Here naverokê

Fethi Okyar: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere
← Cudahiya kevntir
Content deleted Content added
DîtbarîWîkînivîs
Balyozxane (gotûbêj | beşdarî)
67.110 guhartin
BKurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Balyozbot (gotûbêj | beşdarî)
Bot
755.845 guhartin
B Bot: Paqijiyên kozmetîk (Şablonên beralîkirî guhart, +{{Şitil}}, Binê standard kir, Valahiya agahîdankê standard kir.)
 
(25 revîzyonên navberî yên ji 6 bikarhênerên din nayên nîşandan)
Rêz 1: Rêz 1:
{{Agahîdank xwedî meqam
{{Agahîdank xwedî meqam
| nav = Fethi Okyar
| nav = Fethi Okyar
| navê_jidayikbûnê = Ali Fethi
| navê_jidayikbûnê = Ali Fethi
| roja_jidayikbûnê = {{Birth date|df=yes|1880|04|29}}
| roja_jidayikbûnê = {{Roja bûyînê|df=yes|1880|04|29}}
| cihê_jidayikbûnê = [[Prilep]], [[Manastir Vilayet]], [[Împeratoriya Osmanî]]
| cihê_jidayikbûnê = [[Prilep]], [[Manastir Vilayet]], [[Împeratoriya Osmanî]]
| roja_mirinê = {{Death date and age|df=yes|1943|05|07|1880|04|29}}
| roja_mirinê = {{Roja mirinê û temen|df=yes|1943|05|07|1880|04|29}}
| cihê_mirinê = [[Stembol]], [[Tirkiye]]
| cihê_mirinê = [[Stembol]], [[Tirkiye]]
| hevjîn =
| hevjîn =
| têkilî =
| têkilî =
| zarok =
| zarok =
| perwerde =
| perwerde =
| xelat =
| xelat =
| bernav =
| bernav =
| wêne = Fethi_Okyar.jpg
| wêne = Fethi_Okyar.jpg
| mezinahiya_wêne =
| mezinahiya_wêne =
| sernavê_wêne =
| sernavê_wêne =
| şanenav =
| şanenav =
| meqam2 = 4em [[Serokwezîrê Tirkiyeyê]]
| meqam2 = 4em [[Serokwezîrê Tirkiyeyê]]
| berê2 = [[Rauf Orbay]]
| berê2 = [[Rauf Orbay]]
| partî = [[Partiya Gel a Komarî]] (1923–1930) <br /> [[Partiya Lîberal a Komarî]] (1930) <br /> [[Partîya Gel a Komarî]] (1930–1943)
| partî = [[Partiya Gel a Komarî]] (1923–1930) <br /> [[Partiya Lîberal a Komarî]] (1930) <br /> [[Partiya Gel a Komarî]] (1930–1943)
| meqam1 = 2em [[Serokwezîrê Tirkiyeyê]]
| meqam1 = 2em [[Serokwezîrê Tirkiyeyê]]
| berê1 = [[İsmet İnönü]]
| berê1 = [[İsmet İnönü]]
| serokkomar1 = [[Mustafa Kemal Atatürk]]
| serokkomar1 = [[Mustafa Kemal Atatürk]]
| paşê1 = İsmet İnönü
| paşê1 = İsmet İnönü
| dawiya_dewrê1 = 3 March 1925
| dawiya_dewrê1 = 3 March 1925
| destpêka_dewrê1 = 22 November 1924
| destpêka_dewrê1 = 22 November 1924
| dawiya_dewrê2 = 27 October 1923
| dawiya_dewrê2 = 27 October 1923
| destpêka_dewrê2 = 14 August 1923
| destpêka_dewrê2 = 14 August 1923
| paşê2 = İsmet İnönü<small>'' (Serokwezîrê Tirkiyeyê)''</small>
| paşê2 = İsmet İnönü<small>'' (Serokwezîrê Tirkiyeyê)''</small>
| pabendî = {{flag|Împeratoriya Osmanî}}
| pabendî = {{Ala|Împeratoriya Osmanî}}
