Fəlsəfə
| A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
A
[redaktə]- Aristotel yanılırdı: fəlsəfə biliyə olan nəcib istəyin deyil, qorxaqcasına ağrıdan qaçmaq istəyinin nəticəsi idi. Buna görə də dinin astanası cəhalət və qorxu idi ki, yetkin, maariflənmiş insan onu dəf etməli idi. Pol Anri Holbax
B
[redaktə]- Bir millətdə fəlsəfə yoxdursa, əgər o millətin hamısı alim olsa da, o millətdə elmlər intişar tapa bilməz və həmin millət ayrı-ayrı elmlərdən lazımi nəticə çıxarmaqda çətinlik çəkər[1]Cəmaləddin Əfqani
- Biz qəsdən düşünmə və mükəmməl cinayət dövründə yaşayırıq. Bizim cinayətkarlar artıq sevgini bəhanə edə biləcək aciz uşaqlar deyillər. Əksinə, onlar böyüklərdir və mükəmməl alibi var: fəlsəfə, istənilən məqsəd üçün, hətta qatilləri hakimə çevirmək üçün də istifadə oluna bilər”. Alber Kamyu
- Bütün fəlsəfə kitablarında "Özün olma" təbliğ edilir. Ancaq ziyalının faciəsi, bu anda getdikcə daha çox yadlaşdığını dərk etməkdir. Cezmi Ərsöz
- Bütün idraki (rasional) biliklər ya material biliklərdir və müəyyən obyekti öyrənir, ya da formal biliklərdir və ancaq mühakimənin forması və idrakın özü ilə və obyektlərə fərq qoymadan bütövlükdə düşüncənin ümumi qaydaları ilə məşğul olur. Formal fəlsəfə məntiq adlanır, material fəlsəfə isə müəyyən obyektlərlə və onların tabe olduqları qanunlarla məşğuldur, o da ikiyə bölünür. Çünki bu qanunlar ya təbiət qanunlarıdır, ya da azadlıq (qanunlarıdır). Birinciyə aid elm fizika adlanır, digərinə aid (elm) etikadır, onlar həm də təbiət elmləri və əxlaq elmləri adlanırlar. İmmanuel Kant
C
[redaktə]- Cavanlıqda intuisiya, qocalıqda – düşüncə üstünlük təşkil edir: buna görə də birincisi poeziya, ikincisi fəlsəfə üçün əlverişlidir. Artur Şopenhauer
D
[redaktə]- Dayaz fəlsəfə insan əqlini allahsızlığa sövq edir, dərin fəlsəfə isə insan əqlini dinə, Allaha doğru yönəldir. Frensis Bekon
- Dünyada hər şey enerjidir. Enerji hər şeyin əsasını təşkil edir. Əgər siz özünüz üçün yaratmaq istədiyiniz reallığın enerji tezliyinə uyğunlaşarsınızsa, o zaman məhz uyğunlaşdırdığınız tezliyi alacaqsınız. Bu fəlsəfə yox, fizikadır.Albert Eynşteyn
- Dünyanın həqiqətləri elm dilində, insanın həqiqəti isə fəlsəfə dilində yazılmışdır. Əbu Turxan
- Düşüncə bir gücdür. Fəlsəfə isə düzgünlük və sevgi kimi nəhəng bir faktorla insanlığın yaxşılaşmasını təmin edəcək təsiri tapmada bir enerji olmalıdır. Albert Payk
