Tinamiformes
| Tinamou Amrediad amseryddol: Mïosen – yn ddiweddar 10–0 Miliwn o fl. CP | |
|---|---|
| |
| Tinamŵ cribog y De (Eudromia elegans) | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Tinamiformes |
| Teulu: | Tinamidae |
| Teiprywogaeth | |
| Tinamus major Gmelin, 1789 | |
| Genws | |
| |
| Amrywiaeth | |
| 2 isdeulu, 9 genera, 47 rhywogaeth, 127 isrywogaeth | |
| |
| Cyfystyron | |
| |
Urdd o adar yw'r Tinamiformes ac mae'r Tinamŵaid (y Tinamidae) yn deulu o fewn yr urdd honno; ceir hefyd 47 math neu rywogaeth o fewn yr urdd e.e. Tinamŵ'r ucheldir. Mae'r erthygl hon yn cyfeirio at y tri: yr urdd y teulu a'r 47 rhywogaeth. Tiriogaeth y Tinamŵ yw Mecsico, Canol America, a De America. Daw'r gair o'r iaith Carib a gaiff ei siarad gan bobl Kalina yn Ne America.
Dyma un o'r adar mwyaf hynafol, a cheir ffosiliau ohonynt o'r epoc Mïosen. Mae ymchwil diweddar yn dangos nad ydynt yn chwaer grŵp i'r adar gwastatfron (y ratiteiaid), na fedrant hedfan. Adar sefydlog ydynt, ac anghrwydrol, gan fyw ar y tir, yn hytrach na mewn coed. Gallant fyw mewn amrywiaeth o gynefinoedd: o'r fforestydd glaw i laswelltiroedd. Ceir dau isdeulu, ac mae'r ddau'n hollol wahanol o ran eu cynefinoedd, gyda'r Nothurinae yn byw mewn gwastatiroedd agored a'r Tinaminae mewn coedwigoedd.[1]
Perthynas
[golygu | golygu cod]Cladogram gan Bertelli & Porzecanski (2004)[2]
| Tinamidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rhywogaethau
[golygu | golygu cod]Rhestr Wicidata:
| teulu | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Tinamŵ adeingoch | Rhynchotus rufescens |  |
| Tinamŵ bron llwydfelen | Nothocercus julius | |
| Tinamŵ bychan | Taoniscus nanus |  |
| Tinamŵ cycyllog | Nothocercus nigrocapillus |  |
| Tinamŵ'r ucheldir | Nothocercus bonapartei |  |
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Phillips MJ, Gibb GC, Crimp EA, Penny D (January 2010). "Tinamous and moa flock together: mitochondrial genome sequence analysis reveals independent losses of flight among ratites". Systematic Biology 59 (1): 90–107. doi:10.1093/sysbio/syp079. PMID 20525622. https://archive.org/details/sim_systematic-biology_2010-01_59_1/page/90.
- ↑ Bertelli & Porzecanski 2004
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Michael J. Benton (2004). "Origin and relationships of Dinosauria". In David B. Weishampel; Peter Dodson; Halszka Osmólska (Hrsg.) (gol.). The Dinosauria. Berkeley: Zweite Auflage, University of California Press. tt. 7–19. ISBN 0-520-24209-2.