Kendiliğinden oluşum sayfasının kaynağını görüntüle

{{About|yaşamın süregelen ortaya çıkışına ilişkin tarihsel teoriler|Yaşamın kökeni|Abiyogenez}}
[[Dosya:Spontaneous_Generation_of_Seashells.svg|küçükresim| [[Aristoteles]]'e göre deniz kabuklarının kendiliğinden oluşumu deniz tabanının doğasına göre değişiyordu. Balçık, [[istiridye]]lere; [[kum]], [[Pectinidae|deniz taraklarına]]; kayaların oyukları ise [[limpet]] ve [[Sülükayaklılar|midyelere]] yol açmıştır. Yine de insanlar bu hayvanların yumurtalarının oluşum sürecinin merkezinde yer alıp almadığını merak etmeye devam ediyordu.<ref name="Bondeson 2018">{{Kitap kaynağı|başlık=The Feejee Mermaid and Other Essays in Natural and Unnatural History|bölüm=Spontaneous Generation|tarih=31 Aralık 2018|sayfalar=193-249|yayınyeri=Ithaca, New York|yayıncı=[[Cornell University Press]]|isbn=9781501722271|doi=10.7591/9781501722271-009|soyadı=Bondeson|ad=Jan}}</ref>]]
'''Kendiliğinden oluşum''', [[canlı]]ların cansız [[madde]]lerden ortaya çıkabileceğini ve bu tür süreçlerin olağan ve düzenli olduğunu savunan, [[Terk edilmiş kuramlar|geçerliliğini yitirmiş bilimsel bir teoridir]]. [[Pire]] gibi bazı canlı türlerinin [[toz]] gibi cansız maddelerden ya da [[kurtçuk]]ların ölü etten ortaya çıkabileceği [[Hipotez|varsayılmıştır]]. Kendiliğinden oluşum [[doktrin]]i, [[Sokrates öncesi düşünürler|daha önceki doğa filozoflarının]] çalışmalarını ve organizmaların ortaya çıkışına ilişkin çeşitli antik açıklamaları derleyip genişleten [[Antik Yunan felsefesi|Yunan filozof]] ve [[Doğa bilimleri|doğa bilimci]] [[Aristoteles]] tarafından tutarlı bir şekilde sentezlenmiştir. Kendiliğinden oluşum iki bin yıl boyunca [[bilim]]sel bir gerçek olarak kabul edilmiştir. İtalyan biyologlar [[Francesco Redi]] ve [[Lazzaro Spallanzani]]'nin deneyleriyle 17. ve 18. yüzyıllarda sorgulanmasına rağmen, 19. yüzyılın ortalarında Fransız kimyager [[Louis Pasteur]] ve İrlandalı fizikçi [[John Tyndall]]'ın çalışmalarına kadar gözden düşmemiştir.

Kendiliğinden oluşumun reddi [[biyolog]]lar arasında artık tartışmalı değildir. 19. yüzyılın ortalarında Pasteur ve diğerlerinin yaptığı [[deney]]lerin geleneksel kendiliğinden oluşum teorisini çürüttüğü düşünülüyordu. Tüm yaşam yaklaşık dört milyar yıl önce [[Ortak ata|tek bir formdan evrimleşmiş]] gibi göründüğünden, dikkatler bunun yerine [[Abiyogenez|yaşamın kökenine]] çevrilmiştir.

== Tanım ==
"Kendiliğinden" oluşum hem farklı yaşam türlerinin tohum, yumurta veya ebeveyn dışındaki belirli kaynaklardan tekrar tekrar ortaya çıkabileceği varsayılan süreçler, hem de bu tür olguları desteklemek için sunulan teorik ilkeler anlamına gelir. Bu doktrin için önemli olan, yaşamın yaşam olmayandan geldiği ve ebeveyn gibi nedensel bir etkene ihtiyaç duyulmadığı fikirleridir. [[Fare]]lerin ve diğer hayvanların [[Nil]]'in çamurundan mevsimsel olarak oluşması, pirelerin toz gibi cansız maddelerden ortaya çıkması ya da ölü etinde kurtçukların görülmesi gibi örnekler ileri sürülmüştür.<ref name="Ball">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencehistory.org/distillations/magazine/man-made-a-history-of-synthetic-life|başlık=Man Made: A History of Synthetic Life|erişimtarihi=22 Mart 2018|tarih=2016|sayı=1|sayfalar=15-23|dergi=Distillations|cilt=2|soyadı=Ball|ad=Philip|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171226003739/https://www.chemheritage.org/distillations/magazine/man-made-a-history-of-synthetic-life|arşivtarihi=26 Aralık 2017|ölüurl=hayır}}</ref><ref>Stillingfleet, Edward. ''Origines Sacrae''. Cambridge University Press, 1697.</ref> Bu tür fikirlerin, yaşamın yaklaşık dört milyar yıl önce, milyonlarca yıllık bir zaman dilimi içinde cansız maddelerden ortaya çıktığını ve daha sonra şu anda var olan tüm formlara çeşitlendiğini iddia eden modern [[Abiyogenez|yaşamın kökeni]] [[hipotez]]iyle ortak bir yanı vardır.<ref name="Bernal 1967">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/originoflife0000bern|başlık=The Origin of Life|yer=Londra|yayıncı=[[Weidenfeld & Nicolson]]|seri=The Weidenfeld and Nicolson Natural History|yıl=1967|özgünyıl=Reprinted work by [[Alexander Oparin|A. I. Oparin]] originally published 1924; Moscow: [[Publishing houses in the Soviet Union|The Moscow Worker]]|diğerleri=Translation of Oparin by Ann Synge|soyadı=Bernal|ad=J. D.|lccn=67098482}}</ref><ref name="Woese Fox 1977">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Phylogenetic structure of the prokaryotic domain: the primary kingdoms.|sayı=11|sayfalar=5088-5090|dergi=[[PNAS]]|yıl=1977|cilt=7|pmc=432104|pmid=270744|doi=10.1073/pnas.74.11.5088|soyadı1=Woese|ad1=Carl R.|yazarbağı1=Carl Woese|soyadı2=Fox|ad2=G. E.|bibcode=1977PNAS...74.5088W}}</ref>

