Pijale-paša
| Pijale-paša | |
|---|---|
 | |
| Biografski podatci | |
| Datum rođenja | oko 1515 |
| Mjesto rođenja | ? |
| Datum smrti | 21. januar 1578. |
| Mjesto smrti | Istanbul, Osmansko Carstvo |
| Titule | Veliki vezir |
| Vojna karijera | |
| Godine u službi | 1553. – 1567. |
| Čin | kapudanpaša (admiral) |
| Važnije bitke | Bitka kod Djerbe Opsada Malte |
| Vojska | Osmanska mornarica |
| Rod vojske | mornarica |
Pijale-paša (turski: Piyale Mehmed Paşa; oko 1515. – 21. januar 1578) bio je osmanski kapudanpaša od 1553. do 1567. godine.
Rođen je kao Mehmed Pijale, a po svemu sudeći bio je hrvatskog porijekla jer je njegov otac Abdur-Rahman vjerovatno uzet kao danak u krvi negdje na prostoru tadašnjeg Hrvatsko-ugarskog Kraljevstva za vrijeme Mohačke kampanje, te potom školovan na janjičarskoj dvorskoj školi Enderun.[1] Mehmed Pijale je također završio Enderun i postao kapidžibaša (komandir dvorske straže). Nakon tog je bio sandžak-beg Galipolja. Nešto prije nego što je napunio 40 godina postao je kapudanpaša (admiral ratne mornarice).[1]
Catherine de' Medici, majka francuskog kralja Françoisa II nagovorila je sultana Sulejmana I da joj pomogne u borbi sa Španjolskim Carstvom, za koje je u to vrijeme mislilo da ima najsnažniju mornaricu. Pijale je sa flotom isplovio 1555. i uz pomoć Dragutove flote berberskih pirata pune dvije godine žario i palio po zapadnom Mediteranu.[1] U zajedničkoj akciji sa Dragutom kompletno je zauzeo Baleare 1558. i podvrgnuo ih pod sultanovu vlast.[1]
Uplašeni španski kralj Felipe II uspio je uz pomoć pape okupiti snažnu flotu kršćanskih zemalja koja je lako zauzela otok Djerbu i utvrdu Borj El Kebir, koju su Osmanlije zauzele početkom 1560. godine. Osmanska flota na čelu sa Pijale-pašom doplovila je 9. maja 1560. do otoka Djerbe i potpuno iznenadila flotu kršćanskog saveza usidrenu u luci. Uspaničeni mornari bili su lak zalogaj za Osmanlije i za nekoliko sati više od polovice brodova kršćanske flote bilo je potopljeno ili zarobljeno. Preživjeli mornari pobjegli su u utvrdu Borj El Kebir i izdržali nekoliko mjeseci opsade, prije nego što su se predali.[2]
Bitka kod Djerbe bila je najveća pomorska pobjeda koju je Pijale ostvario potpuno sam bez pomoći Draguta, koji je doplovio do Djerbe tri dana kasnije.[1] Nakon te pobjede i ponovnog zauzimanja utvrde Borj El Kebir, dočekan je uz veliku ceremoniju u Istanbulu.[1] Ubrzo nakon povratka iz te kampanje, Pijale je postao zet osmanskog dvora oženivši Gevherhan, kćer princa Selima (kasniji Selim II).[1]
Nakon pobjede kod Djerbe sultan Sulejman Veličanstveni naredio je Pijali da spremi flotu za napad na Maltu. Međutim, zbog loših vremenskih prilika i pogibije Draguta u borbi, stvari su krenule loše pa se Pijale sa flotom vratio u Istanbul jer je nastavak opsade postao nemoguć.[1]
Godine 1568. uzdignut je na položaj vezira kao prvi pomorac koji se domogao te pozicije. Sa tom titulom komandirao je flotom od 360 brodova (od tog 180 galija, 10 barži i 170 manjih brodova) koja je prevela 60.000 vojnika u napad na Cipar. Kopnenim snagama komandirao je Lala Mustafa-paša. Iskrcavanje i sama operacija zauzimanja Cipra odvila se 1. augusta 1571. godine, za vladavine Selima II.[1] Posljednji put je otplovio sa flotom na more 1573. godine.
Ubrzo nakon što je dobio drugu vezirsku titulu, umro je u Istanbulu 21. januara 1578. godine. Turbe mu se nalazi uz džamiju koju je sagradio u istanbulskom kvartu Kasımpaşi.[1] Pijale-paša bio je osmanski admiral od 1553. do 1567. godine, a u tih četrnaest godina zauzeo je otoke Djerbu i Hios, dovršio je opsadu Alžira, orobio, razorio i zauzeo gotovo 67 otoka i luka duž obale Španije, Italije i Francuske te zarobio mnoge slavne komandante.[1]
Još za svog života dao je sagraditi vlastitu džamiju koju mu je 1573. podigao arhitekt Mimar Sinan, iste godine kad i Sulejmaniju. To je bio veliki kompleks koji je imao i medresu, hamam, šadrvan i lođu pored džamije i turbeta koji su danas jedini preostali.[1]
U današnjoj Turskoj se slavi ne samo kao veliki vojnik, nego i kao veliki mecena, graditelj brojnih džamija i javnih zgrada po istanbulskim kvartovima Eyüp, Kasımpaşa, Mercan i Üsküdar.[1] Zbog tog brojne škole širom Turske i Istanbula nose njegovo ime, kao i Kâğıthane-Piyale Paşa, veliki istanbulski tunel otvoren 2009. godine.[1]