- Düşüncə tarixində yəqin ki, indiki dövrə tamamilə bənzəyən bir dövr olmamışdır. Hər yerdə mütəfəkkirlər iki şeyin şüurundadırlar, birincisi, sirr bölgəsi indiyə qədər heç vaxt bu qədər aydın şəkildə müəyyən edilməmişdir, ikincisi, bu bölgəyə indiyə qədər olduğundan daha asan daxil olmaq olar; buna görə də, bütün məktəblərin müstəntiqləri öz axtarışlarını qətiyyətlə davam etdirsələr, bəlkə də bəzi sirləri açmağa müvəffəq ola bilərlər. Həyatın və varlığın məlum faktlarını öyrənərkən qarşılaşdığımız problemlər, indiyə qədər olduğundan daha aydın tərifə həssasdır və suallarımızın cavabını bilməsək də, hələ də öz problemlərimizin həlli yollarını kəşf etməmişik. Problemlər, baxmayaraq ki, heç bir panacea (bütün çətinliklərin və ya xəstəliklərin müalicəsi və həlli) bizim əlimizdə hazır olmasa da, dünyanın xəstəliklərini müalicə edə bilərik, lakin onları müəyyən edə bildiyimiz həqiqət, sirrin hansı istiqamətə yönəldiyini göstərə biləcəyimizi və elmin, dinlərin və fəlsəfənin işığının əvvəllər qaranlıqlar diyarı hesab edilən geniş ərazilərə yayılması gələcəkdə uğurun təminatıdır. Müdriklərin və mistiklərin bir neçə dairəsi istisna olmaqla, biz beş yüz il əvvəlki vəziyyətdən daha çox şey bilirik; nə qədər təbiət qanunlarını kəşf etmişik, baxmayaraq ki, "şeylər olduğu kimi" (və mən bu sözləri çox qəsdən seçirəm) olması barədə biliklər sahəsində böyük irəliləyişlər əldə olundu, hələ də onları tətbiq edə bilmirik. Alisa Beyli
Ə
[redaktə]- Ədalətin ağlını itirdiyi yerdə fəlsəfə susar. Deni Didro
F
[redaktə]
- Fəlsəfə, anlayışları yaratmaq sənətidir. Jil Delöz
- Fəlsəfə bilik əldə etməkdir. Platon
- Fəlsəfə bir elmdir və həndəsi üsulu metafizikaya tətbiq etmək lazımdır, fəlsəfəni qəti bir elm etmək üçün. Rene Dekart
- Fəlsəfə... bir elmdir və ona görə də iman məqalələri yoxdur; buna görə də, ya müsbət təcrübi olaraq verilmiş, ya da şübhəsiz nəticələrlə nümayiş etdiriləndən başqa heç bir şeyin mövcud olduğunu güman etmək olmaz. Artur Şopenhauer
- Fəlsəfə - bu digər insanların bədbəxtliklərinə necə dözmək barədə elmdir. Cerom Klapka Cerom
- Fəlsəfə bütün elmlərin anasıdır. Mark Tulli Siseron
- Fəlsəfə, çürük qozlarla dolu bir dənizdə möhkəm qozu axtarmaqdır. Nəcib Fazil Qısakürək
- Fəlsəfə dəyişməz, əbədi olanı, özlüyündə mövcudatı dərk etmək istəyir; onun məqsədi – həqiqətdir. Tarix isə nə vaxtsa mövcud olmuş, başqa bir vaxtda isə sıradan çıxmış və yeri başqaları tərəfindən tutulmuş olanlardan danışır. Əgər biz bundan çıxış ediriksə ki, həqiqət əbədidir, onda o keçici olanların sırasına daxil olmur və deməli, onun tarixi yoxdur. Amma əgər onun tarixi varsa, tarix ancaq idrakın keçmiş obrazlarının təsviri olduğundan, burada həqiqəti tapmaq mümkün deyil, belə ki, həşiqət ötəri, keçmiş ola bilməz.[2] Georq Vilhelm Fridrix Hegel
- Fəlsəfə dünyaya yol göstərə bilməz. O bunu etmək istədikdə gerçəklikdə proses artıq başa çatmış olur. Georq Vilhelm Fridrix Hegel
