Cork

Cork
Alministración
País	República d'Irlanda
Provincies	Munster
Condaos	Condáu de Cork
Tipu d'entidá	ciudá
Nome oficial	Corcaigh (ga) Cork (en)
Nome llocal	Cork (en) Corcaigh (ga)
Códigu postal	T12, T21 and T23
Xeografía
Coordenaes	51°54′00″N 8°28′23″W
Cork Cork (Irlanda)
Superficie	37.3 km²
Altitú	0 m
Demografía
Población	222 333 hab. (2022)
Porcentaxe	41.01% de Condáu de Cork
Densidá	5960,67 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	021
Estaya horaria	UTC±00:00
Llocalidaes hermaniaes	San Francisco, Kaliningráu, Coventry, Rennes, Swansea, Shanghai y Colonia
corkcity.ie

Cork (irlandés: Corcaigh, deriváu de corcach, marisma) ye una ciudá na República d'Irlanda, capital del condáu homónimu na provincia de Munster. Con una población de 125,622 habitantes en 2016, ye la segunda ciudá más poblada del país, detrás de Dublín, y la tercera de la Irlanda (islla).

Cork ta construyida sobre'l ríu Lee, que por un curtiu tramu encruciar en dos canales, creando una islla na que se llevanta'l centru de la ciudá. El puertu de Cork ye'l segundu puertu más importante del país y unu de los puertos naturales más grandes del mundu.

Historia

Oríxenes

Conceyu de Cork. Detrás, la torre Elysian, l'edificiu más altu de la islla d'Irlanda.

Calle San Patriciu (St Patrick's Street)

Cork creció alredor del monesteriu fundáu por San Finbar nel sieglu VI. Les invasiones viquingues, qu'empezaren nel sieglu VIII, intensificar a principios del sieglu IX. Nos Añales de los cuatro maestros méntase la esistencia d'un establecimientu viquingu permanente escontra 846. Nel sieglu XII, invasores anglonormandos tomaron la ciudá. La carta de la ciudá foi concedida pol príncipe Juan mientres la so primer visita a Irlanda en 1185. La construcción de la muralla, que les sos ruines permanecen, empezó nel sieglu XIII.

A lo llargo de los sieglos, gran parte de la ciudá tuvo que ser reconstruyida por causa de repitíos quemes.

Edá Media

El gobiernu municipal de Cork taba remanáu per cerca de 12 o 15 families de comerciantes que fixeren la so fortuna gracies al comerciu con Europa continental, cuantimás esportando llana y pieles ya importando vinu, fierro y sal. D'estes families, solamente los Ronayne y los O'Spaelain yeren d'orixe irlandés gaélicu.^{[ensin referencies]}

El títulu del alcalde de Cork (Mayor of Cork) apaez mentáu per primer vegada nuna carta real de 1318. Foi camudáu al de Lord Mayor en 1900.

La población yera d'aproximao 2100 habitantes, pero sufrió un severu amenorgamientu en 1349, cuando cuasi la metá de los ciudadanos morrió mientres la epidemia de peste negro.

En 1491, la ciudá participó na Guerra de les Roses cuando Perkin Warbeck –que dicía ser Ricardo de Shrewsbury, segundu fíu varón d'Eduardo IV– llegó en busca d'aliaos pa derrocar a Enrique VII. L'alcalde y otros ciudadanos importante acompañar a Inglaterra, pero fueron prindaos y executaos dempués de que la rebelión fracasara. Pol sofitu de munchos de los sos habitantes a los miembros de la Casa de York mientres la guerra, Cork foi moteyada "la ciudá rebalba" (the rebel city).

Una descripción escrita en 1577 define a Cork como "la cuarta ciudá d'Irlanda... onde tienden a xixilar les puertes a cada hora... nun confíen nel país que colinda y cásense solamente ente ellos, por que la ciudá toa quede xunida n'afinidá".

