Robert Burns

Robert Burns

Skotse digter en lirikus

Handtekening

Literêre stroming
Romantiek

Beduidende werke

Auld Lang Syne

To a Mouse
A Man's A Man for A' That
Ae Fond Kiss
Scots Wha Hae
Tam o' Shanter
Halloween
The Battle of Sherramuir

Musea

Burns Cottage
Alloway, Suid-Ayrshire, Skotland

Robert Burns (* 25 Januarie 1759 in Alloway, Suid-Ayrshire, Skotland; † 21 Julie 1796 in Dumfries); ook bekend as Rabbie Burns, Skotland se gunstelingseun, die Ploughman Poet, Robden of Solway Firth, die Bard van Ayrshire en in Skotland dikwels kort The Bard genoem) was 'n Skotse digter en lirikus. Hy word deur vele as die nasionale digter van Skotland beskou en geniet wêreldwye verering.^[1]

Burns is die bekendste van alle digters wat hul werke in die inheemse Germaanse taal van Skotland, Skots, geskryf het, alhoewel hy baie van sy digkuns ook in die sustertaal Engels geskep het, met 'n effense invloed van Skotse dialekte, om dit toeganklik te maak vir gehore buite Skotland. Standaardengels was ook die taal waarin hy reguit kritiek op politieke misstande gelewer het.

Hy word as een van die baanbrekers van die literêre Romantiese beweging beskou en was ná sy afsterwe 'n groot bron van inspirasie vir die grondleggers van liberalisme en sosialisme. Burns het daarnaas 'n kulturele ikoon van Skotland en die Skotse diaspora dwarsoor die wêreld geword. In die 19de en 20ste eeu is sy lewe en werk dikwels met groot ywer gevier sodat sy invloed op die Skotse literatuur ook dekades ná sy dood nog sterk was.

Naas sy eie komposisies het Burns ook volksliedere uit Skotland versamel waarvan hy baie bewerk het. Sy gedig Auld Lang Syne is getoonset en word dikwels op Hogmanay, die laaste dag van die jaar, gesing. 'n Ander lied, Scots Wha Hae, het oor 'n lang tydperk as nie-amptelike volkslied van Skotland gedien. Ander gedigte en liedere uit Burns se pen, wat internasionaal gewild is, sluit A Red, Red Rose; A Man's A Man for A' That; To a Louse; To A Mouse; The Battle of Sherramuir; Tam o' Shanter en Ae Fond Kiss in.

Lewe en werk

Burns is in 'n arm boeregesin in Ayrshire, 'n streek in die suidweste van Skotland gebore. Alhoewel hy reeds in sy kinderjare harde plaaswerk moes verrig, is al vroeg 'n liefde vir lees in hom gewek en het hy sy vrye tyd by die huis benut om boeke te lees. Kort voor lank het hy self begin om gedigte te skryf. Maar toe hy in 'n 'n boekwinkel op 'n poësieboek van die Skotse digter Robert Ferguson afgekom het, is sy oë geopen vir die estetiese aard waarop Skots as literêre taal gebruik kon word. Gedurende sy digterslewe het poësie in sowel Engels asook Skots uit sy pen gekom, maar dit was juis Skots waarin sy beste digkuns geskryf is.^[2]

Lier:Robert Burns-venster, St Giles-katedraal, Edinburg, Skotland.jpgNá die afsterwe van Robert se vader in 1784 het die gesin na 'n plaas in Mosgiel naby Mauchline verhuis. Hier het Robert liefdesverhoudings aangeknoop met verskeie meisies. Maar dit was Jean Armour op wie hy werklik verlief geraak het. Jean se vader was egter gekant teen die verhouding. Teen die middel van 1786 is Robert deur sy liefdesverwikkelinge byna genoodsaak om die plaas - en moontlik Skotland - te verlaat, terwyl 'n pos vir hom op die Karibiese eiland Jamaica gevind is. Net op dié tydstip is sy eerste gedigbundel met 34 gedigte gepubliseer. Die dun bundel was 'n groot sukses, en binne een maand was dit heeltemal uitverkoop.

Die literêre wêreld van Skotland was nou gretig om meer te wete te kom oor die jong digter, en so het Burns hom in Edinburg gevestig waar hy in die leidende sosiale kringe beweeg het wat sy teenwoordigheid geniet en daarvan gehou het om gesprekke met hom te voer. Twee jaar later kon Burns met Jean Armour trou en 'n nuwe plaas koop. Die boerdery was egter allesbehalwe winsgewend, en ondanks die gewildheid van sy digkuns was ook sy literêre werk geen noemenswaardige bron van inkomste nie. Eers nadat hy daarin geslaag het om in 'n regeringspos in Dumfries aangestel te word, kon hy 'n bestendige maandelikse inkomste verdien. Ondanks alle moeilikhede het Burns steeds voortgegaan met sy skryfwerk wat naas gedigte ook liedere ingesluit het.

Vroeg in 1796 het Burns se gesondheid begin verswak. Sy ontydige afsterwe op 21 Julie 1796 in die ouderdom van 37 jaar was nie te wyte aan drankverslaafdheid nie, soos soms beweer word, maar aan 'n reumatiese hartsiekte. Meer as tweehonderd jaar ná sy dood word Burns deur vele beskou as die grootste Skot van alle tye. Een jaar voor sy afsterwe het Burns teenoor sy vrou Jean opgemerk:

Ay, Jean, they'll think more of me a hundred years after this.^[3]

Verwysings

↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
↑ Ulster-Scots Community Network: Burns - The Ulster Connection. Belfast (sonder jaargetal): Ulster-Scots Community Network/Ulster Scots Agency, bl. 2
↑ Ulster-Scots Network: Burns, bl. 3

Eksterne skakels

Media

[HAT_Taal-en-feitegids-1] HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8

[2] Ulster-Scots Community Network: Burns - The Ulster Connection. Belfast (sonder jaargetal): Ulster-Scots Community Network/Ulster Scots Agency, bl. 2

[3] Ulster-Scots Network: Burns, bl. 3

[1]

[2]

[3]