Bazen ''heterogenez'' veya ''ksenogenez'' olarak da bilinen ''eşdeğer oluşum'' terimi, bir yaşam formunun, konakçılarının vücutlarından tenyalar gibi farklı, ilgisiz bir formdan ortaya çıktığı varsayılan süreci tanımlar.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Dictionary of the History of Ideas|arşivtarihi=6 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210706192951/https://ftp.mpdl.mpg.de/mpiwg-berlin/data/datastreams-single/escidoc_643819+content+content.0|bölüm=Spontaneous Generation|bölümurl=https://ftp.mpdl.mpg.de/mpiwg-berlin/data/datastreams-single/escidoc_643819+content+content.0|sayfalar=307-311|yer=New York|yayıncı=Charles Scribner's Sons|yıl=1973|cilt=4|editör-ad=Philip P.|editör-soyadı=Wiener}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ftp.mpdl.mpg.de/mpiwg-berlin/data/datastreams-single/escidoc_643819+content+content.0|başlık=Spontaneous versus equivocal generation in early modern science|tarih=2006|sayfalar=79-88|dergi=Annals of the History and Philosophy of Biology|cilt=10|soyadı=McLaughlin|ad=Peter|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211120094628/https://ftp.mpdl.mpg.de/mpiwg-berlin/data/datastreams-single/escidoc_643819+content+content.0|arşivtarihi=20 Kasım 2021|ölüurl=evet}}</ref>

== Antik Çağ ==

=== Sokrates öncesi filozoflar ===
M.Ö. 6. ve 5. yüzyıllarda aktif olan ve antik dönemde ''physiologoi'' (Yunanca: φυσιολόγοι; Türkçede fiziksel ya da [[Doğa felsefesi|doğal filozoflar]]) olarak adlandırılan erken dönem Yunan filozofları, daha önce tanrılara atfedilen [[Fenomen|olgulara]] doğal açıklamalar getirmeye çalışmışlardır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/historyofgreekph0002unse|başlık=The Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus|tarih=June 1965|sayfa=13|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=0-317-66577-4|soyadı=Guthrie|ad=William Keith Chambers|yazarbağı=W. K. C. Guthrie}}</ref> P''hysiologoi''<nowiki/>'ler dış dünyanın rasyonel birliğini vurgulayarak ve [[İlahiyat|teolojik]] ya da [[mitoloji]]k açıklamaları reddederek şeylerin maddi ilkesini ya da [[Arkhe|''arkhe'']]'sini (Yunanca: ἀρχή) aramışlardır.<ref name="seyffert480">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/dictionaryofclas00seyfrich/page/n3/mode/2up|başlık=Dictionary of Classical Antiquities|sayfa=480|yayıncı=Norderstedt Hansebooks|yıl=2017|özgünyıl=1894|isbn=978-3337196868|soyadı=Seyffert|ad=Oskar}}</ref>

Her şeyin evrenin temel doğasından, [[Apeiron|''apeiron'']]'dan (ἄπειρον) ya da "sınırsız" veya "sonsuz"dan kaynaklandığına inanan [[Anaksimandros]], muhtemelen yaşamın cansız maddeden kendiliğinden geliştiğini öne süren ilk batılı düşünürdü. Sonsuza dek hareket halinde olan ''apeiron''<nowiki/>'un [[Töz|ilkel kaosu]], temel zıtlıkların (örneğin ''ıslak ve kuru'', ''sıcak ve soğuk'') dünyadaki çok sayıda ve çeşitli şeyleri oluşturduğu ve şekillendirdiği bir platform görevi görmüştür.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=x2JX1ulXzogC&pg=PA77|başlık=The Legacy of Parmenides: Eleatic Monism and Later Presocratic Thought|sayfa=77|yayıncı=[[Princeton University Press]]|yıl=1998|isbn=0-691-01182-6|author=Curd, Patricia}}</ref> MS üçüncü yüzyılda [[Romalı Hipolit]]'e göre, Anaksimandros balıkların ya da balık benzeri yaratıkların ilk olarak güneşin ısısının etkisiyle "ıslak" ortamda oluştuğunu ve bu suda yaşayan yaratıkların insanları meydana getirdiğini iddia etmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/anaximanderorigi00kahn/page/n9/mode/2up|başlık=Anaximander and the Origins of Greek Cosmology|tarih=1994|sayfalar=247|yayıncı=Hackett Publishing|isbn=0872202550|soyadı1=Kahn|ad1=Charles H.|yazarbağı=Charles H. Kahn}}</ref> Romalı yazar Censorinus, 3. yüzyılda şunu yazmıştır:
{{Blockquote|text=Miletli Anaksimandros ısınan su ve topraktan balıkların ya da tamamen balık benzeri hayvanların ortaya çıktığını düşünüyordu. Bu hayvanların içinde erkekler şekilleniyor ve embriyolar ergenliğe kadar tutsak kalıyordu; ancak o zaman, bu hayvanlar patlayıp açıldıktan sonra, artık kendi kendilerini besleyebilen erkekler ve kadınlar dışarı çıkabiliyordu.<ref>Censorinus, ''[https://archive.org/details/b30335978/page/n11/mode/2up?view=theater De Die Natali]'', IV, 7</ref>}}
Anaksimandros'un öğrencisi olan Yunan filozof [[Miletli Anaksimenes|Anaksimenes]], havanın yaşam veren ve canlılara hareket ve düşünce kazandıran unsur olduğunu düşünüyordu. İnsan da dahil olmak üzere bitki ve hayvanların, güneşin ısısıyla birleşen toprak ve su karışımı olan ilkel bir karasal balçıktan ortaya çıktığını öne sürmüştür. Filozof [[Anaksagoras]] da yaşamın karasal bir balçıktan ortaya çıktığına inanıyordu. Ancak Anaksimenes, bitkilerin tohumlarının başlangıçtan beri havada, hayvanların tohumlarının ise [[esîr]]de var olduğunu savunmuştur. Bir başka filozof olan [[Ksenofanes]], insanın kökenini, Güneş'in etkisi altında Dünya'nın akışkan aşaması ile karanın oluşumu arasındaki geçiş dönemine kadar götürmüştür.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/fromgreekstodar01osbogoog|başlık=From the Greeks to Darwin: An outline of the development of the evolution idea|tarih=1894|yer=New York|yayıncı=Macmillan|soyadı=Osborn|ad=Henry Fairfield|yazarbağı=Henry Fairfield Osborn}}</ref>

