĉinio, trudis sian povon punante ĉiujn kiuj estis akuzitaj kiel dekstruloj aŭ reviziistoj. La ĝeneralitaj tumultoj kaj malordoj surprizis la propran Mao, kiu vidis kiel la situacio foriris el liaj manoj. En Januaro 1967, Mao ordonis al la armeo intervini por restarigi la ordon. Tamen la agado de la Ruĝaj gardistoj pluis ĝis 1968.

Unu de la malmultaj altaj partiestroj kiu evitis atakojn estis la ĉefministro Zhou Enlai. Lia negocema kapablo permesis al li peri inter la Ruĝaj gardistoj, kies misagadojn li kritikis, kaj la armeo. La protekto de Zhou Enlai savis multajn altajn partiestrojn, kaj speciale de la armeo, el la atakoj fare de la Ruĝaj gardistoj, dum lia apogo al Mao tenis lin for el la atingo de la kritikoj.

Estante Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping apartigitaj el la povo, la lukto por la kontrolo de la Partio kaj de la Ŝtato estis venkita fare de Mao kaj liaj sekvantoj. Por ratifi la novan situacion estis kunvokita nova kongreso de la Partio, nome la naŭa de ĝia historio.

La "Febro de la mango" kaj la kulto al la personeco de Mao (Aŭgusto 1968)

[redakti | redakti fonton]
Propaganda olepentraĵo al Mao farita dum la Kultura Revolucio.

En la printempo de 1968 startis amasa kampanjo por plifortigi la reputacion de Mao. Menciinda ekzemplo estis "mango-febro"[35]. En la 4-a de Aŭgusto 1968 la Ministro pri eksteraj aferoj de Pakistano, nome Syed Sharifuddin, donacis 40 mangojn al Mao, ŝajne kiel diplomatia demarŝo[36]. Mao sendis la mangojn pere de sia helpanto al sia Teamo de Propagando Mao Zedong en la Universitato Cinghua en la 5-a de Aŭgusto, teamo tie lokigita por mildigi la konfliktojn inter la frakcioj de la Ruĝaj gardistoj[36][37]. En la 7-a de Aŭgusto oni publikigis artikolon en la Popola Ĵurnalo kiu diras:

Citaĵo
„ La kvina posttagmeze, kiam feliĉaj novaĵoj ke la Prezidento Mao sendis donacon de mangoj al la Teamo de Ideologia Propagando de Laboristoj de la Ĉefurbo kaj de Kamparanoj Mao Zedong alvenis al la sidejo de la Universitato Cinghua, tuj homoj amasiĝis ĉirkaŭ la donaco sendita de la Granda Estro Prezidento Mao. Entuziasma klamado plialtiĝis inter kantoj de neresistebla mempropono. Larmoj inundis okulojn kaj fojojn kaj fojojn resonis dezirojn ke nia amata Granda Estro vivu milojn kaj milojn de jaroj senfine... Ĉiuj alvokis al siaj respektivaj laborejoj por disvastigi la amindan novaĵon, organizis ĉiajn tipojn de festoj celebrantaj dum la tuta nokto, kaj venis al [la sidejo de la nacia estraro] Ĵongnanhai spite la pluvon por informi pri la novaĵoj kaj por esprimi sian fidelecon al la Granda Estro Prezidento Mao.[37] ”

Funkciuloj de la registaro redaktis sinsekvajn artikolojn propagandantajn pri la ricevo de la mangoj[38], kaj alian poemon en la Popola Ĵurnalo esprimis: "Vidu tiun orumitan mangon/estis vidi la Grandan Estron Prezidenton Mao... Tuŝi fojon kaj fojon tiun orumitan mangon/la orumita mango estas tiom milda..."[39]. Malmultaj en Ĉinio ĝis tiam estis vidintaj mangon persone, kaj la mango estis konsiderita kiel "frukto tre rara, kiel Fungo de Senmorteco"[39].