| şax = {{artêş|Împeratoriya Osmanî}}
| şax = {{Artêş|Împeratoriya Osmanî}}
| salên_xizmetê = 1898–1923
| salên_xizmetê = 1898–1923
| paye = [[Lieutenant General]]
| paye = [[Serfermandar]]
| yekîne =
| yekîne =
| fermandarî =
| fermandarî =
| şerên_tevlêbûyî = [[Şerê îtalî-tirkî]]<br/>[[Şerê Balkanan]]
| şerên_tevlêbûyî = [[Şerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912]]<br/>[[Şerên Balkanê]]
| meqam3 = 3em [[Serokê Meclîsê ya Tirkiyeyê]]
| meqam3 = 3em [[Serokê Meclîsê ya Tirkiyeyê]]
| destpêka_dewrê3 = 1 çiriya paşîn 1923
| destpêka_dewrê3 = 1 çiriya paşîn 1923
| dawiya_dewrê3 = 22 çiriya paşîn 1924
| dawiya_dewrê3 = 22 çiriya paşîn 1924
| berê3 = Mustafa Kemal Atatürk
| berê3 = Mustafa Kemal Atatürk
| paşê3 = [[Kâzım Özalp]]
| paşê3 = [[Kâzım Özalp]]
| meqam4 = {{GNAT MP}}
| meqam4 = {{MMNT}}
| destpêka_dewrê4 = 8 sibat 1935
| destpêka_dewrê4 = 8 sibat 1935
| dawiya_dewrê4 = 7 gulan 1943
| dawiya_dewrê4 = 7 gulan 1943
| herêma_hilbijartinê4 = [[Bolu]] (1935, 1939, 1943)
| herêma_hilbijartinê4 = [[Bolu]] (1935, 1939, 1943)
| destpêka_dewrê5 = 28 hezîran 1923
| destpêka_dewrê5 = 28 hezîran 1923
| dawiya_dewrê5 = 25 nîşan 1931
| dawiya_dewrê5 = 25 nîşan 1931
| herêma_hilbijartinê5 = [[Istanbul (electoral district)|Istanbul]] ([[1923 Turkish general election|1923]])<br />[[Gümüşhane (electoral district)|Gümüşhane]] ([[1927 Turkish general election|1927]])
| herêma_hilbijartinê5 = Stembol ([[1923]])<br />[[Gümüşhane]] ([[1927]])
| meqam6 = [[List of Ministers of Justice of Turkey|Minister of Justice]]
| meqam6 = [[Wezîrê Edaletê]]
| destpêka_dewrê6 = 26 May 1939
| destpêka_dewrê6 = 26 gulan 1939
| dawiya_dewrê6 = 12 March 1941
| dawiya_dewrê6 = 12 adar 1941
| berê6 = Tevfik Fikret Sılay
| berê6 = Tevfik Fikret Sılay
| paşê6 = Hasan Menemencioğlu
| paşê6 = Hasan Menemencioğlu
}}
}}
'''Ali Fethi Okyar''' (jdb. 29ê nîsana 1880an - m. 7ê gulana 1943an) dîplomat û siyasetmedarekî [[Tirkiye|tirk]] bû, ku di deh salên dawîn ên [[Împeratoriya Osmanî]] de efserê leşkerî û dîplomatî kiriye. Ew di heman demê de piştî [[Mustafa Kemal Atatürk]] bû serokwezîrê Tirkiyeyê yê duyem (1924-1925) û serokê meclîsa Tirkiyeyê yê duyem.
'''Ali Fethi Okyar''' (jdb. 29ê nîsana 1880an - m. 7ê gulana 1943an) dîplomat û siyasetmedarekî [[Tirkiye|tirk]] bû ku di deh salên dawî yên [[Împeratoriya Osmanî]] de efserî, leşkerî û dîplomatî kiriye. Okyar piştî [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemalî]] bûye duyem serokwezîrê Tirkiyeyê (1924-1925) û serokê duyem ê meclîsa Tirkiyeyê.
== Jiyan ==

