Αλάσκα
Συντεταγμένες: 64°00′N 153°00′W / 64.00°N 153.00°W
.svg)
Η Αλάσκα (αγγλικά: State of Alaska, ρωσικά: Аляска) είναι πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, που συνορεύει στα ανατολικά με τον Καναδά, στα δυτικά με τη Ρωσία και βρέχεται από τον Αρκτικό και τον Ειρηνικό ωκεανό. Αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση πολιτεία των ΗΠΑ με 1.723.337 τ.χλμ.[1] και πληθυσμό 740.339 κατοίκους (εκτίμηση 2023)[3]. Πρωτεύουσα της πολιτείας, είναι το Τζούνο, και μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη είναι το Άνκορατζ.
Η Αλάσκα ανήκε στη Ρωσία μέχρι το 1867, χρονιά κατά την οποία πωλήθηκε στις ΗΠΑ, από τον τσάρο Αλέξανδρο Β΄ έναντι του ποσού των 7.200.000 δολαρίων. Στις 11 Μαΐου 1912, η Αλάσκα, προήχθη σε ομοσπονδιακό έδαφος. Στις 3 Ιανουαρίου 1959, ανακηρύχθηκε ομόσπονδη πολιτεία και έγινε η 49η πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η εξερεύνηση της άρχισε το 1741 από τον Βίτους Μπέρινγκ, για λογαριασμό της Ρωσίας. Τη συνέχισε το 1778 ο Τζέιμς Κουκ και στις αρχές του 19ου αιώνα αποστολές εξερεύνησαν τις ακτές από τον Ειρηνικό έως τον Βόρειο Παγωμένο ωκεανό. Η συστηματική εξερεύνηση της Αλάσκας και ο αποικισμός της που ακολούθησε οφείλονται κυρίως στους Σιβηριανούς και Αμερικανούς κυνηγούς, οι οποίοι από το 1784 ίδρυσαν εταιρίες για το κυνήγι ζώων και την πώληση γουναρικών.
Αν και είναι απομακρυσμένη από την υπόλοιπη χώρα, η πολιτεία έχει ιδιαίτερη σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξαιτίας των κοιτασμάτων πετρελαίου, της στρατηγικής της θέσης απέναντι στη Ρωσία και το γεγονός ότι παρέχει πρόσβαση στον βόρειο πόλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Αλάσκα είναι η βορειότερη και δυτικότερη πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών και έχει το μεγαλύτερο ανατολικό γεωγραφικό μήκος στις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή τα Αλεούτια Νησιά εκτείνονται στο ανατολικό ημισφαίριο. Η Αλάσκα είναι η μοναδική μη συνεχόμενη πολιτεία των ΗΠΑ στην ηπειρωτική Βόρεια Αμερική. Περίπου 800 χλμ. (500 μίλια) της Βρετανικής Κολομβίας (Καναδάς) χωρίζει την Αλάσκα από την Ουάσινγκτον. Είναι τεχνικά τμήμα της ηπειρωτικής χώρας των ΗΠΑ, αλλά μερικές φορές δεν περιλαμβάνεται. Η Αλάσκα δεν είναι μέρος των παρακείμενων ΗΠΑ, συχνά αποκαλούμενων "Κάτω 48". Η πρωτεύουσα, Τζούνο, βρίσκεται στην ηπειρωτική χώρα της βορειοαμερικανικής ηπείρου, αλλά δεν συνδέεται οδικώς με το υπόλοιπο σύστημα των εθνικών οδών της Βόρειας Αμερικής.
Η πολιτεία συνορεύει με το Γιούκον και τη Βρετανική Κολομβία στον Καναδά στα ανατολικά, τον κόλπο της Αλάσκας και τον Ειρηνικό Ωκεανό στα νότια και νοτιοδυτικά, τη Βερίγγειο θάλασσα, τον Βερίγγειο Πορθμό και τη θάλασσα Τσούκτσι στα δυτικά και τον Αρκτικό Ωκεανό στα βόρεια. Τα χωρικά ύδατα της Αλάσκας αγγίζουν τα χωρικά ύδατα της Ρωσίας στον Βερίγγειο Πορθμό, καθώς το ρωσικό νησί Μεγάλος Διομήδης και το νησί της Αλάσκας Μικρός Διομήδης απέχουν μόνο 3,8χλμ. Η Αλάσκα έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή από ό,τι όλες οι άλλες πολιτείες των ΗΠΑ.
