Bronkhorst (Gelderland)

**Bronkhorst**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Bronckhorst
Coördinaten	52° 5′ NB, 6° 11′ OL
Algemeen
Oppervlakte	0,13 km²
- land	0,13 km²
- water	0 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	90 ; (692 inw./km²)
Woningvoorraad	56 woningen
Overig
Woonplaatscode	1530
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Bronckhorst
Foto's
	Bronkhorst
Portaal	Nederland

Bronkhorst is een plaats met historische stadsrechten gelegen aan de IJssel in de gemeente Bronckhorst in de Nederlandse provincie Gelderland. De in 2005 gevormde uitgestrekte Achterhoekse fusiegemeente heeft de naam van dit stadje, dat slechts 60 panden en 90 inwoners telt, aangenomen. De naam van de gemeente wordt echter met 'ck' gespeld, in tegenstelling tot de plaatsnaam.

Geschiedenis

Heren van Bronckhorst

Het plaatsje is ontstaan als boerennederzetting bij het voormalige kasteel Bronkhorst, het stamslot van de Heren van Bronckhorst die in de middeleeuwen vooraanstaande edellieden waren. Door een brand in 1633 zijn alle middeleeuwse huizen verwoest; Bronkhorst heeft daarentegen enkele goed gerestaureerde stadsboerderijen. De Hervormde kerk is na de brand hersteld. Het kasteel werd in de 19e eeuw grotendeels afgebroken en rond 1920 werd ook de laatste toren ervan gesloopt. Alleen de heuvel is bewaard gebleven en er zijn enkele kleine restanten te zien. In de jaren 50 van de 20e eeuw was de omvang gekrompen tot 50 huizen en ongeveer 190 inwoners.

Stad

Het plaatsje, dat nooit meer dan een gering aantal huizen en inwoners heeft geteld, kreeg in 1482 stadsrechten. Opmerkelijk is dat Bronkhorst niet van de hertog van Gelre stadsrechten verkreeg, maar van Gijsbert VII van Bronckhorst, de heer van Bronkhorst.^[2] Het profileert zich toeristisch als kleinste stad van Nederland, hoewel Staverden (gemeente Ermelo), Eembrugge (gemeente Baarn), Sint Anna ter Muiden (nu gemeente Sluis) en Burghorn alle eveneens stadsrechten hebben gehad en minder inwoners tellen.

Monumenten

Een deel van Bronkhorst is aangewezen als rijksbeschermd gezicht. De plaats telt 37 rijksmonumenten waaronder een joodse begraafplaats en 13 gemeentelijke monumenten.

Polygoonjournaal uit 1964.

Varia

Jaarlijks vindt in Bronkhorst in december het festival 'Dickens in Bronkhorst' plaats.^[3]
In een voormalige stadsboerderij was van 1988 tot 2017 een Dickens Museum annex rariteitenwinkel en theaterzaaltje gevestigd. Sinds juni 2017 is dit museum echter gesloten vanwege pensionering van de eigenaar Sjef de Jong, die in 2018 overleed. Het pand is verkocht en de inboedel is eind 2017 overgebracht naar Het Land van Jan Klaassen, waarvan het museum nu een onderdeel is.
Een krater op Mars is genoemd naar Bronkhorst.^[4]

Verkeer en vervoer

Het veer Brummen - Bronkhorst over de IJssel wordt bediend met een kabelveerpont met motor met de naam Bronkhorsterveer. De dienst wordt het gehele jaar uitgevoerd, behalve als het water in de IJssel te hoog of te laag staat voor een veilige overtocht, bij ijsgang of bij storm boven windkracht 7. De pont is te gebruiken door alle verkeer behalve touringcars en vrachtwagens^[5].
Het Trekvogelpad (LAW2)^[6], loopt door Bronkhorst en het Graafschapspad (SP8) loopt er eveneens doorheen^[7].