Jan Campert-stichting Jaarboek 2010

Ingrid van Engelshoven
Den Haag is literatuur. En literatuur is Den Haag

Dames en heren,

Ik zie het als een buitenkans om in uw midden te zijn. De wethouder Cultuur, Marjolein de Jong, moet verstek laten gaan. Ik pak de kans om in uw midden te zijn met beide handen aan. Voor u gaat de liefde voor literatuur én de stad Den Haag samen.

Niet zo gek, want Den Haag ademt literatuur. De dichter Gerrit Achterberg schreef:

‘Den Haag’, stad, boordevol Bordewijk / en van Couperus

overal een vleug’. En zo is het ook: Flaneer over het Voorhout en je loopt in de voetsporen van Louis Couperus. Een stap in Gymnasium Haganum is een stap in het boek Suezkade van Jan Siebelink.

Het verbaast me niet dat onze stad schrijvers inspireert. Den Haag is een stad aan zee. Een stad dus, met - aan de vloedlijn - uitzicht op de oneindigheid. Een stad waarin meer dan tweehonderd talen worden gesproken. Een binnenstad die gist van activiteit. Den Haag kent monumentale gebouwen. Jong en oud. Den Haag is literatuur. En literatuur is Den Haag. Voor schrijvers. En voor lezers. Beiden zijn hier vertegenwoordigd. Ik schuif aan in een gezelschap dat lezen lief heeft. En in zekere zijn we onder elkaar. Ook ik lees graag. Van jongs af aan. Schrijvers en boeken fascineerden mij al vroeg.

Ik was een jaar of elf toen ik Brief voor de koning van Tonke Dragt las. Het boek riep zoveel bij me op, dat ik de schrijfster er een brief over schreef. Tot mijn verassing kreeg ik een heel persoonlijk antwoord. Maar antwoord op mijn vragen kreeg ik niet. Wel de opdracht om er over te blijven denken. Dat antwoord heeft mede mijn liefde voor literatuur gevormd. Recent las ik Sprakeloos van Tom Lanoye. Ik las het 's avonds in bed en merkte dat ik lag te huilen. En ook dat is het mooie van literatuur.

Ik werd gevraagd hier in te vallen voor de wethouder van cultuur. Ik ben wethouder van onderwijs. En met dat oog kijk ik naar de persoon Constantijn Huygens.

Huygens was een man met veel talenten. Een echte homo universalis. Een groot dichter, dienaar van drie prinsen, een begaafd schilder, componist, musicus en toegewijd vader. Talenten komen je aanwaaien maar voor de ontwikkeling ervan is wel wat nodig. Inzicht in je kwaliteiten, de wil om ze te ontwikkelen en een omgeving die je stimuleert. Huygens heeft zijn statuur mede te danken aan het onderwijs dat hij heeft genoten. Zijn eigen vader, Christiaan Huygens, besteedde veel aandacht aan de opvoeding en het onderwijs van Constantijn en zijn oudere broertje Maurits. De jongens kregen les in rekenen en verschillende talen, muziek- en dansles, paardrijden, schermen, tekenen en boetseren.

Wij zijn niet allemaal zo getalenteerd en ambitieus als Constantijn Huygens. Hij was een uitzonderlijk mens. Maar ieder mens heeft kwaliteiten. En die moet je maximaal kunnen ontplooien. Het beste uit jezelf halen. Die stimulans moet van het Haagse onderwijs uitgaan. Dat is waar ik me als wethouder sterk voor wil maken. In Huygens' tijd was goed onderwijs een voorrecht. Nu is het iets waar iedere Hagenaar recht op heeft.

Het blijft niet bij intenties en mooie woorden: het college trekt incidenteel 22 miljoen en structureel 5 miljoen euro extra voor onderwijs uit. Onderwijsgelden werden tot voor kort vooral besteed aan het wegwerken van achterstanden. Mijn benadering is een andere: ga uit van de mogelijkheden van ieder mens. En geef die de ruimte. Daarmee neem je niet alleen belemmeringen weg, maar kies je voor talentontwikkeling. In plaats van kan niet moeten we uitgaan van kan wel.

En vandaag haal ik Constantijn Huygens erbij om te bewijzen dat meer mogelijk is dan je denkt. In 1653 bedacht hij een plan voor een verharde straat die van het centrum van Den Haag naar Scheveningen zou lopen. Zo'n weg was er niet. Een tocht door het mulle duinzand. Daar moest je het mee doen. Huygens geloofde in zijn Scheveningseweg. Het plan van Huygens voor de Zee-straet werd niet enthousiast ontvangen. Vrijwel niemand geloofde dat het mogelijk was zo'n weg te maken. En waarom zou je het doen? Iedereen was gewend aan het wandelen door het zand. Ook de gemeente zag in eerste instantie weinig heil in de aanleg van de eerste geplaveide

weg van Holland. Pas tien jaar nadat Huygens zijn idee gelanceerd had kwam de belangstelling. Huygens verbleef toen in Frankrijk. Daarvandaan gaf hij toestemming zijn kasten open te breken. Zo kon zijn plan alsnog ter hand genomen worden. Toen hij in 1665 terugkeerde uit Frankrijk zag hij met eigen ogen zijn nieuwe Zee-straet. En er werd veelvuldig gebruik van gemaakt.

Een man naar mijn hart die Huygens: kan niet, bestond niet voor hem. En dus kon het wel. We profiteren nog elke dag van Huygens' talent en standvastigheid. Huygens stak zijn enthousiasme voor het realiseren van de Zee-straet niet onder stoelen of banken. Het gelijknamige gedicht - duizend versregels lang - is een lofdicht. Een ode op het ondernemen van een project dat velen voor onmogelijk hadden gehouden: Een weg die stad en vissersdorp verbindt.

De Hagenaars kunnen nu grote zeevissen bekijken.
Er zullen schepen stranden.
Ook zeegevechten zullen toeschouwers trekken en op het strand kunnen wedlopen en andere activiteiten georganiseerd worden.

Huygens spoort met name jongeren aan om naar de kust te komen:

Ze kunnen er rijden, wandelen, schelpen zoeken, vis eten, wijn drinken, flirten bij zonsondergang en dansen.

U ziet: aan Huygens is een geweldige wethouder citymarketing verloren gegaan.

Dames en heren: Den Haag is literatuur. En literatuur is Den Haag. Van Achterberg tot Siebelink. Van Huygens tot Lieske. Literatuur zet Den Haag op de kaart. En andersom. Dat wordt ook tijdens deze bijeenkomst weer bewezen. En dat maakt het zo zinvol en plezierig om hier te zijn. Ik wens u nog een inspirerende dag.