Η Αλάσκα είναι η μεγαλύτερη πολιτεία στις Ηνωμένες Πολιτείες συνολικής επιφάνειας 1.717.856 τ.χλμ., πάνω από το διπλάσιο του μεγέθους του Τέξας, της επόμενης μεγαλύτερης πολιτείας. Μετρώντας τα χωρικά ύδατα, η Αλάσκα είναι μεγαλύτερη από τη συνδυασμένη περιοχή των τριών μεγαλύτερων πολιτειών: Τέξας, Καλιφόρνια και Μοντάνα. Είναι επίσης μεγαλύτερη από τη συνδυασμένη περιοχή των 22 μικρότερων πολιτειών της Αμερικής.
Περιφέρειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δεν υπάρχουν επίσημα καθορισμένα σύνορα που οριοθετούν τις διάφορες περιοχές της Αλάσκας, αλλά υπάρχουν έξι ευρέως αποδεκτές περιοχές:
Νοτιοκεντρική
Η πολυπληθέστερη περιοχή της Αλάσκας, που περιέχει το Άνκορεϊτζ, την κοιλάδα Ματανούσκα-Σουσίτνα και τη χερσόνησο Κενάι. Οι αγροτικές, κυρίως μη κατοικημένες περιοχές, νότια της γης της Αλάσκας και δυτικά των βουνών Βράνγκελ εμπίπτουν επίσης στον ορισμό της Νότιας Κεντρικής Αλάσκας, όπως και η περιοχή Πρινς Ουίλιαμ Σάουντ και οι κοινότητες Κόρντοβα και Βαλντές.
Νοτιοανατολική
Επίσης αναφέρεται ως προεξοχή (panhandle) ή εσωτερικό πέρασμα, αυτή είναι η περιοχή της Αλάσκας πλησιέστερη προς τις υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες. Ως εκ τούτου, αυτή ήταν όπου το μεγαλύτερο μέρος των αρχικών μη-ιθαγενών οικισμών που εμφανίστηκαν στα χρόνια μετά την αγορά της Αλάσκας. Η περιοχή κυριαρχείται από το αρχιπέλαγος του Αλεξάνδρου καθώς και από το εθνικό δάσος Τόνγκας, το μεγαλύτερο εθνικό δάσος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Περιέχει την πρωτεύουσα της πρωτεύουσας Τζούνο, την πρώην πρωτεύουσα Σίτκα και την Κέτσικαν, τη μεγαλύτερη πόλη της Αλάσκας. Η εθνική οδός της Αλάσκας παρέχει μια σημαντική σύνδεση μεταφοράς σε όλη την περιοχή, καθώς μόνο τρεις κοινότητες (Χέινς, Χάιντερ και Σκάγκουεϊ) απολαμβάνουν άμεσες συνδέσεις με το συνεχόμενο οδικό δίκτυο της Βόρειας Αμερικής. Σχεδιάστηκε επισήμως το 1963.
Εσωτερική
Η Εσωτερική είναι η μεγαλύτερη περιοχή της Αλάσκας, μεγάλο μέρος της είναι ακατοίκητο. Η Φαίρμπανκς είναι η μόνη μεγάλη πόλη της περιοχής. Το Εθνικό πάρκο Ντενάλι βρίσκεται εδώ. Το Ντενάλι είναι το υψηλότερο βουνό στη Βόρεια Αμερική.
Νοτιοδυτική
Η Νοτιοδυτική Αλάσκα είναι μια αραιοκατοικημένη περιοχή που εκτείνεται σε απόσταση περίπου 800 χλμ. (500 μίλια) Από τη Βερίγγειο θάλασσα. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει κατά μήκος της ακτής. Το νησί Κόντιακ βρίσκεται επίσης στο νοτιοδυτικό τμήμα. Το μεγάλο δέλτα των ποταμών Γιούκον-Κουσκόκβιμ, ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια δέλτα στον κόσμο. Τμήματα της χερσονήσου της Αλάσκας θεωρούνται τμήμα της Νοτιοδυτικής, με τα υπόλοιπα τμήματα να περιλαμβάνονται στα Αλεούτια νησιά.