[[Empedokles]], zaman zaman [[doğal seçilim]] kavramının bir öncülü olarak görülen bir şekilde, yaşamın kendiliğinden oluştuğunu kabul etmiş, ancak parçaların farklı kombinasyonlarından oluşan farklı formların deneme yanılma yoluyla kendiliğinden ortaya çıktığını savunmuştur: başarılı kombinasyonlar gözlemcinin yaşamı boyunca mevcut olan bireyleri oluştururken, başarısız formlar üremede başarısız olmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/984852|başlık=Natural Selection before the "Origin of Species"|tarih=1941|sayı=1|sayfalar=71-123|dergi=Proceedings of the American Philosophical Society|cilt=84|soyadı=Zirkle|ad=Conway|yazarbağı=Conway Zirkle|jstor=984852|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230331015709/https://www.jstor.org/stable/984852|arşivtarihi=31 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Aristoteles ===
{{Daha fazla|Aristoteles'in biyolojisi}}Doğa filozofu [[Aristoteles]] [[Aristoteles'in biyolojisi|biyolojik çalışmalarında]] çeşitli hayvanların [[Eşeyli üreme|eşeyli]], [[Partenogenez|partenogenetik]] ya da kendiliğinden üreme yoluyla üremesini kapsamlı bir şekilde teorize etmiştir. Her fiziksel varlığın madde ve formun bir bileşimi olduğunu savunan temel [[hilomorfizm]] teorisine uygun olarak, Aristoteles'in temel eşeyli üreme teorisi, [[Meni|erkeğin tohumunun]] dişi tarafından sağlanan "madde" ([[Âdet (tıp)|adet kanı]]) üzerine yavrulara aktarılan özellikler kümesi olan formu empoze ettiğini iddia etmiştir. Dolayısıyla dişi madde neslin maddi nedenidir - yavruyu oluşturacak maddeyi sağlar - erkek spermi ise [[Dört neden|etkin nedendir]], bir şeyin varoluşunu başlatan ve tasvir eden faktördür.<ref name="Leroi2014">{{Kitap kaynağı|başlık=The Lagoon: How Aristotle Invented Science|tarih=2014|sayfalar=[https://archive.org/details/lagoonhowaristot0000lero_m5a9/page/n230 215]-221|yayıncı=Bloomsbury|başlıkbağı=Aristotle's Lagoon|isbn=978-1-4088-3622-4|soyadı=Leroi|ad=Armand Marie|yazarbağı=Armand Marie Leroi}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/molecularorigins0000brac/page/1|başlık=The Molecular Origins of Life|bölüm=Introduction|bölümurl=https://assets.cambridge.org/97805215/64755/excerpt/9780521564755_excerpt.pdf|sayfa=[https://archive.org/details/molecularorigins0000brac/page/1 1]|yayıncı=Cambridge University Press|yıl=1998|isbn=978-0-521-56475-5|editör-ad=André|editör-soyadı=Brack}}</ref> Yine de Aristoteles ''[[Hayvanların Tarihi Üzerine]]''<nowiki/>'de birçok canlının cinsel süreçler yoluyla değil, kendiliğinden oluşum yoluyla meydana geldiğini öne sürmüştür:
{{Blockquote|Günümüzde hayvanların bitkilerle ortak bir özelliği olduğu görülmüştür. Çünkü bazı bitkiler bitkilerin tohumlarından meydana gelirken, diğer bitkiler tohuma benzer bazı temel ilkelerin oluşmasıyla kendi kendilerini üretirler ve bu sonuncu bitkilerden bazıları besinlerini topraktan alırken, diğerleri diğer bitkilerin içinde büyürler ... Hayvanlarda da bazıları türlerine göre ebeveyn hayvanlardan kaynaklanırken, diğerleri türdeşlerinden değil, kendiliğinden büyür ve bu kendiliğinden oluşum örneklerinden bazıları, bir dizi böcekte olduğu gibi, çürüyen topraktan veya bitkisel maddeden gelirken, diğerleri hayvanların içinde çeşitli organlarının salgılarından kendiliğinden oluşur.<ref name="HistAnimV">{{Kitap kaynağı |author=Aristotle |yazarbağı=Aristotle |diğerleri=translated by D'Arcy Wentworth Thompson |başlık=History of Animals |url=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/ |özgünyıl=c. 343 BCE |yıl=1910 |yayıncı=Clarendon Press |yer=Oxford |bölüm=Book V |bölümurl=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/book5.html |isbn=978-90-6186-973-3 |erişim-tarihi=3 Nisan 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180508025913/https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/ |arşivtarihi=8 Mayıs 2018 |ölüurl=evet }}</ref>|Aristoteles|''[[Hayvanların Tarihi Üzerine]]'', Kitap V, Bölüm 1}}
Bu teoriye göre canlılar, eşeyli üremede görülen "dişi maddenin erkek tohumun aracılığı ile biçimlendirilmesine" kabaca benzer bir şekilde cansızlardan meydana gelebilir.<ref name="Lehoux2017p22">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=E749DwAAQBAJ|başlık=Creatures Born of Mud and Slime: The Wonder and Complexity of Spontaneous Generation|tarih=2017|sayfa=22|yer=Baltimore|yayıncı=Johns Hopkins University Press|isbn=9781421423814|soyadı1=Lehoux|ad1=Daryn}}</ref> Cansız maddeler, cinsel üremede bulunan seminal sıvı gibi, ''[[pneuma]]'' (πνεῦμα, "nefes") ya da "[[yaşamsal ısı]]" içerir. Aristoteles'e göre, ''pneuma'' normal havadan daha fazla "ısıya" sahipti ve bu ısı maddeye belirli yaşamsal özellikler kazandırıyordu:
{{Blockquote|Her ruhun gücü, sözde [dört] unsurdan farklı ve daha ilahi bir bedende paylaşılmış gibi görünmektedir ... Her [hayvan] için, tohumu üretken kılan şey tohumda içkindir ve onun "ısısı" olarak adlandırılır. Ancak bu ateş ya da benzeri bir güç değil, tohumun ve köpüklü maddenin içinde bulunan ''pneuma'''dır, bu da yıldızların elementine benzer. Bu nedenle ateş hiçbir hayvanı üretmez{{nbsp}}... ama güneşin ısısı ve hayvanların ısısı üretir, sadece tohumu dolduran ısı değil, aynı zamanda [hayvanın] doğasının benzer şekilde var olabilecek diğer kalıntıları da bu hayati ilkeye sahiptir.|Aristoteles|''[[Hayvanların Oluşumu Üzerine]]''<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Lehoux |ad1=Daryn |başlık=Creatures Born of Mud and Slime: The Wonder and Complexity of Spontaneous Generation |url=https://archive.org/details/creaturesbornofm0000leho |tarih=2017 |yayıncı=Johns Hopkins University Press |yer=Baltimore |sayfa=[https://archive.org/details/creaturesbornofm0000leho/page/23 23]}}</ref>}}
Aristoteles, doğada bulunan "köpüklü madde" (τὸ ἀφρῶδες, ''to aphrodes'') ile bir hayvanın "tohumu" arasında bir analoji kurar ve bunu bir tür köpük olarak görür (olduğu gibi, su ve ''pneuma'' karışımından oluşur). Aristoteles'e göre, erkek ve dişi hayvanların üreme materyalleri (meni ve adet sıvısı) esasen erkek ve dişi bedenler tarafından, kendi ısı oranlarına göre, toprak ve su elementlerinin bir yan ürünü olan yutulmuş gıdalardan yapılan arıtmalardı. Dolayısıyla, ister ebeveynlerden cinsel yolla ister yaşamsal ısı ve temel maddenin etkileşimiyle kendiliğinden oluşsun, her yaratık Aristoteles'in her şeyi oluşturduğuna inandığı ''pneuma'' ve çeşitli unsurların oranlarına bağlıydı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Creatures Born of Mud and Slime|url=https://archive.org/details/creaturesbornofm0000leho|tarih=2017|sayfalar=[https://archive.org/details/creaturesbornofm0000leho/page/26 26]-28|yayıncı=Johns Hopkins University Press|soyadı1=Lehoux|ad1=Daryn}}</ref> Aristoteles birçok canlının çürüyen maddeden ortaya çıktığını kabul etmekle birlikte, çürümenin yaşamın kaynağı değil, "tatlı" su elementinin etkisinin bir yan ürünü olduğuna işaret etmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/generation/|başlık=On the Generation of Animals|erişimtarihi=9 Ocak 2009|arşivtarihi=22 Nisan 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150422202445/https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/generation/|bölüm=Book III|bölümurl=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/generation/book3.html|yer=Oxford|yayıncı=Clarendon Press|yıl=1912|özgünyıl=c. 350 BCE|diğerleri=translated by Arthur Platt|isbn=90-04-09603-5|author=Aristotle|yazarbağı=Aristotle|ölüurl=evet}}</ref>
{{Blockquote|Hayvanlar ve bitkiler toprakta ve sıvıda meydana gelirler çünkü toprakta su, suda hava vardır ve tüm havanın içinde yaşamsal ısı vardır, böylece bir anlamda her şey ruhla doludur. Bu nedenle, bu hava ve yaşamsal ısı herhangi bir şeyin içine girdiğinde canlılar hızla oluşur. Bu şekilde kapandıklarında, cismani sıvılar ısınır ve köpüklü bir kabarcık ortaya çıkar.|Aristoteles|''[[Hayvanların Oluşumu Üzerine]]'', Kitap III, Bölüm 11}}
Aristoteles, değişen derecelerde gözlemsel güvenle, farklı türdeki cansız maddelerden bir dizi canlının kendiliğinden oluştuğunu teorize etmiştir. Örneğin testaslılar (Aristoteles için [[Bivalvia|çift kabukluları]] ve salyangozları içeren bir cins), çamurdan kendiliğinden oluşma ile karakterize edilmiş, ancak içinde büyüdükleri kesin malzemeye göre farklılık göstermiştir - örneğin, kumda [[Pectinidae|istiridye]] ve [[Deniz tarağı|tarak]], balçıkta [[istiridye]] ve kayaların oyuklarında [[Sülükayaklılar|midye]] ve [[limpet]].<ref name=HistAnimV/>

