Ibrahim I

Ibrahim I
Sultan Osmanskog Carstva
Vladavina	1640. - 1648.
Prethodnik	Murat IV
Nasljednik	Mehmed IV
Supružnik	Turhan Hatice sultanija Saliha Dilaşub sultanija Hatice Muazzez sultanija Hümasah sultanija Ajše sultanija Mahienver sultanija Sivekar sultanija
Dinastija	Osmanlije
Otac	Ahmed I
Majka	Sultanija Kösem
Rođenje	(1615-11-05) 5. novembar 1615.
Smrt	18. august 1648(1648-08-18) (32 godine)

Ibrahim I (osmanski turski: ابراهيم; turski: Ibrahim; 5. novembar 1615 – 18. august 1648) bio je sultan Osmanskog Carstva od 1640. do 1648. Rođen je u Carigradu kao sin Ahmeda I i njegove žene Kösem sultanije. On je kasnije od strane historičara dvadesetog stoljeća nazvan ludi Ibrahim zbog svog mentalnog stanja.

Rani život

Ibrahim je rođen 5. novembra 1615. kao najmlađi sin sultana Ahmeda I i njegove omiljene konkubine sultanije Kosem. U drugoj godini života, njegov otac iznenada umire i na prijestolje dolazi njegov stric Mustafa I. On protjeruje sultaniju Kosem i njenu djecu, uključujući mladog Ibrahima, u stari dvorac. Nakon Mustafinog svrgnuća, na prijestolje dolazi njegov polubrat Osman II, koji se veoma lijepo ponašao prema sultaniji Kosem i njenoj djeci. Nakon dolaska njegovog brata Murata IV za sultana, Ibrahim je zatvoren u kavez što je uticalo na njegovo zdravlje. Nakon smrti brata, Ibrahim je postao sultan Osmanskog Carstva.

Rane godine na vlasti

Jedan od najzloglasnijih osmanskih sultana, Ibrahim je potrošio svoje rane godine života u zatočeništvu u kavezu, prije nego što je naslijedio svog brata Murata IV 1640. Njegova četvorica braće su bili pogubljeni od strane Murata, a Ibrahim je stalno živio u strahu od pogubljenja. Njegov život spasila je Kösem sultanija, majka Ibrahima i Murata.

Nakon Muratove smrti, Ibrahim je ostao jedini preživjeli princ dinastije. Kada je postao sultan Ibrahim je posumnjao da je Murat još uvijek živ. Veliki vezir Kemankes Kara Mustafa paša ga je lično odveo do mrtvog tijela njegovog brata i Ibrahim je prihvatio tron.

Kara Mustafa paša je ostao veliki vezir prve četiri godine Ibrahimove vladavine, držeći carstvo stabilnim. Sporazumom u Szonu (15. marta 1642), on je obnovio mir sa Austrijom i tokom iste godine preoteo je Azov od Kozaca. Kara Mustafa je stabilizovao valutu reformom kovanica, nastojao je stabilizirati ekonomiju sa novim zemljišnim reformama, smanjio je broj janičara i obuzdao je moć neposlušnih pokrajinskih guvernera. Tokom tih godina, Ibrahim je pokazao zabrinutost pravilnim vladanjem carstvom, kao što je prikazano u njegovom rukom pisanom komunikacijom sa velikim vezirom. Kara Mustafa je zauzvrat napisao memorandum o javnim poslovima. Odgovor Ibrahima na izvještaje Kara Mustafe pokazuje da je imao dobro obrazovanje. Ibrahim je često prerušen vršio inspekciju tržnica u Istanbulu i naređivao je velikom veziru da ispravi probleme koje je uočavao.

Dekadencija i krize

Ibrahim je često imao glavobolje i napade fizičke slabosti, koje su možda uzrokovane traumama iz njegovih ranih godina. Pošto je bio jedini preživjeli muški član osmanske dinastije, Ibrahim je bio otac tri buduća sultana: Mehmeda IV, Sulejmana II i Ahmeda II. Ometajući harem Kösem sultanija je dobila vlast, ali čak je i ona pala kao žrtva sultanske nemilosti i napustila je palaču.

Ibrahim je došao pod utjecaj konkubine koja je bila šarlatan Cinci Hoče, koji se pretvarao da liječi sultansku fizičku bolest. On se zajedno sa svojim saveznicima Silahdar Jusuf agom i Sultanzade Mehmed pašom obogatio na mitu i na kraju je uzurpirao dovoljno snage da osigura egzekuciju velikog vezira Kara Mustafe. Cinci Hoče je postao Kadiasker (visoki sudija) Anadolije, Jusuf aga je postao kapudan paša (visoki admiral) a Sultanzade Mehmed je postao veliki vezir.