Afiŝo kun diraĵo "Mangoj, la valora donaco kiun la Granda Estro, Prezidento Mao donacis persone al la Teamo de Ideologia Propagando de Laboristoj de la Ĉefurbo kaj de Kamparanoj" Ĉinio, 1968

Unu de la mangoj estis sendita al la Tekstila Fabriko de Pekino[37], kies revolucia komitato organizis mitingon honore al la mangoj. La laboristoj legis citaĵojn de Mao kaj celebris la donacon[38]. Oni starigis altarojn en elstaraj lokoj por ekspozicii la frukton; kiam post kelkaj tagoj la ŝelo de la mango ekputriĝis, oni senseligis ĝin kaj bolis ĝin en marmito. Poste la laboristoj viciĝis por ricevi laŭvice kuleraĵon el mangakvo. La revolucia komitato mendis kopion el vakso de la mango kaj ekspoziciis ĝin kiel centra peco en la fabriko. Sekviĝis variaj monatoj de "mangofebro" kiam konvertiĝis la frukto en la fokuso de kampanjo de "neelĉerpebla fideleco" al la Prezidento Mao. Pliaj kopioj de la mango estis kreitaj kaj senditaj turnee tra la ĉirkaŭaĵoj de Pekino kaj la cetero de Ĉinio. Multaj revoluciaj komitatoj iris viziti la mangojn al Pekino el la najbaraj provincoj; proksimume duono da miliono de personoj eliris ricevi la kopiojn kiam tiuj alvenis al Chengdu. Oni presis insignojn kaj afiŝojn montrantajn la mangojn kaj Mao-n en milionoj da ekzempleroj[37].

La frukto estis disdonita inter ĉiuj institucioj kiuj estis parto de la teamo de propagando, kaj oni organizis longajn procesiojn kiel apogo al zhengui lipin ("valora donaco"), kiel oni nomis la mangojn[40]. Vilaĝa dentisto, nome Dro. Han, kiu vidis la mangojn, diris, ke ili tute ne estis specialaj kaj aspektis precize kiel batatoj, estis procesita, kulpigita, devigita trairi la vilaĝon, kaj poste ekzekutita per pafo al la kapo[39][41].

Oni diris, ke Mao uzis la mangojn por esprimi sian apogon al la laboristoj pretaj atingi la necesaĵojn por finigi la sektecajn konfliktojn inter la studentoj, kaj ke tiuj estas "evidenta ekzemplo de la strategio de simbola subteno al Mao"[38]. Ankoraŭ komence de 1969, membroj de la Kursoj de Studo de la Pensaro de Mao Zedong en Pekino povis akapari la atenton de la lokaj komunikiloj pere de kopioj de la mangoj kiam veturis revene al siaj provincoj[40].

Fazo de Lin Biao (1969-71)

[redakti | redakti fonton]

Transiro de povo (aprilo 1969)

[redakti | redakti fonton]
Lin Biao.

La 9-a Kongreso de la Komunisma Partio de Ĉinio, inaŭgurita en Aprilo 1969, konfirmis la povon de Mao, reelektita unuanime kiel prezidanto de la partio kaj kiel prezidanto de la Centra Militista Komisiono. Krome, oni adoptis la pensaron de Mao Zedong kiel la oficiala ideologio kaj de la Partio kaj de la Ŝtato. Lin Biao, siaflanke, estis elektita vicprezidanto de la partio kaj sukcedanto de Mao.

La Kongreso konsideris finigita la Grandan Kulturan Revolucion Proletaran, prezentita kiel granda sukceso de la ĉina popolo kiu, pere de la estreco de Mao, estis venkinta super la reviziistoj kaj kontraŭrevoluciuloj kiuj estis endanĝerigintajn la ideologian purecon de la sistemo.

Kvankam per la 9-a Kongreso oni finigis oficiale la Kulturan Revolucion, la strukturoj de la socio, de la Partio kaj de la Ŝtato restis grave damaĝitaj per la elpurigo de membroj de la partio kaj de intelektuloj. La konsekvencoj de la Kultura Revolucio estis sentitan dum multe da tempo, kaj la luktoj por la povo pluis en la venontaj jaroj.

La falo de Lin Biao

[redakti | redakti fonton]

Post la 9-a Kongreso, Lin Biao aperis kiel la nova granda venonta estro de la Popola Rsepubliko. Nomumita oficiale sukcedantor de Mao kaj vicprezidanto de la partio, lia tuja ascendo en la hierarkio de la povo ŝajnis esti metinta lin en neplibonigeblan pozicion por esti la nova fortulo de la reĝimo.

