Powiat łucki
| powiat | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Siedziba | |||||
| Powierzchnia |
4767 km² | ||||
| Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
61,0 os./km² | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa
| |||||
Powiat łucki – dawny powiat województwa wołyńskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego, następnie Korony Królestwa Polskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, po rozbiorach w guberni wołyńskiej, później pod Zarządem Cywilnym Ziem Wschodnich w Okręgu Wołyńskim, od 17 stycznia 1920 r. pod Zarządem Cywilnym Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego[1]. 1 czerwca 1920 r. przekazany Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej[2]. 12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z powiatu wyłączono gminy: Bereźnica, Włodzimierzec, Horodziec, Rafałówka i Bielska Wola i przyłączono do powiatu sarneńskiego[3]. 19 lutego 1921 r. wszedł w skład nowo utworzonego województwa wołyńskiego II Rzeczypospolitej[4]. Jego siedzibą było miasto Łuck. W skład powiatu wchodziło 13 gmin wiejskich, 3 miejskie, 446 gromad wiejskich (sołectw) i 3 miasta.
Dane
[edytuj | edytuj kod]Powiat łucki zajmował centralną część województwa wołyńskiego i graniczył: od zachodu z powiatem kowelskim i horochowskim, od północy z powiatem sarneńskim, od wschodu z powiatem kostopolskim i rówieńskim, od południa z powiatem dubieńskim.
Powierzchnia powiatu wynosiła 4.767 km², a ludność – 290,8 tys. osób (według spisu z 1931 r.), a więc dawała wskaźnik zamieszkania 61 osób na 1 km².
Powiat w większości zamieszkany był przez ludność ukraińską liczącą 172,1 tys. osób (59,2%). Drugą narodowością pod względem ilościowym byli tam Polacy w liczbie 56,4 tys. osób (19,4%), poza tym to Żydzi i inne nieliczne grupy narodowościowe.
Według drugiego powszechnego spisu ludności z 1931 roku powiat liczył 290 805 mieszkańców, 55 802 było rzymskokatolickiego wyznania, 916 – unickiego, 176 461 – prawosławnego wyznania, 15 997 – augsburskiego, 840 – reformowanego, 12 – unijne ewangelickie, 2 133 osób podało wyznanie ewangelickie bez bliższego określenia, 4 110 – inne chrześcijańskie, 34 354 – mojżeszowe, 55 – inne niechrześcijańskie, 64 osób nie podało przynależności konfesyjnej[5].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Gminy
[edytuj | edytuj kod]- gmina Czaruków
- gmina Kiwerce
- gmina Kniahininek
- gmina Kołki
- gmina Łuck (miejska)
- gmina Nowy Czartorysk
- gmina Ołyka (miejska) (od 1925)[6]
- gmina Ołyka (siedziba: Turczyn) (od 1925)[6]
- gmina Poddębce
- gmina Połonka
- gmina Rożyszcze (miejska)
- gmina Rożyszcze
- gmina Silno
- gmina Szczurzyn (siedziba: Berezołupy Wielkie)
- gmina Torczyn
- gmina Trościaniec
Miasta
[edytuj | edytuj kod]Starostowie
[edytuj | edytuj kod]- Radosław Spława-Neyman (1920-)[7]
- Tadeusz Podoski (-1923)[8]
- Czesław Gajzler (19 stycznia 1924 –)[9]
- Jerzy Bonkowicz-Sittauer (1929-1932)[10][11]
- Zygmunt Szacherski (1933[12], 1934[13])
- Jan Kościołek (1936-1938)[14]
Wzmianka z roku 1884
[edytuj | edytuj kod]Powiat łucki graniczy na płn. z pow. pińskim, na wsch. i płd.-wsch. z pow. rowieńskim i dubieńskim, na zach. z pow. włodzimierskim i kowelskim. Rozległość powiatu wynosi 6626 w. kw., czyli 580,88Q dzies., z których było w 1872 r.: pod zabudowaniami, ogrodami, drogami, wygonami 9,045. dz., pod rolą 241,000 dz., pod lasem 232,900 dz., pod błotami i stawami 57,225 dz. Powiat posiada pokłady rudy żelaznej, dobrego gatunku, ale ta dotąd wyzyskiwana, nie była. Przemysł fabryczny mało rozwinięty i z wyjątkiem gorzelnictwa, do drobniejszego winien być zaliczony; trudni się nim wyłącznie prawie ludność starozakonna, z wyjątkiem sukiennictwa, którem się zajmują, emigranci Niemcy w m. Rożyszczach osiedli.