Βόρεια Πλευρά
Η Βόρεια Πλευρά είναι ως επί το πλείστον τούντρα πεπλατυσμένη με μικρά χωριά. Η περιοχή είναι γνωστή για τα τεράστια αποθέματα αργού πετρελαίου και περιέχει τόσο το εθνικό πετρελαϊκό αποθεματικό της Αλάσκας όσο και το πετρελαϊκό κοίτασμα του κόλπου Προύντο. Η πόλη Ουτκιάγκβικ, παλαιότερα γνωστή ως Μπάροου, είναι η βορειότερη πόλη στις Ηνωμένες Πολιτείες και βρίσκεται εδώ. Η βορειοδυτική Αρκτική περιοχή, που έχει ως κέντρο την πόλη Κότζεμπου και περιέχει επίσης την κοιλάδα του ποταμού Κομπούκ, συχνά θεωρείται ότι αποτελεί μέρος αυτής της περιοχής. Ωστόσο οι ιθαγενείς Ινουπιάκ της Βόρειας Πλάκας και της Βορειοδυτικής Αρκτικής σπάνια θεωρούν ότι είναι ένας λαός.
Περισσότερα από 300 μικρά ηφαιστειακά νησιά αποτελούν αυτή την αλυσίδα, η οποία εκτείνεται σε απόσταση 1.900 χιλιομέτρων στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ορισμένα από αυτά τα νησιά πέφτουν στο ανατολικό ημισφαίριο, αλλά η Διεθνής Γραμμή Ημερομηνίας σχεδιάζεται δυτικά των 180° για να κρατήσει ολόκληρη την πολιτεία, και έτσι ολόκληρη τη βορειοαμερικανική ήπειρο, εντός της ίδιας νόμιμης ημέρας. Δύο από τα νησιά, τα Άτου και Κίσκα, καταλήφθηκαν από τις ιαπωνικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπάρχει μια ανεπίσημη υπόθεση, ότι οι Σλάβοι θαλασσοπόροι είχαν φθάσει στις ακτές της Αλάσκα αρκετά νωρίτερα από τον 18ο αιώνα[4].
Πρώτη γνωστή αποστολή της Ρωσίας από τη Σιβηρία στην Αλάσκα ήταν μια εκστρατεία το 1648 που ίδρυσε τον πρώτο οικισμό την Κίνγκοβεϊ. Το 1732 ο Μιχαήλ Γκνοντέβ κατέπλευσε στις ακτές της "Μεγάλης γης" (βορειοδυτική Αμερική) και χαρτογράφησε την ακτή περίπου 300 χιλιόμετρα και περιέγραψε τα στενά και τα νησιά που βρίσκονται σε αυτή.
Επόμενη επαφή των Ευρωπαίων με την Αλάσκα έγινε το 1741, όταν ο Βίτους Μπέρινγκ ηγήθηκε μίας αποστολής του ρωσικού ναυτικού με το πλοίο «Άγιος Πέτρος», η οποία έφτασε στις δυτικές ακτές της περιοχής. Με την επιστροφή της αποστολής, το πλήρωμα έφερε μαζί του γούνες από θαλάσσιες ενυδρίδες, οι οποίες θεωρούνται από τις καλύτερες γούνες παγκόσμια, και έτσι σταδιακά μικροί συνεταιρισμοί γουνεμπόρων ξεκίνησαν να εξερευνούν τα Αλεούτια νησιά και την Αλάσκα από τις ακτές της Σιβηρίας. Η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση Ευρωπαίων έγινε το 1784, ενώ παράλληλα η Ρωσο-Αμερικανική Εταιρία που ιδρύθηκε άρχισε να υλοποιεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αποίκησης το πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Η πρώτη πρωτεύουσα της περιοχής ήταν η πόλη Νέος Αρχάγγελος στο νησί Κόντιακ, αλλά στη συνέχεια η έδρα μεταφέρθηκε στη Σίτκα, η οποία παρέμεινε πρωτεύουσα για έναν αιώνα τόσο κάτω από ρωσικό όσο και αμερικανικό έλεγχο της Αλάσκας. Οι Ρώσοι δεν αποίκησαν ποτέ πλήρως την περιοχή, καθώς η κίνηση αυτή δεν ήταν ιδιαίτερα επικερδής. Παράλληλα οι εξεγέρσεις των ντόπιων αλλά και η αποτυχία του κριμαϊκού πολέμου συνέβαλαν σε αυτή την εξέλιξη. Ο Ουίλιαμ Χ. Στιούαρτ, υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, διαπραγματεύτηκε την αγορά της Αλάσκας από τη Ρωσία το 1867 για το ποσό των 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Αρχικά, ως τμήμα των ΗΠΑ, η Αλάσκα ήταν στη χαλαρή δικαιοδοσία του στρατού, ενώ μετά το 1884 αποτελούσε ανεπίσημα αμερικανική εδαφική επικράτεια. Μάλιστα, η Ρωσία ήθελε να πουλήσει την Αλάσκα νωρίτερα, αλλά το σχέδιο αναβλήθηκε λόγω του εμφυλίου στην Αμερική.