Post tiuj ŝajnaj sukcesoj tamen la realo estis pli kompleksa. La troa laŭdemo de Lin Biao faris, ke Mao malfidis de la aŭtentaj intencoj de tiu kiu ŝajnis lia fidela kunlaboranto. Dum la 9-a Kongreso, okazis forta kontraŭstaro inter ambaŭ pro la insistemo de Lin Biao por ke Mao estu proklamita nova prezidento de la Popola Respubliko, por okupi tiel la ŝtatestreco kiun estis perdinta Liu Shaoqi. Mao, tamen, ne deziris okupi la prezidentecon kaj defendis la abolon de la posteno. Aspektas paradoksa ke estis Lin Biao kiu premis Mao por ke tiu akceptu la prezidentecon sed Mao sciis, ke akcepti la postenon de prezidento povis pravigi la membrojn de la partio kiuj konsideris la Kulturan Revolucion kiel ruza strategio por atingi la politikan povon. Malakceptante la postenon, Mao prezentis sin kiel estro priokupita nur de la ideologio kaj de la partio, kaj ne de personaj ambicioj. Sed estis ankoraŭ pli grava tialo por la malakcepto de Mao restarigi la ŝtatestrecon: post nomumi Lin Biao sukcedanto kaj vicprezidanto de la partio, Mao sciis, ke se restarigi la prezidentecon, la posteno de vicprezidento devus korespondi al Lin Biao, kio certigus al tiu lian rolon kiel sukcedanto. Male la nuligo de la ŝtatestreco nuligus ankaŭ same la postenon de prezidento kiel tiu de vicprezidento, kio lasus la ĉefministro Zhou Enlai kiel suprema estro de la aparato de la ŝtato, kio limigus konsiderinde la povon de Lin Biao.

Mao Zedong, Lin Biao, Zhou Enlai, kaj Chen Boda en 1967.

Ekde tiam, kvankam publike ambaŭ estis laŭdataj kiel la venkintoj de la Kultura Revolucio, la rilatoj inter ambaŭ estis enirantaj en fazo de reciproka malfido. Post kiam en marto 1970 Mao abolis la ŝtatestrecon, en la 2a Plenumsesio de la 9-a Nacia Kongreso de la Partio, okzainta en Luŝan en Aŭgusto tujare, Lin Biao, apogita de kelkaj proksimaj kunlaborantoj, klopodis akiri la prezidentecon de la Popola Respubliko. Tiu klopodo de puĉo, kiu estos disvastigita nur tri jarojn poste fare de Zhou Enlai, rezultis en fina batalo totala inter Mao kaj Lin. Kiel kutime, Mao ne atakis rekte kontraŭ Lin Biao, sed kritikis liajn kunlaborantojn. Konante la apogojn kijn Lin Biao havis en la armeo, Mao kritikis unue unu el liaj ĉefaj sekvantoj en la armeo, nome Chen Boda, kiu estis akuzita de «ultramaldekstrulo», kaj postulis ke la armeestroj apogu la kritikojn. La militistestroj akceptis, kaj Lin Biao konstatis sian totalan izolecon antaŭ la atako de Mao kaj Zhou Enlai.

Antaŭ tiu situacio de izoleco, Lin Biao decidis ekataki kaj klopodi novan puĉon, kiun li organizus kun sia filo Lin Liguo dum la vintro de 1970 kaj la printempo de 1971. Eble tiu klopodo de puĉo havis apogon de Sovetunio, sed tio neniam estis konfirmita. La perdo de apogoj de Lin Biao, rezultis en la malsukceso de la puĉa klopodo. Oni diris, ke unu de la konspirantoj, Li Weixin, denuncis Lin. Laŭ la asertoj de Zhou Enlai en la 10-a Nacia Kongreso de la Partio okazinta en 1973, tiu estus estinta la dua puĉoklopodo fare de Lin Biao, post tiu de Luŝan, kaj eĉ por murdi Mao.

La morto de Lin Biao post la malkovro de liaj puĉaj intencoj restis en mistero kaj spekulativo. La oficiala versio asertas, ke Lin Biao, kun du el siaj filoj kaj ses pliaj homoj, klopodis fuĝi al Sovetunio. La manko de brulaĵo en la aviadilo per kiu la grupo de konspirantoj rapide kaj subite fuĝis rezultis en avikraŝo en la dezerto de Mongolio, pro kio mortis ĉiuj pasaĝeroj. Tiu oficiala versio ĉiam esti pridubita.

Fino

[redakti | redakti fonton]
Jiang Qing

En 1969, Mao oficiale deklaris la finon de la kultura revolucio, kaj estis iu reveno al stato de publika ordo. Multaj intelektuloj estis senditaj al la kamparo dum ĉi tiu periodo, por labori kun la kamparanoj kaj lerni kiel ili vivas. Inter ili estis multaj ruĝaj gardistoj, kiuj en ĉi tiu maniero estis metitaj en lokoj kie ili ne povis krei problemojn.