- Fəlsəfə elmə zidd hökmlər vermir. Ziya Göyalp
- Fəlsəfə heç bir yerə aparmayan yollar toplusudur. Ambroz Birs
- Fəlsəfə: Həllsiz problemlərə verilən aydın olmayan cavablardır. Henri Bruks Adams
- Fəlsəfə hər kəslə danışmaq bacarığı verir və bu onun faydalılığıdır. Aristipp
- Fəlsəfə ilə məşğul olmanın artıq gec və ya çox tez olmasını demək, xoşbəxt olmanın artıq gec və ya tezdir demək kimi bir şeydir. Epikür
- Fəlsəfəyə ilk addım inancsızlıqdır. Deni Didro
- Fəlsəfə inanılanı anlamağa çalışmaqdır. Anselmus
- Fəlsəfə inanılanın inanılmağa dəyər olub-olmadığını araşdırmaqdır. Piter Abelard
- Fəlsəfə insanları xəstə edə bilər. Aristorel
- Fəlsəfə qorxudan yarandığına görə, filosof öz yolunda mif və poetik nağılların həvəskarı olmağa məcburdur. Şairlər və filosoflar heyrətlə böyük olmaqda eynidirlər. Foma Akvinski
- Fəlsəfə mənə özümlə danışmaq bacarığı verdi. Antisfen
- Fəlsəfə məni belə öyrədib: bu və ya başqa cür hərəkəti kiminsə əmri ilə yox, qanun qarşısında qorxduğum üçün edirəm. Aristorel
- Fəlsəfə obyektlərin düşüncə ilə görülməsidir. Georq Vilhelm Fridrix Hegel
- Fəlsəfə öyrənmək, özünü ölümə hazırlamaqdan başqa bir şey deyil. Mark Tulli Siseron
- Fəlsəfə ... ruhu formalaşdırır və qurur; həyatımızı əmr edir, davranışımızı istiqamətləndirir , bizə nə etməli olduğumuzu və nəyi yarımçıq qoymalı olduğumuzu göstərir; o, sükan arxasında oturur və qeyri-müəyyənliklər arasında tərəddüd etdiyimiz zaman bizim kursumuzu istiqamətləndirir. Seneka
- Fəlsəfə ruhun dərmanıdır. Mark Tulli Siseron
- Fəlsəfə səthi öyrənildikdə şübhə doğurur, hərtərəfli araşdırılanda onu aradan qaldırır. Frensis Bekon
- Fəlsəfə, təsəvvürə gətirilə bilinməyən, bizim özümüzdə gizlənən şeyləri təsəvvürlərdə dərk etmək cəhdidir. Əks təqdirdə, biz yalnız təsəvvür olardıq. Artur Şopenhauer
- Fəlsəfə, utanmazlığın müasir formasıdır. Alber Kamyu
- Fəlsəfə, ümumiləşdirilmiş bir riyaziyyatdır. Benedikt Spinoza
- Fəlsəfəni göydən yerə endirmək. Mark Tulli Siseron
- Fəlsəfəni hakimiyyət növləri ilə uyğunlaşdırmaq və onu pul və vəzifə əldə etmək üçün istifadə etmək, məncə, aclığını və suzuzluğunu yatırmaq məqsədi ilə edilən dini ayin kimidir. Artur Şopenhauer
- Fəlsəfənin cavabsız qoyduğu sualların səbəbi odur ki, onların qoyulma tərzi başqa cür olmalı idi. Georq Vilhelm Fridrix Hegel
- Fəlsəfənin işi qadağalar qoymaqdan ibarət deyil. Fəlsənin məqsədi ortaq ağlın təlqin etdiklərini həll etməkdən ibarətdir. İmmanuel Kant
- Fəlsəfənin səbəbi və başlanğıcı bilməməzlikdir. Mark Tulli Siseron
- Fəlsəfəyə ilk addım inancsızlıqdır. Deni Didro
- Fəlsəfi mübahisələrdə uduzan qalibdir, çünki o, yeni bir müdriklik əldə etdi. Epikür