Τη δεκαετία του 1890 ξεκίνησε η περίοδος του πυρετού του χρυσού που έφερε στην Αλάσκα, αλλά και στη γειτονική πολιτεία Γιούκον του Καναδά, χιλιάδες χρυσωρύχους και έποικους. Το 1912 παραχωρήθηκε επίσημα στην Αλάσκα το καθεστώς της εδαφικής επικράτειας και η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην πόλη Τζούνο.
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα εξωτερικά Αλεούτια νησιά Άτου, Αγκάτου και Κίσκα καταλήφθηκαν από την Ιαπωνία από τον Ιούνιο του 1942 έως τον Αύγουστο του 1943, οπότε και απελευθερώθηκαν με εκστρατεία του αμερικανικού στρατού. Επίσης, η Ουναλάσκα και το Ντατς Χάρμπορ αποτέλεσαν σημαντική βάση του αμερικανικού ναυτικού αλλά και των πεζοναυτών των ΗΠΑ. Παράλληλα, με βάση το αμερικανικό πρόγραμμα παραχώρησης, αρκετά αεροπλάνα μεταφέρθηκαν από τον Καναδά στο Φέρμπανκς και τη Νομ της Αλάσκας, για να δοθούν σε πιλότους του σοβιετικού στρατού και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την απώθηση της γερμανικής εισβολής στη Σοβιετική Ένωση. Εκείνη την περίοδο η κατασκευή στρατιωτικών βάσεων συνέβαλε στην αύξηση του τοπικού πληθυσμού.
Στις 7 Ιουλίου του 1958 εγκρίθηκε το πολιτειακό καθεστώς της Αλάσκας, η οποία ανακηρύχθηκε επίσημα η 49η πολιτεία των ΗΠΑ στις 3 Ιανουαρίου του 1959.
Το 1964 συνέβη ο ισχυρός σεισμός γνωστός ως «σεισμός της Μεγάλης Παρασκευής», με επίκεντρο ακατοίκητη περιοχή της Αλάσκας, ο οποίος κατατάσσεται ως ο τρίτος ισχυρότερος καταγεγραμμένος σεισμός παγκόσμια, με μέγεθος 9,2. Ο φοβερός και καταστροφικός απολογισμός του ήταν 131 νεκροί και καταστροφή αρκετών χωριών και οικισμών.
Το 1968 ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα πετρελαίου στον κόλπο Προύντο, ενώ το 1977 ολοκληρώθηκε ο αγωγός Τρανς-Αλάσκα ξεκινώντας μία νέα εποχή «πυρετού του πετρελαίου» στην πολιτεία. Το 1989 το ατύχημα του δεξαμενόπλοιου Έξον Βαλντέζ στον όρμο του Πρίγκηπα Ουίλιαμ προκάλεσε τη διαφυγή περίπου 40.000 τόνων αργού πετρελαίου σε μία πετρελαιοκηλίδα που εξαπλώθηκε σε περισσότερα από 1600 χιλιόμετρα ακτογραμμής. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μία από τις πιο μεγάλες οικολογικές καταστροφές στον πλανήτη, αλλά παράλληλα και ένα ορόσημο για τα μέτρα ασφάλειας της ναυτιλίας ως προς το περιβάλλον.
Πανεπιστήμια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ιδιαίτερου κύρους πανεπιστήμιο της πολιτείας είναι το Πανεπιστήμιο της Αλάσκας στο Φέρμπανκς, κρατικό, στο οποίο η εισαγωγή αλλοδαπών φοιτητών κρίνεται σχετικά δύσκολη. Χορηγεί προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά διπλώματα. Επίσης παρέχει φοιτητικό ξενώνα και εστιατόριο.
