1,3,5-Trinitrobenzeno

Vidu ankaŭ: 1,3-Dunitrobenzeno, Trinitrotolueno, 1,3,5-Triaminobenzeno, kaj 1,3,5-Triklorobenzeno

1,3,5-trinitrobenzolo
Kemia formulo	C6H3N3O6
Bastona kemia strukturo de la 1,3,5-trinitrobenzeno
Tridimensia kemia strukturo de la 1,3,5-trinitrobenzeno
Alternativa(j) nomo(j)
Benzito
CAS-numero-kodo	99-35-4
ChemSpider kodo	13873689
PubChem-kodo	7434
Fizikaj proprecoj
Aspekto	blanka aŭ flava solidaĵo
Molmaso	213,10644 g mol−1
Denseco	1,721 g/cm−3
Fandpunkto	122°C
Bolpunkto	315°C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,6562
Ekflama temperaturo	164,1°C
Solvebleco	Akvo:0,330 g/L
Mortiga dozo (LD50)	217,5 mg/kg (buŝe) 275 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H201, H300, H310, H330, H373, H400, H410
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P230, P240, P250, P260, P262, P264, P270, P271, P273, P280, P284, P301+316, P302+352, P304+340, P316, P319, P320, P321, P330, P361+364, P370+380, P372, P373, P391, P401, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

1,3,5-Trinitrobenzeno aŭ 1,3,5-trinitrobenzeno estas organika kombinaĵo rezultanta per traktado de benzeno kaj nitrata acido. Ĝi estas blanka aŭ flava solidaĵo, nesolvebla en akvo sed solvebla en nepolaraj organikaj solvantoj. 1,3,5-Trinitrobenzeno posedas 6 karbonatomojn, 3 hidrogenatomojn kaj 3 nitrogenatomojn.

1,3,5-Trinitrobenzeno (TNB) estas vaste esplorata kaj studata kemia kombinaĵo, ĉefe pro ĝiaj multflankaj aplikoj kaj la facileco kun kiu ĝi povas esti sintezata en la laboratorio. TNB estas nitro-aromata kunmetaĵo, formata de tri nitrogrupoj alkroĉitaj al benzena ringo, kaj estas de speciala intereso pro sia ebla uzo en eksplodaĵoj kaj ekspandpelaĵoj. Ĝia molekula formulo estas C₆H₃(NO₂)₃, kaj ĝi estas senkolora, kristala solidaĵo.

TNB havas multajn sciencesplorajn aplikojn, ekde eksplodaĵoj kaj propelaĵoj ĝis biomedicina esplorado. Ĝi estas uzata en eksplodaĵoj kaj propelaĵoj pro sia alta energienhavo, kiu estas liberigata per detonacio. TNB ankaŭ estas uzata en biomedicina esplorado pro sia kapablo ligiĝi al proteinoj kaj aliaj molekuloj. Tiu ligo povas esti uzata por studi la strukturon kaj funkcion de proteinoj kaj aliaj molekuloj, same kiel por identigi liglokojn por drogevoluo.

TNB estas eksplodaĵo kaj pelaĵo pro sia kapablo rapide liberigi energion per detonacio. Ĉi tiu energio estas liberigata kiam la TNB-molekulo disiĝas kaj la nitrogrupoj reakcias kun oksigeno en la aero. Ĉi tiu reakcio produktas nitrogenon, karbonduoksidon, kaj akvon, same kiel grandan kvanton da varmo kaj lumo. La varmo kaj lumo produktitaj dum la reakcio estas tio kio kaŭzas la eksplodemajn kaj pelajn efikojn de TNB.

TNB estas toksa por homoj kaj aliaj organismoj pro sia kapablo ligiĝi al proteinoj kaj aliaj molekuloj. Ĉi tiu ligo povas interrompi normalajn ĉelajn procezojn kaj konduki al ĉelmorto. Plie, TNB povas kaŭzi oksidivan streson, kaŭzante damaĝon al ĉelaj kombinaĵoj kiel DNA kaj proteinoj. TNB ankaŭ povas kaŭzi damaĝon al la hepato, renoj kaj aliaj organoj.

TNB havas multajn avantaĝojn por laboratoriaj eksperimentoj. Ĝi estas facile sintezebla, kaj povas esti uzata por studi la strukturon kaj funkcion de proteinoj kaj aliaj molekuloj. Plie, TNB estas relative stabila kaj povas esti stokata dum longaj tempodaŭroj sen malkomponiĝo. Tamen, TNB ankaŭ estas toksa kaj povas esti danĝera labori en la laboratorio. Tial, taŭgaj sekurecaj antaŭzorgoj devas esti prenitaj kiam oni laboras kun TNB en la laboratorio.

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado de la 1,3,5-trinitrobenzeno per traktado de benzeno kaj nitrata acido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 2

• Preparado de la 1,3,5-trinitrobenzeno per traktado de 1,3,5-Triaminobenzeno kaj nitrata acido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 3

• Preparado de la 1,3,5-trinitrobenzeno per traktado de 1,3,5-triklorobenzeno kaj nitrita acido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Vidu ankaŭ

• Nitratoj