Êke
| Êke | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 D'oudste zomerêke van België, in Eghezée | |||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||
| |||||||||||
| geslacht | |||||||||||
| Quercus L., 1753 |
.jpg)
Êekn zyn e sôorte va boomn die in Vloandern nog redelik olgemêen vôornkomn. In West-Vloandern zyn de mêeste êekn esneuveld beisn 'n Êestn Weireldoorloge, ol woarn der doavôorn oek ol e masse ekapt.
't Is e boom die styf oud ku kommn (drie-vierounderd joar, sommigte menschn zeggn zest toet mêer of 1000 joar).
In West-Vloandern (en in hêel de Benelux) zyn der twêe sôortn êekn die van nateure vôornkomn: de zomerêke ('t mêeste, Quercus robur) en de wienterêke (Quercus petraea). Doabuutn zyn der nog êentige sôortn die uut 't buutnland kommn.
Der is ôok de Amerikoanschen êke (Quercus rubra), die grovere nervn eit en bloadn die schône rôo of rôobruun verkleurn in 't noajoar. Ôok de moerasêke (Quercus palustris), die rôod verkleurt vôorn de wienter en de stêenêke (Quercus ilex), die zyn bloars houdt in de wienter, zyn vele aneplant.
Vôortplantienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Êekn plantn nunder vors deur nunder zoadn (eikels), die ofvolln an ze rype zyn. Vlamsche goain en sommigte sôortn muuzn zorn oek voen de vôortplantienge deur dan ze eikels in de ground steekn en nu en toene ekir intje vergeetn.
Verspreidienge
[bewerkn | brontekst bewerken]'t Zyn mêerder sôortn êekn, mo 'n deen die 't mêeste vôornkomt in Vloandern, is de zomerêke. Dien boom komt vôorn in bykan hêel Europa, buutn stikkn van 't zuudn (in Spanje, Itoalië en Grieknland), in de bergn (d'Alpn en de Karpoatn) en in 't nôorn (stikkn van Scandinoavië en in Ysland).
De verspreidienge van de wienterêke komt verre overêen met 'n dien van de zomerêke.
In vele streekn groein zomer- en wienterêekn geweune laasn makoar, al kunn ze ôok kruusn (Quercus x rosacea).
Je ziet oe langer oe mêer d'Amerikoansche êke die olier ôok ingeburgerd grakt voe sierboom. Sommigsten zien em nie geirne kommn omdat die styf grôot weird en der niks kan ounder groein.
Gebruuk
[bewerkn | brontekst bewerken]'t Out is vele gebruukt, bevôorbeeld voun de beetre meubels en planché te moakn. Vroegerder joarn wos 't nog vele belangryker, lik voun bôotn te moakn (die nu mêestol in metoal efabriceerd zyn). In 't zuudn van Europa stoan der oek korkêekn woavan dat de schorse gebruukt is voun korkn van te moakn. Oek dadde gebeurt van langs om miender omdan de mêeste korkn nu van kunststoffe zyn. Doaby zyn der e masse van die êekn ecreveerd beisn de busbrandn van êentige joarn eleen in Portugal, woa dan de mêeste boomn van die sôorte stoan.
Ipmerkienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Êke is oak e dorp in de Belgische provinsje Ôost-Vloandern, en e dêelgemêente van Nazareth. 't Dorp ligd'an de Schelde.