Sieglu XVIII

Ente fines del sieglu XVII y principios del XVIII, protestantes franceses (hugonotes) llegaron a Cork fuxendo de la persecución relixosa de Lluis XIV. Nesti periodu llevantáronse nuevos edificios, munchos d'estilu xeorxanu, como en Dublín. Dellos exemplos son la Ilesia de Cristu (Christ Church, 1720-26), ia Ilesia de Santa Ana (St Anne's Shandon, 1722-26) y un edificiu d'oficines d'aduana (Custom House, 1724).

L'actividá portuaria creció considerablemente, y los comerciantes esportaron grandes cantidaes de mantega y de carne de vaca a Gran Bretaña, el restu d'Europa y Norteamérica.

Clima

Cork tien un clima templao y cambiante, con abondosa agua y ensin temperatures estremes. Les temperatures per debaxo de 0 °C o enriba de 25 °C son rares. La precipitación añal media –la mayoría en forma d'agua– ye 1227,9 mm. Hai, en permediu, siete díes de xarazo y once de nieve o xarazu per añu, pero la nieve nun suel atropase por más de dos díes.

Parámetros climáticos permediu de Cork 1981–2010
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	16.1	14.0	15.7	21.2	23.6	27.5	28.7	28.0	24.7	21.4	16.2	13	28.7
Temperatura máxima media (°C)	8.2	8.3	9.9	11.8	14.4	17.0	18.7	18.5	16.5	12.9	10.3	8.5	12.9
Temperatura media (°C)	5.6	5.7	6.9	9.1	10.9	13.5	15.3	15.2	13.3	10.3	7.8	6.1	10
Temperatura mínima media (°C)	3.0	3.1	4.0	6.3	7.4	10.2	11.8	11.8	10.2	7.7	5.2	3.7	7
Temperatura mínima absoluta (°C)	-8.5	-8.6	-6.1	-2.4	-0.9	2.4	4.8	4.9	2.3	-0.4	-3.3	-7.2	-8.6
Precipitación total (mm)	131.4	97.8	97.6	76.5	82.3	80.9	78.8	96.8	94.6	138.2	120.0	133.1	1227.9
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	16	13	14	11	12	10	10	11	11	15	14	15	152
Hores de sol	55.8	67.8	102.3	159.0	192.2	174.0	167.4	161.2	129.0	93	69	52.7	1423.4
Humedá relativa (%)	90	89	88	83	81	81	83	85	88	90	91	91	86.7
Fonte: [1]

Llugares d'interés

Mercáu Inglés

Catedral de San Finbar

Ilesia de Santa Ana

Munchos edificios son d'estilu xeorxanu, anque hai tamién notables exemplos d'arquiteutura moderna. La cai principal, St Patrick's Street, foi remocicada en 2004. A lo llargo del so percorríu, que ye piatonal en dellos tramos, atópense destacaos edificios. L'axacente Grand Parade ye una avenida arbolada, con oficines, negocios ya instituciones financieres. Nel antiguu centru financieru, South Mall, hai dellos bancos que'l so interior ye del sieglu XIX como, por casu, la sede del Allied Irish Bank, que d'antiguo foi una casa de cambéu. La moderna torre County Hall, propiedá del gobiernu llocal, foi'l rascacielos más altu de la islla dende 1968 hasta 2008, cuando se construyó The Elysian, tamién en Cork. Del otru llau del ríu tópase Our Lady's Psychiatric Hospital (Hospital Psiquiátricu de La nuesa Señora), l'edificiu más llargu d'Irlanda. Foi construyíu na dómina victoriana, y foi anováu y convertíu nun complexu residencial.

Hai dos catedrales na ciudá: la Catedral de Santa María y Santa Ana (Cathedral of Saint Mary and Saint Anne, conocida tamién como St Mary's Cathedral y North Cathedral), católica, y la Catedral de San Finbar (St Finbarre's Cathedral), perteneciente a la Ilesia d'Irlanda.