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Αλάσκα συναντάμε ποικιλία κλιματικών ζωνών, στα Νότια το κλίμα είναι οριακά ψυχρό Ωκεάνιο με σχετικά ψυχρούς χειμώνες χωρίς η θερμοκρασία να πέφτει κάτω από τους -15 °C και αρκετά δροσερά καλοκαίρια χωρίς η θερμοκρασία να ξεπερνάει τους 23 °C ενώ οι χιονοπτώσεις διαρκούν κυρίως από τον Οκτώβριο έως και τα μέσα Φεβρουαρίου. Στα Νοτιοκεντρικά το κλίμα είναι πιο Ηπειρωτικό με αρκετά ψυχρούς χειμώνες και η θερμοκρασία μπορεί να πέσει κάτω από -20 °C ενώ τα Καλοκαίρια μπορεί να ανέβει πάνω από τους 26 °C και οι χιονοπτώσεις διαρκούν μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου. Στα Βορειοκεντρικά το κλίμα είναι υποπολικό με παγωμένους χειμώνες και πολλές φορές η θερμοκρασία πέφτει κάτω από -34 °C και σύντομα δροσερά καλοκαίρια χωρίς ο υδράργυρος να ξεπερνάει τους 14 °C και οι χιονοπτώσεις διαρκούν μέχρι τα μέσα του Μαρτίου. Και στα βόρεια το κλίμα είναι πολικό και η θερμοκρασία πολλές φορές πέφτει κάτω από τους -40 °C ενώ το καλοκαίρι η θερμοκρασία δεν ξεπερνάει τους 10 °C και επικρατεί παγετός έως τις αρχές του Ιουλίου. Οι ακραίες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί στην Αλάσκα είναι 38 °C (100 °F) και −62 °C (−80 °F).
| Μέσες ημερήσιες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες για επιλεγμένες τοποθεσίες στην Αλάσκα[5] | ||
| Περιοχή | Ιούλιος (°C) | Ιανουάριος (°C) |
| Άνκορατζ | 18/10 | −5/−11 |
| Τζούνο | 17/11 | 0/−4 |
| Κέτσικαν | 17/11 | 3/−1 |
| Ουναλάσκα | 14/8 | 2/−2 |
| Φέρμπανκς | 22/11 | −17/−27 |
| Φορτ Γιουκόν | 22/11 | −23/−33 |
| Νόμε | 14/8 | −10/−19 |
| Ούτκιαγκβικ | 08/1 | −21/−28 |
Πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τα πρώτα χρόνια αφ'ότου η Αλάσκα έγινε πολιτεία, έτεινε να είναι Δημοκρατική πολιτεία. Από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα τείνει να είναι Ρεπουμπλικανική. Από τις προεδρικές εκλογές του 1960 έως και τις εκλογές του 2020, η Αλάσκα μόνο μία φορά, στις εκλογές του 1964 ψήφισε υπέρ Δημοκρατικού υποψηφίου. Τα τελευταία χρόνια, παρότι αποτελεί παραδοσιακά Ρεπουμπλικανική πολιτεία, τα εκλογικά ποσοστά των Δημοκρατικών έχουν αυξητική τάση.
Η πολιτεία της Αλάσκα, έχει 3 ψήφους στο εκλεκτορικό κολλέγιο των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις τελευταίες προεδρικές εκλογές του 2020, η Αλάσκα, ψήφισε υπέρ του Ρεπουμπλικανού Ντόναλντ Τραμπ, με ποσοστό 52,8% έναντι 42,8% του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν.
| Αξίωμα | Εικόνα | Όνομα | Κόμμα | Από | |
|---|---|---|---|---|---|
| Ανώτατοι πολιτειακοί αξιωματούχοι | Κυβερνήτης | 
|
Μάικ Ντανλίβι | Ρεπουμπλικανικό | 2018 |
| Αντικυβερνήτης | .jpg)
|
Κέβιν Μέγιερ | Ρεπουμπλικανικό | 2018 | |
| Αντιπροσωπεία του Κογκρέσου
από την Αλάσκα |
Γερουσιαστές | 
|
Λίζα Μαρκόφσκι | Ρεπουμπλικανικό | 2002 |
|
Νταν Σάλιβαν | Ρεπουμπλικανικό | 2015 | ||
| Βουλευτής | Μαίρη Πελτόλα | Δημοκρατικό | 2022 |
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Στατιστική Υπηρεσία ΗΠΑ Έκταση
- ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο
<ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομαpop. - ↑ «States by Population 2023». Wisevoter (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2023.
- ↑ Οι ρώσοι στην Αλάσκα. Αιωνόβια η ιστορία του εποικισμού της αμερικανικής ακτής
- ↑ «Alaska climate averages». Weatherbase. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεωγραφική θέση | |||
|---|---|---|---|
 | | ||