Okyar li bajarê Prilepê yê [[Împeratoriya Osmanî|osmanî]] li Vilayeta Manastirê (îro [[Makedonyaya Bakur]]) bi eslê ji malbateke [[alban]],<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=A Box of Sand. The Italo-Ottoman War 1911-1912 |paşnav=Stevenson |pêşnav=Charles |tarîx=2014 |isbn=9780957689275 |rûpel=110 }}</ref><ref>{{Jêder-kitêb |url=https://books.google.com/books?id=YmZMCAAAQBAJ&q=The+politicization+of+Islam%3A+reconstructing+identity%2C+state%2C+faith%2C+and+community+in+the+late+Ottoman+state+reprisals+Albanian&pg=PA342 |sernav=The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state |paşnav=Karpat |pêşnav=Kemal |weşanger=Oxford University Press |sal=2001 |isbn=9780190285760 |cih=Oxford }}</ref><ref>{{Jêder-kitêb |sernav=Eternal Dawn: Turkey in the Age of Atatürk |paşnav=Gingeras |pêşnav=Ryan |weşanger=Oxford University Press |sal=2019 |isbn=978-0-19-879121-8 |cih= |rr=27 |ziman=en }}</ref> yan jî li gorî hinek çavkaniyên din [[çerkez]],<ref> {{Jêder-malper |url=https://www.dailysabah.com/arts/portrait/fethi-okyar-commissioned-liberal-faithful-kemalist |sernav=Fethi Okyar: Commissioned liberal, faithful Kemalist |malper=Daily Sabah |tarîx=2020-07-03 |tarîxa-gihiştinê=2024-03-05 |ziman=en-US |paşnav=Arslanbenzer |pêşnav=Hakan}}</ref> hatiye dinyayê. Di sala 1913an de tevlî [[Îtihad û Tereqî|Komîteya Îtihat û Teraqî]] (İttihat ve Terakki Cemiyeti) bûye û wek sekreterê giştî hatiye hilbijartin. Di sala 1924an de piştî [[İsmet İnönü]] wek serokwezîr hatiye tayînkirin. Lê tenê çend meh şûnda İnönü di adara 1925an de dîsa ketiye şûna wî, ji ber ku tepeserkirina [[Serhildana Şêx Seîdê Pîranî|serhildana Şêx Seîd]] siyasetekî biqerar hewce bû.<ref name=":0">{{Jêder-malper |url=https://pure.uva.nl/ws/files/867135/65687_13.pdf |sernav=Young Turk social engineering : mass violence and the nation state in eastern Turkey, 1913- 1950 |paşnav=Üngör |pêşnav=Umut |malper=University of Amsterdam |rr=235–236 |roja-gihiştinê=8 nîsan 2020 }}</ref> Pişt re ew wek balyozê Tirkiyeyê yê li Fransayê di Parîsê de hatiye tayînkirin.<ref name=":0" /> Di sala 1930an de destûra damezrandina Serbest Cumhuriyet Fırkası (''[[Partiya Komarî ya Lîberal (Tirkiye)|Partiya Komarî ya Lîberal]])'' wergirtiye'','' ku partiyeke mixalefetê ya destpêkî bû.<ref>{{Jêder-kitêb |sernav=Political Parties and Democracy in Turkey |paşnav=Weiker |pêşnav=Walter F. |weşanger=I.B. Tauris |sal=1991 |isbn=1-85043300-3 |paşnavê-edîtor=Heper |pêşnavê-edîtor=Metin |rr=84 |ziman=en |paşnavê-edîtor2=Landau |pêşnavê-edîtor2=Jacob M. }}</ref> Lê dema hikûmetê dît ku ev partiya mixalefetê piştgirî dide [[Îslamîzm|îslamîstan]], partî neqanûnî hatiye ragihandin û girtin, rewşeke mîna ya [[Partiya Pêşverû ya Komarî (Tirkiye)|Partiya Pêşverû ya Komarî]] ku di sala 1924an de çend meh dom kiribû. Paşê, Okyar ji sala 1939an heta 1941an Wezîrê Edaletê bûye.

