Vidi kôd stranice Brazil

{{izdvojeni članak|kolovoz 2011.}}
{{dz}}
{{Infookvir zemlja svijeta
|ime                        = Brazil<br>Savezna Republika Brazil 
|izvorno_ime                = ''República Federativa do Brasil''
|ime_genitiv                = Brazila
|eng_ime                    = Brazil
|zastava                    = Flag of Brazil.svg 
|grb                        = Coat of arms of Brazil.svg 
|moto                       = ''Ordem e progresso'' (portugalski, "Red i napredak")
|himna                      = ''[[Hino Nacional Brasileiro]]'' (portugalski) Brazilska nacionalna himna)
|lokacija                   = LocationBrazil.png
|lokacija_opis              = 
|lokacija2                  = Brazil (orthographic projection).svg
|lokacija2_opis             = 
|glavni_grad                = [[Brasilia]]
|širina-stupnjevi           = 15.45
|širina-minute              = 
|širina-oznaka              = 
|dužina-stupnjevi           = 47.57
|dužina-minute              = 
|dužina-oznaka              = 
|najveći_grad               = [[São Paulo]]
|najveće_naselje_vrsta      = grad
|najveće_naselje            = 
|službeni_jezik             = [[portugalski jezik|portugalski]] (govorni jezik je narječje portugalskog - [[brazilski portugalski]]) 
|vrsta_vlasti               = 
|predstavnik_države_množina = predsjednici
|predstavnik_države         = predsjednik
|predstavnik_države_osoba   = [[Luiz Inácio Lula da Silva]] (PT)
|predsjednik_vlade_osoba    = 
|predstavnik_države1        = predsjednik zastupničkog doma
|predstavnik_države_osoba1  = Arthur César Pereira de Lira (PP)
|predstavnik_države2        = predsjednik senata
|predstavnik_države_osoba2  = Rodrigo Otavio Soares Pacheco (PSD)
|predstavnik_države3        = predsjednik vrhovnog suda
|predstavnik_države_osoba3  = Rosa Maria Pires Weber
|neovisnost                 =od [[Portugal]]a <br> 7. rujna 1822. 
|utemeljenje_ime            = 
|utemeljenje_datum          = 
|utemeljenje1_ime           = 
|utemeljenje1_datum         = 
|utemeljenje2_ime           = 
|utemeljenje2_datum         = 
|utemeljenje3_ime           = 
|utemeljenje3_datum         = 
|površina_poredak           =5
|površina                   =8&nbsp;514&nbsp;877 
|vode                       =0,65
|stanovništvo_poredak       = 
|stanovništvo               =207&nbsp;350&nbsp;000<ref>[https://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/index.html "Brazil"]. IBGE population estimates.</ref>
|godina_popisa              =2017.
|gustoća_stanovništva       =22
|BDP_PKM_godina             =procjena 2017. 
|BDP_PKM                    =3,216 bilijuna USD<ref name="imf">{{cite web |publisher=International Monetary Fund |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=223&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=83&pr.y=18 |title=Report for Selected Countries and Subjects}}</ref>
|BDP_PKM_rang               =7<ref name="imf"/> 
|BDP_PKM_per_capita         =15&nbsp;242 [[USD|$]]<ref name="imf"/> 
|BDP_PKM_per_capita_rang    =71<ref name="imf"/> 
|valuta                     =[[Brazilski real|Real]] (R$) ([[ISO 4217|BRL]]) 
|stoti_dio_valute           =Centavo 
|vremenska_zona             =BRT<ref name="timezones" /><br>([[UTC-2]] - [[UTC-4|-4]])<ref name="timezones" /><br>[[Ljetno računanje vremena|ljetnje]] BRST (UTC-2 - -4)
|internetski_nastavak       =[[.br]]
|pozivni_broj               =+55
|komentar                   = 
}}
'''Brazil''' ([[Portugalski jezik|port.]] ''Brasil'' IPA [[Međunarodna fonetska abeceda|[bɾaˈziw]]]), službeno ''Savezna Republika Brazil''<ref>[https://www.brasil.gov.br/?set_language=en national website].</ref><ref name="Mugnier">{{cite journal |last=Mugnier |first=Clifford |date=Siječanj 2009. |title=Grids & Datums – Federative Republic of Brazil |url=https://www.asprs.org/resources/GRIDS/01-2009-brazil.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20090621192851/https://www.asprs.org/resources/grids/01-2009-brazil.pdf |archive-date=21. lipnja 2009. |access-date=8. svibnja 2011.}}</ref> (port. ''República Federativa do Brasil''), najveća je država u [[Južna Amerika|Južnoj Americi]]. Prema [[Dodatak:Popis država po površini|površini]] i [[Dodatak:Popis država po stanovništvu|broju stanovnika]] od preko 207 milijuna, peta je najveća zemlja na svijetu.<ref name="CIA People"/><ref name="CIA People">{{cite web |title=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |year=2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |accessdate=2008-06-03 |archive-date=22. prosinca 2015. |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |url-status=dead }}</ref> Jedina je država [[Zajednica država portugalskoga govornog područja|portugalskoga govornog područja]] u [[Amerika|Americi]] i najveća [[Luzofonske zemlje|luzofonska zemlja]] na svijetu.<ref name="CIA People"/>

Graniči sa svim južnoameričkim zemljama osim [[Ekvador]]om i [[Čile]]om. Na sjeveru s [[Venezuela|Venezuelom]], [[Gvajana|Gvajanom]], [[Surinam]]om i [[Francuska|francuskim]] prekomorskim departmanom [[Francuska Gvajana|Francuskom Gvajanom]], na sjeverozapadu s [[Kolumbija|Kolumbijom]], na zapadu s [[Bolivija|Bolivijom]] i [[Peru]]om, na jugozapadu s [[Argentina|Argentinom]] i [[Paragvaj]]om i na jugu s [[Urugvaj]]om. Morska obala Brazila, s [[Atlantski ocean|Atlantskim oceanom]] na istoku, dugačka je preko 7491&nbsp;km.<ref name="CIA People"/> Veliki dio Brazila pripada slivu rijeke [[Amazona|Amazone]] i prekriven je [[tropska kišna šuma|kišnim šumama]]. Brazilski teritorij čine i brojni [[Arhipelag|arhipelazi]] kao [[Fernando de Noronha]], [[atol Rocas]], [[São Pedro e São Paulo]] i [[Trindade i Martim Vaz]].<ref name="CIA People"/>

Brazil je bio [[portugal]]ska [[Kolonijalizam|kolonija]] od iskrcavanja [[Pedro Álvares Cabral|Pedra Álvaresa Cabrala]] godine 1500. do 1815., kada je uzdignut na ujedinjenu kraljevinu
s Portugalom i [[Algarve]]om. Kolonijalna povezanost bila je u stvari prekinuta već 1808. kada je nakon [[Napoleon Bonaparte|Napoleonovog]] upada u Portugal, prijestolnica portugalskog kraljevstva preseljena iz [[Lisabon]]a u [[Rio de Janeiro]].<ref name="CIA People"/> Nezavisnost od Portugala ostvarena je 1822. Isprva nezavisan kao [[Brazilsko carstvo]], Brazil je od 1889. [[republika]], premda dvodomni [[parlament]], danas zvan [[kongres]], datira iz 1824. kada je usvojen prvi [[ustav]].<ref name="CIA People"/> Današnji ustav, Brazil definira kao saveznu republiku<ref name="Constituição">{{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=Presidency of the Republic |year=1988 |url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/Constituicao/Constituiçao.htm |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03 |archive-date=13. prosinca 2007. |archive-url=https://web.archive.org/web/20071213194044/https://www.planalto.gov.br/CCIVIL_03/Constituicao/Constitui%C3%A7ao.htm |url-status=dead }} {{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=v-brazil.com |year=2007 |url=https://www.v-brazil.com/government/laws/titleI.html |quote=Unofficial translate |accessdate=2008-06-03 }}</ref> [[Brazilski federalni distrikt|federalnog distrikta]], 26 [[Države Brazila|država]] i 5564 gradova.<ref name="Constituição"/><ref>{{cite web |title=Territorial units of the municipality level |publisher=Brazilian Institute of Geography and Statistics |year=2008 |url=https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/territorio/tabunit.asp?n=6&t=2&z=t&o=4 |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03}}</ref>

Prema [[Bruto domaći proizvod|BDP]]-u, brazilska je ekonomija osma najveća na svijetu,<ref name="siteresources.worldbank.org">"[https://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf World Development Indicators database]" (PDF file), World Bank, 7 October 2009.</ref> dok je prema [[Paritet kupovne moći|paritetu kupovne moći]] sedma najveća.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=CIA – The World Factbook – Country Comparisons – GDP (purchasing power parity) |publisher=Cia.gov |accessdate=2011-01-25 |archive-date=4. lipnja 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |url-status=dead }}</ref> Brazil je jedna od [[Ekonomski rast|najbrže rastućih]] velikih svjetskih ekonomija i novih svjetskih gospodarskih sila.<ref>{{cite news |last=Clendenning |first=Alan |title=Booming Brazil could be world power soon |page=2 |publisher=USA Today – The Associated Press |date=2008-04-17 |url=https://www.usatoday.com/money/economy/2008-04-17-310212789_x.htm |accessdate=2008-12-12}}</ref> Brazil je jedan od osnivača [[Ujedinjeni narodi|Ujedinjenih naroda]] i organizacija [[G-20]], [[CPLP]], [[Latinska unija|Latinske Unije]], Organizazije [[Iberoameričke države|Ibero-američkih država]], [[Mercosur|Mercosul]]a, [[Unija južnoameričkih država|Unije južnoameričkih država]] i također jedna od zemalja [[BRIC]]-a. Brazil je također dom raznovrsnim [[Divlje životinje|divljim životinjama]], [[Prirodni okoliš|prirodnim okolišima]] i velikim prirodnim resursima u raznim zaštićenim područjima.<ref name="CIA People"/>

==Etimologija==
[[Etimologija]] naziva "Brazil" je nejasna. Tradicionalno, riječ "Brazil" potječe od [[Brazil (drvo)|brazila]], [[Drvo (materijal)|drva]] kojim su iz brazilskih regija u [[Europa|Europu]]  tijekom 16. stoljeća trgovali mnogi pomorci.<ref name="BuenoTrintaSeis">{{Pt}} Eduardo Bueno, ''Brasil: uma História'' (São Paulo: Ática, 2003; {{ISBN|8508082134}}), p.36.</ref> Na portugalskom,  drvo brazil naziva se ''pau-brasil'', te se riječi ''brasil'' obično pripisuje značenje "crven poput žeravice", nastalo iz [[Latinski jezik|latinskog]] ''brasa'' ("žeravica") i sufiksa ''-il'' (od''-iculum'' ili ''-ilium'').<ref>[https://www.cnrtl.fr/etymologie/brésil CNRTL] - Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales {{fr}}</ref><ref>[https://michaelis.uol.com.br/moderno/portugues/index.php?lingua=portugues-portugues&palavra=brasil Michaelis] - Moderno Dicionário da Língua Portuguesa {{pt}}</ref><ref>[https://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil iDicionário Aulete] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229062555/https://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil |date=29. veljače 2012. }} {{pt}}</ref> Ova teorija uči se kao službena u školama Brazila i [[Portugal]]a. Ipak, brazilski učenjak José Adelino da Silva Azevedo pretpostavlja da je riječ mnogo starija, [[Kelti|keltskog]] ili [[Feničani|feničkoga]] porijekla. Feničani su trgovali crvenom bojom dobivenom iz [[mineral]]a u keltskim zemljama, od [[Iberijski poluotok|Iberijskog poluotoka]] do [[Irska|Irske]].<ref>{{Pt}} "[https://www.enciclopedia.com.pt/articles.php?article_id=486 República Federativa do Brasil]". Consulted on October 9, 2010.</ref> U [[Irska mitologija|irskoj mitologiji]] postoji zapadna zemlja zvana ''Hy-Brazil'', te neki u tome prepoznaju, uključujući [[John Ronald Reuel Tolkien|Tolkiena]],<ref name="On Fairy Stories">[Tolkien, J. R. R., ''On Fairy Stories'', (London: George Allen & Unwin, 1964) p. 13. ],- Tolkien refers to the theory as well established in his 1947 essay.</ref> jedan od najvjerojatnijih etimoloških izvora naziva "Brazil". Istu teoriju također su predložili znanstvenici iz 16. stoljeća.<ref name="BuenoTrintaSeis" /> Na jeziku [[Guarani jezik|Guarani]], službenom jeziku [[Paragvaj]]a, Brazil se zove ''"Pindorama"'', indijanski naziv za regiju koji znači "zemlja palmi".

== Povijest ==
{{Glavni|Povijest Brazila}}
===Portugalska kolonizacija===
{{Glavni|Kolonijalni Brazil}}
Među povjesničarima vlada mišljenje da su područje današnjeg Brazila polunomadski narodi naselili 10&nbsp;000 godina prije prvog iskrcavanja [[portugal]]skih istraživača 22. travnja 1500. godine, predvođenog [[Pedro Álvares Cabral|Pedrom Álvaresom Cabralom]].<ref name="Boxer, p. 98">Boxer, p.&nbsp;98.</ref> Portugalci su naišli na domoroce na razini [[Kameno doba|kamenog doba]] podijeljene na nekoliko plemena i u međusobnim sukobima, od kojih je većina bila iz iste jezične grupe [[Tupí-Guaraní]].<ref name="Boxer, p.&nbsp;100">Boxer, p. 100.</ref>

Premda je prvo naselje osnovano 1532., stvarna je kolonizacija započela 1534. kada je kralj [[Ivan III. Portugalski|Ivan III]]. teritorij podijelio na 12 nasljednih kapetanija,<ref>Boxer, pp.&nbsp;100–101.</ref><ref name="Skidmore, p.&nbsp;27">Skidmore, p.&nbsp;27.</ref> ali takav se aranžman pokazao problematičnim te je 1549. upravi cijele kolonije dodijelio generalnog guvernera.<ref name="Skidmore, p.&nbsp;27"/><ref>Boxer, p.&nbsp;101.</ref> Portugalci su asimilirali neka od domorodačkih plemena<ref>Boxer, p.&nbsp;108</ref> dok su druga bila podjarmljena, porobljena ili istrijebljena tijekom dugih ratova ili europskim bolestima na koje nisu imala imunitet.<ref name="Boxer, p.&nbsp;102">Boxer, p.&nbsp;102.</ref><ref>Skidmore, pp.&nbsp;30, 32.</ref> Kolonizatori su iskorištavali prirodna dobra, u početku većinom drvo pernambuco (drvo brazil ili Pau-Brasil), dok je do sredine 16. stoljeća [[šećer]] je postao najznačajniji brazilski izvozni proizvod<ref name="Boxer, p.&nbsp;100"/><ref>Skidmore, p.&nbsp;36.</ref> te su Portugalci radi povećane međunarodne [[Potražnja|potražnje]]<ref name="Boxer, p.&nbsp;102"/><ref>Skidmore, pp.&nbsp;32–33.</ref> uvozili afričke robove.<ref>Boxer, p.&nbsp;110</ref><ref>Skidmore, p.&nbsp;34.</ref>

[[Slika:Meirelles-primeiramissa2.jpg|mini|lijevo|180px|Prva kršćanska misa u Brazilu, (1500.) ''A Primeira Missa no Brasil''. Victor Meirelles, 1860.]]
Ratovima protiv Francuza, Portugalci su postepeno širili svoj teritorij na jugoistok, zauzevši [[Rio de Janeiro]] 1567., i na sjeverozapad, osvojivši [[São Luís, Maranhão|São Luís]] 1615.<ref>Bueno, pp.&nbsp;80–81.</ref> Poslali su također i vojne ekspedicije u prašumu Amazone i osvojili [[UK|britanska]] i [[nizozemska]] uporišta,<ref>[https://www.s4ulanguages.com/wic.html Facsimiles of multiple original documents] relating about the events in Brazil in the 17th century that led to a Dutch influence and their final defeat</ref> i u tom području od 1669. osnivali naselja i utvrde.<ref>Calmon, p.&nbsp;294.</ref> Godine 1680. dosegli su daleki jug i osnovali [[Colonia del Sacramento|Sacramento]] na obali [[Río de la Plata|Ría de la Plate]] u regiji Banda Oriental (u današnjem [[Urugvaj]]u).<ref>Bueno, p.&nbsp;86.</ref>