=== Latin ve erken dönem Hristiyan kaynakları ===
MÖ 1. yüzyılda yaşamış [[Antik Roma|Romalı]] bir mimar ve yazar olan [[Vitruvius]], kütüphanelerin sabah ışığından faydalanmak için doğuya bakacak şekilde yerleştirilmesini, ancak rüzgarlar [[Kitap kurdu|kitap kurtları]] ürettiğinden güneye veya batıya doğru yerleştirilmemesini tavsiye etmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Vitruvius/home.html|başlık=On Architecture (de Architectura)|erişimtarihi=3 Şubat 2009|bölüm=Part 4|bölümurl=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Vitruvius/6*.html#4.1|yer=Londra|yayıncı=Priestley and Weale|yıl=1826|özgünyıl=c. 25 BCE|cilt=Book VI|diğerleri=electronic format by Bill Thayer|author=Marcus Vitruvius Pollio|yazarbağı=Vitruvius|translator=Joseph Gwilt|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231007010943/https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Vitruvius/home.html|arşivtarihi=7 Ekim 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

Aristoteles'ten daha sonra yazan yazarlar, [[Anguilliformes|yılan balıklarının]] solucanlardan ortaya çıktığı ve cinsiyet, [[Balık sütü|süt]], yumurtlama ve bunlar için geçitlerden yoksun olduğu iddialarına katılmamışlardır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/|başlık=The History of Animals|erişimtarihi=6 Ocak 2009|arşivtarihi=8 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180508025913/https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/|bölüm=Book IV|bölümurl=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/book4.html|yer=Oxford|yayıncı=Clarendon Press|yıl=1910|özgünyıl=c. 343 BCE|isbn=90-6186-973-0|author=Aristotle|yazarbağı=Aristotle|translator=D'Arcy Wentworth Thompson|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/|başlık=History of Animals|erişimtarihi=6 Ocak 2009|arşivtarihi=8 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180508025913/https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/|bölüm=Book VI|bölümurl=https://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/history/book6.html|yer=Oxford|yayıncı=Clarendon Press|yıl=1910|özgünyıl=c. 343 BCE|isbn=90-6186-973-0|author=Aristotle|yazarbağı=Aristotle|translator=D'Arcy Wentworth Thompson|ölüurl=evet}}</ref> Daha sonraki yazarlar da karşı çıkmıştır. Romalı yazar ve doğa tarihçisi [[Gaius Plinius Secundus|Yaşlı Plinius]] yılan balıklarının anatomik sınırlarına karşı çıkmamış, ancak yılan balıklarının tomurcuklanarak, kendilerini kayalara sürterek ve yılan balığı haline gelen parçacıkları serbest bırakarak çoğaldığını belirtmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+toc|başlık=Natural History|bölüm=74. (50.) — The generation of fishes|bölümurl=https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137&query=head%3D%23492|yıl=1855|özgünyıl=c. 77|cilt=BOOK IX. The natural history of fishes|editör2-ad=Henry Thomas|editör2-soyadı=Riley|author=Gaius Plinius Secundus|yazarbağı=Pliny the Elder|editör1-soyadı=Bostock|editör1-ad=John|editör1-bağ=John Bostock (physician)|editör2-bağ=Henry Thomas Riley|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080915064348/https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+toc|arşivtarihi=15 Eylül 2008|ölüurl=hayır}}</ref> Yunan yazar [[Athenaeus]] yılanbalıklarını, çamurun üzerine yerleşerek yaşam oluşturan bir sıvıyı sarmalayıp boşaltmak olarak tanımlamıştır. Athenaeus ayrıca kendiliğinden oluşuma karşı çıkarak, bir çeşit [[Hamsigiller|hamsinin]] Aristoteles'in belirttiği gibi karidesten değil, [[deniz köpüğü]]nden oluştuğunu iddia etmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literature/Literature-idx?type=article&did=Literature.AthV1.i0010&id=Literature.AthV1&isize=M&pview=hide|başlık=The deipnosophists, or, Banquet of the learned of Athenæus|arşivtarihi=21 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121021022851/https://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literature/Literature-idx?type=article&did=Literature.AthV1.i0010&id=Literature.AthV1&isize=M&pview=hide|bölüm=Book VII|bölümurl=https://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literature/Literature-idx?type=article&did=LITERATURE.ATHV1.I0010&isize=M&pview=hide|sayfalar=433-521|yer=Londra|yayıncı=Henry G. Bohn|seri=University of Wisconsin Digital Collection|cilt=I|editör-ad=C. D.|editör-soyadı=Yonge|author=Athenaeus of Naucratis|yazarbağı=Athenaeus}}</ref>

