Ortorombik kristal yapı

Ortorombik kristal sistemi kristal kafes yapılarından biridir. Bu sistemde a, b ve c eksenleri farklı boylarda, bunlar arasındaki açılar da 90^o'e eşittir a≠b≠c ve α=β=γ=90° olmalıdır.

Bravais motifleri

Ortorombik sisteminin Basit, Taban merkezli, İç merkezli ve Yüzey merkezli olmak üzere 4 adet Bravais motifi vardır.

Basit (P)
Taban merkezli (C)
İç merkezli (I)
Yüzey merkezli (F)

Kristal sınıfları

Ortorombik sistemin, 59 adet kristal sınıfı vardır.

#	Gösterim Biçimleri					Örnek	Cins	Uzay Grupları
#	İsim	Schönflies	Intl	Orbifold	Coxeter	Örnek	Cins	Uzay Grupları
16-24	sfenoidal ^[1]	D₂	222	222	[2,2]⁺	epsomit	enantiomorphic	P222, P222₁, P2₁2₁2, P2₁2₁2₁, C222₁, C222, F222, I222, I2₁2₁2₁
25-46	pyramidal ^[1]	C_2v	mm2	*22	[2]	hemimorfit, bertrandit	polar	Pmm2, Pmc2₁, Pcc2, Pma2, Pca2₁, Pnc2, Pmn2₁, Pba2, Pna2₁, Pnn2, Cmm2, Cmc2₁, Ccc2, Amm2, Aem2, Ama2,Aea2, Fmm2, Fdd2, Imm2, Iba2, Ima2
47-74	bipyramidal ^[1]	D_2h	mmm	*222	[2,2]	olivin, aragonit, markazit	centrosymmetric	Pmmm, Pnnn, Pccm, Pban, Pmma, Pnna, Pmna, Pcca, Pbam, Pccn, Pbcm, Pnnm, Pmmn, Pbcn, Pbca, Pnma, Cmcm, Cmca, Cmmm, Cccm, Cmme, Ccce, Fmmm, Fddd, Immm, Ibam, Ibca, Imma

Ortorombik Kristal Yapısına Sahip Bazı Mineraller

Krizoberil

Kimyasal Bileşimi, BeAl2O4

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Genellikle levhamsı kristalli

İkizlenme: {130} yüzeyinde yaygın kontakt ve interpenetrasyon ikizleri

Sertlik: 8.5 - 9

Özgül Ağırlık: 3.65 - 3.80

Dilinim: {110} zayıf

Renk ve Şeffaflık: Sarımsı yeşilin değişik tonları, sarı, gri, kahverengi, mavi-yeşil, zümrüt yeşili; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz Parlaklık: Camsı parlaklıkta

Ayırıcı Özellikleri: Rengi, sertliği ve kristal şekli

Bulunuşu: Granitik kayalarda, pegmatitlerde ve mikaşistlerde oluşur. Ayrıca, dolomitik mermerlerde ve alüvyonlarda da rastlanılabilir.

Aragonit

Kimyasal Bileşimi, CaCO3

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: İkizlenme göstermeyen türleri nadir, iğnemsi, bazen levha şekillidir. Güçlü ikizlenme gösteren türleri iğnemsi, prizmatik, lifsi, pizolitik, sarkıt ve sütun şekillidir.

İkizlenme: Çok yaygın pseudo-hegzagonal şekilli ikizleri, özellikle {110} yüzeyinde altılı prizmalar halinde gözlenir.

Sertlik: 3.5-4

Özgül Ağırlık: 2.947

Dilinim: {010} belirgin

Renk ve Şeffaflık: Renksiz, beyaz, sarımsı, gri, yeşil, mavimsi yeşil, mavi, kırmızı, kahverengi; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Camsı, reçine parlaklığı

Ayırıcı Özellikleri: HCl'de çözünebilirlik, CaCO3'ın polimorfu olan kalsitten kristal formu ve özgül ağırlığının fazla olması nedeniyle ayrılabilir.

Bulunuşu: Kalsit kadar yaygın değildir. Yüzeye yakın kesimlerde oluşan düşük sıcaklıklı yataklardan itibaren jips bantları ile birlikte oluşur. Maden yataklarının oksidasyon zonlarında malahit ve smitsonit gibi ikincil minerallerle birlikte; değişik metamorfik ve sedimanter kayalarda oluşabilir.