- Filosoflar padşah olana qədər və ya bu dünyanın padşahları və şahzadələri fəlsəfənin ruhuna və qüdrətinə sahib olana qədər ... şəhərlər heç vaxt pisliklərindən azad olmayacaq . Platon
H
[redaktə]- Həyat fəlsəfəmi soruşdular cavablandırdım.. "Sonsuza qədər yaşayacaqmış kimi düşün, sabah öləcəkmiş kimi yaşa. Çarlz Bukovski
- Həqiqi fəlsəfə ölümün öyrənilməsindən başqa bir şey deyil. İsaak Nyuton
İ
[redaktə]- İlk növbədə, fəlsəfənin nə olduğunu öyrənmək istərdim... “Fəlsəfə” sözü müdrikliyin məşğuliyyəti deməkdir və müdriklik dedikdə təkcə işdə ehtiyatlılıq deyil, həm də insanın bacara biləcəyi hər şeyi mükəmməl bilməyi nəzərdə tutulur. Həyatın özünü istiqamətləndirən, sağlamlığın qorunmasına xidmət edən, eləcə də bütün elmlərdə kəşflərə istiqamətləndirən bilikdir." Rene Dekart
Q
[redaktə]- Qrammatikasız oratoriya – axmaq, poeziya – pəltək, fəlsəfə – əsassız, tarix – anlaşılmayan, hüquq elmi isə şübhəlidir. Mixail Lomonosov
M
[redaktə]- Möcüzə filosofun hissiyyatıdır və fəlsəfə heyrətdən başlayır. Sokrat
- Müstəqillik bir inqilab aktı idi; cümhuriyyətçilik günəş altında yeni bir şey idi; federal sistem nəhəng eksperimental laboratoriya idi. Fiziki cəhətdən amerikalılar qabaqcıl idilər; sosial və iqtisadi institutlar sahəsində də onların ənənələri qabaqcıllardan biri olmuşdur. Əvvəldən intellektual və mənəvi müxtəliflik Amerika üçün irq və dil kimi xarakterik olmuşdur. Ən fərqli Amerika fəlsəfələri transsendentalizm - Ali Qanunun fəlsəfəsi və təcrübə və plüralizm fəlsəfəsi olan praqmatizm olmuşdur. Bu iki prinsip amerikançılığın özəyini təşkil edir: Ali Qanun prinsipi və ya hökmdarların diktəsinə tabe olmaq, qanunlardan daha çox vicdan və praqmatizm prinsipi və ya tək yaxşılığın və bitmiş kainat anlayışının rədd edilməsi. Amerikalılar əvvəldən bilirdilər ki, fəth edilməli yeni dünyalar, kəşf edilməli yeni həqiqətlər var. Amerikaçılığı tək bir nümunə ilə məhdudlaşdırmaq, onu vahid bir düsturla məhdudlaşdırmaq üçün hər cür səy amerikanizmdə keçərli olan hər şeyə sədaqətsizlikdir. Henri Stil Kommager
S
[redaktə]- Səhv sizi cəllada təhvil verə biləcəyi bölgələrdə fəlsəfə məşqlərinizə başlamayın. Qeorq Kristof Lixtenberq
- “Siyasi fəlsəfə” adlandırılan xurafatlar bir şərtlə faydalı ola bilər ki, onları “fəlsəfə” adlandırmasınlar. Mark Tven
- Söylənən hər şeyin sorğulanmaya və tənqidə açıq olmağı lazımdır. Mübahisə və sübut fəlsəfə üçün həyatdır. Qısaca, fəlsəfə ilə məşğul olmaq üçün iki nəfər mütləqdir və fəlsəfə başqaları ilə birlikdə həqiqət arayışıdır. Platon
T
[redaktə]- Təcrübə göstərdi və əsl fəlsəfə həmişə göstərəcək ki, həqiqətin böyük, bəlkə də daha böyük hissəsi əhəmiyyətsiz görünəndən yaranır. Edqar Allan Po