Papers by Nikos Falagkas
Βασίλης Παναγιωτόπουλος κ.ά. (επιμ.), Σεφέρης. 1963. 60 χρόνια Βραβείο Νόμπελ, Το Βήμα, Αθήνα, 2023
Το ερώτημα τι διάβαζε ο Γιώργος Σεφέρης απασχόλησε από πολύ νωρίς την κριτική. Οι αναγνωστικές επ... more Το ερώτημα τι διάβαζε ο Γιώργος Σεφέρης απασχόλησε από πολύ νωρίς την κριτική. Οι αναγνωστικές επιλογές του ποιητή τα χρόνια που έγραφε τη Στροφή (1931) αποτυπώνονται στις Μέρες Α΄, τον πρώτο τόμο του προσωπικού του ημερολογίου. Σε αυτόν εντοπίζονται τα ίχνη της ανάγνωσης των έργων εικοσιπέντε συγγραφέων. Τα περισσότερα ποιητικά, πεζογραφικά και κριτικά έργα που αναφέρονται στις σελίδες του πρώτου τόμου του προσωπικού ημερολογίου του Σεφέρη έχουν γραφτεί στα γαλλικά. Πολύς χώρος στις Μέρες Α΄ δίνεται σε συγγραφείς τους οποίους ο Σεφέρης επιχειρεί να μεταφράσει στα χρόνια αυτά, όπως είναι o Paul Valéry, o André Gide, ο Απουλήιος και o Montaigne. Αξίζει να σημειωθεί πως η αποτίμηση του ημερολογιογράφου για τα έργα, τα οποία αφήνουν το αποτύπωμα τους στις Μέρες Α΄, δεν φαίνεται να είναι πάντα θετική. Τέλος, η διερεύνηση των αναφορών του ημερολογίου έδειξε πως δυο από αυτές βασίστηκαν σε ενδιάμεσες πηγές: η σύνοψη κεφαλαίων από τη Χρονογραφία του Ψελλού φαίνεται πως είχε λάβει υπόψη της μια γαλλική μελέτη βυζαντινής ιστορίας, ενώ οι στίχοι του σατιρικού ποιητή Raoul Ponchon φαίνεται πως αντλήθηκαν από τη κριτική μελέτη του Γάλλου συγγραφέα Paul Bourget.
Κωστής Δανόπουλος και Κατερίνα Κωστίου (επιμ.), Θανάσης Βαλτινός: Το τέλος της αφήγησης;», Oppurtuna, Πάτρα, 2023
Στο πεζογραφικό έργο του Θανάση Βαλτινού αξιοποιούνται διαφορετικά είδη του πεζού λόγου, τα οπο... more Στο πεζογραφικό έργο του Θανάση Βαλτινού αξιοποιούνται διαφορετικά είδη του πεζού λόγου, τα οποία δεν συγκαταλέγονται στη λογοτεχνία, όπως λ.χ. η μαρτυρία στο 'Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη', η επιστολή ή οι οδηγίες χρήσης στο 'Τρία ελληνικά μονόπρακτα' ή, μεταξύ άλλων, η αγγελία και το ρεπορτάζ στο 'Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60'. Ένα, ακόμα, από τα είδη κειμένων που αξιοποιεί ο Βαλτινός μυθοπλαστικά είναι το ημερολόγιο στο 'Ημερολόγιο 1836-2011' (2001). Κάποια βασικά σημεία απόκλισης αυτού του έργου από το είδος του προσωπικού ημερολογίου έχουν επισημανθεί από την κριτική, αλλά δεν έχει διερευνηθεί περαιτέρω το ζήτημα ποιές από τις ιδιότητες του ημερολογιακού λόγου εκμεταλλεύεται ο συγγραφέας ούτε έχουν εξεταστεί οι επιπτώσεις της επιλογής αυτής στη δομή και την οργάνωση του κειμένου. Η εξέταση των πλασματικών ημερολογιακών εγγραφών του 'Ημερολογίου 1836-2011' αναδεικνύει τη σημασία της επανεκκίνησης της αφήγησης, καθώς η χρήση μιας διαφορετικής ημερομηνίας για κάθε μία από τις ενότητές του επιτρέπει την πλήρη αυτονόμησή τους. Τέλος, η χρήση του ημερολογιακού λόγου δημιουργεί στον αναγνώστη την προσδοκία για την αποκάλυψη μιας βαθύτερης ή μιας κρυμμένης αλήθειας.
Κατερίνα Κωστίου και Έλλη Φιλοκύπρου (επιμ.), Γιάννης Σκαρίμπας. Ένας ιθαγενής του μοντερνισμού, Opportuna, Πάτρα, 2021
Στο κριτικό κείμενο με τον τίτλο «Η περίπτωσις Σκαρίμπα» που δημοσίευσε ο Άρης Δικταίος το 1940 χ... more Στο κριτικό κείμενο με τον τίτλο «Η περίπτωσις Σκαρίμπα» που δημοσίευσε ο Άρης Δικταίος το 1940 χαρακτηρίζει μαθητές του Σκαρίμπα τον Άλκη Κωτσάκη και τον Πάνο Σαμαρά. Πρώτα, εξετάζονται τα κοινά σημεία της νουβέλας Οι κατακτητές του Κωτσάκη, την οποία αναφέρει ο Δικταίος, με την έως τότε πεζογραφική παραγωγή του Γιάννη Σκαρίμπα. Στη συνέχεια, μέσα από τον θεωρητικό λόγο του Gérard Genette για την διακειμενικότητα, οριοθετείται το πλαίσιο για την εξέταση της σχέσης του μυθιστορήματος Στους τροπικούς του Σαμαρά με το μυθιστόρημα Μαριάμπας του Σκαρίμπα. Στα δύο μυθιστορήματα παρουσιάζονται συμπτώσεις ως προς αρκετές λεξιλογικές και ως προς κάποιες συντακτικές επιλογές, σημαντικές αναλογίες ως προς την ταυτότητα του κεντρικού ήρωα αλλά ως προς τον ρόλο των υπόλοιπων χαρακτήρων, ενώ κοινή είναι και η χρήση αρκετών μοτίβων ή εικόνων στα δύο έργα. Έτσι, το μυθιστόρημα Στους τροπικούς του Σαμαρά φαίνεται να «έχει μπολιαστεί», σύμφωνα με την έκφραση που χρησιμοποίησε ο Genette, από το μυθιστόρημα Μαριάμπας του Σκαρίμπα.