Filozofların ve düşünürlerin baskın görüşü kendiliğinden oluşumdan yana olmaya devam ederken, bazı Hristiyan teologlar da bu görüşü kabul etmiştir. Berberi teolog ve filozof Hippolu [[Augustinus]], ''[[Tanrı'nın Şehri]]'' ve ''Yaratılışın Edebi Anlamı'' adlı eserlerinde kendiliğinden oluşumu tartışmış ve İncil'deki "Sular canlı yaratıklarla dolup taşsın" gibi pasajları yaratılışın devam etmesini sağlayacak emirler olarak göstermiştir.<ref name="irisfry">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6KoRvUeUUuEC|başlık=The Emergence of Life on Earth|erişimtarihi=21 Ocak 2009|bölüm=Chapter 2: Spontaneous Generation — Ups and Downs|yayıncı=[[Rutgers University Press]]|yıl=2000|isbn=978-0-8135-2740-6|soyadı=Fry|ad=Iris}}</ref>

== Orta Çağ ==
{{çoklu resim|total_width=600|footer=[[Orta Çağ]]'da, kaz midyesinin ak yanaklı kazı doğurduğu düşünülüyordu, [[İsa'nın bakire doğumu]]nu destekliyordu.<ref name="Gerald of Wales"/>|image1=Barnacle Geese Fac simile of an Engraving on Wood from the Cosmographie Universelle of Munster folio Basle 1552.png|caption1=Kazlara dönüşen midyeler, 1552 ''[[Cosmographia (Sebastian Münster)|Cosmographia]]'''da|image2=Pollicipes cornucopia.jpg|caption2=[[Pollicipes pollicipes|Kaz midyesi]]|image3=Branta leucopsis.jpg|caption3=[[Ak yanaklı kaz]]}}

[[Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü|Roma İmparatorluğu'nun 5. yüzyıldaki çöküşünden]] 1054'teki [[Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması|Doğu-Batı Bölünmesi]]'ne kadar [[Yunan bilimi]]nin etkisi azalmış olsa da kendiliğinden oluşum genellikle tartışmasız kalmıştır. Yeni tanımlamalar yapıldı. İnançlardan bazılarının doktrinel çıkarımları vardı. Örneğin, bir kuş olan [[ak yanaklı kaz]]ın bir [[Kabuklular|kabuklu]] olan [[Pollicipes pollicipes|kaz midyesinden]] türediği fikri, [[Hristiyanlıkta oruç|Büyük Perhiz]] sırasında oruç tutma uygulamasını etkilemiştir. [[Gallerli Gerald]], 1188 yılında İrlanda'da yaptığı bir gezinin ardından, ak yanaklı kazların "doğal olmayan" oluşumunun [[İsa'nın bakire doğumu]]nun kanıtı olduğunu ileri sürmüştür.<ref name="Gerald of Wales">{{Kitap kaynağı|url=https://www.fordham.edu/halsall/source/1188geraldwales-barnacle.html|başlık=Topographia Hiberniae|arşivtarihi=9 Mayıs 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220509162745/https://sourcebooks.fordham.edu/source/1188geraldwales-barnacle.asp|yıl=1188|isbn=0-85105-386-6|author=Giraldus Cambrensis|yazarbağı=Gerald of Wales|ölüurl=hayır}}</ref> Büyük Perhiz sırasında oruç tutma uygulaması balıklara izin verirken kümes hayvanlarını yasakladığından, kazın aslında bir balık olduğu fikri Büyük Perhiz sırasında tüketimine izin verilmesini önerdi. Bu uygulama sonunda 1215 yılında Papa [[III. Innocentius]]'un kararıyla yasaklandı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Diversions of a Naturalist|bölüm=XIV. The History of the Barnacle and the Goose|bölümurl=https://archive.org/details/diversionsofnatu0000lank_e1a6/page/n7/mode/2up|sayfalar=117-128|yayıncı=Ayer Publishing|basım=illustrated|yıl=1970|özgünyıl=1915|isbn=978-0-8369-1471-9|soyadı=Lankester|ad=Edwin Ray|yazarbağı=Edwin Lankester}}</ref>

Aristoteles'in eserleri [[Batı Avrupa]]'ya yeniden tanıtıldıktan sonra, orijinal [[Yunanca]] veya [[Arapça]]dan [[Latince]]ye çevrilmiştir. En yüksek kabul düzeyine 13. yüzyılda ulaşmıştır. Latince çevirilerin mevcut olmasıyla birlikte Alman filozof [[Albertus Magnus]] ve öğrencisi [[Thomas Aquinas]], Aristotelesçiliği en önemli konumuna yükseltmiştir. Albert, Aristoteles'in ''De causis et processu universitatis'' adlı bir tefsirini yazmış ve bu tefsirde Arap bilginlerin bazı yorumlarını çıkarıp diğerlerini eklemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://plato.stanford.edu/|başlık=Stanford Encyclopedia of Philosophy|erişimtarihi=23 Ocak 2009|bölümurl=https://plato.stanford.edu/entries/albert-great/|bölüm=Albert the Great|tarih=20 Mart 2006|yer=Stanford, California|yayıncı=The Metaphysics Research Lab|basım=Winter 2009|isbn=1-158-37777-0|editör-ad=Edward N.|editör-soyadı=Zalta|oclc=179833493|editör-bağ=Edward N. Zalta|arşivurl=https://web.archive.org/web/19961227155812/https://plato.stanford.edu/|arşivtarihi=27 Aralık 1996|ölüurl=hayır}}</ref> Aquinas'ın hem fiziksel hem de metafiziksel konulardaki etkili yazıları ağırlıklı olarak Aristotelesçidir, ancak çok sayıda başka etki de gösterir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://plato.stanford.edu/|başlık=Stanford Encyclopedia of Philosophy|erişimtarihi=23 Ocak 2009|bölümurl=https://plato.stanford.edu/entries/aquinas/|bölüm=Saint Thomas Aquinas|tarih=12 Temmuz 1999|yer=Stanford, CA|yayıntarihi=9 Ocak 2005|yayıncı=The Metaphysics Research Lab|basım=Winter 2009|isbn=1-158-37777-0|editör-ad=Edward N.|editör-soyadı=Zalta|oclc=179833493|editör-bağ=Edward N. Zalta|arşivurl=https://web.archive.org/web/19961227155812/https://plato.stanford.edu/|arşivtarihi=27 Aralık 1996|ölüurl=hayır}}</ref>