Krajem 17. stoljeća, izvoz šećera počeo je opadati<ref>Boxer, p.&nbsp;164.</ref> ali počevši od 1690-ih, otkriće [[zlato|zlata]] od strane [[Bandeirantes|istraživača]] u regiji koja će kasnije biti nazvana [[Minas Gerais]] (opći rudnici) u današnjim [[Mato Grosso|Mato Grossu]] i Goiásu,
spasilo je koloniju od propasti.<ref>Boxer, pp.&nbsp;168, 170.</ref> [[Rudnik|Rudnici]] su iz cijelog Brazila, ali i iz Portugala, privukli mnoštva imigranata.<ref>Boxer, p.&nbsp;169.</ref> Španjolci su pokušali spriječiti portugalsku ekspanziju u teritorij koji im je pripadao prema sporazumu iz Tordesillasa iz 1494., i uspjeli osvojiti [[Banda Oriental|Bandu Oriental]] 1777. Ipak, to je bilo uzalud jer je ugovor u San Ildefonsu, potpisan iste godine, potvrdio portugalski suverenitet na cjelokupnom teritoriju kolonijalne ekspanzije, utvrđujući većinu aktualnih brazilskih granica.<ref>Boxer, p.&nbsp;207.</ref>

Godine 1808., kraljica [[Marija I. od Portugala|Marija I.]] i njezin sin i regent, budući kralj [[Ivan VI. od Portugala|Ivan VI.]], bježeći pred [[Napoleon]]ovom vojskom, zajedno s kraljevskom obitelji plemstvom i vladom preselili su se u Rio de Janeiro. To je jedini zabilježeni prekokontinentalni premještaj jedne kraljevske obitelji. Rio de Janeiro postao je sjedištem cijelog [[Portugalsko kolonijalno carstvo|Portugalskoga kolonijalnog carstva]].<ref name="Boxer, p.&nbsp;213">Boxer, p.&nbsp;213.</ref> Godine 1815. Ivan VI., tada regent u ime svoje majke, uzdigao je Brazil od kolonije na suvereno [[Ujedinjeno Kraljevstvo Portugala, Brazila i Algarvesa|kraljevstvo ujedinjeno s Portugalom]].<ref name="Boxer, p.&nbsp;213"/> Godine 1809. Portugalci su upali u [[Francuska Gvajana|Francusku Gvajanu]] (koja je Francuskoj vraćena 1817.)<ref>Bueno, p.&nbsp;145.</ref> i 1816. u Bandu Oriental, kasnije preimenovanu kao Cisplatina<ref>Calmon (2002), p.&nbsp;191.</ref> (ali nakon [[Argentinsko-brazilski rat|rata 1828.]] postala je nezavisna država poznata kao [[Urugvaj]]).<ref>Barman (1999), pp.18, 27</ref>

===Nezavisnost i carstvo===
{{Glavni|Brazilsko carstvo}}
Kralj Ivan VI. vratio se u Europu 26. travnja 1821., ostavivši svog starijeg sina, princa [[Petar I. od Brazila|Pedra de Alcântaru]] kao regenta Brazila.<ref>Lustosa, pp.&nbsp;109–110</ref> Portugalska je vlada pokušala Brazilu vratiti status kolonije, lišavajući ga svih postignuća ostvarenih od 1808. nadalje.<ref>Lustosa, pp.&nbsp;117–119</ref>
Brazilci se tome nisu htjeli pokoriti te ih je princ Pedro u tome podržao proglasivši nezavisnost od Portugala 7. rujna 1822., čime je osnovao Brazilsko Carstvo.<ref>Lustosa, pp.&nbsp;150–153</ref> 12. listopada iste godine Pedro je proglašen prvim carem Brazila i 1. prosinca okrunjen kao [[Petar I. od Brazila|Petar I.]]<ref>Vianna, p.&nbsp;418</ref>

[[Slika:Independência ou Morte (1888).jpg|mini|lijevo|180px|Proglašenje brazilske nezavisnosti 7. rujna 1822. Pedro Américo, 1888.]]
U to doba, većina je Brazilaca bila za [[Monarhija|monarhiju]] te je [[republikanizam]] imao vrlo malu podršku.<ref>Hendrik Kraay ''apud'' Lorenzo Aldé, ''Revista de História da Biblioteca Nacional,'' issue 50, year 5 (Rio de Janeiro: SABIN, 2009), p.&nbsp;20</ref><ref>Sérgio Buarque de Holanda, ''O Brasil Monárquico: o processo de emancipação'', 4th ed. (São Paulo: Difusão Européia do Livro, 1976), p.&nbsp;403</ref> Prateći brazilski rat za nezavisnost proširio se skoro cijelim teritorijem zemlje, s bitkama u sjevernim, sjeveroistočnim i južnim regijama.<ref>Diégues 2004, pp.&nbsp;168, 164, 178</ref> Posljednji portugalski vojnici predali su se 8. ožujka 1824.<ref>Diégues 2004, pp.&nbsp;179–180</ref> te je Portugal nezavisnost Brazila priznao 29. kolovoza 1825.<ref>Lustosa, p.&nbsp;208</ref>

Nakon što je prihvaćen u gradskim savjetima diljem zemlje, prvi brazilski ustav proglašen je 25. ožujka 1824.<ref>Vianna, p.&nbsp;140</ref><ref>José Murilo de Carvalho, ''A Monarquia brasileira'' (Rio de Janeiro: Ao Livro Técnico, 1993), p.&nbsp;23</ref><ref>Calmon (2002), p.&nbsp;189</ref><ref name="Vainfas, p.&nbsp;170">Vainfas, p.&nbsp;170</ref> Petar I. abdicirao je 7. travnja 1831. i otišao u Europu [[Liberalni ratovi|vratiti svoju kćer na vlast]], ostavivši svog petogodišnjeg sina i nasljednika koji će postati [[Petar II. Brazilski|car Petar II]].<ref>Lyra (v.1), p.&nbsp;17</ref> Kako novi car nije mogao vršiti svoje ustavne ovlasti dok nije dostigao punoljetnost, uspostavljeno je [[regent]]stvo.<ref>Carvalho 2007, p.&nbsp;21</ref> Sporovi između političkih frakcija doveli su do pobuna i do nestabilnog, skoro anarhičnog, regentstva.<ref>Miriam Dohlnikoff, ''Pacto imperial: origens do federalismo no Brasil do século XIX'' (São Paulo: Globo, 2005), p.&nbsp;206</ref> Buntovne frakcije nisu se bunile protiv monarhije,<ref name="Carvalho 2007, p.&nbsp;43">Carvalho (2007), p.&nbsp;43</ref><ref>Souza, p.&nbsp;326</ref> iako su neke proglasile otcjepljenje provincija kao nezavisnih republika, ali samo dok je Petar II. bio maloljetan.<ref>Janotti, pp.&nbsp;171–172</ref> Radi toga, Petar II. je prije vremena proglašen punoljetnim te je "Brazil uživao gotovo pola stoljeća unutarnjeg mira i brzog materijalnog napretka."<ref>Munro, p.&nbsp;273</ref>

[[Slika:Americo-avaí.jpg|mini|desno|180px|Brazilske snage (u plavoj uniformi) i paragvajska vosjka (većinom u crvenoj uniformi) u bitci kod Avaía, tijekom [[Rat trojnog saveza|rata trojnog saveza]]. ''Batalha do Avaí'', Pedro Américo, 1877.]]
Brazil je tijekom 58-godišnje vladavine Petra II. pobijedio u tri međunarodna rata (rat la Plate, urugvajski rat i [[rat trojnog saveza]])<ref>Lyra (v.1), pp.&nbsp;164, 225, 272</ref> i radi uspješnih [[Izbori|izbora]] i neograničene [[Sloboda tiska|slobode govora]] učvrstio predstavničku demokraciju.<ref>Carvalho (2007), pp.&nbsp;9, 222</ref> Najbitnije, ropstvo je ukinuto nakon sporog, ali stalnog procesa koji je započeo krajem međunarodne trgovine robljem 1850.<ref>Lyra (v.1), p.&nbsp;166</ref> i dovršen potpunim ukidanjem ropstva 1888., "Zlatnim zakonom" kojeg je stvorila princeza Izabela.<ref>Lyra (v.3), p.&nbsp;62</ref> Robovsko je stanovništvo bilo u opadanju od brazilske nezavisnosti nadalje, 1823., 29% brazilske populacije bili su robovi ali do 1887. taj je postotak pao na 5%.<ref>Vainfas, p.&nbsp;18</ref>

Kada je 15. studenoga 1889. zbačena monarhija,<ref name="Munro, p.&nbsp;280"/> u Brazilu nije bilo mnogo podrške promjeni [[Političko uređenje|političkog uređenja]]<ref>George Ermakoff, ''Rio de Janeiro – 1840–1900 – Uma crônica fotográfica'' (Rio de Janeiro: G. Ermakoff Casa Editorial, 2006), p.&nbsp;189</ref> te je Petar II. bio na vrhuncu popularnosti.<ref>Schwarcz, p.&nbsp;444</ref><ref>Vainfas, p.&nbsp;201</ref> Ipak, "snosio je glavnu, i vjerojatno jedinu odgovornost za svoje vlastito uklanjanje."<ref>Barman (1999), p.&nbsp;399</ref> Nakon smrti svoja dva sina, Petar je vjerovao "da je carskom režimu bilo suđeno da završi s njime."<ref>Barman (1999), p.&nbsp;130</ref> Nije se mnogo brinuo za sudbinu režima<ref>Lyra (v.3), p.&nbsp;126</ref><ref>Barman (1999), p.&nbsp;361</ref> te nije učinio ništa, niti je dozvolio da se išta učini radi sprječavanja vojnog udara, podržanog od strane bivših robovlasnika koji su se protivili ukidanju ropstva.<ref>Ricardo Salles, ''Nostalgia Imperial'' (Rio de Janeiro: Topbooks, 1996), p.&nbsp;194 – However, the monarchist reaction after the fall of the empire and the subsequent exile of the Imperial Family "was not small and even less was its repression".</ref><ref>Lyra (v.3), p.&nbsp;99</ref><ref>Schwarcz, pp.&nbsp;450, 457</ref> Time je stvorena federalna republika, službenog naziva Republika Sjedinjenih Brazilskih Država, koju je proglasio feldmaršal Deodoro da Fonseca, 15. studenoga 1889.

===Početci republike===
[[Slika:Revolução de 1930.jpg|mini|desno|180px|Državni udar 1930. doveo je [[Getúlio Vargas|Getúlia Vargasa]] na vlast (u sredini). Ostat će na vlasti 15 godina.]]
"Rana republikanska vlada bila je manje-više vojna diktatura".<ref name="Munro, p.&nbsp;280">Munro, p.&nbsp;280</ref> Iako su nastojanja vlade da nastavi vanjsku politiku carstva<ref name="Barman 1999, p.&nbsp;403 2nd paragraph" /> bila relativno uspješna, posebno za vrijeme [[Baron Rio Branca|Barona Rio Branca]],<ref>Barman 1999, Ibidem Page404 1st paragraph”</ref> dosegavši ravnotežu koja je bila poremećena samo tijekom početne faze pripajanja [[Acre (federalna brazilska država)|Acre]]a i [[prvi svjetski rat|prvim svjetskim ratom]],<ref>Barman 1999, Ibidem Page405 2nd paragraph</ref><ref>Woodward; James P. ”A Place in Politics: São Paulo, Brazil, from Seigneurial Republicanism to Regionalist Revolt” Duke University Press Books 2009 {{ISBN|0822343290}} '''Chapter 3'''</ref><ref>Scheina, Robert L. Latin America's Wars Vol.II: The Age of the Professional Soldier, 1900-2001. Potomac Books, 2003 {{ISBN|1574884522}} '''Part 4; Chapter 5 - World War I and Brazil, 1917-18'''</ref> na unutrašnjem planu, od mornaričke pobune rujna 1893. otvoren je dugotrajni začarani krug<ref name="Barman 1999, p.&nbsp;403 2nd paragraph">Barman (1999), p.&nbsp;403</ref> koji je do 1920-ih Brazil izmučio s nekoliko civilnih<ref>Levine; Robert M. ”Vale of Tears: Revisiting the Canudos' Massacre in Northeastern Brazil, 1893-1897” University of California Press 1995  {{ISBN|0520203437}}</ref><ref>Sevcenko; Nicolau ”A Revolta da Vacina” {{pt}} Cosac Naify 2010 {{ISBN|9788575038680}}</ref><ref>Barman, Roderick J. ”Millenarian Vision, Capitalist Reality: Brazil's Contestado Rebellion, 1912-1916” Canadian Journal of History December 1, 1995 University of Saskatchewan Vol30 Nr3 Pg542</ref> i vojnih<ref>E. Bradford Burns; “A History of Brazil” Columbia University Press 1993 {{ISBN|9780231079556}} ''from 2nd paragraph of p242 to p245''</ref><ref>Roland, Maria Inês; “A Revolta da Chibata” {{pt}} Saraiva 2000 {{ISBN|8502030957}}</ref><ref>Woodward 2009, Ibidem '''Chapter 4'''</ref> pobuna koje su postepeno do te mjere potkopale režim da je 1930. poraženom predsjedničkom kandidatu [[Getúlio Vargas|Getúliu Vargasu]] bilo moguće državnim udarom preuzeti vlast.<ref>Skidmore, p.&nbsp;154</ref>

Vargas, koji je u svjetlu tada nedavnog vojnog pokreta mladih časnika vlast trebao preuzeti samo privremeno radi provođenja demokratskih reformi, raspustio je kongres, ukinuo ustav, te je vladao izvanrednim ovlastima, dok je guvernere država zamijenio svojim pristašama.<ref>Skidmore, pp.&nbsp;155–156</ref><ref>Bueno, pp.&nbsp;328 and 331</ref> Radi neispunjenih obećanja o promjenama, 1932. oligarhija [[São Paulo (federalna brazilska država)|São Paula]] pokušala se vratiti na vlast<ref>Bradford Burns 1993, Ibidem p352</ref> dok su se 1935. pobunili [[Komunisti]],<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;249</ref> ali obje su pobune bile poražene. Ipak, komunistička prijetnja poslužila je Vargasu kao izgovor za otkazivanje izbora i još jedan ''coup d'état'' kojim je 1937. uvedena [[Estado Novo (Brazil)|potpuna diktatura]],<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;267</ref><ref>Skidmore, p.&nbsp;162</ref> i u skladu s time brutalna represija opozicije s [[sabirni logor|logorima]] za političke zatvorenike u udaljenim područjima zemlje, 
opće raširena tortura od strane vladinih snaga i cenzura tiska.<ref>Bueno, p.&nbsp;336</ref><ref>Skidmore, p.&nbsp;164</ref>

