Łaszak annamicki

Łaszak annamicki
	Chrotogale owstoni
	O. Thomas, 1912
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	wiwerowate
Podrodzina	kunołazy
Rodzaj	Chrotogale; O. Thomas, 1912
Gatunek	łaszak annamicki
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łaszak annamicki^[4], kunołaz laotański^[5] (Chrotogale owstoni) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kunołazów (Hemigalinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae). Jedyny przedstawiciel rodzaju łaszak^[4] (Chrotogale)^[6]. Gatunek słabo poznany, w muzeach znajduje się tylko kilkanaście okazów tego ssaka^[7].

Taksonomia

Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1912 roku Oldfield Thomas nadając im odpowiednio nazwy Chrotogale i Chrotogale owstoni^[2]. Holotyp pochodził z zatoki Yen nad rzeką Songhoi, w Wietnamie^[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju łaszak^[4] (Chrotogale)^[8]^[9]^[10].

Corbet i Hill zaproponowali w 1994 roku umieszczenie tego gatunku w rodzaju Hemigalus^[11], lecz zostało to zakwestionowane w 2000 roku^[12]. Analiza filogenetyczna przeprowadzona w 2004 roku przez Verona i współpracowników wskazuje na istnienie dwóch różnych geograficznych kladów wspieranych przez osiem synapomorfii^[13]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[10].

Etymologia

Chrotogale: gr. χρως khrōs, χρωτος khrōtos „skóra i ciało”^[14]; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica”^[15].
owstoni: Alan Owston (1853–1915), angielski przyrodnik^[2].

Występowanie i biotop

Gatunek ten występuje w północnym i centralnym Laosie, Wietnamie oraz w południowych Chinach: w prowincji Yunnan i Regionie Autonomicznym Guangxi Zhuang^[3]^[10]^[16]. Prawdopodobnie może występować też w Kambodży, lecz nie zostało to na razie potwierdzone^[3]. Siedliska tego gatunku są słabo poznane. Zamieszkuje górskie i nizinne wiecznie zielone lasy, lasy liściaste i bambusowe, głównie w pobliżu źródeł wody^[3]^[17]. Spotykany również w silnie zdegradowanych lasach^[3]. Okoliczni myśliwi widywali ten gatunek w pobliżu wiosek^[17].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 56–72 cm, długość ogona 35–47 cm, długość ucha 4–6 cm; masa ciała 2,5–4,2 kg^[9]. Sierść koloru kremowobiałego. Na bokach ciała, szyi, kończynach oraz ogonie znajdują się rzędy ciemnych plam i pasów. Koniec długiego ogona koloru ciemnego. Od klatki piersiowej do krocza ciągnie się wąska, pomarańczowa linia^[18]. Głowa dość mała z długim, zwężającym się pyskiem, dużymi oczami i uszami. W wąskiej szczęce znajdują się małe zęby^[17]. Siekacze są blisko osadzone, szerokie i ułożone w półkole, po czym można ten gatunek odróżnić od innych przedstawicieli rodziny łaszowatych. Uzębienie podobne jest do uzębienia kunołaza pręgowanego (Hemigalus derbyanus), co jest związane z ich podobną dietą^[19]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {3}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {4}{4}}$ M ${\tfrac {2}{2}}$ = 40^[9].

Tryb życia

Niewiele wiadomo na temat trybu życia tego ssaka. Prowadzi głównie naziemny, samotny i nocny tryb życia^[5]^[17]. W poszukiwaniu zdobyczy potrafi wspinać się na drzewa^[18]. Na schronienie wykorzystuje pnie dużych drzew, naturalne otwory w drzewach, skałach lub w glebie. Do znakowania terenu i odstraszania wrogów używa gruczołów zapachowych, które wydzielają nieprzyjemny zapach^[5]^[7]^[18]. W niewoli samce i samice nie przejawiają wobec siebie agresji i wrogości^[18]. Na podstawie obserwacji zwierząt trzymanych w niewoli można stwierdzić, że okres rozrodczy przypada na styczeń-marzec, ale może trwać do listopada^[17]. Ciąża u samic trwa około 60 dni. Po tym okresie rodzą się 1-3 młode o masie urodzeniowej 75-88 g^[18]. U samic mogą występować jeden lub dwa mioty rocznie. Głównym pożywieniem kunołaza laotańskiego są dżdżownice^[5]^[18]. Pokarm uzupełnia, zjadając inne bezkręgowce i owoce. Do zdobywania pożywienia używa przednich łap i długiego pyska.

