Κορακιόμορφα
| Κορακιόμορφα | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Χαλκοκουρούνα με τη λεία της
| ||||||||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
 Γεωγραφική κατανομή των αλκυόνων και συγγενών γενών
| ||||||||||||||||||||||||
| Οικογένειες | ||||||||||||||||||||||||
Τα κορακιόμορφα, επίσης κορακόμορφα (επιστημονική-λατινική ονομασία Coraciiformes),[1] είναι τάξη πτηνών (πουλιών). Παρά την ονομασία της, δεν περιλαμβάνει το πουλί κοράκι, το οποίο ανήκει σε άλλη τάξη, τα στρουθιόμορφα, ούτε πτηνά που του μοιάζουν στο χρώμα, αφού εκτός από εξαιρέσεις όλα τα κορακιόμορφα είναι πολύχρωμα, και όχι μαύρα. Κορακιόμορφα πτηνά είναι οι αλκυόνες, οι μελισσοφάγοι, οι χαλκοκουρούνες (οικογένεια κορακιίδες), τα πουλιά μοτμότ της Αμερικής και άλλα. Γενικώς εμφανίζουν συνδακτυλία, με τρία από τα δάκτυλα των ποδιών τους να είναι στραμμένα προς τα εμπρός και το τρίτο με το τέταρτο δάκτυλο να είναι συνενωμένα στη βάση τους (αν και σε πολλές αλκυονίδες το ένα από αυτά τα δάκτυλα λείπει). Από πλευράς συμπεριφοράς, τα κορακιόμορφα έχουν κοινή τη συνήθεια να ρίχνουν τη λεία τους πάνω σε πέτρες και άλλες επιφάνειες προκειμένου να κάμψουν την αντίστασή της.[2]
Η τάξη περιλαμβάνει κυρίως πτηνά του Παλαιού Κόσμου, με την αντιπροσώπευσή τους στον Νέο Κόσμο να περιορίζεται σε λιγότερα από 25 είδη, σε συνολο 179 ειδών που ανήκουν συνολικά στα κορακιόμορφα.
Συστηματική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραδοσιακά τα κορακιόμορφα έχουν θεωρηθεί ως ένα συμπίλημα ποικιλόμορφων γενών και ότι σε μια στενότερη ταξινομική θεώρηση ίσως θα έπρεπε να περιλαμβάνει μόνο την οικογένεια κορακιίδες. Οι υπόλοιπες οικογένειες θα αντιπροσώπευαν τότε γενεαλογικές γραμμές πτηνών που έχουν μακρινή συγγένεια με τα κορακιόμορφα. Μετά τις σύγχρονες γενετικές έρευνες ωστόσο μια τέτοια διάσπαση θα ήταν υπερβολική, καθώς τα περισσότερα κορακιόμορφα πράγματι αποτελούν έναν επαρκώς συμπαγή κλάδο.
Πιο συγκεκριμένα, ανάλυση ακολουθιών DNA (γονίδια c-myc και RAG-1 στο DNA του πυρήνα, καθώς και το εσώνιο 2 της μυοσφαιρίνης στο μιτοχονδριακό DNA) υποδεικνύει σαφώς ότι τα κορακιόμορφα μπορούν να διακριθούν σε μία βασική ομάδα που συγγενεύει με τα δρυοκολαπτόμορφα, και μία υπόταξη που περιλαμβάνει κυρίως τις αλκυόνες (Johansson & Ericson, 2003) και προήλθε με εξέλιξη από τη βασική ομάδα. Από την άλλη, οι συγγένειες του γένους λεπτόσωμος φαίνεται ότι βρίσκονται αλλού, και έτσι αποχωρίσθηκε από την τάξη κορακιόμορφα και κατατάσσεται πλέον από τους περισσότερους επιστήμονες σε δική του ξεχωριστή τάξη, τα λεπτοσωμόμορφα (Leptosomiformes). Τα τρωγωνόμορφα και οι βουκερωτίδες μπορεί να θεωρηθούν ξεχωριστές τάξεις ή ίσως πολύ βαθιά βασικές ομάδες των κορακιόμορφων, με τις βουκερωτίδες να είναι μάλλον ελαφρώς πλησιέστερα στις κορακιίδες από όσο τα τρωγωνόμορφα. Στο γενικότερο ταξινομικό πλαίσιο των πτηνών (με την πιθανή εξαίρεση και εδώ του λεπτόσωμου) τα κορακιόμορφα και τα δρυοκολαπτόμορφα συγγενεύουν πολύ με τα στρουθιόμορφα (Johansson & Ericson 2003).