Βασίλειος Σαμπατακάκης (επιμ.), Στ΄ Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών.Πρακτικά. Ο ελληνικός κόσμος σε περιόδους κρίσης και ανάκαμψης, 1204-2018, 2020
Μια κοινή διαπίστωση όσων για πρώτη φορά ασχολούνται με τις αναπαραστάσεις της αναπηρίας (στην τέ... more Μια κοινή διαπίστωση όσων για πρώτη φορά ασχολούνται με τις αναπαραστάσεις της αναπηρίας (στην τέχνη, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο ή τη λαϊκή κουλτούρα) είναι πως δεν είχαν συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η αναπηρία σε κάθε περίοδο της πολιτισμικής ιστορίας: από τον Οιδίποδα Τύραννο έως το βικτωριανό παραμύθι του μολυβένιου στρατιώτη και τα μυθιστορήματα της Toni Morrison. Ιδιαίτερο κεφάλαιο στην αναπαράσταση της αναπηρίας αποτελούν οι τυφλοί χαρακτήρες, η παρουσία των οποίων εξετάζεται σε ελληνικά διηγήματα του τέλους του δεκάτου ενάτου και των αρχών του εικοστού αιώνα. Η μελέτη των διηγημάτων «Εις του οφθαλμιάτρου» (1887) του Δημητρίου Βικέλα, «Η στραβοκώσταινα» (1890) του Αργύρη Εφταλιώτη, «Ο απόστρατος μουσικός» (1892) του Εμμανουήλ Λυκούδη και «Τα μάτια του τυφλού» (1914) του Παύλου Νιρβάνα αποκαλύπτει πως η τυφλότητα δεν αποτελεί μόνο ένα χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί ορισμένα πρόσωπα των διηγημάτων. H τυφλότητα αποτελεί, ακόμα, μια «αφηγηματική προσθήκη», κατά την θεωρία των Mitchell and Snyder, δηλαδή αποσπά ριζικά έναν χαρακτήρα από ό,τι μπορεί να θεωρηθεί ως κανονικότητα και λειτουργεί ταυτόχρονα ως μια μεταφορά για την ατομική κατάρρευση και για την κοινωνική κρίση.
Πολίνα Ταμπακάκη (επιμ.), Κυπρος.Γυναικεία φωνή και μνήμη στο έργο της Νίκης Μαραγκού, 2019
Το πρώτο μυθιστόρημα της Νίκης Μαραγκού, το οποίο έχει τίτλο Είναι ο πάνθηρας ζωντανός; (1998), β... more Το πρώτο μυθιστόρημα της Νίκης Μαραγκού, το οποίο έχει τίτλο Είναι ο πάνθηρας ζωντανός; (1998), βασίζεται στις «αληθινές ιστορίες της Αμμοχώστου» που άκουσε η συγγραφέας από τον Ευάγγελο Λουίζο. Προτού όμως διηγηθεί τις ιστορίες του στην Μαραγκού, ο κοσμοπολίτης Κύπριος φιλότεχνος είχε δει μια αφήγηση από τη ζωή του να γίνεται επεισόδιο του μυθιστορήματος Ασθενείς και οδοιπόροι του Γιώργου Θεοτοκά και είχε συνεισφέρει στη δημιουργία του χαρακτήρα με το όνομα Βαρνάβας Καλοστέφανος στο ομώνυμο ανολοκλήρωτο μυθιστόρημα του Γιώργου Σεφέρη. Η κοινή παρουσία του Λουίζου ως χαρακτήρα στα τρία αυτά μυθιστορήματα αποτελεί την αφετηρία για τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο μεταπλάθεται ο αφηγημένος λόγος της εμπειρίας σε μυθιστορηματική αφήγηση. Σελίδες από το ημερολόγιο του Θεοτοκά και από την αλληλογραφία του Σεφέρη αναδεικνύουν τον Λουίζο ως έναν συναρπαστικό αφηγητή της δικής του ζωής. Στο Είναι ο πάνθηρας ζωντανός; το ίδιο ζήτημα τίθεται πια ως ανοικτό ερώτημα για την σχέση της μυθοπλασίας με την αλήθεια, ένα ερώτημα το οποίο προσεγγίζεται με ποικίλους τρόπους στο πρώτο μυθιστόρημα της Μαραγκού.
Το περιοδικό Πανδώρα, ένα από τα σημαντικότερα οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά του δέκατου ένατ... more Το περιοδικό Πανδώρα, ένα από τα σημαντικότερα οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά του δέκατου ένατου αιώνα, φιλοξένησε κατά διαστήματα τρεις διαφορετικές στήλες σύμμεικτων με τους τίτλους «Διάφορα», «Εφημερίδες» και «Ποικίλα». Οι τρεις στήλες συνυπήρχαν στα τεύχη του περιοδικού για μόλις δύο έτη στη διάρκεια των οποίων η στήλη «Ποικίλα» αλλάζει σταδιακά ως προς τη δομή και το περιεχόμενό της. Απαντώντας σε επιστολή ενός αναγνώστη ο συντάκτης της στήλης αυτής τοποθετείται πάνω στις διακρίσεις των διαφορετικών ειδών, τα οποία φιλοξενούνται στον περιοδικό τύπο, και αναγνωρίζει την ειδολογική μετακίνηση της στήλης, την οποία έγραφε ο ίδιος, από το είδος των ποικίλων προς το είδος του χρονογραφήματος. Το τεκμήριο της αυτογνωσίας για το είδος των ποικίλων συνοδεύεται από τη συμβολική μετονομασία της στήλης σε «Ποικίλα λαλήματα».
Η καταγωγή του ποιήματος του Κώστα Ουράνη «Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινόπωρου δείλι...» από το ... more Η καταγωγή του ποιήματος του Κώστα Ουράνη «Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινόπωρου δείλι...» από το ποίημα «Je mourrai...» του Ελβετού Henry Spiess αποτέλεσε το 1920 την αφορμή της αντιπαράθεσης μεταξύ ενός αναγνώστη της εφημερίδας Εμπρός και του Κωστή Παλαμά. Το κοινό θέμα των δύο ποιημάτων, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «το βλέμμα του νεκρού», εντοπίζεται και σε άλλα ποιήματα της γενιάς του 1920, στα «Προϋποθέσεις ή τα μετά θάνατον» του Λαπαθιώτη, «Δικαίωσις» του Καρυωτάκη και «Ευθανασία» του Σκαρίμπα. Οι εναλλακτικοί τρόποι με τους οποίους προσέγγισαν οι εκπρόσωποι της μετασυμβολιστικής ποίησης το ίδιο ποιητικό θέμα, που περνά μέσω του Ουράνη στην ελληνική ποίηση, δείχνει τόσο το εύρος του ύφους και της τεχνοτροπίας που είχε καλλιεργηθεί από την ομάδα των ποιητών αυτών όσο όμως και τις ουσιαστικές τους συγκλίσεις ως προς το θεματικό περιεχόμενο της ποίησης.