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

== Bîbliyografî ==
* {{Jêder-kitêb |paşnav1=Balkaya |pêşnav1=İhsan Sabri |sernav=Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880-7 Mayıs 1943) |çap=I. |tarîx=2005 |weşanger=Turkish History Association |cih=Ankara |ziman=tr |isbn=9751617162 }}
* {{Jêder-kitêb |paşnav1=Çay |pêşnav1=Abdulhaluk Mehmet |kesên-din=Künüçen, Hale |sernav=Başlangıçtan Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri |url=https://www.kulturportali.gov.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=6.8.BalangtangnmzeTrkiyeCum.Hkmetleri1_20151001155216926.pdf |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20200501072159/https://www.kulturportali.gov.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=6.8.BalangtangnmzeTrkiyeCum.Hkmetleri1_20151001155216926.pdf |roja-arşîvê=1 gulan 2020 |roja-gihiştinê=1 gulan 2020 |sal=2009 |weşanger=Turkey Ministry of Culture and Tourism, Culture Portal |cih=Ankara |ziman=tr }}
* {{Jêder-kitêb |paşnav1=Güneş |pêşnav1=İhsan |pêşnavê-edîtor1=Nur |paşnavê-edîtor1=Özmel Akın |pêşnavê-edîtor2=Pınar |paşnavê-edîtor2=Güven |sernav=Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Türkiye'de Hükümetler: Programları ve Meclisteki Yankıları (1908-1923) |çap=I. |tarîx=August 2012 |weşanger=Turkey İş Bank Cultural Publications |cih=Istanbul |ziman=tr |isbn=9786053606512 }}

== Girêdanên derve ==
{{Commons|Ali Fethi Okyar}}
* {{Internet Archive author |sname=Fethi Okyar}}

{{Serokwezîrên Tirkiyeyê}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Şitil}}

[[Kategorî:Endamên Hikûmeta 3an a Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Endamên Hikûmeta 12an a Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Parlamenterên Stembolê]]
[[Kategorî:Serokwezîrên Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Siyasetmedarên Partiya Gel a Komarî]]
[[Kategorî:Wezîrên Edaletê yên Tirkiyeyê]]

Guhartoya herî nû ya 23:21, 9 tebax 2024

Fethi Okyar
2em Serokwezîrê Tirkiyeyê
Wezîfedarî
22 November 1924 – 3 March 1925
SerokdewletMustafa Kemal Atatürk
Berêİsmet İnönü
Paşêİsmet İnönü
4em Serokwezîrê Tirkiyeyê
Wezîfedarî
14 August 1923 – 27 October 1923
BerêRauf Orbay
Paşêİsmet İnönü (Serokwezîrê Tirkiyeyê)
3em Serokê Meclîsê ya Tirkiyeyê
Wezîfedarî
1 çiriya paşîn 1923 – 22 çiriya paşîn 1924
BerêMustafa Kemal Atatürk
PaşêKâzım Özalp
Parlementerê Meclîsa Mezin a Neteweyî
Wezîfedarî
8 sibat 1935 – 7 gulan 1943
Herêma
hilbijartinê		Bolu (1935, 1939, 1943)
Wezîfedarî
28 hezîran 1923 – 25 nîşan 1931
Herêma
hilbijartinê		Stembol (1923)
Gümüşhane (1927)
Wezîrê Edaletê
Wezîfedarî
26 gulan 1939 – 12 adar 1941
BerêTevfik Fikret Sılay
PaşêHasan Menemencioğlu
Jiyan
Jidayikbûn
Ali Fethi

29ê nîsana 1880an(1880-04-29)
Prilep, Manastir Vilayet, Împeratoriya Osmanî
Mirin7ê gulana 1943an
Stembol, Tirkiye
Partiya siyasîPartiya Gel a Komarî (1923–1930)
Partiya Lîberal a Komarî (1930)
Partiya Gel a Komarî (1930–1943)
Xizmetên leşkeriyê
Pabendî Împeratoriya Osmanî
Şax Artêşa Împeratoriya Osmanî
Salên xizmetê1898–1923
PayeSerfermandar
Şerên tevlêbûyîŞerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912
Şerên Balkanê
biguhêreBelge

Ali Fethi Okyar (jdb. 29ê nîsana 1880an - m. 7ê gulana 1943an) dîplomat û siyasetmedarekî tirk bû ku di deh salên dawî yên Împeratoriya Osmanî de efserî, leşkerî û dîplomatî kiriye. Okyar piştî Mustafa Kemalî bûye duyem serokwezîrê Tirkiyeyê (1924-1925) û serokê duyem ê meclîsa Tirkiyeyê.