En 1971, Lin Biao provis perforte preni la potencon de Mao Zedong. Lia provo malsukcesis, kaj li provis eskapi al Sovet-Unio per aviadilo, kiu tamen frakasiĝis super Mongolio. Post ĉi tiu evento, la modera gvidanto Zhou Enlai reakiris pli da potenco, kaj Deng Xiaoping estis realvokita el la kamparo al Pekino. En la posta periodo, la tiel nomata "Bando de la Kvar", kiu konsistis el la edzino de Mao, Jiang Qing, kaj tri aliaj gravaj gvidantoj, Yao Wenyuan, Zhang Chunqiao kaj Wang Hongwen, komencis kampanjon kontraŭ la ĉefministro Zhou Enlai kaj Deng. La Bando de la Kvar reprezentis la pli ekstremisman frakcion, kiu estis malantaŭ la kultura revolucio, dum Zhou kaj Deng reprezentis la pli pragmatikan flankon de la partio.

En 1976 mortis Zhou Enlai. La 5an de aprilo, tradicia tago de rememoro pri la mortintoj en Ĉinio, du milionoj da homoj kolektiĝis en la centra Placo Tian An Men en Pekino por esprimi sian malĝojon. La afero tuj fariĝis protesto kontraŭ la Bando de la Kvar. La 9an de septembro mortis Mao Zedong. Estis grandega kaj sincera malĝojo en la tuta Ĉinio pro lia forpaso. Hua Guofeng, la homo indikita de Mao, fariĝis la nova ĉefministro, kaj la "Bando de la Kvar" estis arestita. Ilia aresto estas kutime konsiderata la vera fino de la kultura revolucio, kaj la komenco de nova periodo da stabileco kaj ordo en Ĉinio.

Rezultoj

[redakti | redakti fonton]

La Kantoj de la kultura revolucio estis kantoj produktitaj en Ĉinio en la periodo de la kultura revolucio kiel formo de propagando kaj Kulto al personeco al Mao Ze-dong.

Modernaj implikaĵoj

[redakti | redakti fonton]
La tombejo de Konfuceo estis atakita de Ruĝaj Gvardioj en novembro 1966.

Nuntempe, la kultura revolucio estas memorata kiel katastrofa periodo de la ĉina historio. Dum ĉi tiu periodo, ĉiu eco de la ekonomia kaj kultura vivo de Ĉinio estis negative influata de la manko de stabileco kaj ordo, almenaŭ en la urboj. La eduka sistemo ankaŭ suferis tre multe. Interalie, la ruĝaj gardistoj detruis amason da valoregaj antikvaj objektoj kaj konstruaĵoj, ĉefe religiaj konstruaĵoj, ĉar ili estis konsiderataj simboloj de mez-epokaj kaj feŭdismaj pensmanieroj.

Tamen, kelkaj komentistoj rimarkigas, ke eble dum la kultura revolucio iom ŝanĝiĝis la antikva ĉina kutimo respekti la aŭtoritaton kaj obei ordonojn senproteste, kaj ke eble sen la kultura revolucio ne estus okazintaj la studentaj protestoj en 1989.