Στο πλαίσιο της στρογγυλής τράπεζας, που στόχο είχε να παρουσιάσει τις δυνατότητες αναζήτησης στη... more Στο πλαίσιο της στρογγυλής τράπεζας, που στόχο είχε να παρουσιάσει τις δυνατότητες αναζήτησης στη βάση δεδομένων του προγράμματος «Χρυσσαλίς», περιγράφονται τα βήματα για τη χαρτογράφηση της παρουσίας του δημοτικού τραγουδιού στον περιοδικό τύπο του 19ου αιώνα. Μία στις οκτώ δημοσιεύσεις ποιημάτων που περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων χαρακτηρίζεται «δημοτικό τραγούδι», ενώ συχνότερη σε εμφάνιση λέξη κλειδί μαζί με το δημοτικό τραγούδι είναι η «λαϊκή παράδοση». Ως τμήμα της λαϊκής παράδοσης, που πρέπει να διαφυλαχθεί, παρουσιάζει το δημοτικό τραγούδι τόσο η εισαγωγή της μακρόβιας στήλης «Δημοτική ανθολογία» του περιοδικού Πανδώρα, όσο και ο Στέφανος Κουμανούδης στις μεταφράσεις δημοτικών τραγουδιών που δημοσίευσε στο περιοδικό Χρυσαλλίς. Έτσι, η περιήγηση στη βάση δεδομένων επιβεβαίωσε τα προκαταρτικά συμπεράσματα μιας συνδυαστικής αναζήτησης σε αυτήν.
Διορθωτικά στην επανέκδοση της Ανθολογίας Ελληνικού Διηγημάτος του Κωνσ. Φ. Σκόκου
Μία από την στήλες που απαντούν σε όλα σχεδόν τα ελληνικά οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά του δ... more Μία από την στήλες που απαντούν σε όλα σχεδόν τα ελληνικά οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά του δεκάτου ενάτου αιώνα είναι εκείνη των σύμμεικτων. Στην αντίστοιχη στήλη στον γαλλικό τύπο, η οποία συνήθως φέρει τον τίτλο «Fait divers», αποτυπώνεται ο ετερόκλητος χαρακτήρας τόσο της καθημερινότητας όσο και του ίδιου του Τύπου, καθώς έρχεται στο προσκήνιο η μυθιστορηματική διάσταση της μοίρας των συνηθισμένων ανθρώπων.
Στα μισά περίπου τεύχη του περιοδικού Η Ευτέρπη (1847-1855) περιλαμβάνεται μια στήλη σύμμεικτων, συνήθως με τον τίτλο «Ποικίλα». Σε αυτήν εντάσσονται πολλά κείμενα έκτασης μιας συνήθως παραγράφου, τα οποία χαρακτηρίζονται από ποικίλη θεματολογία. Στη στήλη περιέχονται, μεταξύ άλλων, παράδοξες καθημερινές ιστορίες, χιουμοριστικά περιστατικά, παράξενες ειδήσεις, αναφορές σε φυσικές καταστροφές, μαρτυρίες για έθιμα απομακρυσμένων πολιτισμών, ιστορικά ανέκδοτα κ.ά. Αυτό που κυριαρχεί στη στήλη είναι η μη-μυθοπλαστική αφήγηση ή αλλιώς η γεγονοτική αφήγηση. Εξαιτίας της σύντομης έκτασης και της ετερόκλητης θεματολογίας των κειμένων, αλλά και εξαιτίας της κυριαρχίας της γεγονοτικής αφήγησης, τα κείμενα της στήλης «Ποικίλα» του περιοδικού Η Ευτέρπη θα μπορούσαν να περιγραφούν από τον όρο «εγκυκλοπαίδεια της καθημερινότητας», τον όρο που αποδόθηκε δηλαδή στη στήλη «Fait divers» του γαλλικού τύπου.
Η δημοσίευση προσωπικών ημερολογίων αντιμετωπίστηκε από την ελληνική κριτική με αμηχανία, αν όχι ... more Η δημοσίευση προσωπικών ημερολογίων αντιμετωπίστηκε από την ελληνική κριτική με αμηχανία, αν όχι με καχυποψία. Κάποιες μάλιστα από τις αντιδράσεις που προκάλεσε η δημοσίευση λ.χ. του Ημερολογίου της «Αργώς» και του «Δαιμονίου» του Γιώργου Θεοτοκά ή του τόμου Μέρες του 1945-1951 του Γιώργου Σεφέρη παρουσιάζουν αξιοσημείωτες αναλογίες με την αφοριστική κριτική που διατυπώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με αφορμή την έκδοση γαλλικών προσωπικών ημερολογίων: διαμαρτυρία για το περιεχόμενο του ημερολογιακού κειμένου, μομφή κατά της αφρόντιστης μορφής του, και τελικά διαμαρτυρία για το γεγονός ότι τέτοιου είδους κείμενα φτάνουν ως το τυπογραφείο. Μέσα από την εξέταση των κριτικών κειμένων που δημοσιεύονται σε εφημερίδες, περιοδικά, αλλά και ως πρόλογοι των ημερολογιακών τόμων, σκιαγραφείται η ιστορία της πρόσληψης του ημερολογιακού είδους στην Ελλάδα. Η εικόνα αυτή αντιπαραβάλλεται με κείμενα της δεκαετίας του 1990 στα οποία φαίνεται να συγκλίνουν ή και να συλλειτουργούν ο κριτικός με τον ημερολογιακό λόγο, όπως είναι το «Ημερολόγιο αναγνώστη» του Ξενοφώντα Κοκόλη και το κείμενο «Από το “Ημερολόγιο της αυτοβιογραφίας”» του Παναγιώτη Μουλλά.
Στα θεωρητικά κείμενα που εξετάζουν τη λειτουργία των τίτλων επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, πως κάθ... more Στα θεωρητικά κείμενα που εξετάζουν τη λειτουργία των τίτλων επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, πως κάθε τίτλος βιβλίου δεν έχει αντικείμενο αναφοράς μόνο το περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά συνδέεται άρρηκτα και με τα υπόλοιπα στοιχεία του «παρακειμένου» (με τον πρόλογο, τις σημειώσεις κλπ.), αλλά και συμμετέχει σε ένα σύνθετο πλέγμα σχέσεων με άλλους τίτλους βιβλίων, λ.χ. του ίδιου συγγραφέα ή του ίδιου ειδολογικού περιεχομένου.