La Ilesia de Santa Ana (Church of St Anne), nel distritu de Shandon, ye l'edificiu más famosu de Cork. Les cares norte y este de la so torre tán recubiertes con arenisca colorada, los este y sur, cola piedra caliar blanca que predomina na rexón. El reló de la torre ye conocíu como "el Mentirosu de les Cuatro Cares" (the Four-faced Liar) porque dende la base del edificiu cada reló paez amosar una hora distinta. Shandon ta abierta al públicu, que puede tocar les campanes.

El Conceyu, otru edificiu de piedra caliar, sustitúi l'antiguu, que foi destruyíu polos Black and Tans el 11 d'avientu de 1920 mientres la Guerra d'Independencia nel fechu llamáu "la Quema de Cork". Como xestu de reconciliación, el gobiernu británicu asumió los costos de construcción del nuevu edificiu na década de 1930.

El Mercáu Inglés, accesible dende les cais Grand Parade, St Patrick's, Oliver Plunkett Street y Princes, ye un mercáu cubiertu onde se viende toa clase d'alimentos. Anque los sos oríxenes remontar a 1610, l'edificiu actual data de 1788.

Dos espacios verdes importantes son el parque Fitzgerald, al oeste de la ciudá, y los xardinos de la Universidá, derrotos pel ríu Lee.

Nes contornes de la ciudá tamién hai curiosos turísticos. Unu d'ellos ye'l Castiellu de Blarney, famosu pol so piedra. Según una lleenda, la piedra concede'l don de la elocuencia a quien la besa. A 2 km del centru atopa'l Castiellu de Blackrock, un castiellu del sieglu XVI reconstruyíu en 1829 nel que funciona un observatoriu.

Cultura

Cai del Rei (King Street, güei MacCurtain Street), c. 1900

Muelle de Farren

Cork tien una intensa vida cultural. La ciudá ye sede de numberosos institutos d'arte, como la Cork School of Music y Crawford College of Art and Design. Nel edificiu Firkin Crane funciona'l Institute for Choreography and Dance, onde se dan clases y obres de danza contemporánea. Hai compañíes de ballé, como Cork City Ballet, y de teatru independiente. D'estes postreres, la más conocida ye Corcadorca Theatre Company, na que participó Cillian Murphy. Dos de los teatros son el Everyman Palace Theatre —el más vieyu de la ciudá, na cai MacCurtain— y el Granary Theatre, especializáu n'obres contemporánees. Na Cork Opera House preséntense obres musicales y tamién teatrales. Dende 2008, na antigua Christ Church funciona'l centru cultural municipal Triskel Arts Centre. Ente les galeríes d'arte atopen la Crawford Municipal Art Gallery y la Lewis Glucksman Gallery, inaugurada en 2004 y nomada al premiu Stirling en 2005. Tolos años realicen el Cork Film Festival y el Cork Jazz Festival.

Inmigrantes de tol mundu, especialmente de Polonia, Lituania, Letonia y, en menor midida, de países africanos y asiáticos, contribuyeron a la diversidá cultural de Cork, que se reflexa na recién crecedera de restoranes y tiendes multiculturales. A finales del sieglu XIX hubo una significativa inmigración de xudíos procedentes de Lituania y Rusia. Munchos ciudadanos xudíos, como Gerald Goldberg (delles vegaes Lord Mayor), David Marcus (escritor) y Louis Marcus (realizador de documentales), tuvieron un papel importante na Cork del sieglu XX. Sicasí, anque entá esisten el barriu xudíu y la sinagoga, la comunidá xudía ye anguaño cuasi inesistente.

Cork foi Capital Europea de la Cultura en 2005.Unu de los proyeutos más importantes desenvueltos esi añu foi'l Cork Caucus, nel qu'un grupu d'ente sesenta y ochenta artistes, escritores y filósofos cavilgaron sobre temes artístiques, políticos y culturales.