{{çoklu resim|footer=[[Claude Duret]]'nin 1605 tarihli ''Histoire admirable des plantes et herbes esmerueillables et miraculeuses en nature''... adlı eserinde kendiliğinden oluşuma dair çok sayıda sözde örnek gösterilmiştir.<ref name="Bondeson 2018"/>|image1=Trees that generate both fishes and birds. Wellcome M0005642.jpg|caption1=Hem balık hem de kuş üreten ağaç|width1=150|image2=The boramets; grows from melon like seed. Wellcome M0005644.jpg|caption2=[[Tartarya'nın Sebze Kuzusu|Sebze Kuzusu]], bir tohumdan çıkan kavun gibi topraktan büyüyor|width2=225}}

Kendiliğinden oluşum, edebiyatta [[Rönesans]]'a kadar bir gerçekmiş gibi anlatılmıştır. [[William Shakespeare|Shakespeare]], [[Nil]]'in çamurundan yılanların ve timsahların oluştuğunu yazmıştır:<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.folger.edu/explore/shakespeares-works/read/|başlık=Antony and Cleopatra - Act 2, scene 7 {{!}} Folger Shakespeare Library|erişimtarihi=3 Nisan 2023|dil=en-US|çalışma=www.folger.edu|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230225045943/https://www.folger.edu/explore/shakespeares-works/read/|arşivtarihi=25 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
{{Blockquote|<poem>[[Marcus Aemilius Lepidus|Lepidus]]: Orada garip yılanlar mı var?
[[Marcus Antonius|Antonius]]: Evet, Lepidus.
Lepidus: Mısır'daki yılanınız şimdi güneşinizin etkisiyle çamurunuzdan yetişiyor; timsahınız da öyle.
Antonius: Öyleler. 
</poem>  Shakespeare: ''[[Antonius ve Kleopatra]]'': Perde 2, sahne 7}}
''[[The Compleat Angler]]''<nowiki/>'ın yazarı [[Izaak Walton]], yılan balıklarının kökeni sorusunu tekrarlar: "tıpkı sıçanlar, fareler ve diğer birçok canlı yaratığın Mısır'da, nehrin taşması üzerine parlayan güneşin sıcaklığıyla ürediği gibi...". Yılanbalıklarının kökenine ilişkin kadim soru cevapsız kalırken ve yılanbalıklarının bozulma sonucu ürediğine dair ek bir fikirden bahsedilirken, sıçan ve farelerin kendiliğinden oluşması hiçbir tartışmaya yol açmamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_complete_angler,_or,_The_contemplative_man%27s_recreation_(IA_anglerorcomplete00waltrich).pdf|başlık=The Compleat Angler or the Contemplative Man's Recreation|bölüm=XIII. Observations of the eel, and other fish that want for scales, and how to fish for them|yayıncı=George Bell & Sons|yıl=1903|özgünyıl=1653|isbn=0-929309-00-6|soyadı=Walton|ad=Izaak|yazarbağı=Izaak Walton|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230314014948/https://commons.wikimedia.org/wiki/File%3AThe_complete_angler%2C_or%2C_The_contemplative_man%27s_recreation_%28IA_anglerorcomplete00waltrich%29.pdf|arşivtarihi=14 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

Hollandalı biyolog ve mikroskopist [[Jan Swammerdam]], bir hayvanın başka bir hayvandan ya da tesadüfen çürümeden meydana gelebileceği fikrini dinsiz olduğu için reddetti; kendiliğinden oluşum kavramını dinsiz buldu ve [[ateizm]]le ilişkilendirdi.<ref name="OslerFarber2002">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=jbLWJPca_zoC&pg=PA236|başlık=Religion, Science, and Worldview: Essays in Honor of Richard S. Westfall|tarih=22 Ağustos 2002|sayfalar=230-|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-52493-3|soyadı1=Osler|ad1=Margaret J.|soyadı2=Farber|ad2=Paul Lawrence}}</ref>

== Deneysel yaklaşım ==

=== Erken dönem testler ===
Brükselli hekim [[Jan Baptist van Helmont]] fareler (bir parça kirli bez ve 21 gün boyunca [[buğday]]) ve akrepler (iki tuğla arasına yerleştirilmiş ve güneş ışığında bırakılmış [[fesleğen]]) için bir reçete tarif etmiştir. Notları, bunları yapmaya çalışmış olabileceğini düşündürmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://shell.cas.usf.edu/~alevine/pasteur.pdf|başlık=On Spontaneous Generation|erişimtarihi=1 Temmuz 2009|arşivtarihi=26 Mart 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090326183109/https://shell.cas.usf.edu/~alevine/pasteur.pdf|tarih=7 Nisan 1864|tür=Address delivered by Louis Pasteur at the "Sorbonne Scientific Soirée"|soyadı=Pasteur|ad=Louis|yazarbağı=Louis Pasteur|ölüurl=evet}}</ref>