Brazil je ostao neutralan tijekom prvih godina [[drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]], dok vlada nije 1942. objavila rat [[Sile Osovine|silama Osovine]].<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;272</ref> Vargas je tada njemačke, japanske i talijanske imigrante prisilno smjestio u [[Konclogor|koncentracione logore]],<ref>Dietrich, Ana Maria in ''História Viva'' magazine, issue 67, year VI, 2009, p.&nbsp;61</ref> i 1944. poslao trupe na ratište u Italiji.<ref>Bueno, pp.&nbsp;343–344</ref><ref>Skidmore, p.&nbsp;173</ref> Sa savezničkom pobjedom 1945. i krajem nacističko-fašističkih režima u Europi, Vargasova je pozicija postala neodrživa te je ubrzo bio svrgnut u vojnim udarom.<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;281</ref> Ponovo je [[Druga Brazilska republika|uspostavljena demokracija]] i general [[Eurico Gaspar Dutra]] izabran je 1946. za predsjednika.<ref>Skidmore, pp.&nbsp;182–183</ref> Vargas se, demokratski izabran, na vlast vratio 1951., ali nije bio sposoban vladati demokratski, niti se nositi s aktivnom opozicijom, te je 1954. izvršio samoubojstvo.<ref>Bueno, pp.&nbsp;346–347</ref><ref>Skidmore, pp.&nbsp;188–194</ref>

===Suvremeno doba===
[[Slika:Teme-Tocha-paralípica-Lula-Marques-Agência-PT-7 - 29120441232.jpg|mini|desno|180px|Michel Temer 2016.]]
Nekoliko kratkih privremenih vlada uslijedilo je nakon Vargasovog samoubojstva.<ref>Skidmore, p.&nbsp;201</ref> [[Juscelino Kubitschek]] postao je predsjednik 1956., te je zauzeo pomirljivi stav prema političkoj opoziciji koji mu je omogućio da vlada bez većih kriza.<ref>Skidmore, pp.&nbsp;202–203</ref> Ekonomija i industrijski sektor znatno su porasli,<ref>Skidmore, p.&nbsp;204</ref> ali najveće je postignuće bila izgradnja novog glavnog grada [[Brasília|Brasílije]], inaugurirane 1960.<ref>Skidmore, pp.&nbsp;204–205</ref> Njegov nasljednik bio je [[Jânio Quadros]], koji je ostavku podnio 1961., manje od godinu dana po preuzimanju dužnosti.<ref>Skidmore, pp.&nbsp;209–210</ref> Njegov potpredsjednik [[João Goulart]], preuzeo je vlast ali je izazvao snažni politički otpor<ref>Skidmore, p.&nbsp;210</ref> te je [[Brazilski državni udar 1964.|zbačen travnja 1964.]], državnim udarom koji je rezultirao vojnim režimom.<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;397</ref>

To je trebao biti samo prelazni režim<ref>Gaspari, ''A Ditadura Envergonhada'', pp.&nbsp;141–142.</ref> ali postupno je evolvirao u potpunu diktaturu s proglašenjem petog institucionalnog zakona 1968.<ref name="Gaspari p.35">Gaspari, ''A Ditadura Envergonhada'', p.&nbsp;35.</ref> Represija nad protivnicima diktature, uključujući urbane [[Gerila|gerile]],<ref>Elio Gaspari, ''A ditadura escancarada'' (São Paulo: Companhia das Letras, 2002), p.&nbsp;193.</ref> bila je oštra, ali ne i brutalna kao u drugim zemljama Latinske Amerike.<ref>Skidmore, p.&nbsp;239</ref> Radi izvanrednog ekonomskog rasta, poznatog kao "ekonomsko čudo", režim je dosegao najvišu razinu popularnosti u godinama represije.<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;422</ref>

General [[Ernesto Geisel]] postao je predsjednik 1974., te je započeo svoj projekt redemokratizacije procesom za kojeg je rekao da će biti "spor, postepen i siguran."<ref>Bueno, p.&nbsp;379.</ref><ref>Fausto (2005), p.&nbsp;455.</ref> Geisel je okončao vojnu nedisciplinu,<ref>Gaspari, ''A Ditadura Envergonhada'', pp.&nbsp;34–35.</ref> torturu političkih zatvorenika, cenzuru tiska,<ref>Gaspari, ''A Ditadura Envergonhada'', pp.&nbsp;35–36.</ref> i nakon ukidanja petog institucionalnog zakona, konačno i samu diktaturu.<ref name="Gaspari p.35"/> Ipak, vojni je režim nastavljen pod njegovim izabranim nasljednikom generalom [[João Baptista de Oliveira Figueiredo|Joãom Figueiredom]] radi dovršenja tranzicije u potpunu demokraciju.<ref>Bueno, p.&nbsp;382.</ref> Puna civilna vlast uspostavljena je 1985. kada je predsjednik postao [[José Sarney]],<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;460.</ref> ali pri kraju svog mandata postao je izuzetno nepopularan radi neobuzdane ekonomske krize i neobično visoke inflacije.<ref>Fausto (2005), pp.&nbsp;464–465.</ref> Sarneyeva neuspješna vladavina omogućila je 1989. izbor skoro nepoznatog [[Fernando Collor de Mello|Fernanda Collora]], koji je 1992. smijenjen od strane Nacionalnog kongresa.<ref>Fausto (2005), pp.&nbsp;465, 475.</ref> Collora je naslijedio njegov potpredsjenik [[Itamar Franco]], koji je [[Fernando Henrique Cardoso|Fernanda Henriquea Cardosa]] imenovao ministrom financija.

Cardoso je izradio vrlo uspješni ''[[Plano Real]]'' ("kraljevski" ili "realni" plan)<ref>Naziv aktualne brazilske valute (real) dolazi od Realne jedinice vrijednosti (prijelazna valuta) kao i od starije valute koja je korištena do 1942. Na portugalskom "real" znači "kraljevski", jer je bila izvorno portugalska valuta, tada monarhija. (Skidmore, p.&nbsp;311).</ref> koji je brazilskoj ekonomiji donio stabilnost,<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;482.</ref> te je izabran za predsjednika 1994. i ponovo 1998.<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;474.</ref> Mirni prijenos vlasti na [[Luiz Inácio Lula da Silva|Luiza Inácia Lulu da Silvu]], izabranog 2002. i ponovo 2006., označio je konačno ostvarenje dugoočekivane brazilske političke stabilnosti.<ref>Fausto (2005), p.&nbsp;502.</ref> Za vrijeme mandata Inácia Lule, Brazil je postao jedna od novih svjetskih ekonomskih sila i najbrže rastućih gospodarstava. Godine 2011., vlast je preuzela aktualna predsjednica [[Dilma Rousseff]].<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://articles.cnn.com/2010-10-31/world/brazil.elections_1_voting-machines-president-luiz-inacio-manaus?_s=PM:WORLD |accessdate=2011-05-08 |title=Arhivirana kopija |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719073545/https://articles.cnn.com/2010-10-31/world/brazil.elections_1_voting-machines-president-luiz-inacio-manaus?_s=PM:WORLD |archivedate=2011-07-19}}</ref>

==Zemljopis==
{{Glavni|Zemljopis Brazila}}
:''Vidi još: [[Dodatak:Popis otoka u Brazilu|Popis otoka u Brazilu]], [[Dodatak:Popis država po površini|Popis država po površini]]''
[[Slika:Brazil topo.jpg|mini|desno|180px|Topografska karta Brazila]]
Brazil zauzima veliko područje duž istočne obale Južne Amerike i uključuje većinu unutrašnjosti kontinenta,  graničeći s [[Urugvaj]]em na jugu, [[Argentina|Argentinom]] i [[Paragvaj]]em na jugozapadu, [[Bolivija|Bolivijom]] i [[Peru]]om na zapadu, [[Kolumbija|Kolumbijom]] na sjeverozapadu, i [[Venezuela|Venezuelom]], [[Surinam]]om, [[Gvajana|Gvajanom]] i [[Francuska|francuskim]] prekomorskim departmanom [[Francuska Gvajana|Francuskom Gvajanom]] na sjeveru. Graniči sa svim južnoameričkim zemljama osim [[Ekvador]]a i [[Čile]]a. Obuhvaća također i nekoliko oceanskih [[arhipelag]]a, kao [[Fernando de Noronha]], atol Rocas,  São Pedro e São Paulo i [[Trindade i Martim Vaz]].<ref name="CIA People"/> Veličina teritorija, reljef, klima i prirodni resursi Brazil čine zemljopisno raznolikim. Uključujući svoje [[Atlantski ocean|atlantske]] otoke, Brazil je smješten između širina 6°N i 34°S, i dužina 28°W i 74°W.

Brazil je nakon [[Rusija|Rusije]], [[Kanada|Kanade]], [[Kina|Kine]] i [[SAD|Sjedinjenih Država]] [[Dodatak:Popis država po površini|peta najveća]] zemlja na svijetu, i treća najveća u obje Amerike, s ukupnom površinom 8&nbsp;514&nbsp;876,599&nbsp;km²,<ref name = "Official Area">[https://www.ibge.gov.br/home/geociencias/cartografia/default_territ_area.shtm Official Area (In Portuguese)] IBGE: Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística. Retrieved 2010-01-08.</ref> uključujući i 55&nbsp;455&nbsp;km² vodenih površina.<ref name="CIA People"/> Obuhvaća tri [[vremenska zona|vremenske zone]], od [[UTC-4]] u zapadnim državama, do [[UTC-3]] u istočnim državama (službeno vrijeme Brazila) i [[UTC-2]] na [[Dodatak:Popis otoka u Brazilu|atlantskim otocima]].<ref name="timezones">{{cite web |title=Hora Legal Brasileira |publisher=Observatório Nacional |url=https://pcdsh01.on.br/Fusbr.htm |accessdate=2009-02-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722173247/https://pcdsh01.on.br/Fusbr.htm |archivedate=2011-07-22}}</ref>

Brazilska topografija također je raznovrsna i uključuje [[brdo|brda]], [[planine]], [[ravnica|ravnice]] i [[visočje|visočja]]. Većina terena leži između 200&nbsp;m i 800&nbsp;m nadmorske visine. Glavno brdovito područje obuhvaća većinu južne polovice zemlje. Sjeverozapadni dijelovi visoravni sastoje se od širokog, valovitog terena isprekidanog niskim, zaobljenim brdima. Jugoistočni dio više je neravan, sa složenim masama grebena i planinskih lanaca s vrhuncima do 1200&nbsp;m. Lanci uključuju planine [[Serra da Mantiqueira|Mantiqueira]], [[Serra do Espinhaço|Espinhaço]] i [[Serra do Mar]]. Na sjeveru, [[Gvajanski štit|Gvajansko visočje]] stvara veću [[Razvodnica|razvodnicu]] koja razdvaja rijeke amazonskog [[slijev]]a od rijeka koje utječu u sustav [[Orinoco|Orinoca]] na sjeveru prema Venezueli. Najviša točka u Brazilu je [[Pico da Neblina]] s 2994&nbsp;m, dok je najniža u Atlantskom oceanu.<ref name="CIA People"/>

Brazil ima gusti i složeni riječni sustav, jedan od najvećih u svijetu, s osam većih slijeva koji svi utječu u Atlantik. Veće rijeke uključuju [[Amazona|Amazonu]] (druga najduža na svijetu i prva po [[Istjek (hidrologija)|volumenu vode]]), [[Paraná (rijeka)|Paranu]] i njen veći pritok [[Rijeka Iguazu|Iguaçu]] (koja uključuje i [[Vodopadi Iguazú|vodopade Iguazú]]), [[Rio Negro (Amazona)|Rio Negro]], [[São Francisco (rijeka)|São Francisco]], [[Xingu River|Xingu]], [[Madeira (rijeka)|Madeiru]] i [[Tapajós]]. Amazona izvire u peruanskim Andama pod imenom ''[[Marañón (rijeka)|Marañón]]'', a kao rijeka ''[[Ucayali (rijeka)|Ucayali]]'' teče prema istoku. Prima veliki broj pritoka (duže su [[Madeira (rijeka)|Madeira]] i [[Purus]]), te se daljni tok odvija estuarijem i završava ulijevanjem u [[Atlantski ocean]]. Istjek iznosi 180&nbsp;000 [[m³]] u sekundi, dužina toka s izvornim rijekama je 6180 [[km]], a plovna dužina je od 4100&nbsp;km. Slijev Amazone obuhvaća površinu od oko 7 milijuna [[km²]].

===Klima===
{{Dvostruka slika|left|Neve na SC-438 em São Joaquim.JPG|230|Areia Vermelha - Cabedelo - Paraíba - Brasil.jpg|200|[[Snijeg]] u São Joaquimu, [[Santa Catarina (federalna brazilska država)|Santa Catarina]] 2010. (jug) |[[Tropska klima]] u Cabedelu, Paraiba (sjeveroistok).}}
Klima Brazila obuhvaća širok raspon vremenskih prilika na velikom području i raznolikoj topografiji, ali većina zemlje ima tropsku klimu.<ref name="CIA People"/> Prema [[Köppenova klasifikacija klime|Köppenovoj klasifikaciji klime]] Brazil karakterizira pet glavnih klimatskih podvrsta: [[ekvatorska klima|ekvatorska]], [[Tropska klima|tropska]], [[polusuha klima|polusuha]], [[Tropska klima|brdska tropska]], [[Umjereni pojas|umjerena]], i [[Suptropi|suptropska]] klima. Različiti klimatski uvjeti uzrokuju prirodne okoliše u rasponu od 
ekvatorskih [[Kišna šuma|kišnih šuma]] na sjeveru i polusuhih [[pustinja]] na sjeveroistoku do [[Crnogorična šuma|crnogoričnih šuma]] na jugu i tropskih [[savana]] u središnjem Brazilu.<ref name="BBC Weather">{{cite web |title=Brazil |work=Country Guide |publisher=BBC Weather |url=https://www.bbc.co.uk/weather/world/country_guides/results.shtml?tt=TT005220 |accessdate=2008-06-11}}</ref> Mnoge regije imaju vrlo različite [[Mikroklima|mikroklime]].<ref name="BT">{{cite web |title=Temperature in Brazil |publisher=Brazil Travel |url=https://www.v-brazil.com/information/geography/temperature-graphs.html |accessdate=2008-06-11}}</ref>

Ekvatorska klima karakterizira većinu sjevernog Brazila. Ne postoji prava suha sezona, ali postoje neke varijacije u obimu padalina tijekom godine.<ref name="BBC Weather"/> Prosječna je temperatura 25&nbsp;°C,<ref name="BT"/> s većim temperaturnim varijacijama između dana i noći u odnosu na varijacije između sezona. U središnjem Brazilu oborine su više sezonski raspoređene, što je karakteristično za klimu savane. Ta je regija velika kao i bazen Amazone ali s vrlo različitom klimom jer se nalazi južnije i na većoj nadmorskoj visini.<ref name="BBC Weather"/> U unutrašnjosti sjeveroistoka, sezonske su oborine još ekstremnije. Polusuha klimatska regija uglavnom prima manje od 800&nbsp;mm [[Kiša|kiše]],<ref name="BRAS10">{{cite web |publisher=Empresa Brasileira de Pesquisa Agropecuária |url=https://www.cpatsa.embrapa.br/servicos/dadosmet/cem-anual.html |title=Annual averages of Mandacaru Agro-meteorological station {{pt}} |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=20. kolovoza 2007. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070820215606/https://www.cpatsa.embrapa.br/servicos/dadosmet/cem-anual.html |url-status=bot: unknown }}</ref> koja većinom pada tijekom perioda od tri do pet mjeseci godišnje<ref>{{cite web |url=https://botany.si.edu/projects/cpd/sa/sa19.htm |title=CPD: South America, Site SA19, Caatinga of North-eastern Brazil, Brazil |publisher=Botany.si.edu |accessdate=2009-10-29}}</ref> a povremeno i manje, stvarajući duge periode [[Suša|suše]]. ''Grande Seca'' (velika suša) 1877. – 1878., najgora suša ikada zabilježena u Brazilu,<ref>"[https://origin.cdc.gov/eid/content/15/6/916.htm Drought, Smallpox, and Emergence of Leishmania braziliensis in Northeastern Brazil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090821145200/https://origin.cdc.gov/eid/content/15/6/916.htm |date=21. kolovoza 2009. }}". Centers for Disease Control and Prevention (CDC).</ref> prouzročila je približno pola milijuna umrllih ljudi.<ref>"[https://press.princeton.edu/chapters/s8857.html Ó Gráda, C.: Famine: A Short History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160112061115/https://press.princeton.edu/chapters/s8857.html |date=12. siječnja 2016. }}". Princeton University Press.</ref> Razorna je bila i suša iz 1915.<ref>"[https://www.fao.org/DOCREP/005/W8514E/W8514E29.htm Inland fishery enhancements]". FAO.</ref> Južno od Bahie, kraj São Paula, mijenja se sezonska raspodjela oborina, s kišom koja pada tijekom cijele godine.<ref name="BBC Weather"/> Jug uživa [[Umjereni pojas|umjerene uvjete]], s hladnim zimama i prosječnim godišnjim temperaturama ne iznad 18&nbsp;°C.<ref name="BT"/> Zimski su [[mraz]]evi uobičajeni, s povremenim [[snijeg]]om u višim područjima.<ref name="BBC Weather"/>