Hai rivalidá ente Cork y Dublín. Los habitantes ver a sigo mesmos como distintos al restu d'Irlanda. Humorísticamente, se autodenominan "los rebeldes" (the rebels), llamen al condáu "el condáu rebalbu" o "República Popular de Cork" (the Rebel County, The People's Republic of Cork) y a la ciudá, "la verdadera capital" (the Real Capital). Lleven camisetes y otres prendes cola frase "República popular de Cork" impresa en dellos idiomes como inglés, irlandés, polacu ya italianu. La bandera bicolor de Cork, xunto cola bandera irlandesa o sola, ondea n'edificios privaos y públicos, incluyíu'l Palaciu de Xusticia, la estación d'autobús y l'estación de tren.^{[ensin referencies]}

Tradiciones

Palaciu de Xusticia

Edificiu County Hall

La ciudá tien una gran cantidá de tradiciones gastronómiques, delles compartíes con otres zones d'Irlanda, y otres específicamente locales. Les comíes más famoses de Cork son los crubeens (pates de gochu fervíes) y drisheen (una especie de morciella), que polo xeneral sirvir con tripes.

Otres tradiciones inclúin la celebración (anguaño suspendida) que marca'l regresu de la carne a la mesa a la fin de la Cuaresma. Festexáu a principios del sieglu XIX, y denomináu "whipping the herring" (azotando a la sardina), esti ritu consistía nun paséu peles cais hasta'l ríu Lee d'un carniceru local qu'azotaba una sardina con un llátigu, siguíu polos ciudadanos. Una vegada que llegaba al ríu tiraba la sardina a l'agua, tomaba una pata de corderu afatada con cintes y volvía al so negociu, onde distribuyía cachos de carne a los espectadores.

Dende hai 40 años, la ciudá recibe'l Guinnes Jazz Festival (Festival de Jazz) que tien llugar nel mes d'Ochobre y que dota les sos cais d'un ambiente allegre y escepcional pa esfrutar de la ciudá.

Medios de comunicación

Radio y televisión

La banda de radio FM de la ciudá ta atarraquitada: amás de RTÉ Radio 1, RTÉ 2fm, Lyric FM, Radio na Gaeltachta, Today FM, y Newstalk, hai emisores locales como Cork's 96FM, 103FM County Sound, CUH FM, Cork Campus Radio y Rede FM.

Cork tamién tien numberoses estaciones pirata, que tuvieron la so puxanza nos 80. Inda perviven dalgunes, anque'l recién regulador de comunicaciones Comreg cerró un gran númberu d'elles nos últimos dos años.

Cork ye llar de dos estaciones de televisión, RTÉ Cork na cai Fr. Matthew y la South Coast TV, televisión rexonal del sur d'Irlanda.

Tamién s'atopen en Cork la RTÉ Vanbrugh String Quartet, con escelentes númberos musicales, incluyendo John Spillane, The Frank And Walters, Sultans Of Ping, y Rory Gallagher. Los cantantes d'ópera Cara O'Sullivan, Mary Hegarty, Nyle Wolfe, Brendan Collins y Sam McElroy tamién son de Cork.

Prensa

El Irish Examiner (d'antiguo, Cork Examiner), unu de los diarios nacionales más importantes d'Irlanda, tien la so sede en Cork. Tamién s'imprime'l Evening Echo, que mientres décades s'acomuñar a los "Echo boys", neños probes ensin llar que vendíen el diariu nes décades de 1930 y 1940.

Economía

Comerciu

El comerciu en Cork ta desenvolviéndose rápido colos centros comerciales qu'entemecen modernidá y arte y les tiendes locales familiares que vienden productos esclusivos y de cutiu fechos a mano.