Οι περισσότεροι από τους τίτλους των ποιητικών συλλογών αλλά και των υπόλοιπων βιβλίων του Γιώργου Σεφέρη παρουσιάζουν μια ομοιότητα, η οποία μπορεί να γίνει καλύτερα αντιληπτή μέσα από την κατηγοριοποίηση που προτείνει για τους τίτλους ο Gérard Genette στη μελέτη του Seuils. Πρόκειται κατά κανόνα για «ρηματικούς» τίτλους οι οποίοι αποδίδουν σε ένα βιβλίο έναν παραπλανητικό ειδολογικό χαρακτηρισμό (π.χ. Μυθιστόρημα, Ημερολόγιο καταστρώματος, Χειρόγραφο Σεπ. ’41). Ακόμα, η συνεξέταση τριών συγκεκριμένων ρηματικών τίτλων (Δοκιμές, Αντιγραφές, Μέρες) μαζί με τα στοιχεία του παρακειμένου των βιβλίων αυτών δείχνει πως οι τρείς αυτοί τίτλοι λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο και επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τις ειδολογικές κατηγορίες στις οποίες ανήκουν τα βιβλία αυτά.
"
Κωνσταντίνος Α. Δημάδης (επιμ.), Ταυτότητες στον ελληνικό κόσμο (από το 1204 έως σήμερα), 2011
Στο μυθιστόρημα Το σπίτι μου (1965) της Μέλπως Αξιώτη εκτυλίσσονται δύο παράλληλες αφηγήσεις: η κ... more Στο μυθιστόρημα Το σπίτι μου (1965) της Μέλπως Αξιώτη εκτυλίσσονται δύο παράλληλες αφηγήσεις: η κύρια εκφέρεται από ένα πρόσωπο με το όνομα Κάδμω και η δευτερεύουσα παρακολουθεί την Κάδμω. Οι ανομοιογενείς ψηφίδες της κύριας αφήγησης αφορούν κατά κύριο λόγο την ανθρωπογεωγραφία και την ιστορία της Μυκόνου, ενώ η δευτερεύουσα αφήγηση σταδιακά αποκαλύπτει πως η αφηγήτρια Κάδμω επιχειρεί μέσω της γραφής να επανοικειωθεί την ταυτότητα της Μυκονιάτισσας.
Η Κάδμω, αφηγήτρια και πρόσωπο στο μυθιστόρημα Το σπίτι μου, αποκτά έναν διαφορετικό ρόλο στο τελευταίο έργο της Αξιώτη. Η αφήγηση στην νουβέλα με τίτλο Η Κάδμω (1972) εκφέρεται σε δεύτερο ενικό πρόσωπο και η ομώνυμη ηρωίδα κατέχει εδώ τη θέση του δέκτη της αφήγησης. Μοιρασμένη ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, το παρόν της εμπειρίας και το παρελθόν της γραφής, αλλά και ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο η Κάδμω είναι, εκτός από δέκτης της αφήγησης, αντικείμενο της αφήγησης αλλά και ζητούμενό της. Ολόκληρη η νουβέλα απευθύνεται στην Κάδμω και αναφέρεται σε αυτήν με κύριο στόχο να την περιγράψει, να προσδιορίσει την ταυτότητά της. Μια ταυτότητα όμως που δεν νοείται, σύμφωνα με την διάκριση του Ricoeur, ως εαυτότητα αλλά ως το ταυτόν, όπως δείχνουν οι διαδοχικές απόπειρες ταύτισής της Κάδμως με φυσικές οντότητες. Ταυτιζόμενη διαδοχικά με μετωνυμίες του κενού η Κάδμω παραμένει ως το τέλος της επαναληπτικής και αυτοαναφορικής αφήγησης μέσα στην απροσδιοριστία που προδιέγραψε γι’ αυτήν η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου, παραμένει ένα αίνιγμα που δεν ζητά ίσως λύση.
Ο διπλασιασμός του εαυτού (dédoublement) είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε ορισμένες ε... more Ο διπλασιασμός του εαυτού (dédoublement) είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε ορισμένες εγγραφές προσωπικών ημερολογίων και συνίσταται στο να διαιρείται ο εαυτός του ημερολογιογράφου στα δύο: στον εαυτό που πράττει και στον εαυτό που παρατηρεί και γράφει. Αυτό το φαινόμενο έχει συζητηθεί σε θεωρητικά κείμενα για το προσωπικό ημερολόγιο, (π.χ. το Le Journal intime της Béatrice Didier), αλλά και έχει σχολιαστεί πολλές φορές από τους ίδιους τους ημερολογιογράφους (από τον Benjamin Constant ως την Joyce Carol Oates). Στα Φύλλα ημερολογίου του Δραγούμη, στις Μέρες του Σεφέρη και στα Τετράδια ημερολογίου του Θεοτοκά υπάρχουν εγγραφές όπου ο διπλασιασμός του εαυτού συμβαίνει και άλλες όπου το φαινόμενο αυτό περιγράφεται ή σχολιάζεται. Οι εγγραφές αυτές αποκαλύπτουν την ομοιότητα των ελληνικών προσωπικών ημερολογίων με τα γαλλικά (όπου το φαινόμενο έχει ήδη μελετηθεί), αναδεικνύουν τα αντιφατικά συναισθήματα των τριών Ελλήνων ημερολογιογράφων αναφορικά με το διπλασιασμό του εαυτού τους, αλλά και δείχνουν πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το φαινόμενο αυτό στη γραφή του προσωπικού ημερολογίου.
T. Chandler Haliburton and C. Edwards (eds.), Mortality, Dying and Death: Global Interdisciplinary Perspectives, 2008
Having addressed the potentiality of a union of psychoanalysis with philosophy, we concentrate on... more Having addressed the potentiality of a union of psychoanalysis with philosophy, we concentrate on the theory of trauma, which attempts to account for the individual’s confrontation with alterity. According to Laplanche’s trauma theory, an intense and overwhelming event (understood as an intrusion to the subject) triggers a psychic causality characterised by the double temporality of trauma: there is an initial absence of consciousness concerning the traumatic event followed by a period of latency, only after which, the trauma becomes manifest in the subject’s repetitive actions or dreams and can be therefore recognized and handled as such.
The diary writing bears resemblances to the psychoanalytical procedure as it is motivated by the conscious effort of the diarist to express himself or herself in a spontaneous way. The entries from George Seferis’s private diary concerning the deaths of his mother and brother demonstrate that the private diary constitutes a privileged topos where both the bipolar temporality and the causality of afterwardness of trauma are clearly reflected: there is an initial silence synchronically to the event of the death of the other, which demonstrates the diarist’s incapacity to assimilate it and then, following a period of latency, a gradual acceptance of the loss.
