Spekulatiewe fiksie
Spekulatiewe fiksie (of fantastiese fiksie) is 'n literêre sambreelterm vir narratiewe fiksie met bonatuurlike of futuristiese elemente. Alhoewel daar in vakkringe geen gevestigde definisie van spekulatiewe literatuur bestaan nie, word genres of subgenres soos wetenskapsfiksie, fantasieliteratuur, superheldefiksie, wetenskapsfantasie, gruwelfiksie, utopiese en distopiese fiksie en bonatuurlike fiksie (of kombinasies daarvan) dikwels hierby ingesluit.
Genres van spekulatiewe literatuur
[wysig | wysig bron]Spekulatiewwe fiksie bevat een of meer elemente van die volgende letterkundige genres:
| Genre | Beskrywing | Voorbeelde |
|---|---|---|
| Fantasieliteratuur | Bevat elemente wat uit bepaalde kulturele kontekste van die menslike verbeelding ontleen is, soos mitologiese wesens (drake, elwe en ander); magie en magiese elemente (towerkuns en wonderwerking). Speel dikwels in 'n omgewing en tydperk af wat ooreenkomste toon met reële historiese periodes soos die Middeleeue | The Lord of the Rings, Harry Potter, A Song of Ice and Fire (Game of Thrones), The Chronicles of Narnia |
| Wetenskapsfiksie | Natuurwetenskappe en tegnologie, wat in die werklike lewe nog nie bestaan nie, maar moontlik in die nabye of verre toekoms, staan sentraal in hierdie genre - soos robotte, interstellêre reise, buiteaardse beskawings | 2001: A Space Odyssey, The Left Hand of Darkness, Blade Runner, Jurassic Park, Planet of the Apes, Star Trek, Star Wars |
| Gruwelfiksie | Toon baie ooreenkomste met fantasieliteratuur, maar fokus op skrikwekkende, bose en dikwels magtige wesens soos monsters en spoke. Sodoende probeer dit vrese by die leser of kyker wek | A Nightmare on Elm Street, The Exorcist, Rosemary's Baby, Books of Blood, The Hellbound Heart |
| Utopiese fiksie | Speel in 'n gevorderde ideale samelewing af | Aldous Huxley se Island, Ecotopia, 17776 |
| Distopiese fiksie | Speel in 'n samelewing af wat die verkeerde pad gevolg het - in 'n sisteem waar die staat volledige kontrole het op die alledaagse lewe van mense; wat deur anargie en geweldpleging gepla word; waar breinspoeling toegepas word of ander vorme van onderdrukking | 1984, Brave New World, Brazil, The Handmaid's Tale, Fahrenheit 451 |
| Alternatiewe geskiedenis | Fokus op historiese gebeure asof dit 'n alternatiewe pad sou gevolg het - en die implikasies daarvan vir die teenswoordige tyd | The Man In The High Castle, Fatherland, The Tales of Alvin Maker |
| Apokaliptiese fiksie | Speel af voor en tydens 'n wêreldwye ramp van ongekende omvang | The Day After Tomorrow, 2012, On The Beach, Threads |
| Post-apokaliptiese fiksie | Fokus op groepe van oorlewendes ná 'n groot ramp (met meestal wêreldwye dimensies) | The Memoirs of a Survivor, Waterworld, Metro 2033, The Stand, Fallout, Mad Max |
| Superheldefiksie | Fokus op superhelde (met bomenslike sintuie en magte) en hul stryd teen bose magte wat as superskurke gepersonifiseer word. Word dikwels verbind met elemente wat aan wetenskapsfiksie en/of fantasieliteratuur ontleen is en mag as 'n subgenre van dié twee letterkundige genres beskou word | Marvel en DC-strokiesprente |