Los grandes almacenes son pa tolos bolsos, dende cares boutiques a pequeñes tiendes. Los centros comerciales tán en tola área suburbana en sitios como Blackpool, Ballincollig, Douglas, Wilton y Mahon Point. Hai otros nel centru de la ciudá, que tán desenvolviéndose pa andar a la tema colos suburbios: The Cornmarket Centre en Cornmarket Street (previstu pa seronda de 2007); la propuesta en Academy Street y el plan nel Grand Parade pa construyir el Capitol Cineplex, el primer multicines d'Irlanda que nun ta en Dublín.

La principal cai comercial ye St Patrick, y la más cara per metru cuadráu d'Irlanda dempués de la cai Grafton de Dublín. Otres árees comerciales del centru de la ciudá son la cai Oliver Plunkett y Grand Parade.

Industria

Cork ye'l corazón de la industria del sur d'Irlanda. La so principal industria ye la farmacéutica, con Pfizer Inc., Novartis y Eli Lilly, qu'aproven de munchos puestos de trabayu a la rexón. El productu más famosu de la industria farmacéutico de Cork ye'l Viagra.

Cork ye tamién sede europea d'Apple Computer, onde se producen los sos ordenadores y atiéndese a veceros de toa Europa. EMC Corporation tien emplegaos a 1600 trabayadores nos sos 52 000 metros cuadraos, ufiertando los sos servicios téunicos. Tamién ye sede de Heineken, Murphy's Irish Stout y Beamish and Crawford, que tán na ciudá dende delles xeneraciones tras.

Mientres munchos años la compañía Ford tuvo fábriques en Cork, que producíen automóviles nel área de los muelles antes de cerrar. El güelu de Henry Ford yera de Cork, y foi esta la principal razón p'abrir una fábrica nesta ciudá. Pero la teunoloxía sustituyó l'antiguu negociu de fabricación nos 70 y 80 y los trabayadores dir a les otres fábriques de la ciudá.

La mayor parte del ésitu económicu de Cork deber a la so llocalización estratéxica cerca d'un puertu, un trabayadores cualificaos (con estudios universitarios o cimeros) y la política del Gobiernu de favorecer a les empreses. La fondura del puertu de Cork dexa la entrada a barcos de cualquier tamañu, trayendo comerciu y una fácil importación y esportación de productos. L'Aeropuertu Internacional de Cork tamién dexa un accesu fácil a la Europa continental y l'Estación Kent nel centru de la ciudá garantiza bonos enllaces ferroviarios pa comerciu rexonal.

Los suburbios de Cork tamién tien un bon númberu de fábriques, con bonos enllaces per carretera y telecomunicaciones modernes, qu'atraen tantu inversiones locales como estranxeres d'Europa, EE.XX. y Xapón. Apocayá instaláronse nel Parque de Negocios del Aeropuertu de Cork Amazon.com y Motorola.

Tresporte

Aereu

Aeropuertu de Cork

L'Aeropuertu de Cork ye'l segundu más importante del país. Ta allugáu 6,5 km al sur de la ciudá, nel pueblu de Ballygarvan. Catorce aereollinia, ente elles Aer Lingus y Ryanair, operen nel aeropuertu, con cincuenta destinos en toa Europa. Añalmente, pasa por él un permediu de 2,4 millones de pasaxeros. Dende l'aeropuertu puede llegase a la ciudá en taxi o autobús.

L'aeropuertu xuega un rol importante nel desenvolvimientu de la ciudá, el condáu de Cork y la so contorna y aumenta los servicios a la Europa continental. Pero la política nacional de que los vuelos tresatlánticos aterricen nel Aeropuertu Internacional de Shannon, en adición al relativamente pequeñu tamañu de les pistes d'aterrizaxe del Aeropuertu de Cork enzancaron los esfuercios pa desenvolver vuelos tresatlánticos. El recién discutiniu al respective de la nueva terminal ta en primer plana, yá que la so apertura n'agostu de 2006 provocó una delda masiva de 180 millones d'euros.