Znaczenie

W północnych Indochinach poluje się na tego ssaka, gdyż uważa się, że jego mięso ma właściwości lecznicze^[17].

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (zagrożony wyginięciem)^[3]. Stan populacji jest słabo poznany. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest degradacja środowiska i utrata naturalnych siedlisk oraz polowania dla mięsa i skór^[3].

Przypisy

↑ Chrotogale owstoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d O. Thomas. Exhibition of skin and skull of a viverrine carnivore from Tonkin. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1912 (106), s. 17, 1912. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R.J.R.J. Timmins R.J.R.J. i inni, Chrotogale owstoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy polski za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]
↑ ^a ^b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chrotogale owstoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-21].
↑ ^a ^b ^c A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 231. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ G. B. Corbet, J. E. Hill: Mammals of the Indo-Malayan Region: A Systematic Review. Oxford: Oxford University Press, 1994. ISBN 978-0-19-854693-1. (ang.).
↑ G. Veron, S. Heard. Molecular systematics of the Asiatic Viverridae (Carnivora) inferred from mitochondrial cytochrome b sequence analysis. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 38 (4), s. 209-217, 2000. DOI: 10.1046/j.1439-0469.2000.384132.x. (ang.).
↑ G. Veron, S. H. Rosenthal, B. Long, S. Roberton. The molecular systematics and conservation of an endangered carnivore, the Owston’s palm civet Chrotogale owstoni (Thomas, 1912) (Carnivora, Viverridae, Hemigalinae). „Animal Conservation”. 7 (1), 2004. DOI: 10.1017/S1367943003001136. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 50.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale owstoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f A. Adams: Chrotogale owstoni. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-06-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Wyd. 6. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press, 1999. ISBN 0-8018-5789-9. (ang.).
↑ B. Grzimek: Grzimek's Encyclopedia of Mammal. Wyd. 2. New York: McGraw-Hill, 1989. ISBN 0-07-909508-9. (ang.).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Chrotogale owstoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Thomas-2] O. Thomas. Exhibition of skin and skull of a viverrine carnivore from Tonkin. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1912 (106), s. 17, 1912. (ang.).

[iucn-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R.J.R.J. Timmins R.J.R.J. i inni, Chrotogale owstoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-21] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polski za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[pwn-5] Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.

[6] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]

[msłownik-7] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chrotogale owstoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-21].

[Jennings&Veron-9] A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 231. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[11] G. B. Corbet, J. E. Hill: Mammals of the Indo-Malayan Region: A Systematic Review. Oxford: Oxford University Press, 1994. ISBN 978-0-19-854693-1. (ang.).

[12] G. Veron, S. Heard. Molecular systematics of the Asiatic Viverridae (Carnivora) inferred from mitochondrial cytochrome b sequence analysis. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 38 (4), s. 209-217, 2000. DOI: 10.1046/j.1439-0469.2000.384132.x. (ang.).

[13] G. Veron, S. H. Rosenthal, B. Long, S. Roberton. The molecular systematics and conservation of an endangered carnivore, the Owston’s palm civet Chrotogale owstoni (Thomas, 1912) (Carnivora, Viverridae, Hemigalinae). „Animal Conservation”. 7 (1), 2004. DOI: 10.1017/S1367943003001136. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=80_50]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 50.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=124_94]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 94.

[16] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale owstoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]

[adw-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f A. Adams: Chrotogale owstoni. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-06-04]. (ang.).

[nowak-18] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Wyd. 6. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press, 1999. ISBN 0-8018-5789-9. (ang.).

[19] B. Grzimek: Grzimek's Encyclopedia of Mammal. Wyd. 2. New York: McGraw-Hill, 1989. ISBN 0-07-909508-9. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]