Deleng sumberé Dushanbe

{{Infobox settlement
|official_name        = Dushanbe
|native_name          = Душанбе
|image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Palace of Nations and the Flagpole, Dushanbe, Tajikistan.JPG
| photo2a = -Rudaki in Park Dushanbe city (1).jpg
| photo2b = National Library of Tajikistan.JPG
| photo3a = National Museum of Tajikistan Национальный музей Таджикистана(0) Осорхонаи милли.jpg
| photo3c = The courtyard of the Grand Masjid Imam Tirmizi.jpg
| size = 280
| spacing = 2
| color = transparent
| border = 0
}}
|imagesize      = 
|image_caption = 
|image_flag =
|seal_size              =
|image_shield           =
|shield_size            =
|nickname               =
|motto                  =
<!-- images and maps  ----------->
|image_map              =
|mapsize                =
|image_map1             =
|mapsize1               =
|map_caption1           =
|image_seal           = Coat of Arms of Dushanbe.png
|map_caption          = Wewengkoné Dushanbe ing Tajikistan
|pushpin_map          = Tajikistan
|pushpin_mapsize      = 300
|coordinates          = {{coord|38|32|12|N|68|46|48|E|region:TJ|display=inline,title}}
|subdivision_type     = Nagara
|subdivision_name     = {{Flag|Tajikistan}}
|leader_title         = Walikutha
|leader_name          = [[Rustam Emomali]]
|area_magnitude       = 1 E9
|area_total_km2       = 124.6
|area_land_km2        =
|area_water_km2       =
|elevation_m            = 706
|population_total     = 778,500
|population_as_of     = 2014
|population_footnotes =
<ref>''Population of the Republic of Tajikistan as of 1 January, State Statistical Committee, Dushanbe, 2012 {{ru icon}}</ref>
|population_density_km2  = auto
|population_density_sq_mi= auto
|population_metro     = 1 051 200
|website              = {{URL|www.dushanbe.tj}}
|footnotes            =
|nativename           = {{lang|tg|Душанбе}}
|previous_names       = Дюшамбе (''Dyushanbe'', 1924–29),<br/>Сталинабад (''Stalinabad'', 1929–60)
|timezone             = Wektu ing Tajikistan
|utc_offset           = +5
|timezone_DST         = Wektu ing Tajikistan
|utc_offset_DST       = +5
|time_shift           = none
}}

'''Dushanbe''' ({{lang-tg|Душанбе}}, ''Duşanbe'') ya iku kutha krajané [[Tajikistan]] lan mujudaké kutha sing paling gedhé ing kana. Dushanbe tegesé ''Senèn'' ing [[basa Tajik]].<ref name="Dushanbe in Persian language">[https://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-891c9755f3354b758a96db73b85891b5-fa.html Dushanbe in Persian language] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160131094924/https://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-891c9755f3354b758a96db73b85891b5-fa.html|date=31 Januari 2016}}</ref><ref name="D. Saimaddinov, S. D 2006">D. Saimaddinov, S. D. Kholmatova, and S. Karimov, ''Tajik-Russian Dictionary'', Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Rudaki Institute of Language and Literature, Scientific Center for Persian-Tajik Culture, Dushanbe, 2006.</ref> Jeneng iku dijupuk saka salah sawijining désa sing duwé pasar sing ramé saben dina Senèn. Nganti taun 1929, kutha iki dikenal ing [[basa Ruslan]] minangka '''Dyushambe''' ({{Lang-ru|Дюшамбе}}, ''Dyushambe''), lan saka 1929 nganti 1961 dikenal minangka '''Stalinabad''' ({{lang-tg|Сталинобод, ''Stalinobod''}}). Ngancik taun 2014, cacahé padunung ing Dushanbe wis ana 778.500 wong.

== Sajarah ==
Dumunung ing tempurnaning rong kali, Varzob lan Kofarnihon, Dushanbe iku minangka kutha krajané nagara Tajikistan. Sanajan sisa arkéologi titimangsané saka abad ka-5 SM wis ditemokaké ing laladan kono,  Dushanbe tetep dianggep minangka wewengkon sing ora luwih saka désa cilik nganti awal abad ka-20.

Ing taun 1676, ana tulisan sing kawitan sing nyebutaké ngenani désa Dushanbe. Tulisan iku ana ing prapatan, papané bazar dianakaké sabne dina Senèn, mula saka iku, jenengé dadi ''Dushanbe-Bazar'' ({{lang-tg|Душанбе Бозор}}, ''Dushanbe Bozor'')<ref>[https://www.diclib.com/cgi-bin/d1.cgi?l=ru&base=geo_rus&page=showid&id=1919 Dushanbe in ''Dictionary of Geographic Names''] {{ru icon}}</ref> saka ''Dushanbe'', kang tegesé ''Senèn'' ing [[basa Pèrsi]], sing kanthi barès tegesé - dina kapindho (du) sawisé Setu (shambe - wusanané saka basa Shabbat Ibrani - שבת, bokmenawa saka Yunani Byzantium σάμβατον).{{Citation needed|date=June 2017}}
Ing désané, ana luwih saka 500 somah lan padunung cacah 8.000 wong.

Ngancik taun 1826, kutha iki dijuluki ''Dushanbe Qurghan'' ({{lang-tg|Душанбе Қурғон}}, ''Dushanbe Qurghon'', kanthi panambang ''qurƣon'' saka [[basa Turki]] ''qurğan'', tegesé "bètèng") Russified minangka ''Dyushambe'' ({{Lang|ru|Дюшамбе}}). Gambar bumi sing pisanan nuduhaké yèn Dyushambe iki digambar ing taun 1875. Ing wektu iku, kutha iki wujud bètèng ing ledhokan ana pinggiring Kali Varzob kanthi padunung cacah 10.000.

