Lingua franca
Lingua franca, letterlik "Frankiese taal" in Italiaans, was oorspronklik 'n gemengde taal of kombuistaal, bestaande uit onverboë Italiaans plus 'n woordeskat geneem vanuit Italiaans, Turks, Persies en Arabies, en gebruik vir kommunikasie dwarsdeur die Midde-Ooste. Die term word nou gebruik vir enige gemengde kombuistaal wat deur sprekers van verskillende tale gebruik word om met mekaar te kommunikeer.
Algemene sin
[wysig | wysig bron]Die term lingua franca verwys in die algemeen na 'n taal aangeleer, buiten die inheemse sprekers, vir internasionale handel of ander uitgebreide interkulturele interaksies. Dit het hierdie algemene sin verkry vanuit die spesifieke taal hieronder beskryf.
In die Westerse wêreld het Koine-Grieks, Latyn en Frans almal gedien as lingua francas op verskillende tye. Frans was al in die 17de eeu die diplomatieke taal in Europa, en is juis daarom steeds die werkstaal van baie internasionale instellings en word op dokumente gesien vanaf paspoorte tot lugpos-etikette. Duits het gedien as lingua franca in dele van Europa tussen die 19de en 20ste eeu, veral in besigheid. Engels is die huidige lingua franca van Westerse internasionale besigheid, en is besig om Frans te vervang in diplomatiek.
In ander wêreldstreke het ander tale die funksie van lingua franca vervul: Swahili in Oos-Afrika, Russies in areas voorheen verbind met die Sowjetunie, Hindi (saam met Engels) in Indië, Maleis in Suidoos-Asië, Bislama in die Pasifiese Eilande, en verskeie ander Pidgin-Engelse tale in ander plekke en tye. Portugees was die lingua franca in Afrika en Asië in die 15de en 16de eeue. Mandarynse Chinees het ook 'n funksie gesien deur 'n gemene gesproke taal te verskaf tussen sprekers van verskillende en onderling onverstaanbare Chinese dialekte.
Kunsmatige tale soos Esperanto, Ido, Mondlango en interlingua word deur sommiges voorgestel as 'n wêreldwye lingua franca. Hulle ondersteuners argumenteer dat 'n lingua franca so eenvoudig as moontlik moet wees, maar steeds hoogs bektekenisvol moet wees. Hulle hou vol dat Engels en ander natuurlike tale, deurdat dit etnies afgelei is, nie geskik is vir 'n gemene taal nie, omdat natuurlike tale haakplekke en eienaardighede bevat wat hulle moeilik maak om aan te leer, dit 'n natuurlike voorsprong aan die inheemse sprekers gee, en geassosieer word met politieke, ekonomiese en kulturele oorheersing deur die taal se nasie van oorsprong.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Glossary of the original Lingua Franca Geargiveer 3 Februarie 2009 op Wayback Machine