Przemysł fabryczny pow. łuckiego w 1880 r. przedstawiał się jak następuje: gorzelni 10, rob. 77, prod. 158,700 rs.; browarów 5, rob. 25, prod. 15,600 rs.; olejarni 2, rob. 2, prod. 900 rs.; świec. łojowych 3, rob. 4, prod. 1,500 rs.; smoły i terpentyny 7, rob. 26, prod. 10,400 rs.; garbarni 38, rob. 36, prod. 6,140 rs.; tytuniu 2, rob. 12, prod. 12,000rs.; snkna 37, rob. 130, prod. 380,000 rs.; cegielni 5, rob. 15, prod. 1,200; wapna 4, rob. 4, prod. 350 rs.; farbiernia 1, rob. 1, prod. 150; fabr. posadzki drewnianej 1, robotno i prod. niewiadoma.; razem fabryk 105, robotno 332, produkcya 587,040 rs.
Mieszkańców było 1866 r. 107,132” w 1881 zaś 159,860 (w Łucku 11,464); w r. 1879 było 15,945 żydów. Dzieli się powiat na 4 okręgi policyjne (stany): Kołki, Różyszcze (dawn. Karasino), Torczyn i Włodzimierzec, gmin 16, miejscowości osiadłych 344. Główne dorzecza: Horynia, Stochodu i Styru. Marszałkami powiatu byli w epoce 1807-1825 Kossowski, Majewski, Lipski, Podhorodeński.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dz. Urz. ZCZW z 1920 r. Nr 6, poz. 79.
- ↑ Dz. Urz. ZCZW z 1920 r. Nr 42, poz. 1058.
- ↑ Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 5, poz. 49.
- ↑ Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93.
- ↑ Drugi Powszechny Spis Ludności z Dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i Gospodarstwa Domowe. Ludność. Stosunki /Zawodowe. Województwo Wołyńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938, s. 27.
- ↑ a b c 1 stycznia 1925 r. wyłączona z powiatu dubieńskiego i przyłączona do powiatu łuckiego (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ Ruch służbowy. W starostwach. „Dziennik Urzędowy Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych”, s. 6, nr 1 z 20 października 1920.
- ↑ Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 15 grudnia 1922 do 1 marca 1923 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 23, nr 2 z 31 marca 1923.
- ↑ III. Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1 stycznia do 1 lutego 1923. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 1, s. 23, 1 marca 1924. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
- ↑ Spore nowości na starostwach kresowych w czerwcu. laurahuta.blogspot.com. [dostęp 2016-01-17].
- ↑ Jerzy Bonkowicz-Sittauer. wolhynia.pl. [dostęp 2016-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-08)].
- ↑ Ogłoszenie wojewody wołyńskiego. „Wołyński Dziennik Wojewódzki”, s. 135, nr 11 z 1934.
- ↑ Ogłoszenie starosty powiatowego w Łucku. „Wołyński Dziennik Wojewódzki”, s. 59, nr 6 z 1934.
- ↑ Ogłoszenie Wydziału Powiatowego w Łucku w sprawie planu zabudowania m. Rożyszcz i m. Ołyki, Wołyński Dziennik Wojewódzki, 1936, nr 5, s. 145-146.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Powiat łucki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 791.
| Powiaty ziemskie |
|
|---|