Αρκετές οικογένειες των κορακιόμορφων που έχουν εκλείψει είναι γνωστές μόνο από απολιθώματα του Παλαιογενούς. Αυτές πιθανώς ανήκαν στη βασική ομάδα και κάποτε είναι δύσκολο να ταξινομηθούν, επειδή ήταν ακόμα πλησιέστερα στα δρυοκολαπτόμορφα. Επιπλέον, υπάρχουν κάποια προϊστορικά γένη που είναι δύσκολο να τοποθετηθούν σε μια οικογένεια.
Ταξινομική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα κορακιόμορφα υποδιαιρούνται γενικώς στις εξής ομάδες:
Βασική ομάδα
- Οικογένεια κορακιίδες (Coraciidae), οι χαλκοκουρούνες
- Οικογένεια βραχυπτερακιίδες (Brachypteraciidae)
- Οικογένεια μεροπίδες (Meropidae), οι μελισσοφάγοι
- Οικογένεια ηωκορακιίδες (Eocoraciidae), απολίθωμα, μέση Ηώκαινος, Μέσελ Γερμανίας, περιγραφή στο περιοδ. Auk, τόμ. 120, σελ. 202
- Οικογένεια γερανοπτερίδες (Geranopteridae), απολίθωμα, ανώτερη Ηώκαινος στο Quercy της Γαλλίας και κατώτερη Μειόκαινος στην Τσεχία — περιλαμβάνει το είδος 'Nupharanassa bohemica
Υπόταξη Alcedini
- Οικογένεια τοδίδες (Todidae)
- Οικογένεια μομοτίδες (Momotidae)
- Οικογένεια αλκυονίδες (Alcedinidae), οι αλκυόνες
Προϊστορικά γένη
- Γένος ημισυνδάκτυλος (Quasisyndactylus, Ηώκαινος, Μέσελ Γερμανίας, πιθανώς πρόγονος των αλκυονιδών
- Γένος κρυπτόρνις (Cryptornis), ανώτερη Ηώκαινος στη Γαλλία
- Οικογένεια πριμοβουκονίδες (Primobucconidae), περιλαμβάνει τα γένη Primobucco and Septencoracias
- Γένη και είδη που περιγράφηκαν από τους Mayr & Mourer-Chauviré το 2000, indet. PQ 1216, QU 15640 (Γαλλία, ; Late Eocene of Quercy)
- Γένος πρωτόρνις (Protornis), Ολιγόκαινος στην Ελβετία – ίσως πρόγονος των Momotidae και Meropidae
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Βλ. λήμμα «Κορακόμορφα» στο Πάπυρος–Λαρούς–Μπριτάννικα, Λεξικό της ελληνικής γλώσσας, αρχαίας - μεσαιωνικής - νέας: ερμηνευτικό - ετυμολογικό (Αθήνα: Πάπυρος, 2013, ¹1981‑94)· «Τάξη: Κορακόμορφα», Ο θαυμαστός κόσμος των ζώων, τόμ. 4 (Αθήνα: Χρ. Τεγόπουλος - Ν. Νίκας, 1973), σελ. 274-275.
- ↑ «Coraciiformes». Britannica. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2022.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Johansson, Ulf S. & Ericson, Per G.P.: «Molecular support for a sister group relationship between Pici and Galbulae (Piciformes sensu Wetmore 1960)», Journal of Avian Biology, τόμ. 34(2), σσ. 185-197, έτος 2003, doi 10.1034/j.1600-048X.2003.03103.x πλήρες κείμενο σε PDF Αρχειοθετήθηκε 2018-10-04 στο Wayback Machine.
- Mayr, Gerald & Mourer-Chauviré, Cécile: «Rollers (Aves: Coraciiformes. s.s.) from the Middle Eocene of Messel (Germany) and the Upper Eocene of the Quercy (France)», Journal of Vertebr. Paleontol., τόμ. 20(3), σσ. 533-546, DOI: 10.1671/0272-4634(2000)020[0533:RACSSF]2.0.CO;2 πλήρες κείμενο σε PDF
- Terres, John K.: The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds, 1980, ISBN 0-394-46651-9
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η τάξη κορακιόμορφα στο «Biodiversity Overview» του Untamed Science
- Τα κορακιόμορφα στο Tree of Life