===Bioraznolikost i okoliš===
{{Dvostruka slika|right|Ara ararauna -Blue-and-gold Macaw -head and neck.jpg|200|Amazonie.jpg|200|Plavo-žuta ara, [[endem]]ska vrsta Brazila, zemlje s jednom od najraznolikijih fauna [[ptica]] i [[vodozemac]]a u svijetu<ref>{{cite web |autor=SILVANO, Débora L.; SEGALLA, Magno V. |title=Conservação de anfíbios no Brasil |url=https://www.conservacao.org/publicacoes/files/12_Silvano_Segalla.pdf |journal=Megadiversidade |publisher=Conservação Internacional |issue=1 |date=Srpanj 2005. |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728044621/https://www.conservacao.org/publicacoes/files/12_Silvano_Segalla.pdf |archivedate=2011-07-28}}</ref><ref>{{cite web |autor=MARINI, Miguel A.; GARCIA, Frederico I. |title=Conservação de aves no Brasil |url=https://www.conservacao.org/publicacoes/files/14_Marini_Garcia.pdf |journal=Megadiversidade |publisher=Conservação Internacional |issue=1 |date=Srpanj 2005. |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725192431/https://www.conservacao.org/publicacoes/files/14_Marini_Garcia.pdf |archivedate=2011-07-25}}</ref>|Amazonska [[prašuma]], najveća [[Tropske šume|tropska šuma]] na svijetu}}
Veliki teritorij Brazila obuvaća nekoliko različitih ekosistema, kao [[Amazonska prašuma|Amazonsku prašumu]], područje s najvećom [[Bioraznolikost|bioraznolikošću]] na svijetu,<ref name="WWF">{{cite web |title=One fifth of the world's freshwater |work=Amazon |publisher=World Wide Fund for Nature |date=2007-08-06 |url=https://www.panda.org/about_our_earth/about_freshwater/rivers/amazon/ |accessdate=2008-06-12 |archive-date=29. lipnja 2009. |archive-url=https://arquivo.pt/wayback/20090629002423/https://www.panda.org/about_our_earth/about_freshwater/rivers/amazon/ |url-status=dead }}</ref> [[Atlantska šuma|atlantsku šumu]] i [[Cerrado]]. Na jugu, [[Crnogorična šuma|crnogorične šume]] [[Araucaria|Araucarije]] rastu u umjerenim uvjetima.

Bogati svijet divljih životinja Brazila odražava raznovrsnost prirodnih staništa. Međutim, većina ostaje uvelike nedokumentirana te se redovno otkrivaju nove vrste. Znanstvenici procjenjuju da je ukupan broj biljnih i životinjskih vrsta u Brazilu blizu 4 milijuna. Veći sisavci uključuju [[puma|pume]], [[jaguar]]e, [[ozelot]]e, rijetke kolumbijske divlje pse, [[lisica|lisice]], [[Pekariji|pekarije]], [[Tapiri|tapire]], [[Mravojedi|mravojede]], [[Ljenivci|ljenivce]], [[oposum]]e, i [[Pasanci|pasance]]. [[Jeleni]] su česti na jugu, dok se mnoge vrste [[Majmuni Novog svijeta|majmuna novog svijeta]] mogu naći u sjevernim [[Kišna šuma|kišnim šumama]]<ref>{{cite news |title=Atlantic Forest, Brazil |work=Map: Biodiversity hotspots |publisher=BBC News |date=2004-10-01 |url=https://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3707888.stm#brazil |accessdate=2008-06-12}}</ref>

Prirodno nasljeđe Brazila ozbiljno je ugroženo [[stočarstvo]]m i [[Poljoprivreda|poljoprivredom]], sječom drveta, [[rudarstvo]]m, naseljavanjem, iskorištavanjem nafte i plina, prevelikim izlovom ribe, trgovinom divljih životinja, branama i infrastrukturom, zagađenjem vode, [[Klimatske promjene|klimatskim promjenama]], požarima i invazivnim vrstama.<ref name="WWF"/> U mnogim područjima zemlje, prirodni je okoliš ugrožen razvojem.<ref>{{cite web |title=Under threat |publisher=Greenpeace |url=https://www.greenpeace.org/international/campaigns/forests/south-america/under-threat |accessdate=2008-06-12 |archive-date=17. kolovoza 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817101526/https://www.greenpeace.org/international/campaigns/forests/south-america/under-threat |url-status=dead }}</ref> Izgradnja cesta otvorila je prethodno udaljene krajeve poljoprivredi i naseljavanju, brane su potopile doline i staništa divljih životinja, dok su rudnici nagdrili i zagadili pejzaže.<ref name="BRAS11">{{cite web |publisher=Greenpeace |url=https://www.greenpeace.org/international/news/amazon-destruction |title=Amazon destruction}}</ref> Za amazonsku regiju, planira se najmanje 70 brana, uključujući i kontroverznu hidroelektranu Belo Monte.<ref>"[https://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8492577.stm Brazil grants environmental licence for Belo Monte dam]". ''BBC News''. February 2, 2010.</ref> Briga za okoliš porasla je kao odgovor na globalni interes za probleme okoliša.

==Demografija==
{{Glavni|Demografija Brazila}}
:''Vidi još: [[Brazilci]], [[Razvoj stanovništva u Brazilu]], [[Etničke grupe Brazila]]''
Stanovništvo Brazila 2008., prema Brazilskom institutu za zemljopis i statistiku (''Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística''), bilo je oko 190 milijuna stanovnika<ref>2008 PNAD, IBGE. "[https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/protabl.asp?c=261&i=P&nome=on&notarodape=on&tab=261&unit=0&pov=1&opc1=1&poc2=1&OpcTipoNivt=1&opn1=2&nivt=0&poc1=1&sec58=0&orp=6&qtu3=27&opv=1&sec1=0&opc2=1&pop=1&opn2=2&orv=2&orc2=4&opc58=1&qtu2=5&sev=93&sec2=0&opp=1&opn3=0&orc1=3&poc58=1&qtu1=1&cabec=on&orc58=5&opn7=0&decm=99&ascendente=on&sep=43343&orn=1&qtu7=9&pon=2&OpcCara=44&proc=1 População residente por situação, sexo e grupos de idade]"</ref> (22,31 na kvadratni kilometar), s omjerom muškarci-žene od 0,95:1<ref>2008 PNAD, IBGE. "[https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/protabl.asp?c=261&i=P&nome=on&notarodape=on&tab=261&unit=0&pov=1&opc1=1&poc2=3&OpcTipoNivt=1&opn1=2&nivt=0&poc1=1&sec58=0&orp=6&qtu3=27&opv=1&sec1=0&opc2=1&pop=1&opn2=2&orv=2&orc2=4&opc58=1&qtu2=5&sev=93&sec2=0&sec2=92956&sec2=92957&opp=1&opn3=0&orc1=3&poc58=1&qtu1=1&cabec=on&orc58=5&opn7=0&decm=99&ascendente=on&sep=43343&orn=1&qtu7=9&pon=2&OpcCara=44&proc=1 População residente por situação, sexo e grupos de idade]"</ref> i 83,75% gradskog stanovništva.<ref>2008 PNAD, IBGE. "[https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/protabl.asp?c=261&i=P&nome=on&notarodape=on&tab=261&unit=0&pov=3&opc1=1&poc2=1&OpcTipoNivt=1&opn1=2&nivt=0&poc1=2&sec58=0&orp=6&qtu3=27&opv=1&sec1=0&sec1=1&sec1=2&opc2=1&pop=1&opn2=2&orv=2&orc2=4&opc58=1&qtu2=5&sev=93&sev=1000093&sec2=0&opp=1&opn3=0&orc1=3&poc58=1&qtu1=1&cabec=on&orc58=5&opn7=0&decm=99&ascendente=on&sep=43343&orn=1&qtu7=9&pon=2&OpcCara=44&proc=1 População residente por situação, sexo e grupos de idade]."</ref> Populacija je veoma koncentrirana u jugoistočnoj (79,8 milijuna stanovnika) i sjeveroistočnoj (53,5 milijuna stanovnika) regiji, dok dvije najveće regije, srednjezapadna i sjeverna, koje obuhvaćaju 64,12% ukupnog nacionalnog teritorija, ukupno imaju samo 29,1 milijun stanovnika. Iako je [[natalitet]] doživio blagi pad, radi pada [[mortalitet]]a stanovništvo je znatno poraslo između 1940. i 1970.  Godišnji [[prirast stanovništva]] 1940-ih bio je 2,4%, 3,0% 1950-ih i 2,9% 1960-ih, dok se očekivani životni vijek povećao s 44 na 54 godine<ref>José Alberto Magno de Carvalho, "[https://www.observasaude.sp.gov.br/BibliotecaPortal/Acervo/Estrutura_Demogr%C3%A1fica_Brasil.pdf Crescimento populacional e estrutura demográfica no Brasil]" Belo Horizonte: UFMG/Cedeplar, 2004 (PDF file), p.&nbsp; 5.</ref> i na 72,6 godine 2007.<ref>{{cite web |url=https://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1275&id_pagina=1 |title=Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística |publisher=IBGE |date=1999-11-29 |accessdate=2010-01-25}}</ref> Prirast je stalno opadao od 1960-ih, s 3,04% godišnje između 1950. i 1960. na 1,05% 2008., te se kao zaokruženje [[Demografska tranzicija|demografske tranzicije]] očekuje pad na negatvnu vrijednost od&nbsp;–0,29% do 2050.<ref>{{cite web |url=https://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_impressao.php?id_noticia=1272 |title=Projeусo da Populaусo do Brasil |publisher=IBGE |accessdate=2010-01-25}}</ref><ref>Magno de Carvalho, "[https://www.observasaude.sp.gov.br/BibliotecaPortal/Acervo/Estrutura_Demogr%C3%A1fica_Brasil.pdf Crescimento populacional e estrutura demográfica no Brasil]", pp.&nbsp;7–8.</ref>

===Urbanizacija===
:''Vidi još: [[Dodatak:Popis gradova u Brazilu|Popis gradova u Brazilu]]''
Najveća su metropolitanska područja São Paulo, Rio de Janeiro, i Belo Horizonte&nbsp;—
sva u jugoistočnoj regiji&nbsp;— s 19,5, 11,5, i 5,1&nbsp;milijuna stanovnika.<ref>2008 PNAD, IBGE. "[https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/protabl.asp?c=261&i=P&nome=on&notarodape=on&tab=261&unit=0&pov=1&opc1=1&poc2=1&opn1=2&OpcTipoNivt=2&nivt=0&poc1=1&sec58=0&orp=6&qtu3=27&opv=1&sec1=0&opc2=1&pop=1&opn2=0&orv=2&orc2=4&opc58=1&qtu2=5&sev=93&sec2=0&opp=1&opn3=0&orc1=3&poc58=1&qtu1=1&cabec=on&orc58=5&opn7=0&decm=99&ascendente=on&sep=43343&orn=1&qtu7=9&pon=2&OpcCara=43&proc=1 População residente por situação, sexo e grupos de idade]".</ref> Skoro svi glavni gradovi država najveći su gradovi u svojoj državi, osim [[Vitória, Brazil|Vitórie]], glavnog grada države [[Espírito Santo]], i [[Florianópolis]]a, glavnog grada Santa Catarine. Postoje također i druge metropolitanske zone u državama São Paulo ([[Campinas]], [[Santos]] i [[Vale do Paraíba]]), [[Minas Gerais]] ([[Metropolitanska regija Vale do Aço|Vale do Aço]]), Rio Grande do Sul ([[Porto Alegre]]), i Santa Catarina ([[Vale do Itajaí]]).
 