Ing taun 1920, Amir ing Bukhara sing pungkasan wis tau ngungsi marang Dyushambe sawatara wektu, sawisé kalengseraké saka kaprabon déning révolusi Bolshevik. Dhèwèké lumayu menyang Afghanistan sawisé [[Tentara Abang|Wadyabala Abang]] nélukaké wewengkon iki ing taun sabanjuré.{{Citation needed|date=March 2015}} Ing wiwitané taun 1922, kutha iki dikuwasani déning manggalané wadya Basmachi, ya iku Enver Pasha. Nanging ing 14 Juli 1922 wewengkon iki dikuwasani manèh déning para Bolsheviks lan dinyatakaké minangka kutha krajané Républik Sosialis Sovyèt Otonom Tajik minangka péranganing Républik Sosialis Sovyèt Uzbèk ing taun 1924.

Républik Sosialis Sovyèt Tajik sing kapisah saka USSR Uzbèk SSR iki diyasa ing taun 1929, lan kutha krajané Dyumshambe salin jeneng dadi ''Stalinabad'' (basa Ruslan: {{Lang|ru|Сталинабад}}; basa Tajik: {{Lang|tg-Cyrl|Сталинобод}} ''Stalinobod'') kanggo ngajèni [[Josef Stalin|Joseph Stalin]] ing 16 Oktober 1929. Ing taun sabanjuré, kuthané tuwuh kanthi rikat.

Wong Sovyèt ngowahi wewengkon kuwi dadi punjering pambudidaya kapuk lan sutra, kanthi puluhan éwu wong pindhah menyang kutha. Cacah jiwané uga tambah mundhak sawisé éwon wong Tajik pindhah marang Tajikistan sakwisé Bukhara lan Samarkand dadi pérangané [[Républik Sosialis Sovyèt Uzbèk|Uzbek SSR]] amarga anané delimitasi nasional ing Uni Sovyèt.<ref>{{Cite web|url=https://www.lonelyplanet.com/tajikistan/dushanbe/history|title=Dushanbe: History|publisher=Lonely Planet|access-date=10 Mèi 2013|archive-date=2016-06-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20160610054456/https://www.lonelyplanet.com/tajikistan/dushanbe/history|url-status=dead}}</ref>

Ing 10 Novèmber taun 1961, Stalinabad salin jeneng manèh dadi Dushanbe nganti sapréné.

== Ékonomi ==
[[Gambar:Puppet theatre in Dushanbe.jpg|jmpl|250x250px|Papan gelaran.]]
Tajik Air kantor pusaté ana ing papan anggegana Dushanbe ing Dushanbe.<ref>"Directory: World Airlines." ''[//en.wikipedia.org/wiki/Flight_International Flight International]''. 30 March-5 April 2004. [https://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2004/2004-09%20-%200321.html?search=%22Tajik%20Air%22 78]. "Titov Street 31/2, Dushanbe Airport, Dushanbe, 734006, Tajikistan."</ref> Déné Somon Air kantor pustaé ana ing Dushanbe.<ref>"[https://www.somonair.com/en/page.php?pageid=65 Contacts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130129052324/https://www.somonair.com/en/page.php?pageid=65 |date=2013-01-29 }} Error in webarchive template: Check <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code> value. Empty.
." [//en.wikipedia.org/wiki/Somon_Air Somon Air]. Retrieved on 4 December 2010. "Contacts: 40, Titova Str. Dushanbe, Tajikistan, 734012." [https://www.somonair.com/page.php?pageid=6 Address in Tajik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130129052324/https://www.somonair.com/en/page.php?pageid=65 |date=2013-01-29 }} : "734012, Таджикистан, Душанбе, ул. Титова, 40" {{Cite web|url=https://www.somonair.com/en/page.php?pageid=65|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20130129052324/https://www.somonair.com/en/page.php?pageid=65|archive-date=29 Januari 2013|dead-url=bot: unknown|access-date=2010-12-04}}<code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;dead-url=bot: unknown</code> ora sah ([[:en:Help:CS1 errors#invalid param val|pitulung]])</ref>

== Démografi ==
Cacah jiwané Dushanbe:
* ing taun 1987 ana udakara 796.000 wong sing kasusun saka wong Tajik (75%), wong [[Wong Uzbèk|Uzbèk]] (10%), wong Ruslan (3%), lan liyané (12%);
* ing taun 2011 ana udakara 679.400 dumadi saka wong Tajik (c. 83.4%), wong Uzbèk (9.1%), wong Ruslan (5.1%), lan liyané (2.4%).

== Dhistrik ==
[[Gambar:Dushanbe_districts.png|jmpl|300x300px|Dhistrik ing Dushanbe]]
Dushanbe dipérang dadi sawenèh dhistrik:
# [[Ibnu Sina|Avicenna]] ({{lang-tg|Абӯалӣ Ибни Сино}}, ''Abūali Ibni Sino''; {{Lang-fa|ابوعلی ابن سینا‌}})
# Ferdowsi ({{lang-tg|Фирдавсӣ}}, ''Firdavsi''; {{Lang-fa|فردوسی‌}})
# Ismail Samani ({{lang-tg|Исмоили Сомонӣ}}, ''Ismoili Somoni''; {{Lang-fa|اسماعیل سامانی‌}})
# Shah Mansur ({{lang-tg|Шоҳмансур}}, ''Shohmansur''; {{Lang-fa|شاه منصور‌}})

== Rujukan ==
{{Reflist|30em}}

[[Kategori:Webarchive template errors]]
[[Kategori:Masalah CS1: invalid parameter value]]
[[Kategori:Tajikistan]]