Autobús

Urbanu

El tresporte públicu de la ciudá de Cork ye del operador nacional Bus Éireann. Les llinies conecten el centru de la ciudá colos suburbios, universidaes, centros comerciales y llugares d'interés. Hai tamién dos llinies urbanes, la 1 y la 19, que conecten colos distritos norte y sur de la ciudá respeutivamente.

Suburbano

Los autobuses al extrarradio, como Ballincollig, Glanmire, Midleton y Carrigaline salen de la terminal d'autobuses de Parnell Place nel centru de la ciudá. Los servicios suburbanos inclúin un autobús al Aeropuertu Internacional de Cork (llinies 226 y 249). Hai tamién facilidá pal Park and Ride (que promueve l'usu del tresporte urbanu frente a coches privaos) nos suburbios del sur, que dexa bon accesu al centru de la ciudá. Esto ye especialmente popular ente los estudiantes y trabayadores que van diariamente a Cork non yá del extrarradio sinón tamién de les ciudaes d'alredor.

Llarga distancia

Los autobuses de llarga distancia salen de la terminal de Parnell Place a destín de toa Irlanda. Hai servicios cada hora a Killarney/Tralee, Waterford y Aeropuertu de Shannon/Limerick/Galway y hai seis servicios diarios a Dublín. Hai tamién un serviciu diariu d'Eurolines que coneuta Cork cola Estación de Autobús Victoria en Londres vía sur de Gales y Bristol saleando dende Rosslare.

El ríu Lee al so pasu por Cork

Ferry

El ferry que crucia'l ríu, dende Rushbrooke a Passage West, xune'l R624 col R610. Esti serviciu ye bien útil pa evitar el tráficu de Great Island (Cobh). El Ferryport ta asitiáu en Ringaskiddy, 16 km SE via N28. Hai enllaces marítimos escontra Roscoff (Francia) y Swansea (Gales) al traviés de Brittany Ferries y Swansea Cork Ferries, respeutivamente. Hai disponible un serviciu d'autobús dende'l centru de la ciudá pa llegar al Ferryport. Hai tamién planes d'un taxi acuáticu que llibere a trabayadores d'otres ciudaes y turistes del tráficu urbanu.

Carreteres

L'área de Cork vio ameyorada la so infraestructura vial nos últimos años, especialmente nes carreteres nacionales primaries. L'Autovía del Sur, construyida a principios de los 80, y que xune la rotonda Kinsale col centru de la ciudá, foi la primera de munches meyores. Poco tiempu dempués, inauguráronse les primeres seiciones de la South Ring Road, una doble autovía. El trabayu siguió a lo llargo de la década de los 90 n'estender la South Ring Road cola apertura del Túnel Jack Lynch sol ríu Lee, lo que foi l'ampliación más importante. La carretera elevada Kinsale inaugurar n'agostu de 2006 pa evitar los embotellamientos nel camín al Aeropuertu de Killarney. Tamién progresaron los trabayos nos 90 no que se refier a la doble autovía escontra Midleton y la doble autovía de circunvalación N8 Glanmire. Otros proyeutos completaos son la carretera de circunvalación N20 Blackpool y los proyeutos viales de Cork a Mallow N20. La doble autovía de circunvalación N8 Glanmire a Watergrasshill inaugurar en 2002. La doble autovía de circunvalación N22 Ballincollig, qu'enllaza col estremu oeste de la Southern Ring Road, estrenar en 2004. Les meyores viales del centru de la ciudá inclúin el proyeutu pa faer piatonal la cai Patrick. L'autopista de peaxe de circunvalación M8 Rathcormac a Fermoy (17.5 km.) foi apocayá completada y abierta n'ochobre de 2006.

