Hoes Bloemendal
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Völzer, es te dit dialek sjpriks.
Hoes Bloemendal of Schloss Blumenthal zoa-es 't oarsjprónkelik hètde, ligk aan de Mesjtreechterlaan in de kern van de Nederlands Limburgse gemeinte Vaols.
Besjrieving van 't kesjteël
[bewirk | brón bewèrke]'t Hoes haet 'n paleisachtig uterlik en is in de jaore 1791-1795 geboewd in opdrach van Johann Arnold von Clermont, 'ne Aokese lakefabrikant en Lutheraan dae zien febriek in Aoke verplaatsjde nao ’t in dae tied Sjtaatse Vaols. 't Óntwerp van 't hoes is vermoedelik van de Aokese boewmeister Joseph Moretti, dae ieërder ouch al 't Kesjteël Volsbroch en 't Hoes Clermont in Vaols veur de von Clermonts boewde. ’t Hoes is 'n breid, óngerkelderd geboew, in drie laoge opgetrokke in de veur in daen tied populaire Lodewijk XVI-sjtiel. 't Haet in de veurgevel ’n midderisaliet mèt dao-op 'ne fronton en 'ne döbbele bordestrap nao de hoofingank.
Oarsjprunkelik hèj 't hoes nog zievleugele, jeder mèt 'ne trappetaore. Dees vleugele zint aevel bie 'n verboewing tot hotel in 1990 gesjloop, wobiej de trappetaores gehandjhaaf bleve. In plaatsj van de zievleugele woort aan allebei de kantje 'ne modernere gebaoge vleugel aangeboewd.
Gesjiedenis en beweuners
[bewirk | brón bewèrke]Toen Johannn Arnold von Clermont in 1761 zien lakenfebriek verplaatsjde nao Vaols boewde hae hieveur 't Hoes Clermont. In dit veervleugelig hoes woort neet allein zien woonhoes en kantaore opgenómme, mèr ouch de lakefebriek en de ververie woorte hiej-in óngergebrach. Naoderhandj vóndj von Clermont 't idee dat zien woonhoes zoa kort bie de febriek stóng, neet meë zoa aantrèkkelik en hae goof Moretti opdrach óm get wiejerop 'n nuuj boeteverblief te boewe. 't Moosj 'n paliesachtig uterlik höbbe en alle aanzeen en comfort beje en gesjik zeen veur óntvangs van belangrieke persone. Dat woort dus 't hujige Bloemendal.
Helaas koosj von Clermont kaum genetn van zien nuuj palies, 'n paar maondj naodat hae d'r ingetrokke waas sjtórf hae. Baovendeen hèj in Frankriek 'n politieke ómwenteling plaatsjgevónje die graote consequenties hèj veur de Duutsje textielindustrie en dus ouch veur de lakefebrieke van de von Clermonts. Oeteindelik volgde 'n faillissement en woort Bloemendal verkoch aan Johann von Lommessen, raodslid in Aoke. Deze von Lommessen hèj tweë dochters die es non in ein kloaster ware ingetraoje bie de orde van de Dames du Sacré Coeur, 'n orde veur rieke dames. Dees nónne zaote gehoesves in 'awt en ermeujig kloastergeboew en de dochters krege van hunne vader gedaon dat hae 't hoes Bloemendal aan de orde sjónk. Bie hunne intrèk in 't hoes woort 't interieur danig verangerd en völ van de waereldse inrichting en objecte van de von Clermonts ginge hiebiej verlaore. De feëszaal woort ómgeboewd tot kapel en 't kloaster woort van de boetewaereld aafgeslaote. 't Woort 125 jaor lank 'n internaat veur maedjes van rieke kómaaf.
In 1940 woort 't kloaster door de Duutsje bezètters opgeëis en woort 't ingerich es militair ziekehoes veur soldaote die gewóndj trökkaome van 't aorlogsfront. Nao den aorlog kaome de nónne trök, mèr nao twintig jaor waas 't kloaster door de trökloup van 't aantal ropinge en van 't aantal maedjes voor 't internaat, neet meë te handjhave. In 1976 vertrokke de nónne en 't hoes kaom laeg te staon mèt alle gevolge van deen.
't Heje
[bewirk | brón bewèrke]Óm wiejer verval van 't hoes te veurkómme woort 't aangekoch door de gemeinte Vaols mèt 't idee om 't op te knappe, mèr de gemeinte hèj hieveur neet ’t beneuëdigde geldj. Oeteindelik woort 't in 1990 aangekoch door 'n hotelkete en woort 't gerestereerd in samewirking mèt Monumentenzorg.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]Ein van de leërlinge aan 't internaat van Bloemendal waas Rose Kennedy, de latere moder van John F. Kennedy, dae president zou wère van de Amerika.