====Najveći gradovi====
#[[Slika:Parque do Ibirapuera com Vila Nova Conseição.jpg|desno|mini|180px|São Paulo]] '''[[São Paulo]]''' (''[[São Paulo (federalna brazilska država)|São Paulo]]''), 11&nbsp;244&nbsp;369 stanovnika, 19&nbsp;672&nbsp;582 metropolitanska zona, 760 m [[Nadmorska visina|nm]]. Najveći grad na [[Južna hemisfera|južnoj hemisferi]] i 6. najveći grad na svijetu. Metropolitanska zona druga je najmnogoljudnija u obje Amerike i među 5 najvećih metropolitanskih zona na svijetu.<ref>[https://www.estadao.com.br/noticias/economia,rmsp-supera-20-milhoes-de-habitantes-calcula-seade,503095,0.html Sao Paulo beats more than 20 million inhabitants]</ref> Smješten je na rijeci [[Tietê]] 70&nbsp;km od lučkog grada [[Santos]]a, na visoravni u sklopu Serre do Mar. Osnovali su ga 1554. [[Jezuit]]i. Tijekom 17. i 18. stoljeća bio je polazna točka kolonijalne ekspanzije u unutrašnjost zemlje. Stjecanjem nezavisnosti São Paulo je 1823. dobio naslov carskog grada (''Imperial Cidade'') kojeg je dodijelio Pedro I. Nagli razvoj krajem 19. stoljeća privukao je brojne imigrante. U novije vrijeme grad napušta industriju i okreće se trgovini, tehnologiji i uslugama. Urbanistički izvanredno moderan grad, São Paulo jedno je od najvažnijih financijskih i trgovačkih središta u Latinskoj Americi. Smatra se 10. najbogatijim gradom na svijetu,<ref name="Estadão">{{cite web |url=https://www.estadao.com.br/noticias/geral,sp-sera-6-cidade-mais-rica-do-mundo-ate-2025-diz-ranking,463359,0.htm |title=Richest cities 2009 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=2009-11-09}}</ref> obuhvaća 12,26% brazilskog BDP-a i 36% ukupne proizvodnje i usluga države São Paulo.<ref>{{cite web |url=https://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_impressao.php?id_noticia=1288 |title=Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística |publisher=IBGE |year=2006 |accessdate=2009-07-21}}</ref> Među brojnim kulturnim i znanstevnim institucijama ističu se muzej ''Museu de Arte de São Paulo'' i sveučilište ''Universidade de São Paulo''.
#[[Slika:Aerial View of Flamengo 1.jpg|desno|mini|180px|Rio de Janeiro]] '''[[Rio de Janeiro]]''' (''[[Rio de Janeiro (federalna brazilska država)|Rio de Janeiro]]''), 6&nbsp;323&nbsp;037 stanovnika, 14&nbsp;387&nbsp;000 metropolitanska zona, 0 m [[Nadmorska visina|nm]]. Treća najveća metropolitanska zona i aglomeracija Južne Amerike,<ref>R.L. Forstall, R.P. Greene, and J.B. Pick, [https://www.uic.edu/cuppa/cityfutures/papers/webpapers/cityfuturespapers/session3_4/3_4whicharethe.pdf "Which are the largest? Why published populations for major world urban areas vary so greatly"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100531212605/https://www.uic.edu/cuppa/cityfutures/papers/webpapers/cityfuturespapers/session3_4/3_4whicharethe.pdf |date=31. svibnja 2010. }}, City Futures Conference, (University of Illinois at Chicago, July 2004)&nbsp;– Table 5 (p.34)</ref><ref>[https://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html City Population agglomeration list]. City Population. Retrieved 30 July 2009.</ref> 6. najveći grad u obje Amerike, i 26. najveći grad na svijetu.<ref>{{cite web |url=https://www.rio2016.org.br/en/Noticias/Noticia.aspx?idConteudo=1118 |title=Rio 2016 |publisher=Rio 2016 |accessdate=2010-03-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101227195357/https://www.rio2016.org.br/en/Noticias/Noticia.aspx?idConteudo=1118 |archivedate=27. prosinca 2010.}}</ref> Glavni grad Brazila od 1822. do 1960. Osnovali su ga 1555. francuski kolonisti na mjestu koje je [[Ferdinand Magellan]] posjetio već 1519., ali nakon nekoliko godina Francuze su protjerali Portugalci i ponovo osnovali grad pod nazivom ''São Sebastião do Rio de Janeiro''. Do početka 18. stoljeća grad su često napadali pirati. U 17. stoljeću izvozna luka za [[zlato]] i dijamante iz unutrašnjosti. Od 1763. sjedište kolonijalne uprave, od 1808. glavni grad portugalskoga imperija. Početkom 20. stoljeća započinje veliko širenje grada na okolna područja. Financijsko, industrijsko, trgovačko i turističko središte, sjedište nekoliko većih brazilskih tvrtki, kao naftne kompanije ''[[Petrobras]]'' i medijskog koglomerata ''[[Organizações Globo]]''. Niz znamenitosti, među najznačajnijima [[Kip Krista Iskupitelja]] na brdu [[Corcovado]], stadion ''[[Maracanã]]'', plaža [[Copacabana]] i [[Brazilski nacionalni muzej]].
#[[Slika:Salvador BA.jpg|desno|mini|180px|Salvador]] '''[[Salvador (Bahia, Brazil)|Salvador]]''' (''[[Bahia]]''), 2&nbsp;676&nbsp;606 stanovnika, 3&nbsp;866&nbsp;004 metropolitanska zona, 8 m [[Nadmorska visina|nm]]. Najveći grad na sjeveroistočnoj obali Brazila, nalazi se na malom poluotoku koje odvaja zaljev ''[[Baía de Todos os Santos]]'' od Atlantskog oceana. Osnovan 1549., jedan je od najstarijih gradova u novom svijetu, posebno istaknut svojom očuvanom kolonijalnom arhitekturom. Salvador, radi svog geografskog položaja, postao je glavna brazilska luka i glavni grad kolonijalnog Brazila, centar šećerne industrije i trgovine robljem. Bio je 1624. i u rukama Nizozemaca, međutim, već sljedeće godine, dolazi opet pod portugalsku vlast. U 18. stoljeću jedan od najvećih gradova u obje Amerike. Glavni grad kolonijanog Brazila do 1763. Ekonomija se većinom bazira na turizmu, izvoznoj luci za proizvode iz unutrašnjosti i petrokemiji, te iskorištavanju naftnih izvora. Značajno kulturno središte.
#[[Slika:Esplanada dos Ministérios, Brasília DF 04 2006 (modificada).jpg|desno|mini|180px|Brasília]] '''[[Brasília]]''' (''[[Distrito federal]]''), 2&nbsp;606&nbsp;885 stanovnika, 2&nbsp;851&nbsp;549 metropolitanska zona, 1172 m [[Nadmorska visina|nm]]. [[Glavni grad]] Brazila. Smješten je u saveznom distriktu ''Distrito federal'' na središnjoj, 1000 metara visokoj visoravni ''Planalto cental'', unutar savezne države Goias. Udaljen je 207&nbsp;km od Goianie, 1531&nbsp;km od Salvadora i 930&nbsp;km od Rio de Janeira. Iako je ideja o preseljenju prijestolnice u unutrašnjost postojala već od [[1891.]], Brasilia je osnovana [[1956.]] na poticaj tadašnjeg brazilskog predsjednika [[Juscelino Kubitschek|Juscelina Kubitscheka]] koji je htio rasteretiti prenapučene obalne krajeve zemlje, i stanovništvo privući u unutrašnjost. Grad je izgrađen do [[1960.]], te je [[21. travnja]] iste godine inauguriran kao nova prijestolnica. Grad su prema tadašnjim najmodernijim estetskim i konstrukcijskim dostignućima projektirali urbanist [[Lúcio Costa]], arhitekt [[Oscar Niemeyer]], i pejzažni arhitekt [[Roberto Burle Marx]]. Među znamenitostima, uglavnom Niemeyerovim projektima, ističu se Palača nacionalnog kongresa, Katedrala, te predsjednička palača ''[[Palacio Alvorada]]''. [[UNESCO]] je Brasiliju proglasio mjestom [[Svjetsko kulturno nasljeđe|svjetskog nasljeđa]].
#[[Slika:Beach Park.jpg|desno|mini|180px|Fortaleza]]'''[[Fortaleza]]''' (''[[Ceará]]''), 2&nbsp;447&nbsp;409 stanovnika, 3&nbsp;602&nbsp;319 metropolitanska zona, 21 m [[Nadmorska visina|nm]]. Tekstilna, kožna, prehrambena i petrokemijska industija, sjedište nekoliko [[Banka|banaka]]. Kupališni i turistički centar. Dva državna sveučilišta, Federalno (''UFC'') i Državno (''UECE''), te niz drugih obrazovnih unstitucija. Među znamenitostima: Statua Iraceme, katedrala, svjetionik Mucuripe i dr.
#'''[[Belo Horizonte]]''' (''[[Minas Gerais]]''), 2&nbsp;375&nbsp;444 stanovnika, 5&nbsp;397&nbsp;438 metropolitanska zona, 852 m [[Nadmorska visina|nm]]. Središte bogate poljoprivredne i rudarske regije, [[Metalurgija|metalurška]] industrija, željezare i čeličane, prerada minerala, razvijeni uslužni, informatički i [[Biotehnologija|biotehnološki]] sektori, [[kongresni turizam]]. Sedam instituta visokog obrazovanja, uključujući Savezni univerzitet Minas Geraisa (''UFMG'') i Katoličko sveučilište (''PUC-MG''). Stadion ''[[Mineirão]]'', jedan od najvećih na svijetu.
#'''[[Manaus]]''' (''[[Amazonas (federalna brazilska država)|Amazonas]]''), 1&nbsp;738&nbsp;641 stanovnika, 2&nbsp;042&nbsp;185 metropolitanska zona, 92 m [[Nadmorska visina|nm]]. Smješten rijeci Rio Negro, glavni komercijalni i kulturni centar gornje Amazone i važna riječna luka. Industija [[kaučuk]]a, drvna i drvoprerađivačka, petrokemijska, elektronička industrija, [[Pivovara|pivovare]], slobodna ekonomska zona. Sjedište nekoliko sveučilišta, Saveznog univerziteta Amazone, Državnog univerziteta Amazone i dr. Čuveno kazalište ''[[Teatro Amazonas]]''. 
#'''[[Curitiba]]''' (''[[Paraná (federalna brazilska država)|Paraná]]''), 1&nbsp;746&nbsp;896 stanovnika, 3&nbsp;168&nbsp;980 metropolitanska zona, 934 m [[Nadmorska visina|nm]]. Automobilska, informatička i petrokemijska industrija. Turističko središte. Više univerziteta, Savezno sveučilište Parane (''UFPR''), Tehnološko savezno sveučilište Parane (''UTFPR'') i dr. Poznat u cijelom svijetu po naprednom [[Urbanističko planiranje|urbanističkom planiranju]]<ref>{{Cite web |url=https://www.ekonominyheter.se/pressmeddelanden/globe-award-2010-the-brazilian-city-curitiba-awarded-the-globe-sustainable-city-award-2010,16486 |title=Globe Award 2010: The Brazilian city Curitiba awarded the Globe Sustainable City Award 2010 - Globe Forum |publisher=Ekonominyheter.se |accessdate=2011-03-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100411070449/https://www.ekonominyheter.se/pressmeddelanden/globe-award-2010-the-brazilian-city-curitiba-awarded-the-globe-sustainable-city-award-2010,16486 |archivedate=11. travnja 2010.}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://noticias.terra.com.br/ciencia/interna/0,,OI1926962-EI299,00.html |title=Curitiba busca recuperação de biodiversidade local Terra - Ambiente |publisher=Noticias.terra.com.br |accessdate=2009-07-22}}</ref><ref>Irazábal, Clara Elena (2002) ''Curitiba and Portland: Architecture, City Making, and Urban Governance in the Era of Globalization'', PhD Dissertation in Architecture, University of California, Berkeley, p.112</ref><ref name="BRAS8">{{cite web |publisher=SciELO, Scientific Electronic Library Online |url=https://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0104-44782001000100007&script=sci_arttext |title=A TRAJETÓRIA DO DISCURSO AMBIENTAL EM CURITIBA (1960-2000)}}</ref> i vrhunskoj organzaciji gradskog prijevoza.<ref>Jonas Rabinovitch and Josef Leitman, "Urban Planning in Curitiba," ''Scientific American'', vol. 274, no. 3 (March 1996), pp. 46-53</ref><ref>{{Cite web |url=https://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0012/24/se.01.html |title=CNN Transcript - Special Event: The People's Planet - December&nbsp;24, 2000 |publisher=Transcripts.cnn.com |date=2000-12-24 |accessdate=2009-07-22 |archive-date=2. prosinca 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202035214/https://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0012/24/se.01.html |url-status=dead }}</ref>
#'''[[Recife]]''' (''[[Pernambuco]]''), 1&nbsp;536&nbsp;934 stanovnika, 4&nbsp;136&nbsp;506 metropolitanska zona,  10 m [[Nadmorska visina|nm]]. Jedan od najstarijih gradova u Brazilu, smješten na ušću rijeka Rio Beberibe i Rio Capibaribe u Atlantski ocean. Važna trgovačka luka i prometno središte, pivovare, prehrambena, elektronska, tekstilna i informatička industrija, [[sajam]]sko i kongresno središte, turizam. Brojni instituti visokog obrazovanja, dva državna univerziteta, poljoprivredno sveučilište, katoličko sveučilište i dr. Crkve i povijesni spomenici iz 17. i 18. stoljeća.
#'''[[Porto Alegre]]''' (''[[Rio Grande do Sul]]''), 1&nbsp;436&nbsp;123 stanovnika, 4&nbsp;063&nbsp;886 metropolitanska zona, 10 m [[Nadmorska visina|nm]]. Trgovačko središte, izvozna luka za proizvode iz unutrašnjosti, petrokemijska, automobilska, informatička,  prerađivačka i [[tekstilna industrija]], [[brodogradnja]]. Brojni javni i privatni univerziteti, savezno (''UFRGS'') i državno (''UERGS'') sveučilište države Rio Grande do Sul, katoličko sveučilište (''PUCRS'') i dr. 
#'''[[Belém]]''' (''[[Pará]]''), 1&nbsp;437&nbsp;600 stanovnika, 2&nbsp;249&nbsp;405 metropolitanska zona, 10 m [[Nadmorska visina|nm]]. Smješten na delti [[Amazona|Amazone]]. Trgovačka luka, turizam, prehrambena, metalurška, riboprerađivačka, drvoprerađivačka i kemijska industrija. Državni (''UEPA'') i savezni (''UFPA'') univerzitet države Pará, i druge obrazovne institucije.
#'''[[Goiânia]]''' (''[[Goiás]]''), 1&nbsp;301&nbsp;892 stanovnika, 2&nbsp;102&nbsp;097 metropolitanska zona, 749 m [[Nadmorska visina|nm]]. Administrativno središte, agroindustrija, razvijeni uslužni i prodajni sektori. Sjedište nekoliko sveučilišta. Istaknuta [[Art deco]] arhitektura iz 1940-ih i 1950-ih.
#'''[[Guarulhos]]''' (''[[São Paulo (federalna brazilska država)|São Paulo]]''), 1&nbsp;222&nbsp;357 stanovnika, 759 m [[Nadmorska visina|nm]]. Smješten u metropolitanskoj zoni grada São Paula. Trgovačko i industrijsko središte.
#'''[[Campinas]]''' (''[[São Paulo (federalna brazilska država)|São Paulo]]''), 1&nbsp;080&nbsp;999 stanovnika, 2&nbsp;633&nbsp;523 metropolitanska zona, 685 m [[Nadmorska visina|nm]]. 10. najbogatiji grad u Brazilu, središte poljoprivredne regije, visokotehnološka industrija, petrokemijski kompleks, tekstilna, automobilska, [[Telekomunikacije|telekomunikacijska]], informatičko-elektronička i [[Farmaceutika|farmaceutska]] industrija. Više istraživačkih centara i [[laboratorij]]a, Istaknuti istraživački univerzitet (''Unicamp'') i brojne druge obrazovne institucije. Kulturno središte.
#'''[[São Luís, Maranhão|São Luís]]''' (''[[Maranhão]]''), 1&nbsp;011&nbsp;943 stanovnika, 1&nbsp;227&nbsp;659 metropolitanska zona, 4 m [[Nadmorska visina|nm]]. Turističko središte.
#'''[[São Gonçalo, Rio de Janeiro|São Gonçalo]]''' (''[[Rio de Janeiro (federalna brazilska država)|Rio de Janeiro]]''), 991&nbsp;382 stanovnika, 19 m [[Nadmorska visina|nm]]. Grad u metropolitanskoj regiji Rio de Janeira. Učiteljski koledž, industrijsko središte.
#'''[[Maceió]]''' (''[[Alagoas]]''), 922&nbsp;458 stanovnika, 7 m [[Nadmorska visina|nm]]. Kemijska industrija, proizvodnja [[etanol]]a, šećerane, turističko središte. Mnoge obrazovne institucije. 
#'''[[Duque de Caxias]]''' (''[[Rio de Janeiro (federalna brazilska država)|Rio de Janeiro]]''), 864&nbsp;392 stanovnika, 7 m [[Nadmorska visina|nm]]. Smješten 20&nbsp;km sjeverno od Rio de Janeira, dio šireg gradskog područja. Kemijska, petrokemijska, metalurška i tekstilna industrija, proizvodnja odjeće, namještaja i plastike. Federalni univerzitet Rio de Janeira i druge obrazovne institucije. Barokna crkva iz 1720.
#'''[[Teresina]]''' (''[[Piauí]]''), 893&nbsp;246 stanovnika. Tekstilna, farmaceutska i kemijska industrija, proizvodnja namještaja. Dva sveučilišta i druge obrazovne institucije.
#'''[[Natal, Rio Grande do Norte|Natal]]''' (''[[Rio Grande do Norte]]''), 806&nbsp;203 stanovnika, 1&nbsp;263&nbsp;547 metropolitanska zona, 30 m [[Nadmorska visina|nm]]. Turističko središte, naftna industrija, [[ribarstvo]].

