Kaiser Ferdinand I.

Ferdinand I. (HRR)
Regierigsziit	5. Januar 1558 – 25. Juli 1564
Chrönig	11. Januar 1558, Aachen
Begrabe	Prag, St. Vitus Kathedrale
Vorgänger	Karl V.
Nochfolger	Maximilian II.
Verhürotet mit	Anna vo Böhme und Ungarn

Dr Ferdinand I. (* 10. Merz 1503 z Alcalá de Henares bi Madrid; † 25. Juli 1564 z Wien) us em Gschlächt vo de Habsburger isch vo 1558 bis 1564 Kaiser vom Häilige Römische Riich gsi. Vo 1521 aa isch er Erzherzog vo Östriich gsi und ab 1526/1527 Köönig vo Böhme, Kroatie und Ungarn. No zu Läbzite vo sim Brueder, em Kaiser Karl V., isch er 1531 zum römisch-dütsche Köönig gweelt worde.

Dr Ferdinand isch lang im Schatte vo sim Brueder gstande, het aber scho bevor er Kaiser worde isch, e wichdigi Rolle gspiilt. Bi dr Erbdäilig vo 1521 het er die habsburgische Erbland überchoo und dr Karl V. die spanische Bsitz und d Niiderland. In sine Herrschaftsgebiet het dr Ferdinand e Behördeorganisazion ufbaut, wo d Grundlaag vo dr Verwaltig in de Joorhundert druf worde isch. Er het au Bööme und Ungarn gerbt, säll isch aber vo de Osmane bsetzt gsi und er het s Land nume zum e chliine Däil beherrscht. Das het aber glängt as Grundlaag für d Stellig vo de Habsburger im Donauruum. Im Häilige Römische Riich isch dr Ferdinand im Kaiser si Stellverdräter gsi, wil dä langi Zit nid umewääg gsi isch. E wichdigi Rolle het er bim Augsburger Religionsfriide gspiilt.

Literatur

Monografie:

Franz-Bernhard von Bucholtz: Geschichte der Regierung Ferdinands I, 9 Bänd, Schaumburg, Wien 1831–1838.
Paula Sutter Fichtner: Ferdinand I. Wider Türken und Glaubensspaltung, Styria, Graz 1986, ISBN 3-222-11670-9.
Tibor Simanyi: Er schuf das Reich: Ferdinand von Habsburg, Amalthea, Wien 1987, ISBN 3-85002-224-2.
Ernst Laubach: Ferdinand I. als Kaiser. Politik und Herrscherauffassung des Nachfolgers Karls V, Aschendorff, Münster 2001, ISBN 3-402-05165-6.
Alfred Kohler: Ferdinand I. 1503–1564. Fürst, König und Kaiser, C. H. Beck, Münche 2003, ISBN 3-406-50278-4.

In Kompendie:

Constantin von Wurzbach: Ferdinand I., deutscher Kaiser. Nr. 81. In: Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. Bd 6. Verlag L. C. Zamarski, Wien 1856–1891, S. 181 (uf Wikisource)..
Wilhelm Maurenbrecher: Ferdinand I., deutscher Kaiser. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 6, Duncker & Humblot, Leipzig 1877, S. 632–644.
Adam Wandruszka: Ferdinand I.. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 5, Duncker & Humblot, Berlin 1961, ISBN 3-428-00186-9, S. 81–83.
Bernhard Sicken: Ferdinand I., in: Anton Schindling, Walter Ziegler (Hrsg.): Die Kaiser der Neuzeit, Münche, 1990, S. 55-78.
Richard Reifenscheid: Die Habsburger in Lebensbildern, Piper Verlag 2007, ISBN 978-3-492-24753-5.

Weblingg

Commons: Ferdinand I. (HRR) – Sammlig vo Multimediadateie

Ferdinand I. (HRR) im dütschsprochige Wikisource

Biografii uf dr Site vo dr Residänze-Kommission
Yytrag über Ferdinand I. (HRR) in dr Datebank „Gedächtnis des Landes“ zue dr Gschicht vum Land Nidereschtrych (Landesmuseum Niederösterreich)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Ferdinand_I._(HRR)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.