Οι Μέρες Α΄, όπως και τα περισσότερα προσωπικά ημερολόγια, έχουν ανομοιογενές περιεχόμενο καθώς π... more Οι Μέρες Α΄, όπως και τα περισσότερα προσωπικά ημερολόγια, έχουν ανομοιογενές περιεχόμενο καθώς πολλά διαφορετικά κείμενα ενσωματώνονται ή παρατίθενται μέσα στον πρώτο τόμο του σεφερικού ημερολογίου. Πέρα όμως από τα αποσπάσματα πεζών και τα ποιήματα (του Σεφέρη ή άλλων συγγραφέων, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση) για τα οποία δίνονται πληροφορίες ή παραπομπές, υπάρχουν τρεις εγγραφές όπου φαίνεται πως λανθάνουν σύντομα αφηγήματα του ίδιου του Σεφέρη. Αξιοποιώντας τις παρατηρήσεις του Cocheyras αναφορικά με τη διαίρεση σε υποείδη του 'λόγου' του Benveniste, η εξέταση των τριών εγγραφών από τις Μέρες Α΄ επικεντρώνεται στις σχέσεις των γραμματικών προσώπων και στη συχνότητα και τη λειτουργία των γραμματικών χρόνων. Παρά τους όποιους περιορισμούς τους, οι κατηγορίες του Chocheyras βοηθούν ώστε να αναδειχθεί η διαφορά των τριών υπό εξέταση εγγραφών από τον υπόλοιπο ημερολογιακό λόγο. Τέλος, η σύγκριση των τριών εγγραφών με ισάριθμες καταγραφές ονείρων που βρίσκονται στον ίδιο ημερολογιακό τόμο επιβεβαιώνει το χαρακτηρισμό των τριών εγγραφών ως σύντομων αφηγημάτων.
Teaching Documents by Nikos Falagkas
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2020
https://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/1953
Λήμμα στους Σελιδοδείκτες, (https://selidodei... more https://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/1953
Λήμμα στους Σελιδοδείκτες, (https://selidodeiktes.greek-language.gr/) τον πολυμεσικό οδηγό για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
Στις «γραφές του εγώ» συγκαταλέγονται η αυτοβιογραφία, τα απομνημονεύματα, το ημερολόγιο, η επιστολογραφία, αλλά και όσα ακόμα κείμενα, όπως οι αναμνήσεις ή οι εξομολογήσεις, φαίνεται να τηρούν την «αυτοβιογραφική συμφωνία». Με τον όρο αυτό περιέγραψε ο Philippe Lejeune την τριπλή ταύτιση του βασικού ή κυρίαρχου προσώπου ενός κειμένου με τον αφηγητή του κειμένου, αλλά και με τον συγγραφέα του. Η αυτοβιογραφία αφηγείται αναδρομικά ένα σημαντικό μέρος της ζωής του αυτοβιογραφούμενου και επικεντρώνεται στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, ενώ τα απομνημονεύματα αναδεικνύουν τα ίδια τα γεγονότα που έζησε ή παρακολούθησε ο συγγραφέας. Το είδος που καθορίζεται περισσότερο από τον χρόνο της καταγραφής είναι το ημερολόγιο, το οποίο κατακερματίζεται από τη διαρκή επανεκκίνηση της συγγραφής. Έτσι, κάθε εγγραφή μπορεί να παρουσιάζεται εντελώς διαφορετική στο ύφος ή το περιεχόμενο· αυτό όμως που συνέχει το ημερολόγιο είναι η ανάγκη της έκφρασης του εαυτού. Στην επιστολογραφία, τέλος, προέχει η ανάγκη της επικοινωνίας, ώστε να υπηρετηθεί ένας συγκεκριμένος κάθε φορά σκοπός. Προκειμένου να μπορούν ο αποστολέας με τον παραλήπτη να εναλλάσσουν τους ρόλους τους, ο λόγος της επιστολής παραμένει πάντοτε συνδεδεμένος με την πραγματικότητα που ενώνει τους αλληλογράφους.
Για την Ομάδα εργασίας του πολυμεσικού οδηγού για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση "Σελιδοδείκτες" βλ. https://selidodeiktes.greek-language.gr/content/266
Book Reviews by Nikos Falagkas
Βιβλιοπαρουσίαση για τον τόμο Το εύρος του έργου του Γ. Βιζυηνού.
Books by Nikos Falagkas
![Research paper thumbnail of Κύπρος, γυναικεία φωνή και μνήμη στο έργο της Νίκης Μαραγκού (2019) [Cyprus, female voice and memory in the work of Niki Marangou], επιμέλεια, Το Ροδακιό, 2019](https://attachments.academia-assets.com/60735328/thumbnails/1.jpg)
ΚΎΠΡΟΣ ΓΎΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΜΑΡΑΓ ΚΟΎ ἐπιμέλεια ΠΟΛΙ ΝΑ ΤΑΜ ΠΑΚΑΚΗ ζωγραφι... more ΚΎΠΡΟΣ ΓΎΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΜΑΡΑΓ ΚΟΎ ἐπιμέλεια ΠΟΛΙ ΝΑ ΤΑΜ ΠΑΚΑΚΗ ζωγραφιὰ στὸ ἐξώφυλλο ΝΙΚΗ ΜΑΡΑΓΚΟΎ [ 7 ] ΠΕΡΊΕΧΟΜΕΝΑ Μιχάλης Γκανᾶς, Θυμᾶμαι μνήμη Νίκης Μαραγ κοῦ 9 ΜΕΡΟΣ Α ΄ Πολίνα Ταμ πακάκη, Τὸ ἐρευνητικὸ πρόγραμμα « Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ (1948-2013)» 11 ΜΕΡΟΣ Β ΄ ΠΡΟΣΕΓΓΊΖΟΝ ΤΑΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΝΊΚΗΣ ΜΑΡΑΓ ΚΟΥ ΑΠΟ ΔΊΑΦΟΡΕΤΊΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ Εὐριπίδης Γαραν τούδης, Οἱ τόποι καὶ οἱ ἄνθρωποι στὴν ποίηση τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ 109 Φλώρα Π. Μανακίδου, « Ἐκφραστικοὶ» περίπατοι στὴν ποίηση τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ. Τὸ θαῦμα τοῦ καθημερινοῦ 129 Νικολέττα Χατζηπαύλου, Ἀνασυνθέτον τας τὸ παρελθὸν μέσα ἀπὸ τὸ παρόν. «Οἱ συμϐουλὲς τοῦ Κυπριανοῦ» καὶ «Διαϐάζον τας τὴν Esme Scott Stevenson» τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ. Μιὰ σύγ κριση μὲ τὸν Κυριάκο Χαραλαμ πίδη καὶ ἄλλους Κύπριους ποιη τὲς 148 Νίκος Φαλαγ κᾶς, Ἡ βιογραφία ὡς μυθοπλασία. Ὁ Εὐάγγελος Λουίζος ἀπὸ τὴ Γενιὰ τοῦ Τριάν τα στὸ Εἶναι ὁ πάνθηρας ζων τανός; 162 Πολίνα Ταμ πακάκη, Τὸ Γεζοὺλ τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ καὶ ἡ «Κόρη τῶν Ἀθηνῶν» τοῦ Βύρωνα. Γυναικεία γραφή, τραῦμα καὶ ἀφήγηση 180 Μαρία Μανδαμαδιώτου, Ἡ εἰσϐολὴ τοῦ 1974 καὶ ἡ προσφυγιὰ στὶς Δεκαοκτὼ ἀφηγήσεις τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ. Μνήμη καὶ ἱστορία 203 Ἑλένη Παπαργυρίου, Λογοτεχνία καὶ φωτογραφία. Ἡ περίπτωση τῆς Νίκης Μαραγ κοῦ 221 Μαρία Νικολοπούλου, Ἡ πολυφωνία τῆς μνήμης. Κλαίρης Μιτσοτάκη Ἡ Νίκη σὰν φοίνικας 241 ΕΠΊΜΕΤΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΊΔΑΣ 259 ΒΊΒΛΊΟΓΡΑΦΊΑ 261 ΕΥΡΕΤΗΡΊΟ ΚΥΡΊΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΚΑΊ ΘΕΜΑΤΩΝ 279 ΕΥΡΕΤΗΡΊΟ ΕΡΓΩΝ ΤΗΣ ΝΊΚΗΣ ΜΑΡΑΓ ΚΟΥ 287 [ 279 ] ΕΥΡΕΤΗΡΊΟ ΚΥΡΊΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΚΑΊ ΘΕΜΑΤΩΝ * Ἀριθμὸς μὲ πλάγια γράμματα παραπέμπει σὲ ὑποσημείωση τῆς ἀντίστοιχης σελίδας. Ἀριθμὸς σὲ ἀγκύλες παραπέμπει σὲ ἔμμεση ἀναφορά.
