کاپ ۲۹؛ چرا واتیکان با ایران و عربستان هم‌صدا شد؟

منابعی به بی‌بی‌سی گفته‌اند که پس از بروز اختلاف و تنش بر سر مسائل مربوط به همجنس‌گرایان و افراد ترنس در نشست اقلیمی سازمان ملل، واتیکان مذاکرات مربوط به حقوق زنان را در این اجلاس متوقف کرده است.

وزیر محیط زیست کلمبیا به بی‌بی‌سی گفت نمایندگان پاپ فرانسیس با عربستان، روسیه، ایران و مصر همراه شده‌اند تا جلو توافقی را بگیرند که می‌توانست حمایت بیشتری، از جمله در زمینه کمک‌های مالی، برای زنانی که در خط مقدم تغییرات اقلیمی قرار دارند، فراهم کند.

سازمان‌های خیریه‌ از جمله اکشن‌اید می‌گویند دستیابی به توافق در این زمینه ضروری است، چون بر اساس برآورد سازمان ملل در حال حاضر زنان و دختران، ۸۰ درصد از کسانی را تشکیل می‌دهند که به دلیل تغییرات اقلیمی آواره شده‌اند.

سخنگوی واتیکان گفت که این نهاد همچنان امیدوار است که در این موضوع اجماع حاصل شود.

نمایندگان عربستان، روسیه، ایران و مصر به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخی ندادند.

کشورهای حاضر در نشست اقلیمی کاپ ۲۹ در جمهوری آذربایجان قرار بود برنامه ده ساله سازمان ملل را به‌روز کنند تا اطمینان حاصل شود که هرگونه اقدام در زمینه تغییرات اقلیمی، مشکلات زنان را در نظر می‌گیرد و منابع مالی بیشتری به آنها اختصاص می‌دهد.

در یک دهه گذشته این برنامه با نام «برنامه کاری لیما در مورد جنسیت» شناخته شده است.

اما سازمان‌های خیریه ناظر بر مذاکرات و مذاکره‌کنندگان کشورهای دیگر به بی‌بی‌سی گفتند که واتیکان، عربستان سعودی، روسیه، ایران و مصر نمی‌خواهند در توافق تازه هیچ اشاره‌ای به واژه «جنسیت» وجود داشته باشد، چون نگرانند که این توافق زنان ترنس را هم شامل شود. این کشورها همچنین می‌خواهند اشاره به زنان همجنس‌گرا هم حذف شود.

به گفته ناظران و شرکت‌کنندگان، این اختلاف کل توافق در مورد بهبود حمایت از زنان در برابر تغییرات اقلیمی را با مانع جدی روبرو کرده است.

سوزانا محمد، وزیر محیط زیست و مذاکره‌کننده ارشد کلمبیا در اجلاس کاپ ۲۹، این وضعیت را «غیرقابل قبول» خواند. او از معدود نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده در نشست بود که حاضر به اظهار نظر علنی درباره این موضوع شد. دیگران به شرط ناشناس ماندن با بی‌بی‌سی صحبت کردند و دلیل آن را شرکت داشتن در مذاکرات جاری عنوان کردند.

خانم محمد به بی‌بی‌سی گفت: «کشورهای آمریکای لاتین به سختی در حال تلاش [برای این توافق] هستند. ما اجازه نمی‌دهیم برنامه جنسیتی حذف شود و حقوق بشر کنار گذاشته شود.»

سخنگوی واتیکان در اظهار نظری رسمی گفت مهم است متن توافقی دنبال شود که در آن تاثیر نامتناسب تغییرات اقلیمی بر زنان و دختران به رسمیت شناخته شده باشد.

او افزود: «واتیکان امیدوار است با احترام به حساسیت‌های تمام کشور شرکت‌کننده و با زبانی که برای همه قابل قبول باشد، اجماع حاصل شود.»

بیش از یک دهه است که کشورها در سطح جهانی پذیرفته‌اند که زنان به شکل نامتناسبی بار تغییرات اقلیمی را به دوش می‌کشند که اغلب به دلیل نقش‌ مراقبتی آنها در خانواده و جامعه و همین طور قطع دسترسی به خدمات باروری در زمان بلایای اقلیمی است.

بر اساس داده‌های سازمان ملل، تا سال ۲۰۵۰ تعداد زنان و دخترانی که با ناامنی غذایی ناشی از تغییرات اقلیمی روبرو خواهند شد، حدود ۲۴۰ میلیون نفر افزایش خواهد یافت. این رقم برای مردان و پسران ۱۳۱ میلیون برآورد شده است.

علاوه بر این تنها یک صدم درصد از بودجه جهانی به پروژه‌هایی در زمینه تغییرات اقلیمی اختصاص می‌یابد که مسائل و مشکلات زنان را نیز در نظر می‌گیرد.