Markazit

Kimyasal Bileşimi: FeS2

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Çoğunlukla levhamsı kristalli, masif, ışınsal lifler şeklinde

İkizlenme: { 101} yüzeyinde olağan

Sertlik: 6 - 6.5

Özgül Ağırlık: 4.87 - 4.92

Dilinim: { 101} yüzeyinde belirsiz

Renk ve Şeffaflık: Soluk bronz sarısı, opak

Çizgi Rengi: Grimsi siyah

Parlaklık: Metalik

Ayırıcı Özellikleri Pirite çok benzer ancak, yoğunluğu daha düşük ve rengi daha soluktur.

Bulunuşu, Markazit: 450 oC'den düşük sıcaklıklarda, çinko-kurşun içeren hidrotermal damarlarda oluşur. Tebeşir ve kireçtaşı gibi sedimanter çökellerde de oluşabilir.

Talk

Kimyasal Bileşimi: Mg3Si4O10(OH)2

Kristal Sistemi: Monoklinik

Kristal Biçimi: Kristalleri çoğunlukla ince levhamsı; masif, ince taneli kompakt

Sertlik: 1

Özgül Ağırlık: 2.58 - 2.83

Dilinim: { 001} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Beyaz, gri, donuk yeşil, gümüş beyazı; Yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: İnci pırıltılı

Ayırıcı Özellikleri: Yumuşaklığı, sabunsu olması, rengi

Bulunuşu: Olivin, piroksen ve amfibol grubu minerallerin alterasyonu ile ikincil olarak meydana gelir. Magnezyumlu kayaların düşük-orta mertebeli metamorfizmasıyla birincil olarak oluşur ve genellikle tremolitle beraber bulunur.

Götit

Kimyasal Bileşimi: HFeO2 - FeO(OH)

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Genellikle masif, böbreğimsi, lifsi, ışınsal dokuda ve nadir bulunan bir mineraldir.

Sertlik: 5 - 5.5

Özgül Ağırlık: 3.3 - 4.3

Dilinim: {010} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Kristal olanlar siyahımsı kahverengi, masif olan türleri kırmızımsı-sarımsı kahverengi; opak

Çizgi Rengi: Turuncu-kahverengimsi sarı

Bulunuşu: Yaygın olarak bulunan bir mineraldir. Demir içeren pirit, manyetit, kalkopirit ve sideritin alterasyonu ile oluşur.

Kükürt

Kimyasal Bileşimi: S

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Çubuksu veya bipramidal kristalleri nadir, kristal yüzeyleri düzensiz gelitim gösterir

İkizlenme: {011}, {101} ve {110} yüzeylerinde nadir.

Sertlik: 1.5 - 2.5

Özgül Ağırlık: 2.07 - 2.1

Renk ve Şeffaflık: Parlak sarı, sarımsı, kahverengimsi sarımsı gri. Kırmızımsı, yeşilimsi; Şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Reçinemsi

Ayırıcı Özellikleri: Renk, düşük sertlik, düşük erime noktası, suda ve derişik hidroklorik asitte çözünmesi.

Bulunuşu: Volkanik süreçlerde ve hidrotermal yataklarda, jips içeren sedimentar kayaçlarda, tuz domlarında ve cevher yataklarında ikincil olarak bulunur.

Sölestin

Kimyasal Bileşimi: SrSO4

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Levhamsı veya prizmatik kristalli, bazen lifsi veya tanesel

Sertlik: 3 - 3.5

Özgül Ağırlık: 3.97

Dilinim: {001} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Renksiz-mavimsi beyaz, beyaz, mavi, bazen kırmızımsı; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Camsı

Ayırıcı Özellikleri: Yüksek özgül ağırlığı, dilinimi, rengi

Bulunuşu: Yaygın olarak sedimanter kayalarda özellikle dolomitlerde boşlukların çeperlerinde, anhidrit ile birlikte evaporit çökellerde, hidrotermal damarlarda, nadiren bazik magmatik kayalarda oluşur. Barit, jips, halit, anhidrit, kalsit, dolomit ve fluorit ile birlikte bulunur.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c "The 32 crystal classes". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.

^[1]

^ "MTA Mineraller". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.

^[1]

^ "Orthorhombic crystal system". İngilizce vikipedi. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.

[x-name-1] "The 32 crystal classes". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.

[2] "MTA Mineraller". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.

[3] "Orthorhombic crystal system". İngilizce vikipedi. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.

[1]

[1]

[1]