Troonsafstand

Troonsafstand of abdicatie betekent dat een vorst zijn functie neerlegt voor zijn dood. De vorst geeft de troon dan door aan zijn oudste zoon of dochter. Deze wordt dan de nieuwe vorst. Vroeger bleven vorsten meestal tot aan hun dood regeren. Tegenwoordig komt troonsafstand steeds vaker voor. Vorsten kiezen meestal op oudere leeftijd om de troon door te geven aan een nieuwe generatie, zodat zijzelf met pensioen kunnen gaan.

Troonsafstand hoeft niet altijd vrijwillig te maken. Het kan ook gedwongen zijn, bijvoorbeeld door onvrede over hen werk. Een bekend voorbeeld hiervan was de Franse keizer Napoleon Bonaparte die in 1814 en 1815 gedwongen moest aftreden.

Redenen

Voor een troonsafstand kunnen verschillende redenen zijn:

• Een vorst is al erg oud en vindt dat hij/zij zijn taken niet langer kan uitvoeren. In dit geval besluit de vorst om te stoppen en troon te geven aan zijn/haar troonopvolger. In Nederland gebeurde dit in 2013, toen toenmalig koningin Beatrix troonsafstand deed en de troon doorgaf aan koning Willem-Alexander. Later dat jaar besloot ook de Belgische koning Albert II de troon door te geven aan koning Filip.
• Een vorst is erg onpopulair en probeert de monarchie te redden. Dit kan komen door de onvrede in het land over zijn/haar bestuur of slechte dingen die hij/zij gedaan heeft. Een voorbeeld is de Belgische koning Leopold III. Tijdens de Tweede Wereldoorlog besloot hij in het bezette België te verblijven en kreeg ruzie met de regering. Na de oorlog ontstond de koningskwestie, waarbij er zelfs gesproken werd over het afschaffen van de monarchie. Leopold III besloot in 1951 af te treden ten gunste van zijn zoon, koning Boudewijn.
• Een vorst moet gedwongen aftreden, omdat er een nieuw vorstenhuis komt. Dit gebeurde vooral in de middeleeuwen, maar ook tot in de 19e eeuw. Een bekend voor is de Engelse koning Richard II. Hij moest in 1399 gedwongen aftreden, waarna zijn rivaal Hendrik IV koning werd. Hierdoor kwam er ook een heel nieuw vorstenhuis aan de macht.
• Als laatste kan troonsafstand ook samengaan met het afschaffen van de monarchie. Dit gebeurde in 1918 met de Duitse keizer Wilhelm II en in 1917 met de Russische tsaar Nicolaas II.