در طرح جدید، کشورهای آفریقایی و اتحادیه اروپا قصد داشتند بندی را اضافه کنند که می‌گوید تجربه‌های همه زنان از تغییرات اقلیمی یکسان نیست و ممکن است بسته به «جنسیت، جنس، سن و نژاد» آنها متفاوت باشد.

نمایندگان کشورها در اجلاس اقلیمی سازمان ملل به بی‌بی‌سی گفتند واتیکان، عربستان، روسیه، مصر و ایران گفته‌اند که با به کار بردن واژه «جنسیت» مشکل دارند، چون ممکن است زنان ترنس را هم شامل شود.

سازمان‌های خیریه ناظر بر مذاکرات از این موضوع ابراز تعجب کرده‌اند، چون در طول یک دهه گذشته این کشورها مشکلی با استفاده از این واژه نداشتند.

سُستینا تاکوره، از سازمان خیریه مسیحی «اکت الاینس» گفت: «وقتی واتیکان پرچم خود را بالا برد و با زبان حقوق بشر مخالفت کرد، شوکه شدم و از شدت ناراحتی قلبم شکست.»

مواناهامیسی سینگانو، مسئول سیاست‌گذاری سازمان زنان برای محیط زیست و توسعه، به بی‌بی‌سی گفت گروهی از کشورها هم به متن پیشنهادی اعتراض کرده‌اند، چون نمی‌خواهند در آن به زنان همجنس‌گرا اشاره شود.

خانم سینگانو، که در مذاکرات حضور داشته، گفت کشورهایی مثل ایران می‌گویند همجنس‌گرایی در قوانین آن‌ها غیرقانونی است و به همین دلیل اجازه نخواهند داد این گروه‌ها در متن به رسمیت شناخته شوند.

سازمان‌های خیریه امدادی اعلام کرده‌اند که این بن‌بست، تنها سه روز پیش از پایان کنفرانس، کل توافق برای حمایت از زنان را در معرض خطر قرار داده است.

زهرا حدیدو، مشاور ارشد اقلیمی سازمان اکشن‌اید گفت: «فکر می‌کنم اگر اوضاع به همین شکل ادامه پیدا کند، وضعیت حقوق زنان در این مذاکرات امیدوارکننده نخواهد بود.»

یکی از مذاکره‌کنندگان در پاسخ به سوال بی‌بی‌سی درباره علت مداخله واتیکان و سایر کشورها پس از حدود یک دهه، گفت: «این بخشی از یک واکنش گسترده جهانی علیه حقوق زنان و حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو است.»

پاپ فرانسیس به کشیشان اجازه داده است که تحت شرایط خاصی برای زوج‌های همجنس مراسم برگزار کنند و سال گذشته گفت که افراد ترنس می‌توانند در کلیسای کاتولیک غسل تعمید داده شوند، مشروط بر اینکه این کار موجب رسوایی یا «سردرگمی» نشود.

اما واتیکان گفته است که همچنان ازدواج را میان یک مرد و یک زن به رسمیت می‌شناسد و در ماه آوریل اعلام کرد که همچنان مخالف سرسخت تغییر جنسیت و فرزندآوری از طریق رحم اجاره‌ای است.

برنامه کنونی سازمان ملل در مورد جنسیت و اقلیم، در پایان سال ۲۰۲۴ منقضی می‌شود. به همین دلیل اگر در اجلاس کاپ ۲۹ توافقی صورت نگیرد، هیچ برنامه جهانی خاصی برای حمایت از زنان در مواجهه با تغییرات اقلیمی وجود نخواهد داشت.

خانم حدیدو به بی‌بی‌سی گفت بخشی از مشکل، به حضور كمرنگ زنان در این مذاکرات برمی‌گردد. به گزارش سازمان ملل سال گذشته زنان تنها ۳۶ درصد از افراد مذاکره‌کننده در کنفرانس را تشکیل می‌دادند.

او افزود: «صدای ما اغلب از اتاق‌های مذاکره کاپ ۲۹ حذف می‌شود. به همین دلیل نتایجی به دست می‌آید که بازتاب‌دهنده واقعیت‌ زندگی زنان در مناطق آسیب‌دیده از تغییرات اقلیمی نیست.»

در آغاز کنفرانس، اتحادیه اروپا نامه‌ای منتشر کرد که اکنون ۱۷ کشور دیگر از آن حمایت کرده‌اند. در این نامه آمده است: «توانایی ما برای مقابله با بحران اقلیمی به تعهد ما به توانمندسازی زنان و دختران، با در نظر گرفتن تمام تفاوت‌ها و تنوع‌ها، بستگی دارد.»