===Stanovništvo===
<div style="font-size: 90%">
{| class="wikitable" style="border:1px black; float:right; margin-left:1em;"
|-
! style="background:#f99;" colspan="2"|boja/rasa (2008.)
|-
|bijela||48,43%
|-
|smeđa (miješana)||43,80%
|-
|crna||6,84%
|-
|azijska||0,58%
|-
|američko indijanska||0,28%
|}
</div>
[[Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística|Prema nacionalnom istraživanju po uzorku kućanstava]] (''PNAD'') iz 2008., 48,43% stanovništva (oko 92 milijuna) izjasnilo se kao bijelo, 43,80% (oko 83 milijuna) kao smeđe (miješano), 6,84% (oko 13 milijuna) kao crno, 0,58% (oko 1,1 milijun) kao azijsko i 0,28% (oko 536&nbsp;000) kao američki indijanci, dok se 0,07% (oko 130&nbsp;000) nije izjasnilo o rasi.<ref name="PNADIBGE">2008 PNAD, IBGE."[https://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/protabl.asp?c=262&i=P&nome=on&notarodape=on&tab=262&unit=0&pov=3&opc1=1&poc2=1&OpcTipoNivt=1&opn1=2&nivt=0&orc86=3&poc1=1&orp=6&qtu3=27&opv=1&poc86=2&sec1=0&opc2=1&pop=1&opn2=0&orv=2&orc2=5&qtu2=5&sev=93&sev=1000093&opc86=1&sec2=0&opp=1&opn3=0&sec86=0&sec86=2776&sec86=2777&sec86=2779&sec86=2778&sec86=2780&sec86=2781&ascendente=on&sep=43344&orn=1&qtu7=9&orc1=4&qtu1=1&cabec=on&pon=1&OpcCara=44&proc=1&opn7=0&decm=99 População residente por cor ou raça, situação e sexo]".</ref>  Godine 2007., [[FUNAI|Nacionalna indijanska fondacija]] izvjestila je o postojanju 67 različitih nekontaktiranih plemena, više u odnosu na 40 iz 2005. Vjeruje se da Brazil ima najveći broj [[Nekontaktirani narodi|nekontaktiranih naroda]] u svijetu.<ref>"[https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/07/07/AR2007070701312.html In Amazonia, Defending the Hidden Tribes]", ''The Washington Post,'' 8 July 2007.</ref>
[[Datoteka:Indígena da etnia Tapirapé.jpg|mini|left|Žena Tapirapé oslikava tijelo.]]
Većina Brazilaca potječe od indijanaca, portugalskih naseljenika i afričkih robova.<ref name="Enciclopédia Barsa v.4, p.&nbsp;230">''Enciclopédia Barsa'' vol. 4, p.&nbsp;230.</ref> Od dolaska Portugalaca 1500., bilo je znatnog miješanja između te tri grupe. Smeđe stanovništvo (miješani Brazilci službeno se nazivaju ''[[pardo]]'')<ref name="Coelho 1996, p.&nbsp;268">Coelho (1996), p.&nbsp;268.</ref><ref name="Vesentini 1988, p.&nbsp;117">Vesentini (1988), p.&nbsp;117.</ref> je široka kategorija koja uključuje [[Caboclo|Cabolcoe]] (potomke bijelaca i indijanaca), [[Mulati|Mulate]] (potomke bijelaca i crnaca) i [[Zambo|Cafuze]] (potomke crnaca i indijanaca).<ref name="Enciclopédia Barsa v.4, p.&nbsp;230"/><ref name="Coelho 1996, p.&nbsp;268"/><ref name="Vesentini 1988, p.&nbsp;117"/><ref>Adas, Melhem. ''Panorama geográfico do Brasil'', 4th ed (São Paulo: Moderna, 2004), p.&nbsp;268</ref><ref>Azevedo (1971), pp.&nbsp;2–3.</ref><ref name="Moreira 1981, p.&nbsp;108">Moreira (1981), p.&nbsp;108.</ref> Cabocloi čine većinu stanovništva u sjevernoj, sjeveroistočnoj i srednjezapadnoj regiji.<ref>''Enciclopédia Barsa,'' vol. 4, pp.&nbsp;254–55, 258, 265.</ref> Veće stanovništo Mulata živi na istočnoj obali sjeveroistočne regije od Bahie do Paraíbe<ref name="Moreira 1981, p.&nbsp;108"/><ref>Azevedo (1971), pp.&nbsp;74–75.</ref> i također u sjevernom Maranhãou,<ref>''Enciclopédia Barsa'', vol. 10 (Rio de Janeiro: Encyclopaedia Britannica do Brasil, 1987), p.&nbsp;355.</ref><ref>Azevedo (1971), p.&nbsp;74.</ref> južnom Minas Geraisu<ref name="Azevedo 1971, p.&nbsp;161">Azevedo (1971), p.&nbsp;161.</ref> i istočnom Rio de Janeiru.<ref name="Moreira 1981, p.&nbsp;108"/><ref name="Azevedo 1971, p.&nbsp;161"/> Od 19. stoljeća, Brazil je svoje granice otvorio imigraciji. Oko pet milijuna ljudi iz preko 60 zemalja 
uselilo se u Brazil između 1808. i 1972., najviše iz [[Portugal]]a, [[Italija|Italije]], [[Španjolska|Španjolske]], [[Njemačka|Njemačke]], [[Japan]]a i [[Srednji istok|Srednjeg istoka]].<ref>Maria Stella Ferreira-Levy, "O papel da migração internacional na evolução da população brasileira (1872 a 1972), ''Revista de Saúde Pública'' Volume 8, suplemento. June 1974.) (1974). Table 2, p.&nbsp; 74. {{pt}} Available here [https://www.scielo.br/pdf/rsp/v8s0/03.pdf] at scielo.br as a PDF file.</ref>
==== [[Indijanci|Brazilski indijanci]] ====
Pogledajte: [[Brazilski Indijanci – popis po državama]]. Na području Brazila nalaze se brojni rezervati za Indijance.

===Jezici===
:''Glavni članci: [[Jezici Brazila]], [[Portugalski jezik]], [[Brazilski portugalski]]''
[[Slika:Museu da Língua Portuguesa.jpg|lijevo|mini|180px|Muzej portugalskoga jezika u 
São Paulu.]]
[[Portugalski jezik|Portugalski]] je službeni jezik, dok jezik kojim [[Brazilci]] govore je narječje/vernakular kojeg jezikoslovci nazivaju [[brazilski portugalski]].<ref name="CIA People"/> 
Portugalski je u stvarnosti jedini jezik korišten u medijima, za poslovne i administrativne svrhe. Iznimke su [[São Gabriel da Cachoeira]], gdje zajedno s Portugalskim status službenog jezika ima i indijanski jezik [[Nheengatu]],<ref name="nyt-language">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2005/08/28/international/americas/28amazon.html?ex=1282881600&en=2dbb31357d010164&ei=5090 |title=Language Born of Colonialism Thrives Again in Amazon |publisher=New York Times |accessdate=2008-07-14 |first=Larry |last=Rohter |date=2005-08-28}}</ref> i Pomerode, gdje [[njemački]] također ima status službenog jezika.<ref>{{cite web |url=https://www.leismunicipais.com.br/twitter/222/legislacao/lei-2251-2010-pomerode-sc.html |title=Pomerode institui língua alemã como co-oficial no Município. |format=html |language=portugalski |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120530095532/https://www.leismunicipais.com.br/twitter/222/legislacao/lei-2251-2010-pomerode-sc.html |archivedate=2012-05-30}}</ref> Brazil je jedina zemlja portugalskoga govornog područja u [[Amerika|Americi]], što jezik čini važnim dijelom 
brazilskog nacionalnog identiteta i naglašava različitost nacionalne kulture u odnosu na hispanofonske susjede.<ref name="language2">{{cite web |url=https://countrystudies.us/brazil/39.htm |title=Portuguese language and the Brazilian singularity}}</ref>

Pod utjecajem [[Indijanski jezici|indijanskih]] i [[Afrički jezici|afričkih jezika]], [[brazilski portugalski]] imao je svoj vlastiti razvoj.<ref name="Portuguese"/> Radi toga, ponešto je različit, posebno u fonologiji, u odnosu na jezik [[Portugal]]a i drugih luzofonskih zemalja, usporedivo s razlikama između američkog i britanskog [[Engleski|engleskog]] jezika.<ref name="Portuguese">{{cite web |title=Languages of Brazil |publisher=Ethnologue |url=https://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=br |accessdate=2008-06-09}}</ref> Godine 2008., [[Zajednica država portugalskog govornog područja]] (''CPLP''), koja uključuje predstavnike svih zemalja s portugalskim kao službenim jezikom, postigla je sporazum o reformi portugalskog u jedan međunarodni jezik, umjesto sadašnja dva različita narječja istog jezika. Sve države CPLP-a moraju primijeniti potrebne promjene do 2014.<ref>{{cite news |last=Nash |first=Elizabeth |title=Portugal pays lip service to Brazil's supremacy |publisher=The Independent |date=2008-05-02 |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/portugal-pays-lip-service-to-brazils-supremacy-819728.html |location=London |access-date=8. svibnja 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110624131043/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/portugal-pays-lip-service-to-brazils-supremacy-819728.html |archive-date=24. lipnja 2011.}}</ref>

Lokalni indijanski jezici većinom se koriste u sjevernom dijelu zemlje, iako je i tamo portugalski vrlo zastupljen. Razni imigrantski jezici uglavnom se koriste u južnom dijelu Brazila, a njihovi su govornici najčešće dvojezično ruralno stanovništvo. Od ovih jezika su najvažniji [[Brazilski-njemački|Brazilsko-njemačka]] narječja, kao [[Riograndenser Hunsrückisch]] i [[Pomoranski jezik]], i inačica [[talijanski|talijanskog jezika]], koja se temelji na [[Venecijanski|venecijanskom jeziku]].<ref>{{cite web |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,,1174391,00.html |title=O alemão lusitano do Sul do Brasil |publisher=DW-World.de}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.labeurb.unicamp.br/elb/europeias/talian.htm |title=O talian |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=15. rujna 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110915175634/https://www.labeurb.unicamp.br/elb/europeias/talian.htm |url-status=dead }}</ref> U [[São Paulo|São Paulu]] se u imigrantskim četvrtima (kao [[Liberdade]]) često može čuti i [[japanski jezik]]. Brazil je prva zemlja Južne Amerike koja je u srednje škole uvela mogućnost učenja [[Esperanto|Esperanta]].<ref>{{cite web |url=https://www.pagef30.com/2009/09/15-september-2009-esperanto-approved-by.html |title=Esperanto approved by Brazilian government as optional high school subject, mandatory if justified by demand |publisher=Page F30 |date=2009-09-19 |accessdate=2010-10-30 |archive-date=1. kolovoza 2021. |archive-url=https://web.archive.org/web/20210801101110/https://www.pagef30.com/2009/09/15-september-2009-esperanto-approved-by.html |url-status=dead }}</ref>

===Religija===
{{bar box
|title=Religija u Brazilu <small>(popis 2010.)</small>
|width=285px
|titlebar=#ddd
|left1=religija
|right1=postotak
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[Katolicizam]]|blue|64.6}}
{{bar percent|[[Protestantizam]]|lightblue|22.2}}
{{bar percent|bez religije|gray|8.0}}
{{bar percent|[[Spiritizam]]|yellow|2.0}}
{{bar percent|ostalo|black|3.2}}
}}
Ustav iz 1988. garantira [[Sloboda vjeroispovjesti|slobodu vjeroispovjesti]], odvojenost crkve i države i službeno sekularnu državu.<ref>{{cite web |url=https://jus.com.br/artigos/8519/brasil-estado-laico-e-a-inconstitucionalidade-da-existencia-de-simbolos-religiosos-em-predios-publicos |title=Brasil: Estado laico e a inconstitucionalidade da existência de símbolos religiosos em prédios públicos |author=Fernando Fonseca de Queiroz |date=Listopad 2005. |publisher=Jus Navigandi |access-date=2022-08-28}}</ref> Zakon zabranjuje bilo kakve vjerske netrpeljivosti, međutim, [[Rimokatolička Crkva]] uživa povlašteni status i tretman.<ref>{{Citiranje weba |url=https://oglobo.globo.com/economia/mat/2009/10/08/senado-aprova-acordo-com-vaticano-767959739.asp |title=Senado aprova acordo com o Vaticano |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=12. listopada 2009. |archive-url=https://web.archive.org/web/20091012050806/https://oglobo.globo.com/economia/mat/2009/10/08/senado-aprova-acordo-com-vaticano-767959739.asp |url-status=dead }}</ref>

[[Katolicizam]] je prevladavajuća vjera. Brazil ima najveće katoličko stanovništvo u svijetu.<ref name="USDS">{{cite web |title=Brazil |title=International Religious Freedom Report |publisher=U.S. Department of State |date=2005-11-08 |url=https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51629.htm |accessdate=2008-06-08}}</ref> 
Prema popisu iz 2000. (nacionalno istraživanje po uzorku kućanstava nije istraživalo religiju), u Brazilu je 73,57% Rimokatolika, 5,41% Protestanata, 1,33% Spiritista, 1,22% ostalih Kršćana, 0,31% afro-brazilskih religija, 0,13% [[Budizam|Budista]], 0,05% [[Judaizam|Judaista]], 0,02% [[Islam|Muslimana]], 0,01% indijanskih religija, 0,59% ostalih religija, neizjašnjenih ili neodređenih, dok 7,35% nema religije.<ref name="Censo2000Religiao">IBGE, ''[https://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf População residente, por sexo e situação do domicílio, segundo a religião]'', Censo Demográfico 2000. Acessado em 13 de dezembro de 2007</ref>

Većina protestanata u Brazilu su [[pentekostalizam|pentekostalci]].<ref>{{Citiranje časopisa |author=Joseph E. Potter, Ernesto F. L. Amaral, Robert D. Woodberry |title=The Growth of Protestantism in Brazil and Its Impact on Male Earnings, 1970–2000 |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4486660/ |year=2014 |journal=Social forces; a scientific medium of social study and interpretation |volume=93 |issue=1 |pages=125–153 |id=10.1093/sf/sou071 |accessdate=2019-01-23}}</ref>

==Politika==
{{Glavni|Politika Brazila}}
[[Slika:Congresso Nacional.jpg|desno|mini|180px|Nacionalni kongres u glavnom gradu Brasíliji]]
Brazilska federacija "nerazdvojna je unija" tri različita politička entiteta: država, gradova i saveznog distrikta.<ref name="Constituição"/> Unija države, saveznog distrikta i gradova, "sfere su vlasti". Federacija je postavljena na pet temeljnih načela:<ref name="Constituição"/> [[suverenitet]], [[državljanstvo]], dostojanstvo ljudskih bića, socijalne vrijednosti rada i slobode poduzetništva, i [[Pluralizam (politička filozofija)|politički pluralizam]]. Klasična trodioba vlasti ([[Izvršna vlast|izvršna]], [[Zakonodavna vlast|zakonodavna]], i [[Sudbena vlast|sudska]] prema sustavu [[Podjela vlasti|provjera i ravnoteže]]), formalno je ustanovljena ustavom.<ref name="Constituição"/> Izvršna i zakonodavna organizirane su samostalno u sve tri sfere vlasti, dok je sudstvo organizirano samo u sferama ferderacije i država/saveznog distrikta.