La Komunisma Partio de Ĉinio nuntempe agnoskas, ke la kultura revolucio estis malbona por Ĉinio, sed tamen ĝi havas la oficialan pozicion, ke Mao Zedong faris pli da bonaj aferoj ol da malbonaj dum sia regado.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ [1]
  2. ↑ "Resolution on Certain Questions in the History of Our Party Since the Founding of the People's Republic of China," adoptita de la Sesa Plenum-Sesio de la 11a Centra Komitato de la Komunista Partio de Ĉinio la 27an de Junio 1981 Resolution on CPC History (1949-81). (Beijing: Foreign Languages Press, 1981). p. 32.
  3. ↑ 3,0 3,1 Worden, Robert. A Country Study:China. Library of Congress (1987).
  4. ↑ Jin, Qiu. (1999) The Culture of Power: Lin Biao and the Cultural Revolution. Stanford, California: Stanford University Press, p. 25–30.
  5. ↑ Historical Atlas of the 20th century
  6. ↑ Jin Qiu, p. 55
  7. ↑ Spence
  8. ↑ Jin Qiu, Ĉ. 2
  9. ↑ 9,0 9,1 MacFarquhar and Schoenhals 2006. pp. 04–07.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 MacFarquhar and Schoenhals 2006. p. 07.
  11. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 39-40.
  12. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 47.
  13. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 40.
  14. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 46.
  15. ↑ Wang, Nianyi (1989). 动乱的年代：1949–1989年的中国 [Great age of turmoil, a history of China 1949–89]. Henan Renmin Chubanshe. p. 13.
  16. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 41.
  17. ↑ "China's reluctant Emperor", The New York Times, Sheila Melvin, Sept. 7, 2011.
  18. ↑ Decision Concerning the Great Proletarian Cultural Revolution, adoptita en la 8a de Aŭgusto 1966 fare de la Centra Komitato de la partio (oficiala versio en angla)
  19. ↑ 19,0 19,1 MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 106-07.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Wang, Nianyi. Period of Great Turmoil: China between 1949–1989, p. 66
  21. ↑ . Student Attacks Against Teachers: The Revolution of 1966 (2001).
  22. ↑ Jian, Guo. (17a de julio 2006) Historical Dictionary of the Chinese Cultural Revolution (angle). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6491-7.
  23. ↑ 23,0 23,1 MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 124.
  24. ↑ 24,0 24,1 MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 126.
  25. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 125.
  26. ↑ 26,0 26,1 Asiaweek 10. Konsultita la 3an de Marto 2021.
  27. ↑ Hung, Jeni (5a de Aprilo 2003). «Children of confucius». The Spectator. Konsultita la 4an de marto 2007.
  28. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 110.
  29. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 119.
  30. ↑ China: Tourism development and cultural policies
  31. ↑ 31,0 31,1 Yu, Dan Smyer. "Delayed contention with the Chinese Marxist scapegoat complex: re-membering Tibetan Buddhism in the PRC." The Tibet Journal 32.1 (2007)
  32. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 137.
  33. ↑ Lu, Xing. [2004] (2004). Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication. UNC Press. ISBN 1-57003-543-1
  34. ↑ MacFarquhar kaj Schoenhals, 2006, p. 107.
  35. ↑ «El curioso culto que despertó el mango en China». BBC News Mondo. 5a de marto 2016. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  36. ↑ 36,0 36,1 Murck, Alfreda,; Museum Rietberg. Mao's golden mangoes and the Cultural Revolution. ISBN 978-3-85881-732-7. OCLC 845063027. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 Walder, Andrew G. (Andrew George), 1953-. China under Mao: a revolution derailed. ISBN 978-0-674-28668-9. OCLC 905696293. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Schrift, Melissa, 1968- (2001). Biography of a chairman Mao Badge: the creation and mass consumption of a personality cult. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-2936-0. OCLC 45100191. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 «How China came to worship the mango during the Cultural Revolution» "Kiel Ĉinio adoris mangon dum la Kultura Revolucio". The Telegraph. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  40. ↑ 40,0 40,1 Leese, Daniel (2011). Mao Cult: Rethoric and Ritual in China's Cultural Revolution. Cambridge University Press. p. pp. 221-222. ISBN 978-1-139-49811-1. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  41. ↑ Marks, Ben. «The Mao Mango Cult of 1968 and the Rise of China’s Working Class» "La kulto al la mango de 1968 kaj la ascendo de la laborista klaso de Ĉinio". Collectors Weekly. Konsultita la 4an de Marto 2021.

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]
  • Chang, Jung; Halliday, Jon (2005). Mao: The Unknown Story. Nueva York: Knopf. ISBN 0679422714.
  • Hsü, Immanuel C. Y. The Rise of Modern China, 6a eldono, Oxford University Press, Oxford, 1999 (ISBN 0-19-512504-5).
  • MacFarquhar, Roderick; Schoenhals, Michael (2006). Mao's Last Revolution. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-02332-1. Konsultita la 4an de Marto 2021.
  • Fairbank, John King. China, una nueva historia, Editorial Andrés Bello, Barcelona, 1997 (ISBN 84-89691-05-3).
  • Gray, Jack; Cavendish, Patrick. La Revolución Cultural y la crisis china. Barcelona: Ariel, 1970 (ISBN 84-344-0686-1).
  • Spence, Jonathan D. The Search for Modern China, W. W. Norton and Company, Nueva York, 1999 (ISBN 0-393-30780-8).

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kultura_Revolucio&oldid=8916780"