by Anna Tabaki, Alexia Altouva, Stessi Athini, Maria Charitou, Avra Xepapadakou, Maria Sehopoulou, Katerina Karakassi, Marinella Sofia Gkinko, Zoi Mavridou, Nikos Falagkas, and Katerina Diakoumopoulou Επιστημονικό Συμπόσιο (Αθήνα, 13-14 Νοεμβρίου 2015, Κτήριο «Κωστής Παλαμάς».
Βιβλιοκρισία: Βάλτε... more Επιστημονικό Συμπόσιο (Αθήνα, 13-14 Νοεμβρίου 2015, Κτήριο «Κωστής Παλαμάς».
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Uploads
Papers by Nikos Falagkas
Στα μισά περίπου τεύχη του περιοδικού Η Ευτέρπη (1847-1855) περιλαμβάνεται μια στήλη σύμμεικτων, συνήθως με τον τίτλο «Ποικίλα». Σε αυτήν εντάσσονται πολλά κείμενα έκτασης μιας συνήθως παραγράφου, τα οποία χαρακτηρίζονται από ποικίλη θεματολογία. Στη στήλη περιέχονται, μεταξύ άλλων, παράδοξες καθημερινές ιστορίες, χιουμοριστικά περιστατικά, παράξενες ειδήσεις, αναφορές σε φυσικές καταστροφές, μαρτυρίες για έθιμα απομακρυσμένων πολιτισμών, ιστορικά ανέκδοτα κ.ά. Αυτό που κυριαρχεί στη στήλη είναι η μη-μυθοπλαστική αφήγηση ή αλλιώς η γεγονοτική αφήγηση. Εξαιτίας της σύντομης έκτασης και της ετερόκλητης θεματολογίας των κειμένων, αλλά και εξαιτίας της κυριαρχίας της γεγονοτικής αφήγησης, τα κείμενα της στήλης «Ποικίλα» του περιοδικού Η Ευτέρπη θα μπορούσαν να περιγραφούν από τον όρο «εγκυκλοπαίδεια της καθημερινότητας», τον όρο που αποδόθηκε δηλαδή στη στήλη «Fait divers» του γαλλικού τύπου.
Οι περισσότεροι από τους τίτλους των ποιητικών συλλογών αλλά και των υπόλοιπων βιβλίων του Γιώργου Σεφέρη παρουσιάζουν μια ομοιότητα, η οποία μπορεί να γίνει καλύτερα αντιληπτή μέσα από την κατηγοριοποίηση που προτείνει για τους τίτλους ο Gérard Genette στη μελέτη του Seuils. Πρόκειται κατά κανόνα για «ρηματικούς» τίτλους οι οποίοι αποδίδουν σε ένα βιβλίο έναν παραπλανητικό ειδολογικό χαρακτηρισμό (π.χ. Μυθιστόρημα, Ημερολόγιο καταστρώματος, Χειρόγραφο Σεπ. ’41). Ακόμα, η συνεξέταση τριών συγκεκριμένων ρηματικών τίτλων (Δοκιμές, Αντιγραφές, Μέρες) μαζί με τα στοιχεία του παρακειμένου των βιβλίων αυτών δείχνει πως οι τρείς αυτοί τίτλοι λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο και επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τις ειδολογικές κατηγορίες στις οποίες ανήκουν τα βιβλία αυτά.
"
Η Κάδμω, αφηγήτρια και πρόσωπο στο μυθιστόρημα Το σπίτι μου, αποκτά έναν διαφορετικό ρόλο στο τελευταίο έργο της Αξιώτη. Η αφήγηση στην νουβέλα με τίτλο Η Κάδμω (1972) εκφέρεται σε δεύτερο ενικό πρόσωπο και η ομώνυμη ηρωίδα κατέχει εδώ τη θέση του δέκτη της αφήγησης. Μοιρασμένη ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, το παρόν της εμπειρίας και το παρελθόν της γραφής, αλλά και ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο η Κάδμω είναι, εκτός από δέκτης της αφήγησης, αντικείμενο της αφήγησης αλλά και ζητούμενό της. Ολόκληρη η νουβέλα απευθύνεται στην Κάδμω και αναφέρεται σε αυτήν με κύριο στόχο να την περιγράψει, να προσδιορίσει την ταυτότητά της. Μια ταυτότητα όμως που δεν νοείται, σύμφωνα με την διάκριση του Ricoeur, ως εαυτότητα αλλά ως το ταυτόν, όπως δείχνουν οι διαδοχικές απόπειρες ταύτισής της Κάδμως με φυσικές οντότητες. Ταυτιζόμενη διαδοχικά με μετωνυμίες του κενού η Κάδμω παραμένει ως το τέλος της επαναληπτικής και αυτοαναφορικής αφήγησης μέσα στην απροσδιοριστία που προδιέγραψε γι’ αυτήν η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου, παραμένει ένα αίνιγμα που δεν ζητά ίσως λύση.
The diary writing bears resemblances to the psychoanalytical procedure as it is motivated by the conscious effort of the diarist to express himself or herself in a spontaneous way. The entries from George Seferis’s private diary concerning the deaths of his mother and brother demonstrate that the private diary constitutes a privileged topos where both the bipolar temporality and the causality of afterwardness of trauma are clearly reflected: there is an initial silence synchronically to the event of the death of the other, which demonstrates the diarist’s incapacity to assimilate it and then, following a period of latency, a gradual acceptance of the loss.