Svi članovi izvršne i zakonodavne vlasti izravno su izabrani.<ref name="embassy">{{cite web |url=https://www.brasembottawa.org/en/brazil_in_brief/political_institution.html |title=Embassy of Brazil&nbsp;— Ottawa |quote=Political Institutions&nbsp;— The Executive |accessdate=2007-07-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725100724/https://www.brasembottawa.org/en/brazil_in_brief/political_institution.html |archivedate=2011-07-25}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.citymayors.com/government/brazil_government.html |title=City Mayors |quote=Brazil federal, state and local government |accessdate=2007-07-19}}</ref> Suci i drugi sudski službenici imenovani su nakon prolaska pristupnih ispita.<ref name="embassy"/> Glasanje je obavezno za pismene osobe između 18 i 70 godina starosti i prepušteno slobodnom izboru za nepismene i osobe između 16 i 18 godina starosti ili starije od 70.<ref name="Constituição"/> Zajedno s nekoliko manjih stranaka, ističu se 4 glavne stranke: [[Radnička stranka (Brazil)|Radnička stranka]] (''PT''), [[Brazilska socijaldemokratska stranka]] (''PSDB''), [[Stranka Brazilskog demokratskog pokreta]] (''PMDB'') i [[Demokrati (Brazil)|Demokrati]] (''DEM''). Ostale su značajne parlamentarne stranke Napredna stranka (''PP''), Brazilska radnička stranka (''PTB''), Liberalna stranka (''PL''), Brazilska socijalistička stranka (''PSB''), Narodna socijalistička stranka (''PPS''), Demokratska radnička stranka (''PDT'') i Koministička partija Brazila (''PCdoB'').<ref>{{cite web |url=https://www.southtravels.com/america/brazil/government.html |title=Government – Brazil |publisher=Southtravels.com |date=1988-10-05 |accessdate=2010-03-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111128075345/https://www.southtravels.com/america/brazil/government.html |archivedate=2011-11-28}}</ref> U kongresu je zastupljeno 15 političkih stranaka. Promjena stranke uobičajena je među političarima, te se radi toga broj mjesta u kongresu redovno mjenja. Skoro sve vladine i admnistrativne funkcije vrše tijela i agencije povezana s izvršnom vlasti.
[[Slika:Palacio do Planalto.jpeg||desno|mini|180px|''Palácio do Planalto'', sjedište izvršne vlasti]]
Oblik vlasti je [[Demokracija|demokratska]] republika s [[Predsjednički sustav|predsjedničkim sustavom]].<ref name="Constituição"/> Predsjednik je [[šef države]] i [[šef vlade]] federacije, te se [[izbori|bira]] na mandat od 4 godine,<ref name="Constituição"/> s mogućnošću reizbora za drugi uzastopni mandat. Predsjednik imenuje [[Ministar|državne ministre]].<ref name="Constituição"/> Zakonodavni domovi svakog političkog entiteta glavni su izvor zakonodavstva u Brazilu. [[Nacionalni kongres Brazila|Nacionalni kongres]] dvodomno savezno zakonodavno tijelo, sastoji se od zastupničkog doma i saveznog senata. Aktualna predsjednica [[Dilma Rousseff]], dužnost je preuzela 1. siječnja
2011.<ref>[https://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/2367025.stm "Leftist Lula wins Brazil election"] BBC News. Accessed 17 May 2007</ref>

===Pravni sustav===
[[Slika:Supreme Federal Court of Brazil.jpg|mini|desno|180px|Vrhovni savezni sud na ''Praça dos Três Poderes'' u Brasiliji.]]
Brazilsko je pravo temeljeno na [[Rimsko pravo|rimsko]]-germanskim tradicijima<ref>[https://www.oas.org/juridico/mla/en/bra/en_bra-int-des-ordrjur.html "The Brazilian Legal System"], Organization of American States. Accessed 17 May 2007.</ref> te koncepti [[Civilno pravo|civilnog prava]] prevladavaju na praksom [[Običajno pravo|običajnog prava]]. Većina brazilskih zakona je kodificirana, iako ne-kodificirani statuti također predstavljaju značajan komplementarni dio. Sudske odluke donesene na osnovu interpretativnih smjernica rijetko se primjenjuju na druge specifične slučajeve. Doktrinarni radovi i radovi akademskih pravnika imaju snažan utjecaj u stvaranju prava i zakonskim slučajevima.

Pravni sustav temeljen je na saveznom ustavu, donesenom 5. listopada 1988., koji je temeljni zakon Brazila. Sve ostalo zakonodavstvo i sudske odluke moraju biti u skladu s pravilima ustava.<ref>José Afonso da Silva, ''Curso de Direito Constitucional Positivo'' (Malheiros, 2004; {{ISBN|85-7420-559-1}}), p.&nbsp; 46.</ref> Do travnja 2007., usvojena su 53 amandmana. Savezne države imaju svoje ustave koji nesmiju biti u suprotnosti sa saveznim ustavom.<ref>Silva, ''Curso de Direito Constitucional Positivo'', p.&nbsp; 592.</ref> Gradovi i savezni distrikt imaju "formalne zakone" (''leis orgânicas'') koji djeluju na sličan način kao i ustavi. Zakonodavni entiteti glavni su izvor statuta, iako u određenim slučajevima pravosudna i izvršna tijela mogu donijeti [[Pravna norma|pravne norme]].<ref name="Constituição"/> Nadležnošću upravljaju pravosudni entiteti, iako u rijetkim situacijama savezni ustav omogućava saveznom senatu donošenje pravnih presuda.<ref name="Constituição"/> Postoje i specijalizirani vojni sudovi, sudovi rada i izborni sudovi.<ref name="Constituição"/> Najviši sud je Vrhovni savezni sud.

Sustav je posljednjih desetljeća bio kritiziran radi sporih donošenja konačnih presuda. Žalbeni postupci mogu potrajati i nekoliko godina, i u nekim slučajevima prije konačne presude protekne i više od desetljeća.<ref>Miguel Glugoski and Odete Medauar, "[https://www.usp.br/jorusp/arquivo/2003/jusp667/pag0304.htm Nossos direitos nas suas mãos]", University of São Paulo Journal, 24–30 November 2003. Retrieved 17 May 2007.</ref> Ipak, Vrhovni savezni sud bio je prvi [[sud]] koji je svoja zasjedanja prenosio na [[Televizija|televiziji]] i objavio na [[YouTube]]u.<ref>Diego Abreu, "[https://g1.globo.com/Noticias/Brasil/0,,MUL1326475-5598,00.html Primeira Corte do mundo a ter canal de vídeo no YouTube é o STF]", [https://g1.globo.com/ G1]. {{pt}} Accessed October 12, 2009.</ref><ref>"[https://esma.tjpb.jus.br/index.php?option=com_content&view=article&id=109:stf-primeira-corte-no-mundo-no-youtube&catid=1:noticias&Itemid=20 STF: Primeira corte do mundo no Youtube]". [https://esma.tjpb.jus.br/ ESMA-PB]. {{pt}} Accessed October 12, 2009.</ref> U novije vrijeme, od prosinca 2009., Vrhovni je sud objavio na [[Twitter]]u dnevni raspored ministara, informacije o dnevnim aktivnostima suda i najznačajnijim presudama.<ref>"[https://www.stf.jus.br/portal/cms/verNoticiaDetalhe.asp?idConteudo=117153 Página do STF no Twitter está no ar]" (12/01/009). [https://www.stf.jus.br/ STF Official Website]. {{pt}} Consulted on December 5, 2009.</ref>

Unatoč recentnim poboljšanjima, Brazil i dalje ima visoku stopu kriminala u raznim statistikama.
Prema novom izvještaju [[Ujedinjeni narodi|Ujedinjenih naroda]], više od 500&nbsp;000 ljudi ubijeno je u Brazilu vatrenim oružjem između 1979. i 2003.<ref>{{cite news |url=https://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4628813.stm |work=BBC News |title=UN highlights Brazil gun crisis |date=2005-06-27 |accessdate=2010-04-30 |first=Steve |last=Kingstone}}</ref> Godine 2010, u brazilskim zatvorima bilo je 473&nbsp;600 ljudi.<ref>[https://g1.globo.com/Noticias/Brasil/0,,MUL1500012-5598,00-GOVERNO+LANCA+ESTRATEGIA+PARA+DESARTICULAR+ORGANIZACOES+CRIMINOSAS.html Number of people incarcerated in Brazil - 2010]</ref>

===Međunarodni odnosi===
[[Slika:Itamaraty.jpg|mini|desno|180px|Palača ''Itamaraty'', sjedište ministarstva vanjskih poslova]]
Iako ga neki socijalni i ekonomski problemi sprječavaju u dostizanju statusa djelotvorne svjetske sile,<ref>Zibechi, Raúl [https://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf "Difficult Path"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070702194215/https://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf |date=2. srpnja 2007. }} Funder's Network on Trade and Globalization. Acessado em 22 June 2007.</ref> Brazil je politički i ekonomski lider u Latinskoj Americi.<ref>Lima, Maria Regina Soares; Hirst, Mônica. [https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x "Brazil as a regional power"] academic.oup.com. Acessado em 22 June 2007.</ref><ref>Bandeira, Luiz Alberto Moniz. [https://lap.sagepub.com/cgi/content/abstract/33/3/12 "Brazil as a regional power"] Sage Journals Online. Acessado em 22 de junho de 2007.</ref> Taj status, međutim, djelomično je osporavan od strane drugih zemalja, kao [[Argentina]] i [[Meksiko]], koji se protive brazilskom cilju stalnog mjesta, kao predstavnika regije, u [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda|vijeću sigurnosti Ujedinjenih naroda]]. Između [[Drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]] i 1990-ih, demokratske i vojne vlade nastojale su provođenjem nezavisne vanjske i industrijske politike proširiti utjecaj Brazil u svijetu. Trenutno, država ima cilj jačanja veza s drugim zemljama u Južnoj Americi i nastavak multilateralne diplomacije kroz Ujedinjene narode i [[Organizacija američkih država|Organizaciju američkih država]].<ref>Universia Knowledge at Wharton website, [https://www.wharton.universia.net/index.cfm?fa=viewfeature&id=1087&language=english "Can Brazil Play a Leadership Role in the Current Round of Global Trade Talks?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080724155613/https://www.wharton.universia.net/index.cfm?fa=viewfeature&id=1087&language=english |date=24. srpnja 2008. }}. Wharton School, Pennsylvania. Acessado em 22 June 2007.</ref>

Aktualna brazilska vanjska politika temeljena je na poziciji [[Regionalna sila|regionalne sile]]
u [[Latinska Amerika|Latinskoj Americi]], lidera među [[Zemlje u razvoju|zemljama u razvoju]], i [[Velesila|velesile]] u nastajanju.<ref>{{cite web |autor=Ribando, Clare |url=https://www.wilsoncenter.org/news/docs/RL33456.pdf |title=US-Brazil relations |publisher=Congressional Research Service |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110626140530/https://www.wilsoncenter.org/news/docs/RL33456.pdf |archivedate=2011-06-26}}</ref> Općenito, trenutna brazilska vanjska politika odražava [[multilateralizam]], mirno rješavanje sukoba, i nemiješanje u poslove drugih zemalja.<ref>Georges D. Landau, "The Decisionmaking Process in Foreign Policy: The Case of Brazil," Center for Strategic and International Studies: Washington DC: March 2003</ref> Brazilski ustav također određuje da zemlja mora težiti [[Ekonomija|ekonomskoj]], [[Politika|političkoj]], socijalnoj i [[Kultura|kulturnoj]] integraciji nacija Latinske Amerike.<ref name="Constituição"/><ref>Raúl Zibechi, "[https://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf Brazil and the Difficult Path to Multilateralism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070702194215/https://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf |date=2. srpnja 2007. }}". IRC Americas. Retrieved on August 16, 2007.</ref><ref>Maria Regina Soares De Lima and Monica Hirst, "[https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x Brazil as an intermediate state and regional power: action, choice and responsibilities]", ''International Affairs'' 82 (1), 21–40. Retrieved on August 16, 2007.</ref><ref>Luiz Alberto Moniz Bandeira, "[https://lap.sagepub.com/cgi/content/abstract/33/3/12 Brazil as a Regional Power and Its Relations with the United States]", Universidade de Brasília. Retrieved on August 16, 2007.</ref>

===Oružane snage===
{{Glavni|Oružane snage Brazila}}
[[Slika:Sao Paulo carrier.jpg|mini|desno|180px|Nosač aviona ''[[São Paulo (A12)|São Paulo]]'']]
Oružane snage Brazila sastoje se od [[Brazilska kopnena vojska|vojske]], [[Brazilska ratna mornarica|ratne mornarice]] i [[Brazilsko ratno zrakoplovstvo|ratnog zrakoplovstva]].<ref name="Constituição"/> Oružane snage Brazila najveća su vojna snaga u Latinskoj Americi, druga najveća u obje Amerike, i jedna od deset najjačih vojski u svijetu.<ref>[https://www.globalfirepower.com/ "GlobalFirepower"] Acessado em 23/12/2010.</ref> Vojna policija i vojne vatrogasne jedinice, ustavom su definirani kao rezervne i pomoćne vojne snage,<ref name="Constituição"/> ali pod kontrolom guvernera svake pojedine države.<ref name="Constituição"/>

Ratno zrakoplovstvo, zrakoplovni je ogranak brazilskih oružanih snaga. S oko 700 zrakoplova<ref>{{cite web |url=https://www.fab.mil.br/portal/imprensa/fab_numeros.php |title=Sala de imprensa – FAB em números |publisher=Força Aérea Brasileira |language=Portuguese |accessdate=2007-12-12 |archive-date=17. lipnja 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080617153748/https://www.fab.mil.br/portal/imprensa/fab_numeros.php |url-status=dead }}</ref> i oko 67&nbsp;000 aktivnog osoblja u službi,<ref>[https://www.fab.mil.br/portal/imprensa/fab_numeros.php Sala de imprensa - FAB em números] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080617153748/https://www.fab.mil.br/portal/imprensa/fab_numeros.php |date=17. lipnja 2008. }}. Força Aérea Brasileira. Acessado em 16 de agosto de 2007.</ref> najveće je ratno zrakoplovstvo u Latinskoj Americi. Ratna mornarica odgovorna je za mornaričke operacije i čuvanje brazilskih [[Teritorijalne vode|teritorijalnih voda]]. Najstariji je rod brazilskih oružanih snaga i raspolaže najvećom mornaričkom pješadijom u Latinskoj Americi, oko 15&nbsp;000 ljudi,<ref>[https://www.mar.mil.br/cgcfn/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160605230609/https://www.mar.mil.br/cgcfn/|date=5. lipnja 2016.}} Comando Geral do Corpo de Fuzileiros Navais - Sítio Acessado em 27/06/2010</ref> s ''Comandos Anfíbios'' (''COMANF'') kao glavnom jedinicom.<ref>[https://www.mar.mil.br/ffe/organizacao.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101022225258/https://www.mar.mil.br/ffe/organizacao.htm|date=22. listopada 2010.}} Comando da Força de Fuzileiros da Esquadra - Sítio acessado em 27/06/2010</ref> Mornarica također raspolaže elitnom grupom specijaliziranom za preotimanje brodova i mornaričkih instalacija, Grupacijom borbenih ronilaca (''GRUMEC''), jedinicom posebno obučenom za zaštitu naftnih platformi duž brazilske obale.<ref>[https://tropaselite.t35.com/BRASIL_GRUMEC.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090205144556/https://tropaselite.t35.com/BRASIL_GRUMEC.htm|date=5. veljače 2009.}} Sítio Tropas elite - Acessado em 27/06/2010</ref> Jedina je ratna mornarica u Latinskoj Americi koja raspolaže s [[Nosač aviona|nosačem aviona]], [[São Paulo (A12)|NAe ''São Paulo'']],<ref>{{cite web |url=https://www.mar.mil.br/menu_v/ccsm/perguntas/perguntas_mais_frequentes.htm#44.44 |title=Perguntas |publisher=Marinha do Brasil |language=Portuguese |accessdate=2007-08-16 |archive-date=14. srpnja 2007. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070714231056/https://www.mar.mil.br/menu_v/ccsm/perguntas/perguntas_mais_frequentes.htm#44.44 |url-status=dead }}</ref> i jedna od deset svjetskih mornarica s takvim brodom u službi.<ref name="militarypower1">[https://www.militarypower.com.br/mundo.htm] Milytary Power - Sítio acessado em 27/06/2010</ref>