Ferrocarriles

La tradición de los trenes y tranvíes

La ciudá de Cork foi una de les ciudaes con más víes ferroviaries d'Irlanda, disponiendo d'un total de 8 estaciones en distintes dómines. La ruta principal, que la so mayor parte sigue hasta agora, ye la que lleva a Dublín. El túnel Glanmire, que orixinariamente remataba pela rodiada de la ciudá en Blackpool, agora coneuta esta zona cola Estación Kent nel centru de la ciudá.

Otres rutes ferroviaries que rematen en Cork o la traviesen son la Cork, Blackrock and Passage Railway, llinies escontra Macroom y Blarney, según la Cork, Bandon and South Coast Railway que conecten Bantry, Skibbereen, Clonakilty y munches otres ciudaes al este de Cork. Los trenes d'esta última ruta lleguen a Albert Quay, cruciando'l ríu dende la Estación Kent. Dientro de la ciudá hubo dos red de tranvíes en funcionamientu. La propuesta pa desenvolver una tranvía a caballu (enllazando col términu de la llinia ferroviaria) foi fecha pol norteamericanu George Francis Train, en 1860. Estes idees poner en práutica en 1872 pola Compañía de Tranvía de Cork. Sía que non, la compañía dexó de funcionar en 1875 dempués de que la Corporación de Cork refugara'l permisu p'ampliar la llinia.

N'avientu de 1898, una tranvía llétricu empezó a operar nes rutes Blackpool-Douglas, Summerhill-Sunday's Well y Tivoli-Blackrock. L'anchu de les víes yera de 90.2cm, y taba diseñáu pa ser igual que la Muskerry Railway (anque nunca hubo tráficu ente los dos).

L'aumentu del usu de coches y autobuses en 1929 condució al amenorgamientu de pasaxeros de la tranvía, y el 31 de marzu de 1931 dexó de funcionar. Sía comoquier, unes selmanes dempués del so zarru, rescampló que la Irish Omnibus Company nun tenía abonda capacidá pa cumplir cola demanda, y la tranvía empezó a funcionar de nuevu n'abril. Pero foi namái temporal: l'últimu tranvía circuló'l 30 de setiembre de 1931. Dellos nomes de rutes inda permanecen, como Tramway Terrace en Douglas.

Rutes actuales

Nacionales. La Estación Kent ye la principal de la ciudá. Dende ellí, puede llegase a destinos de toa Irlanda. La llinia principal de Cork a Dublín, que ye la más transitada del país, tien ocho salíes diaries y un gran númberu de conexones. La Irish Rail entama qu'aumente'l serviciu y qu'haya salíes cada hora en 2006. Los servicios del Direct InterCity tán disponibles pa Kerry, con servicios direutos a Killarney y Tralee (dos diarios), anque na mayoría de los servicios hai que faer transbordo en Mallow.

Suburbanas. El Cork Suburban Rail tamién sale de la Estación de Kent y aprove de conexones frecuentes cola mayoría d'árees del Cork metropolitanu, con servicios al norte y este de la ciudá incluyendo Little Island, Mallow, Fota y Cobh. Esta llinia ferroviaria suministra un tresporte esencial a los trabayadores que diariamente se tienen que mover dende les contornes hasta'l centru. L'este de la ciudá ye tamién una ruta que coneuta delles islles del puertu col centru. El tren ta encamentáu pa viaxar a la Islla Fota y visitar el parque de flora y fauna, el arboretum, el club de golf y el Cobh Heritage Centre. En payares de 2005, el gobiernu irlandés anunció la reapertura de la llinia ferroviaria ente Glounthaune (na llinia de Cobh) y Midleton como parte del plan de desenvolvimientu del país a 10 años.