Teaching Documents by Nikos Falagkas
Λήμμα στους Σελιδοδείκτες, (https://selidodeiktes.greek-language.gr/) τον πολυμεσικό οδηγό για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
Στις «γραφές του εγώ» συγκαταλέγονται η αυτοβιογραφία, τα απομνημονεύματα, το ημερολόγιο, η επιστολογραφία, αλλά και όσα ακόμα κείμενα, όπως οι αναμνήσεις ή οι εξομολογήσεις, φαίνεται να τηρούν την «αυτοβιογραφική συμφωνία». Με τον όρο αυτό περιέγραψε ο Philippe Lejeune την τριπλή ταύτιση του βασικού ή κυρίαρχου προσώπου ενός κειμένου με τον αφηγητή του κειμένου, αλλά και με τον συγγραφέα του. Η αυτοβιογραφία αφηγείται αναδρομικά ένα σημαντικό μέρος της ζωής του αυτοβιογραφούμενου και επικεντρώνεται στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, ενώ τα απομνημονεύματα αναδεικνύουν τα ίδια τα γεγονότα που έζησε ή παρακολούθησε ο συγγραφέας. Το είδος που καθορίζεται περισσότερο από τον χρόνο της καταγραφής είναι το ημερολόγιο, το οποίο κατακερματίζεται από τη διαρκή επανεκκίνηση της συγγραφής. Έτσι, κάθε εγγραφή μπορεί να παρουσιάζεται εντελώς διαφορετική στο ύφος ή το περιεχόμενο· αυτό όμως που συνέχει το ημερολόγιο είναι η ανάγκη της έκφρασης του εαυτού. Στην επιστολογραφία, τέλος, προέχει η ανάγκη της επικοινωνίας, ώστε να υπηρετηθεί ένας συγκεκριμένος κάθε φορά σκοπός. Προκειμένου να μπορούν ο αποστολέας με τον παραλήπτη να εναλλάσσουν τους ρόλους τους, ο λόγος της επιστολής παραμένει πάντοτε συνδεδεμένος με την πραγματικότητα που ενώνει τους αλληλογράφους.
Για την Ομάδα εργασίας του πολυμεσικού οδηγού για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση "Σελιδοδείκτες" βλ. https://selidodeiktes.greek-language.gr/content/266
Book Reviews by Nikos Falagkas
Books by Nikos Falagkas
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Στα μισά περίπου τεύχη του περιοδικού Η Ευτέρπη (1847-1855) περιλαμβάνεται μια στήλη σύμμεικτων, συνήθως με τον τίτλο «Ποικίλα». Σε αυτήν εντάσσονται πολλά κείμενα έκτασης μιας συνήθως παραγράφου, τα οποία χαρακτηρίζονται από ποικίλη θεματολογία. Στη στήλη περιέχονται, μεταξύ άλλων, παράδοξες καθημερινές ιστορίες, χιουμοριστικά περιστατικά, παράξενες ειδήσεις, αναφορές σε φυσικές καταστροφές, μαρτυρίες για έθιμα απομακρυσμένων πολιτισμών, ιστορικά ανέκδοτα κ.ά. Αυτό που κυριαρχεί στη στήλη είναι η μη-μυθοπλαστική αφήγηση ή αλλιώς η γεγονοτική αφήγηση. Εξαιτίας της σύντομης έκτασης και της ετερόκλητης θεματολογίας των κειμένων, αλλά και εξαιτίας της κυριαρχίας της γεγονοτικής αφήγησης, τα κείμενα της στήλης «Ποικίλα» του περιοδικού Η Ευτέρπη θα μπορούσαν να περιγραφούν από τον όρο «εγκυκλοπαίδεια της καθημερινότητας», τον όρο που αποδόθηκε δηλαδή στη στήλη «Fait divers» του γαλλικού τύπου.
Οι περισσότεροι από τους τίτλους των ποιητικών συλλογών αλλά και των υπόλοιπων βιβλίων του Γιώργου Σεφέρη παρουσιάζουν μια ομοιότητα, η οποία μπορεί να γίνει καλύτερα αντιληπτή μέσα από την κατηγοριοποίηση που προτείνει για τους τίτλους ο Gérard Genette στη μελέτη του Seuils. Πρόκειται κατά κανόνα για «ρηματικούς» τίτλους οι οποίοι αποδίδουν σε ένα βιβλίο έναν παραπλανητικό ειδολογικό χαρακτηρισμό (π.χ. Μυθιστόρημα, Ημερολόγιο καταστρώματος, Χειρόγραφο Σεπ. ’41). Ακόμα, η συνεξέταση τριών συγκεκριμένων ρηματικών τίτλων (Δοκιμές, Αντιγραφές, Μέρες) μαζί με τα στοιχεία του παρακειμένου των βιβλίων αυτών δείχνει πως οι τρείς αυτοί τίτλοι λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο και επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τις ειδολογικές κατηγορίες στις οποίες ανήκουν τα βιβλία αυτά.
"
Η Κάδμω, αφηγήτρια και πρόσωπο στο μυθιστόρημα Το σπίτι μου, αποκτά έναν διαφορετικό ρόλο στο τελευταίο έργο της Αξιώτη. Η αφήγηση στην νουβέλα με τίτλο Η Κάδμω (1972) εκφέρεται σε δεύτερο ενικό πρόσωπο και η ομώνυμη ηρωίδα κατέχει εδώ τη θέση του δέκτη της αφήγησης. Μοιρασμένη ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, το παρόν της εμπειρίας και το παρελθόν της γραφής, αλλά και ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο η Κάδμω είναι, εκτός από δέκτης της αφήγησης, αντικείμενο της αφήγησης αλλά και ζητούμενό της. Ολόκληρη η νουβέλα απευθύνεται στην Κάδμω και αναφέρεται σε αυτήν με κύριο στόχο να την περιγράψει, να προσδιορίσει την ταυτότητά της. Μια ταυτότητα όμως που δεν νοείται, σύμφωνα με την διάκριση του Ricoeur, ως εαυτότητα αλλά ως το ταυτόν, όπως δείχνουν οι διαδοχικές απόπειρες ταύτισής της Κάδμως με φυσικές οντότητες. Ταυτιζόμενη διαδοχικά με μετωνυμίες του κενού η Κάδμω παραμένει ως το τέλος της επαναληπτικής και αυτοαναφορικής αφήγησης μέσα στην απροσδιοριστία που προδιέγραψε γι’ αυτήν η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου, παραμένει ένα αίνιγμα που δεν ζητά ίσως λύση.