Malteški gusarski brodovi su 1645. zaplijenili brod koji je prevozio hodočasnike u Meku. Razjareni sultan je odlučio da istrijebi sve kršćane u svom carstvu, ali pod pritiskom svojih ministara odlučio je da smanji broj rimokatoličkih sveštenika. Umjesto toga, svi kršćanski ambasadori su stavljeni u kućni pritvor. Budući da su gusari pristali na Kretu, kapudan Jusuf paša je ohrabrio Ibrahima da napadne otok. Ovo je bio početak dugog rata sa Venecijom, koji je trajao 24 godine; Kreta nije u potpunosti potpala pod osmansku dominaciju do 1669. Uprkos padu La Serenissime, venecijanski brodovi su ostvarili pobjede u Egejskom moru, zauzimajući Tenedos (1646.) i blokirajući Dardanele. Kapudan Jusuf je imao privremeni uspjeh osvajajući Caneu, započevši ljubomorno rivalstvo sa velikim vezirom koje je dovelo do njegove egzekucije u januaru 1646. i uklanjanja velikog vezira u decembru 1645.

Sa svojim saradnicima na vlasti, Ibrahimova ekstravagantna tendencija je bila neprovjerena. Podigao je osam konkubina u haseki (kraljevske supruge) dajući im bogatstvo i zemljišta. Nakon što se zakonski oženio konkubinom Telli, naredio je da joj se da palača velikog vezira Ibrahima.

Depozicija i egzekucija

Venecijanska blokada Dardanela stvorila je oskudicu u glavnom gradu i nametanje teških poreza kako bi se nastavio rat. 1647. veliki vezir Salih paša, Kösem sultanija i šejhulislam Abdurrahim efendija bezuspješno su pokušavali svrgnuti sultana i zamijeniti ga jednim od njegovih sinova. Salih paša je pogubljen a Kösem sultanija je protjerana iz harema.

Naredne godine su se janičari pobunili. 8. augusta 1648. korumpirani veliki vezir Ahmed paša je zadavljen i iskidan na komade od ljute gomile, čime je dobio posmrtni nadimak "Hezarpare" ("hiljadu komada"). Istog dana, Ibrahimu je oduzeta titula i zatvoren je u Topkapi palaču. Kösem sultanija je dala saglasnost za oduzimanje titule sinu rekavši: "Na kraju nećemo ostati ni vi ni mi u životu. Čitavo društvo je u ruševinama. Neka se ukloni odmah sa trona."

Ibrahimov sedmogodišnji sin Mehmed je postao sultan. Novi veliki vezir Sofu Mehmed paša izdao je peticiju šejhulislamu za fetvu kako bi sankcionisao Ibrahima. To je bilo odobreno, s porukom "ako postoje dvojica halifa, jedan od njih mora biti ubijen". Kösem sultanija je dala svoj pristanak. Ibrahim je ubijen 18. augusta 1648. ispred svoje palate. On je postao drugi sultan koji je ubijen u historiji Osmanskog Carstva.

Postoji apokrifna priča u kojoj se šejhulislam pridružio pobuni zbog Ibrahimove čuvene odluke da se udavi svih 280 članova njegovog harema, ali je samo jedna Ibrahimova konkubina preživjela. To je bila Turhan Hatice, koja je bila odgovorna tri godine kasnije za egzekuciju Kösem sultanije (tada je sultan bio Turhanin sin Mehmed IV). Ova priča je vjerovatno kružila nakon puča kako bi se ocrnilo Ibrahimovo ime.

Lični život

Ibrahimove najistaknutije konkubine bile su Ukrajinka Turhan Hatice (majka Mehmeda IV), Saliha Dilasub (majka Sulejmana II) i Hatice Muazzez sultanija (majka Ahmeda II).

U jednom trenutku Ibrahim je davao veliku naklonost novorođenčetu jedne robinje. Turhan, Mehmedova majka, bila je izuzetno ljubomorna i osjećala je bijes prema Ibrahimu, koji je upao u bijes i uhvatio Mehmeda iz Turhanine ruke i bacio ga u bazen. Mehmed bi se udavio da ga nije sluga spasio. On je ostao sa stalnim ožiljkom na čelu.

Reference

Prethodi:	Vladar Osmanskog Carstva (1640. - 1648.)	Slijedi:
Murat IV		Mehmed IV