Educación

Universidá de Cork (University College Cork)

Cork ye un importante centru educativu n'Irlanda. Na Universidá de Cork (University College Cork), miembru de la Universidá Nacional d'Irlanda, díctense cursos d'Arte, Comerciu, Inxeniería, Derechu, Medicina y Ciencies. La universidá foi nomada "Universidá irlandesa del añu" pol diariu inglés The Sunday Times en 2003–2004 y 2005–2006. L'Institutu de Teunoloxía de Cork (Cork Institute of Technology) ufierta cursos de tercer grau en Matemátiques, Informática, Ciencies Empresariales ya Inxeniería, inclúi tamién a la Escuela de Música (Cork School of Music) y l'Institutu Crawford d'Arte y Diseñu (Crawford College of Art and Design). La Universidá Marítima Nacional d'Irlanda (National Maritime College of Ireland) ye unu de los pocos llugares del país onde puede cursase estudios náuticos. L'Institutu de Comerciu (Cork College of Commerce) ye'l mayor institutu de posgráu d'Irlanda. Hai institutos de tercer grau privaos, como'l Griffith College Cork, fundáu en 1884.

Deportes

El fútbol gaélico, el hurling, el soccer (fútbol) y el rugbi son los deportes más populares en Cork.

Deportes gaélicos

Hasta 2005, Cork ganó 30 campeonatos irlandeses de hurling. L'equipu llocal foi esaniciáu na semi-final en 2006. Hai munches Asociaciones Atlétiques Gaéliques na ciudá. Los estadios más populares son el Páirc Uí Chaoimh y el Páirc Uí Rinn.

Fútbol

Cork City FA ganó la Lliga irlandesa de fútbol en 2005 y llegó a la final de la Copa d'Irlanda (FAI Cup). Algamaron el cuartu puestu na temporada 2006, eliminatoriu pa la Copa Intertoto de la UEFA. Xueguen nel estadiu Turners Cross, allugáu nel llau sur de la ciudá, y regularmente atraen la mayor cantidá de públicu na lliga.

Rugby

El rugby xugar en dellos niveles, dende escolar hasta la lliga senior. La Cork Constitution (dos veces Campeón de Lliga de Toa Irlanda) xuega en Ballintemple. Otros clubes de rugby son Dolphin, Highfield, Sunday's Well y UCC. A nivel escolar, el Christian Brothers College y Presentation Brothers College son dos de les escueles de rugby más conocíes del país.

Munster Rugby xuega la metá de los sos partíos de casa de la Celtic League nel Musgrave Park en Ballyphehane. En pasaes Heineken Cup, los partíos xugáronse tamién en Musgrave Park pero, por cuestiones de capacidá, agora xuéguense en Thomond Park en Limerick. Dende mayu de 2006, el Campeón de la Heineken Cup ye Munster Rugby, que tien munchos xugadores de la ciudá y del condáu de Cork.

Otros deportes

Hai tamién clubes de baloncestu (Neptune and UCC Demons), vóley (CIT and UCC), remu (Shandon Boat Club), golf, minigolf, ḥoquei, tenis y atletismu. La ciudá ye tamién llar de los bolos de carretera, que se xuega en cais pequeñes axacentes a los suburbios del norte y del sureste.

El patrimoniu marítimu de la ciudá y el condáu caltiénse al traviés de los clubes náuticos. El Royal Cork Yacht Club en Crosshaven, nes contornes de la ciudá, ye'l más antiguu del mundu.

Ciudaes hermanes

Cork empezó'l so primera programa de hermanancia cola ciudá de Coventry en 1969. Dende entós foi hermaniada coles siguientes ciudaes:

• Coventry, Inglaterra, Gran Bretaña (1969)
• Rennes, Francia (1982)
• San Francisco, EE. XX. (1984)
• Colonia, Alemaña (1988)
• Swansea, Gales, Gran Bretaña (1994)
• Xangai, China (2005)

Predecesor: Xénova, Italia Lille, Francia

Capital Europea de la Cultura 2005

Socesor: Patras, Grecia

Ver tamién

• Reinu de Cork
• Wild Atlantic Way

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cork.
• Corkonians - True Cork Portal
• Architecture of Cork
• Port of Cork

• Datos: Q36647
• Multimedia: Cork (city)