Aristoteles [[embriyo]]nun [[rahim]]de [[Koagülasyon|pıhtılaşarak]] oluştuğunu savunurken, İngiliz doktor [[William Harvey]] geyiklerin [[diseksiyon]]u yoluyla ilk ay boyunca görünür bir embriyo olmadığını göstermiştir. Çalışmaları [[mikroskop]]tan önceye dayansa da bu onun yaşamın görünmez yumurtalardan geldiğini öne sürmesine yol açtı. ''Exercitationes de Generatione Animalium'' (''Hayvanların Üretimi Üzerine Denemeler'') adlı 1651 tarihli kitabının önsözünde, ''omnia ex ovo'' ("her şey yumurtadan gelir") sloganıyla kendiliğinden oluşumu reddetmiştir.<ref name="irisfry" /><ref name="Bayon 1947">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/24619518|başlık=William Harvey (1578-1657): His Application of Biological Experiment, Clinical Observation, and Comparative Anatomy to the Problems of Generation|tarih=1947|sayı=1|sayfalar=51-96|dergi=Journal of the History of Medicine and Allied Sciences|cilt=2|pmid=20242557|doi=10.1093/jhmas/II.1.51|soyadı=Bayon|ad=H. P.|jstor=24619518|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230125230800/https://www.jstor.org/stable/24619518|arşivtarihi=25 Ocak 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
[[Dosya:Illustration_of_Redi's_1668_experiment_to_refute_spontaneous_generation.svg|küçükresim|Redi'nin 1668 yılında kendiliğinden oluşumu çürütmek için yaptığı deneyin çizimi]]
Eski inanışlar teste tabi tutuldu. 1668 yılında İtalyan doktor ve parazitolog [[Francesco Redi]], kurtçukların çürüyen etten kendiliğinden oluştuğu fikrine meydan okudu. Kendiliğinden oluşuma meydan okuyan ilk büyük [[deney]]de, eti çeşitli kapalı, açık ve kısmen kapalı kaplara yerleştirdi.<ref name="slowdeath">{{Web kaynağı|url=https://webprojects.oit.ncsu.edu/project/bio183de/Black/cellintro/cellintro_reading/Spontaneous_Generation.html|başlık=The Slow Death of Spontaneous Generation (1668–1859)|erişimtarihi=19 Aralık 2008|arşivtarihi=24 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160124023828/https://webprojects.oit.ncsu.edu/project/bio183de/Black/cellintro/cellintro_reading/Spontaneous_Generation.html|yer=Washington, D.C.|yayıncı=National Health Museum|yıl=1999|soyadı1=Levine|ad1=Russell|soyadı2=Evers|ad2=Chris}}</ref> Kapalı kapların havasız kaldığını fark ederek, "ince Napoli örtüsü" kullandı ve etin üzerinde hiç solucan gözlemlemedi, ancak solucanlar bezin üzerinde ortaya çıktı.<ref name="fredi">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/experimentsonge00bigegoog|başlık=Experiments on the Generation of Insects|yer=Chicago|yayıncı=Open Court|yıl=1909|özgünyıl=1669|soyadı=Redi|ad=Francesco|yazarbağı=Francesco Redi|translator=Mab Bigelow}}</ref> Redi deneylerini, o dönemde Katolik Kilisesi tarafından öne sürülen ve canlıların ebeveynlerden kaynaklandığını savunan önceden varoluş teorisini desteklemek için kullandı.<ref name="Fry2000">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6KoRvUeUUuEC|başlık=Emergence of Life on Earth: A Historical and Scientific Overview|tarih=1 Şubat 2000|sayfalar=27-|yayıncı=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-2740-6|soyadı=Fry|ad=Iris}}</ref> İngiliz [[Doğal teoloji|doğal teoloğu]] [[John Ray]]'in 1671 yılında Londra [[Royal Society|Kraliyet Cemiyeti]] üyelerine yazdığı ve böceklerin kendiliğinden oluşmasını "olası değil" olarak nitelendirdiği mektupta da görüldüğü üzere, Redi'nin çalışmaları bilim çevrelerinde kısa sürede büyük bir etki yarattı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://archive.org/details/philosophicaltra01royarich|başlık=Hutton, Charles, 1737–1823; Shaw, George, 1751–1813; Pearson, Richard, 1765–1836. The Extract of a Letter written by Mr. JOHN RAY, to the Editor, from Middleton, July 3, 1671, concerning Spontaneous Generation;... Number 73, p. 2219.|sayfalar=617-618|dergi=The Philosophical Transactions of the Royal Society of London, from Their Commencement in 1665|yıl=1800}}</ref>

[[Pier Antonio Micheli]], 1729 yılı civarında, mantar [[Sporla üreme|sporları]] kavun dilimlerinin üzerine yerleştirildiğinde, sporların geldiği mantar türünün aynısının üretildiğini gözlemlemiş ve bu gözlemden yola çıkarak mantarların kendiliğinden oluşmadığını belirtmiştir.<ref name="Agrios2005">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=CnzbgZgby60C&pg=PA17|başlık=Plant Pathology|erişimtarihi=14 Ağustos 2012|sayfalar=17-|yayıncı=Academic Press|yıl=2005|isbn=978-0-12-044565-3|soyadı=Agrios|ad=George N.}}</ref>

1745 yılında [[John Needham]] kaynatılmış [[et suyu]] üzerinde bir dizi deney yaptı. Kaynatmanın tüm canlıları öldüreceğine inanan Needham, kaynatmadan hemen sonra kapatıldığında et suyunun bulanıklaştığını göstererek kendiliğinden oluşuma olan inancın devam etmesini sağladı. Çalışmaları meslektaşları tarafından titizlikle incelendi ve birçoğu aynı fikirdeydi.<ref name="slowdeath" />

[[Lazzaro Spallanzani]], 1768 yılında Needham deneyini değiştirerek kaynatma ve mühürleme arasında kirletici bir faktörün ortaya çıkma olasılığını ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Onun tekniği, patlamaları önlemek için havası kısmen [[Vakum|boşaltılmış]] kapalı bir kapta et suyunun kaynatılmasını içeriyordu. Büyüme görmemesine rağmen, havanın dışarıda bırakılması, havanın kendiliğinden oluşumda önemli bir faktör olup olmadığı sorusunu ortaya çıkardı.<ref name="slowdeath" /> Ancak tutumlar değişiyordu; 19. yüzyılın başlarında [[Joseph Priestley]] gibi bir bilim adamı şöyle yazabiliyordu: "Modern felsefede bana, uzun zamandır patlamış bir doktrin olarak kabul edilen belirsizliğin ya da Dr. Darwin'in deyimiyle kendiliğinden oluşumun yeniden canlanması kadar olağanüstü görünen bir şey yoktur."<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://archive.org/details/transactionsofam61809amer|başlık=Observations and Experiments relating to equivocal, or spontaneous, Generation|sayfalar=119-129|dergi=[[Transactions of the American Philosophical Society]]|yıl=1809|cilt=VI|soyadı=Priestley|ad=Joseph|yazarbağı=Joseph Priestley}}</ref>

1837 yılında, fizikçi [[Charles Cagniard de la Tour]] ve [[hücre teorisi]]nin kurucularından [[Theodor Schwann]], [[Etanol fermantasyonu|alkolik fermantasyonda]] [[Maya (biyoloji)|maya]] ile ilgili bağımsız keşiflerini yayınladılar. Mikroskobu bira [[Biracılık|mayalama]] işleminden arta kalan köpüğü incelemek için kullandılar. Hollandalı mikroskobist [[Antonie van Leeuwenhoek]]'un "küçük sferoid kürecikleri" tanımladığı yerde, maya hücrelerinin [[hücre bölünmesi]] geçirdiğini gözlemlediler. Eğer maya mevcut olmasaydı steril hava ya da saf oksijen verildiğinde fermantasyon gerçekleşmezdi. Bu da kendiliğinden oluşumun değil, havadaki [[mikroorganizma]]ların sorumlu olduğunu gösteriyordu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=LHkCAAAAIAAJ&pg=PT138|başlık=The Micro-organisms of the Soil|tarih=13 Ekim 1892|sayı=1198|sayfalar=576-579|dergi=Nature|cilt=46|doi=10.1038/046576b0|soyadı=Springer|ad=Alfred|bibcode=1892Natur..46R.576.|s2cid=4037475|erişim-tarihi=3 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240203181442/https://books.google.com/books?id=LHkCAAAAIAAJ&pg=PT138#v=onepage&q&f=false|arşivtarihi=3 Şubat 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

Bununla birlikte, kendiliğinden oluşum fikri neredeyse bir yüzyıldır düşüşte olmasına rağmen, destekçileri onu bir anda terk etmedi. [[James Rennie]]'nin 1838'de yazdığı gibi, Redi'nin deneylerine rağmen, "[[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]], [[Georges Cuvier|Cuvier]], [[Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent|Bory de St. Vincent]], [[Robert Brown (1773 doğumlu botanikçi)|R. Brown]], vb. gibi seçkin doğa bilimciler" teoriyi desteklemeye devam ettiler.<ref name="JRIT">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/insecttransforma00renn|başlık=Insect Transformations|sayfa=10|yayıncı=Charles Knight|yıl=1838|soyadı=Rennie|ad=James}}</ref>