Jiyan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Okyar li bajarê Prilepê yê osmanî li Vilayeta Manastirê (îro Makedonyaya Bakur) bi eslê ji malbateke alban,[1][2][3] yan jî li gorî hinek çavkaniyên din çerkez,[4] hatiye dinyayê. Di sala 1913an de tevlî Komîteya Îtihat û Teraqî (İttihat ve Terakki Cemiyeti) bûye û wek sekreterê giştî hatiye hilbijartin. Di sala 1924an de piştî İsmet İnönü wek serokwezîr hatiye tayînkirin. Lê tenê çend meh şûnda İnönü di adara 1925an de dîsa ketiye şûna wî, ji ber ku tepeserkirina serhildana Şêx Seîd siyasetekî biqerar hewce bû.[5] Pişt re ew wek balyozê Tirkiyeyê yê li Fransayê di Parîsê de hatiye tayînkirin.[5] Di sala 1930an de destûra damezrandina Serbest Cumhuriyet Fırkası (Partiya Komarî ya Lîberal) wergirtiye, ku partiyeke mixalefetê ya destpêkî bû.[6] Lê dema hikûmetê dît ku ev partiya mixalefetê piştgirî dide îslamîstan, partî neqanûnî hatiye ragihandin û girtin, rewşeke mîna ya Partiya Pêşverû ya Komarî ku di sala 1924an de çend meh dom kiribû. Paşê, Okyar ji sala 1939an heta 1941an Wezîrê Edaletê bûye.

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Stevenson, Charles (2014). A Box of Sand. The Italo-Ottoman War 1911-1912. r. 110. ISBN 9780957689275.
  2. ^ Karpat, Kemal (2001). The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780190285760.
  3. ^ Gingeras, Ryan (2019). Eternal Dawn: Turkey in the Age of Atatürk (bi îngilîzî). Oxford University Press. r. 27. ISBN 978-0-19-879121-8.
  4. ^ Arslanbenzer, Hakan (3 tîrmeh 2020). "Fethi Okyar: Commissioned liberal, faithful Kemalist". Daily Sabah (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 5 adar 2024.
  5. ^ a b Üngör, Umut. "Young Turk social engineering : mass violence and the nation state in eastern Turkey, 1913- 1950" (PDF). University of Amsterdam. rr. 235–236. Roja gihiştinê 8 nîsan 2020.
  6. ^ Weiker, Walter F. (1991). Heper, Metin; Landau, Jacob M. (edîtor). Political Parties and Democracy in Turkey (bi îngilîzî). I.B. Tauris. r. 84. ISBN 1-85043300-3.

Bîbliyografî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • Balkaya, İhsan Sabri (2005). Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880-7 Mayıs 1943) (bi tirkî) (Çapa I.). Ankara: Turkish History Association. ISBN 9751617162.
  • Çay, Abdulhaluk Mehmet (2009). Başlangıçtan Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri (PDF) (bi tirkî). Künüçen, Hale. Ankara: Turkey Ministry of Culture and Tourism, Culture Portal. Ji orîjînalê (PDF) di 1 gulan 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 gulan 2020.
  • Güneş, İhsan (tebax 2012). Özmel Akın, Nur; Güven, Pınar (edîtor). Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Türkiye'de Hükümetler: Programları ve Meclisteki Yankıları (1908-1923) (bi tirkî) (Çapa I.). Istanbul: Turkey İş Bank Cultural Publications. ISBN 9786053606512.

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Li Wikimedia Commons medyayên di warê Fethi Okyar de hene.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Fethi_Okyar&oldid=1811584" hatiye standin.