Agawowe

Agawowe
	; Agawa amerykańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Podrodzina	agawowe
	Nazwa systematyczna
	Agavoideae Herbert
Synonimy
	Agavaceae Endl., Ench. Bot.: 105. 15-21 Aug 1841;
	Agavaceae Endl., Ench. Bot.: 105. 15-21 Aug 1841;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agawowe (Agavoideae Herbert) – takson wyróżniany w różnych systemach w randze rodziny lub podrodziny (tu opisany jako podrodzina zgodnie z ujęciem systemu APG III z 2009 i APG IV z 2016). Obejmuje sukulenty liściowe i drzewa występujące na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, poza strefą okołobiegunową i znaczną częścią Australii oraz Azji zachodniej.

Systematyka

Pozycja według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Podrodzina w obrębie rodziny szparagowatych (Asparagaceae s.l.), tworząca klad wspólnie z Aphyllanthoideae, Brodiaeoideae i Scilloideae^[2].

W obrębie rodziny Angiosperm Phylogeny Website wyróżnia kilka linii rozwojowych^[2]:

agawowe

Anemarrhena (plemię Anemarrheneae Reveal)

Agave i in. (plemię Agaveae Dumortier)

Behnia (plemię Behnieae Reveal)

	Herreria i Herreriopsis (plemię Herrerieae Baillon)

	Anthericum i in. (plemię Anthericeae Bartling)

Klad bazalny tworzy monotypowy rodzaj Anemarrhena z jednym gatunkiem – A. asphodeloides, występującym w północnych Chinach i Korei. Następnie następuje podział na dwa klady, jeden obejmujący m.in. rodzaj agawa Agave i drugi obejmujący grupy Behnia–Herreria–Anthericum. W kladzie wspólnie z agawami znajduje się 9 innych rodzajów występujących na obu kontynentach amerykańskich oraz we wschodniej Azji. Kladem bazalnym w tej linii rozwojowej jest rodzaj Hesperocallis, poza tym należą do niej m.in. Camassia, Funkia, Furcraea, Hesperaloe, Hosta, Polianthes, Yucca. W różnych systemach ta grupa roślin lub jej część wyłączana bywała w randze rodzin: Chlorogalaceae Doweld & Reveal, Funkiaceae Horaninov, nom. illeg., Hesperocallidaceae, Hostaceae B. Mathew, Yuccaceae J. Agardh.

Klad bazalny dla kolejnej linii rozwojowej stanowi monotypowy rodzaj Behnia z jednym gatunkiem – Behnia reticulata występującym w Afryce południowo-wschodniej. Następnie wyróżnia się dwie linie rozwojowe, do pierwszej zaliczając rodzaje Herreria i Herreriopsis (Ameryka Południowa i Madagaskar), do drugiej 8 rodzajów z: Anthericum, Chlorophytum, Echeandia, Leucocrinum, Paradisea.

Pozycja według systemu APG II (2003)

Takson wyróżniany w randze rodziny wchodzącej w skład linii rozwojowej obejmującej hiacyntowate (Hyacintheaceae), Themidaceae i Aphyllanthaceae w rzędzie szparagowców (Asparagales)^[2].

Wykaz rodzajów^[3]^[4]

Agave L. (w tym m.in.: Runyonia Rose, Polianthes L. – tuberoza) – agawa
Anemarrhena Bunge – anemarena
Anthericum L. – pajęcznica
Behnia Didr.
Beschorneria Kunth
Camassia Lindl. – kamasja
Chlorogalum Kunth
Chlorophyton Ker Gawl. – zielistka
Diamena Ravenna
Diora Ravenna
Echeandra Ortega
Furcraea Vent. – furkroja
Hagenbachia Nees & Mart.
Herreria Ruiz & Pav. – pomklica
Herreriopsis H. Perrier
Hesperaloe Engelm.
Hesperocallis A. Gray
Hesperoyucca (Engelmann) Baker
Hosta Tratt. – funkia
Leucocrinum Nutt. ex A. Gray
Paradisea Mazzuc.
Schoenolirion Torr. ex Durand
Yucca L. (syn. Clistoyucca (Engelm.) Trel., Samuela Trel.) – jukka, juka

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd agawowce (Agavales Hutch.), rodzina agawowate (Agavaceae Endl.)^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-19] (ang.).
↑ List of Genera in AGAVACEAE/AGAVOIDEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-02-19] (ang.).
↑ Genera of Agavaceae. Germplasm Resources Information Network (GRIN), 2001–. [dostęp 2009-06-12]. (ang.).
↑ Crescent Bloom: Agavaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-12]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-19] (ang.).

[agava-3] List of Genera in AGAVACEAE/AGAVOIDEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-02-19] (ang.).

[4] Genera of Agavaceae. Germplasm Resources Information Network (GRIN), 2001–. [dostęp 2009-06-12]. (ang.).

[A-5] Crescent Bloom: Agavaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]