The diary writing bears resemblances to the psychoanalytical procedure as it is motivated by the conscious effort of the diarist to express himself or herself in a spontaneous way. The entries from George Seferis’s private diary concerning the deaths of his mother and brother demonstrate that the private diary constitutes a privileged topos where both the bipolar temporality and the causality of afterwardness of trauma are clearly reflected: there is an initial silence synchronically to the event of the death of the other, which demonstrates the diarist’s incapacity to assimilate it and then, following a period of latency, a gradual acceptance of the loss.
Λήμμα στους Σελιδοδείκτες, (https://selidodeiktes.greek-language.gr/) τον πολυμεσικό οδηγό για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
Στις «γραφές του εγώ» συγκαταλέγονται η αυτοβιογραφία, τα απομνημονεύματα, το ημερολόγιο, η επιστολογραφία, αλλά και όσα ακόμα κείμενα, όπως οι αναμνήσεις ή οι εξομολογήσεις, φαίνεται να τηρούν την «αυτοβιογραφική συμφωνία». Με τον όρο αυτό περιέγραψε ο Philippe Lejeune την τριπλή ταύτιση του βασικού ή κυρίαρχου προσώπου ενός κειμένου με τον αφηγητή του κειμένου, αλλά και με τον συγγραφέα του. Η αυτοβιογραφία αφηγείται αναδρομικά ένα σημαντικό μέρος της ζωής του αυτοβιογραφούμενου και επικεντρώνεται στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, ενώ τα απομνημονεύματα αναδεικνύουν τα ίδια τα γεγονότα που έζησε ή παρακολούθησε ο συγγραφέας. Το είδος που καθορίζεται περισσότερο από τον χρόνο της καταγραφής είναι το ημερολόγιο, το οποίο κατακερματίζεται από τη διαρκή επανεκκίνηση της συγγραφής. Έτσι, κάθε εγγραφή μπορεί να παρουσιάζεται εντελώς διαφορετική στο ύφος ή το περιεχόμενο· αυτό όμως που συνέχει το ημερολόγιο είναι η ανάγκη της έκφρασης του εαυτού. Στην επιστολογραφία, τέλος, προέχει η ανάγκη της επικοινωνίας, ώστε να υπηρετηθεί ένας συγκεκριμένος κάθε φορά σκοπός. Προκειμένου να μπορούν ο αποστολέας με τον παραλήπτη να εναλλάσσουν τους ρόλους τους, ο λόγος της επιστολής παραμένει πάντοτε συνδεδεμένος με την πραγματικότητα που ενώνει τους αλληλογράφους.
Για την Ομάδα εργασίας του πολυμεσικού οδηγού για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση "Σελιδοδείκτες" βλ. https://selidodeiktes.greek-language.gr/content/266
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Στόχος των επιμελητών της ανθολογίας υπήρξε και η ανασύσταση της πορείας που ακολούθησε ο ανθολόγος, καθώς και η αναζήτηση της εμβέλειας του εγχειρήματός του. Επομένως, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε εξαρχής στη συστηματική αναζήτηση στοιχείων σχετικών με τον τρόπο συγκρότησης της ανθολογίας, τις πηγές (περιοδικά, εφημερίδες κτλ.) από όπου αντλήθηκαν τα διηγήματα, την εμβέλειά της, την υποδοχή της από την κριτική κτλ. Ακόμα αναζητήθηκαν πληροφορίες για τον ανθολόγο, για τον οποίο, παρά τον αδιαμφισβήτητο ρόλο που έπαιξε στην εποχή του, δεν σώζονται σήμερα παρά ελάχιστα έγκυρα στοιχεία, ενώ εξετάστηκαν οι απόψεις του για θέματα ιδιαίτερα σημαντικά για την εποχή, όπως η γλώσσα, η ειδολογική ταυτότητα του διηγήματος, οι αρχές της επιλογής των διηγημάτων κ.ά. Συγχρόνως, έγινε προσπάθεια να αποτιμηθεί η ανθολογία Το ελληνικόν διήγημα σε σχέση με άλλα παρόμοια εγχειρήματα Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, που αφορούν κυρίως την κοινότητα των μελετητών, ένας άλλος στόχος ήταν να δοθεί στο αναγνωστικό κοινό η δυνατότητα να διαβάσει συγκεντρωμένα σε ένα έργο πεζογραφικά κείμενα που αποτυπώνουν την εξέλιξη της νεοελληνικής γλώσσας και την αισθητική της εποχής, καθώς και την πορεία του αφηγηματικού λόγου και του νεοελληνικού πνεύματος κατά τη διάρκεια εβδομήντα ετών, που καλύπτει η Ανθολογία.
Κατερίνα Κωστίου - Νίκος Φαλαγκάς
12-14/5:
Topic: Β' ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΑΤΤ: ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ
Time: This is a recurring meeting Meet anytime
Join Zoom Meeting
https://upatras-gr.zoom.us/j/93380437516?pwd=L2ErMkMreHhwRlByMmVMQkdGNHVNUT09
Meeting ID: 933 8043 7516
Passcode: 055034
Ο Θανάσης Βαλτινός έχει δώσει ήδη από το 1978 καινοφανή προσανατολισμό στην πεζογραφία ανανεώνοντας τις αφηγηματικές τεχνικές και προσφέροντας, κοντά σε άλλα, υλικό για μια ιστορία της παρωδίας -- η οποία περιμένει τον μελετητή της-- με έργα που μιμούνται είδη μη λογοτεχνικής γραφής. Στόχος του συνεδρίου με τον ειρωνικό τίτλο «Θανάσης Βαλτινός: το τέλος της αφήγησης;» είναι να χαρτογραφήσει τις διαδοχικές απαντήσεις που έχει δώσει ο συγγραφέας στο αίτημα ανανέωσης της πεζογραφίας και να φωτίσει ακόμη περισσότερο τους μηχανισμούς που στερεώνουν την πρωτεϊκή μυθολογία του καθιστώντας την μοναδική και αναγνωρίσιμη. Για τον λόγο αυτό, κοντά στους δοκιμασμένους και αναγνωρισμένους μελετητές του έργου του κλήθηκαν και νεότεροι ερευνητές να ακονίσουν την αναγνωστική ευαισθησία τους στην κόψη του απαιτητικού έργου του Βαλτινού.
Ας σημειωθεί ότι ο Θανάσης Βαλτινός έχει χαρίσει στο Τμήμα Φιλολογίας την προσωπική του βιβλιοθήκη (περ. 4.000 τόμους), η οποία θα αποτελέσει εργαλείο μελέτης του έργου του ίδιου, αλλά και της μεταπολεμικής περιόδου. Η βιβλιοθήκη αυτή έχει ενταχθεί στις κλειστές συλλογές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών και είναι ανοικτή στους μελετητές κατόπιν συνεννόησης με τον διευθυντή της ΒΚΠ.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΩΣΤΙΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