=== Pasteur ve Tyndall ===
[[Dosya:Experiment_Pasteur_English.jpg|küçükresim| [[Louis Pasteur]]'ün 1859'da yaptığı deney, kaynatılmış bir besin suyunun kendiliğinden yeni bir yaşama yol açmadığını, ancak havaya doğrudan erişime izin verildiğinde, küçük organizmaların (modern terimlerle [[Endospor|mikrobiyal sporlar]]) et suyuna düştüğünü ve içinde büyümeye başladığını ima ederek et suyunun ayrıştığını göstermiştir.<ref name="Ball" /><ref name="TyndallFragments22">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/fragmenoscien02tyndrich|başlık=Fragments of Science|bölüm=IV, XII, XIII|tarih=1905|yer=New York|yayıncı=P. F. Collier|özgünyıl=1876-1878|cilt=2|soyadı=Tyndall|ad=John|yazarbağı=John Tyndall}}</ref>]]
[[Louis Pasteur]]'ün 1859'da yaptığı deney, kendiliğinden oluşum sorununu çözmüş olarak görülür.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.immunology.org/pasteurs-col-de-cygnet-1859|başlık=Pasteur's "col de cygnet" (1859)|erişimtarihi=11 Ağustos 2019|arşivtarihi=11 Ağustos 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190811175656/https://www.immunology.org/pasteurs-col-de-cygnet-1859|website=www.immunology.org|yayıncı=[[British Society for Immunology]]}}</ref> Kuğu boyunlu bir şişede et suyu kaynattı; şişenin boynundaki kıvrım, düşen parçacıkların et suyuna ulaşmasını engellerken, serbest hava akışına da izin veriyordu. Şişe uzun bir süre boyunca üreme olmadan kalmıştır. Şişe, parçacıkların kıvrımlardan aşağı düşebileceği şekilde döndürüldüğünde, et suyu hızla bulanıklaştı.<ref name="slowdeath" /> Bununla birlikte, azınlığın itirazları ısrarcıydı ve deneysel zorlukların popüler anlatıların önerdiğinden çok daha zorlu olduğu göz önüne alındığında her zaman mantıksız değildi. Pasteur'ün mektup arkadaşı ve çalışmalarının hayranı olan İrlandalı doktor [[John Tyndall]]'ın araştırmaları, kendiliğinden oluşumun çürütülmesinde belirleyici oldu. Yine de Tyndall, zamanında iyi anlaşılmamış olan [[Endospor|mikrobiyal sporlarla]] uğraşırken zorluklarla karşılaştı. Pasteur gibi o da [[Kültür (biyoloji)|kültürünü]] sterilize etmek için kaynattı ve bazı bakteri sporları kaynatmaya dayanabiliyordu. Sonunda tıbbi uygulamalarda ve mikrobiyolojide ekipmanı sterilize etmek için evrensel bir uygulama haline gelen [[otoklav]], bu deneylerden sonra tanıtıldı.<ref name="TyndallFragments22" />

1862'de [[Fransız Bilimler Akademisi]] konuya özel bir önem vererek, "iyi yürütülmüş deneylerle kendiliğinden oluşum denilen soruna yeni bir ışık tutan kişiye" bir ödül verdi ve kazananı değerlendirmek üzere bir komisyon atadı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6nkSX63VsLkC&pg=PA107|başlık=Scientific Controversies: Case Studies in the Resolution and Closure of Disputes in Science and Technology|sayfa=107|yayıncı=Cambridge University Press|yıl=1987|isbn=978-0-521-27560-6|soyadı1=Engelhardt|ad1=Hugo Tristram|soyadı2=Caplan|ad2=Arthur L.}}</ref> Pasteur ve diğerleri ''biyogenez'' terimini kendiliğinden oluşumun karşıtı olarak, yaşamın yalnızca diğer yaşamlardan oluştuğu anlamında kullandılar. Pasteur'ün iddiası, Alman doktor [[Rudolf Virchow]]'un, kendisi de [[Robert Remak]]'ın çalışmalarından türetilen ''Omnis cellula e cellula'' ("tüm hücreler hücrelerden gelir") doktrinini takip etti.<ref name="slowdeath" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/diecellularpatho00virc/|başlık=Die Cellularpathologie|dil=de|yer=Berlin|yayıncı=August Hirschwald|çeviribaşlık=Cell Pathology|yıl=1859|soyadı=Virchow|ad=Rudolf|yazarbağı=Rudolf Virchow}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Über extracellulare Entstehung thierischer Zellen und über Vermehrung derselben durch Theilung|tarih=1852|dil=de|sayfalar=47-57|dergi=Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin|çeviribaşlık=On the extracellular origin of animal cells, and their multiplication by division|cilt=19|soyadı=Remak|ad=Robert}}</ref> Pasteur'ün 1859 deneyinden sonra "kendiliğinden oluşum" terimi gözden düştü. Deneyciler, cansız maddelerden yaşamın kökenini araştırmak için çeşitli terimler kullandılar. ''Heterogenez'', bir zamanlar canlı olan organik maddelerden (kaynatılmış et suyu gibi) canlıların oluşumuna uygulanmış ve İngiliz fizyolog [[Henry Charlton Bastian]], cansız maddelerden kaynaklanan yaşam için ''arkeobiyoz'' terimini önermiştir. Kendiliğinden oluşum teriminin ima ettiği rastgelelik ve öngörülemezlikten hoşlanmayan Bastian, 1870 yılında cansız maddelerden yaşamın oluşumu için ''biyogenez'' terimini kullanmıştır. Ancak kısa bir süre sonra İngiliz biyolog [[Thomas Henry Huxley]] aynı süreç için ''[[abiyogenez]]'' terimini önermiş ve yaşamın mevcut yaşamdan ortaya çıktığı süreç için biyogenezi benimsemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Evolution & The Spontaneous Generation|erişimtarihi=27 Ağustos 2012|bölüm=Introduction|bölümurl=https://books.google.com/books?id=yjKplNQv9zoC&pg=PR11|tarih=15 Nisan 2001|sayfalar=xi-xxiv|yayıncı=Continuum International Publishing Group|isbn=978-1-85506-872-8|soyadı=Strick|ad=James}}</ref>

== Ayrıca bakınız ==
* [[Abiyogenez]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|colwidth=30em}}
{{Yaşamın kökeni}}
{{Biyoloji tarihi}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Biyolojik hipotezler]]
[[Kategori:Yaşamın kökeni]]
[[Kategori:Yürürlükte olmayan bilimsel teoriler]]
[[Kategori:Yürürlükte olmayan biyoloji kuramları]]