Brazilska vojska odgovorna je za [[Kopno|kopnene]] vojne operacije. Uz snagu od 290&nbsp;000 vojnika, najveća je vojska Latinske Amerike. Također, raspolaže najvećim brojem [[Borbeno oklopno vozilo|oklopnih vozila]] u Južnoj Americi, uz oklopna vozila za transport vojnika i glavne borbene [[tenk]]ove.<ref name="militarypower1"/> Raspolaže i velikom elitnom jedinicom specijaliziranom za nekonvencionalne zadatke, Brigadom za specijalne operacije (''Brigada de Operações Especiais - Bda Op Esp''), jedinstvenom u Latinskoj Americi,<ref>[https://www.bdaopesp.eb.mil.br/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130923015650/https://www.bdaopesp.eb.mil.br/|date=23. rujna 2013.}} Sítio oficial da Brigada de Operações Especiais</ref><ref>[https://www.defesanet.com.br/sof/cb_bda_opesp_1.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210414194221/https://www.defesanet.com.br/sof/cb_bda_opesp_1.htm |date=14. travnja 2021. }} Defesanet - Sítio acessado em 27/06/2010</ref><ref>[https://tropaselite.t35.com/BRASIL_Brigada_de_Operacoes_Especiais_Parte-1.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090205144544/https://tropaselite.t35.com/BRASIL_Brigada_de_Operacoes_Especiais_Parte-1.htm|date=5. veljače 2009.}} Sítio Tropas Elite - Acessado em 27/06/2010</ref> snagom brze strateške akcije (''Força de Ação Rápida Estratégica'', ''FAR''), formirane od vrhunskih elitnih jedinica, elitnim jedinicama specijaliziranim za borbu u karakterističnim [[biom]]ima brazilskog teritorija kao [[Pantanal]],<ref>[https://www.17bfron.eb.mil.br/] Sítio oficial do 17º Batalhão de Fronteira</ref> caatinga,<ref>[https://www.72bimtz.eb.mil.br/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111123212733/https://www.72bimtz.eb.mil.br/|date=23. studenoga 2011.}} Sítio oficial do 72º Batalhão de Infantaria Motorizado</ref><ref name="militarypower2">[https://www.militarypower.com.br/tropas.htm] Military Power - Sítio acessado em 27/06/2010</ref> [[planine]]<ref name="militarypower2"/> i [[džungla]]. Jedinice za borbu u džungli imaju međunarodni renome kao najbolje jedinice na svijetu za borbu u takvom okolišu.<ref name="militarypower2"/> Brazilska je vojska s ukupno oko 1,6 milijuna vojnika i rezervista jedna od najvećih u svijetu.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html The World Factbook - CIA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |date=22. prosinca 2015. }}. Acessado em 26 Março 2010.</ref>

== Administrativna podjela ==
:''Glavni članci: [[Države Brazila]], [[Dodatak:Popis gradova u Brazilu|Popis gradova u Brazilu]]'' 
:''Vidi još: [[Regije Brazila]]''
{{Brazil Labelled Map}}

Brazil je federacija sastavljena od 26 država, jednog saveznog distrikta (koji sadrži glavni grad, [[Brasília|Brasíliu]]) i gradova.<ref name="Constituição"/> Države imaju samostalnu administraciju, ubiru vlastite poreze i primaju udio poreza koji ubire savezna vlada. Unatoč tome, države nemaju veliku autonomiju u donošenju vlastitih zakona. Krivične i civilne zakone može donijeti samo dvodomni savezni kongres i jedinstveni su u cijeloj zemlji.<ref name="Constituição"/> Izvršnu vlast država provode [[guverner]]i birani na mandat od 4 godine. Sudsku vlast vrše državni sudovi prvog i drugog stupnja.<ref name="Constituição"/> Federalni distrikt ima iste karakteristike kao i savezne države i gradovi. Za razliku od država članica, ne može biti podijeljen na općine, ali može ubirati poreze kao savezna država i kao grad.<ref name="Constituição"/>

Gradovi, najmajnje federalne jedinice, raspolažu određenom autonomijom. Svaki grad ima svoj temeljni zakon koji definira vlastitu političku organizaciju, ali ograničen je saveznim ustavom.<ref name="Constituição"/> Diljem zemlje postoji oko 5565 gradova, neki sa stanovništvom većim od mnogih zemalja (Sao Paulo s oko 11 milijuna), drugi s manje od 1000 ljudi, neki s površinom većom od mnogih zemalja u svijetu (Altamira, Para, je skoro dva puta veći od Portugala), a drugi s manje od četiri kvadratne milje.

Brazilske su države grupirane u pet geografskih regija: [[Sjeverna regija, Brazil|Sjevernu]], [[Sjeveroistočna regija, Brazil|Sjeveroistočnu]], [[Srednjezapadna regija, Brazil|Srednjezapadnu]], [[Jugoistočna regija, Brazil|Jugoistočnu]] i [[Južna regija, Brazil|Južnu]] regiju. Ova podjela ima pravni karakter i u svom izvornom obliku predložio ju je 1969. [[Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística|Brazilski Institut za geografiju i statistiku (''IBGE'')]]. Osim teritorijalne podjele, ''IBGE'' je uzeo u obzir samo prirodne značajke, kao što su klima, topografija, [[vegetacija]] i [[hidrografija]], te su regije ponekad poznate kao "Prirodne regije Brazila".<ref>[https://www.ibge.gov.br/7a12/voce_sabia/curiosidades/curiosidade.php?id_curiosidade=37 IBGE 7 a 12]</ref> Premda određene zakonom, brazilske regije isključivo su zemljopisna podjela, nemaju političko ili administrativno značenje niti bilo kakav posebni oblik vlade. Korisne su uglavnom za statističke svrhe i određivanje primjene saveznih sredstava za razvojne projekte.

===Brazilski dio Antarktike===
[[Slika:Comandante ferraz.jpg|mini|desno|180px|''Estação Antártica Comandante Ferraz'']]
Brazil ima poluslužbene teritorijalne pretenzije prema dijelu područja [[Antarktika|Antarktike]]. Zahtjev je prva formalizirala geografkinja Therezinha de Castro kroz Teoriju suočavanja<ref>''Defrontação'' - također: kopiranja, ili odražavanja</ref> (''Teoria da Defrontação'')<ref name="BRAS2">{{cite web |publisher=Departamento de Geografia - FFLCH - USP |url=https://www.geografia.fflch.usp.br/graduacao/apoio/Apoio/Apoio_Conti/Antartida.PDF |title=Antártida, A Geografia do Continente Gelado e as Operações Brasileiras |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=3. ožujka 2016. |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303174635/https://www.geografia.fflch.usp.br/graduacao/apoio/Apoio/Apoio_Conti/Antartida.PDF |url-status=dead }}[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>Departamento de Geografia - FFLCH - USP.</span></ref> koja postavlja da države na južnoj hemisferi imaju pravo na dio teritorija antarktičkog kontinenta, u skladu s usporedvim meridijanima svojih primorja na istoku i zapadu i primorja Antarktike.<ref>{{cite web |url=https://www.usp.br/prolam/downloads/2006_2_2.pdf |title=O Tratado da Antártica: Perspectivas Territorialista e Internacionalista |date=2006-03-30 |publisher=Universidade de São Paulo}}</ref>

Godine 1986. Brazil je osnovao stanicu ''"Comandante Ferraz"'' koja služi kao baza za znastvena istraživanja. Objekti baze mogu primiti 46 ljudi.<ref name="Estação de Apoio Antártico">{{cite web |url=https://www.esantar.furg.br/ferraz.htm |title=A Estação Comandante Ferraz |publisher=Estação de Apoio Antártico |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090730024710/https://www.esantar.furg.br/ferraz.htm |archivedate=2009-07-30}}</ref>

===Isključivi gospodarski pojas===
Brazilski [[isključivi gospodarski pojas]], također zvan plava Amazona ili brazilske teritorijalne vode, područje je od približno 3,5 milijuna km² koje bi se u skladu s brazilskim zahtjevom pred [[Konvencija Ujedinjenih naroda o pravu mora|Komisijom Ujedinjenih naroda za granice]], moglo proširiti na 4,4 milijuna km².<ref>[https://www.senado.gov.br/conleg/artigos/direito/DireitosBrasileirosdeZona.pdf Direitos Brasileiros de Zona Econômica Exclusiva e de Plataforma Continental em Torno do Arquipélago de São Pedro e São Paulo, por Joanisval Brito Gonçalves]</ref><ref>[https://www.un.org/Depts/los/clcs_new/submissions_files/bra04/bra_exec_sum.pdf UN Continental Shelf and UNCLOS Article 76: Brazilian Submission]</ref>

==Ekonomija==
{{Glavni|Ekonomija Brazila}}
[[Slika:Sao Paulo Stock Exchange.jpg|mini|180px|desno|''BM&FBovespa'' u Sao Paulu, najveća [[burza]] vrijednosnica u obje Amerike i druga najveća na svijetu prema tržišnoj vrijednosti.<ref>https://g1.globo.com/economia-e-negocios/noticia/2010/09/bovespa-se-tornou-2-maior-do-mundo-em-valor-de-mercado.html</ref>]]
Brazil je prema [[Međunarodni monetarni fond|Međunarodnom monetarnom fondu]] i [[Svjetska banka|Svjetskoj banci]] najveća nacionalna ekonomija u [[Latinska Amerika|Latinskoj Americi]], [[Popis zemalja prema BDP-u (nominalno)|osma najveća svjetska ekonomija]] po tržišnim tečajevima i [[Popis zemalja prema BDP-u (PKM)|sedma najveća]] u [[Paritet kupovne moći|paritetu kupovne moći]].<ref name="worldbank1">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=223&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr1.x=61&pr1.y=8 |title=Brazil |publisher=Fundo Monetário Internacional |access-date=2009-10-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Report for Selected Countries and Subjects (PPP) |title=World Economic Outlook Database |publisher=Fundo Monetário Internacional |date=2008-04-17 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2008/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2007&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C446%2C914%2C666%2C612%2C668%2C614%2C672%2C311%2C946%2C213%2C137%2C911%2C962%2C193%2C674%2C122%2C676%2C912%2C548%2C313%2C556%2C419%2C678%2C513%2C181%2C316%2C682%2C913%2C684%2C124%2C273%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C283%2C228%2C853%2C924%2C288%2C233%2C293%2C632%2C566%2C636%2C964%2C634%2C182%2C238%2C453%2C662%2C968%2C960%2C922%2C423%2C714%2C935%2C862%2C128%2C716%2C611%2C456%2C321%2C722%2C243%2C942%2C248%2C718%2C469%2C724%2C253%2C576%2C642%2C936%2C643%2C961%2C939%2C813%2C644%2C199%2C819%2C184%2C172%2C524%2C132%2C361%2C646%2C362%2C648%2C364%2C915%2C732%2C134%2C366%2C652%2C734%2C174%2C144%2C328%2C146%2C258%2C463%2C656%2C528%2C654%2C923%2C336%2C738%2C263%2C578%2C268%2C537%2C532%2C742%2C944%2C866%2C176%2C369%2C534%2C744%2C536%2C186%2C429%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698%2C941&s=PPPGDP&grp=0&a=&pr.x=48&pr.y=17 |access-date=2008-06-06}}</ref><ref>{{cite web |title=Report for Selected Countries and Subjects |title=World Economic Outlook Database |publisher=Fundo Monetário Internacional |date=2008-04-17 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2008/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2007&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C446%2C914%2C666%2C612%2C668%2C614%2C672%2C311%2C946%2C213%2C137%2C911%2C962%2C193%2C674%2C122%2C676%2C912%2C548%2C313%2C556%2C419%2C678%2C513%2C181%2C316%2C682%2C913%2C684%2C124%2C273%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C283%2C228%2C853%2C924%2C288%2C233%2C293%2C632%2C566%2C636%2C964%2C634%2C182%2C238%2C453%2C662%2C968%2C960%2C922%2C423%2C714%2C935%2C862%2C128%2C716%2C611%2C456%2C321%2C722%2C243%2C942%2C248%2C718%2C469%2C724%2C253%2C576%2C642%2C936%2C643%2C961%2C939%2C813%2C644%2C199%2C819%2C184%2C172%2C524%2C132%2C361%2C646%2C362%2C648%2C364%2C915%2C732%2C134%2C366%2C652%2C734%2C174%2C144%2C328%2C146%2C258%2C463%2C656%2C528%2C654%2C923%2C336%2C738%2C263%2C578%2C268%2C537%2C532%2C742%2C944%2C866%2C176%2C369%2C534%2C744%2C536%2C186%2C429%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698%2C941&s=NGDPD&grp=0&a=&pr.x=63&pr.y=7 |access-date=2008-06-06}}</ref> Aktualni je [[BDP]] (PKM) po glavi stanovnika 10&nbsp;200&nbsp;[[USD|$]], prema podacima svjetske banke 64. najveći BDP na svijetu. Brazil raspolaže velikim i razvijenim [[Poljoprivreda|poljoprivrednim]], [[Rudarstvo|rudarskim]], [[Proizvodnja|proizvodnim]] i [[Usluge|uslužnim]] sektorima, kao i velikom radnom snagom.<ref name="CIA People"/> Izvoz je u velikom porastu i stvara novu generaciju poslovnih magnata.<ref name="The Guardian">{{cite news |last=Phillips |first=Tom |title=The country of the future finally arrives |work=The Guardian |date=2008-05-10 |url=https://www.guardian.co.uk/world/2008/may/10/brazil.oil |accessdate=2008-06-06 |location=London}}</ref> Glavni izvozni proizvodi uključuju [[avion]]e, električnu opremu, [[automobil]]e, [[etanol]], [[tekstil]]e, [[obuća|obuću]], [[Željezna ruda|željeznu rudu]], [[čelik]], [[kava|kavu]], [[Naranča|narančin sok]], [[soja|soje]] i usoljenu govedinu.<ref>{{cite news |title=The economy of heat |publisher=The Economist |date=2007-04-12 |url=https://www.economist.com/surveys/displaystory.cfm?story_id=8952496 |accessdate=2008-06-06}}</ref> Brazil pojačava svoju prisutnost na međunarodnim financijskim i robnim tržištima, i ubraja se u grupu četiri nove ekonomske sile nazvane [[BRIC]].<ref>{{cite web |last=O'Neill |first=Jim |title=BRICs |publisher=Goldman Sachs |url=https://www2.goldmansachs.com/ideas/brics/index.html |accessdate=2008-06-06 |archive-date=21. srpnja 2009. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090721174121/https://www2.goldmansachs.com/ideas/brics/index.html |url-status=dead }}</ref> Brazil raspolaže velikim mineralnim bogatstvom. Znatna su nalazišta [[boksit]]a, [[Željezo|željeza]], [[mangan]]a, [[Nikal|nikla]], [[Fosfati|fosfata]], [[Platina|platine]], [[uranij]]a, [[grafit]]a, te zlata i dijamanata za industrijske potrebe (brazilski topaz- cijenjeni dragi kamen zlatnožute boje).

[[Slika:Oil platform P-51 (Brazil).jpg|mini|lijevo|180px|Naftna platforma državne kompanije ''Petrobras''. Od 2006. zemlja zadovoljava vlastitu potrošnju nafte.<ref>{{cite news |title=Lula anuncia auto-suficiência do Brasil em petróleo amanhã |publisher=Folha de S. Paulo |date=2006-04-20 |url=https://www1.folha.uol.com.br/folha/dinheiro/ult91u107023.shtml |accessdate=2009-05-26}}</ref>]]
Brazil je svoju valutu, [[Brazilski real|real]], 1994. vezao za američki dolar. Ipak, nakon istočnoazijske financijske krize, ruske krize 1998.,<ref>{{cite web |first=Taimur |last=Baig |first2=Ilan |last2=Goldfajn |title=The Russian default and the contagion to Brazil |title=IMF Working Paper |publisher=International Monetary Fund |year=2000 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2000/wp00160.pdf |format=PDF |accessdate=2008-06-06}}</ref> i niza negativnih financijskih događaja koji su uslijedili, Centralna brazilska banka privremeno je promijenila svoju [[Monetarna politika|monetarnu politiku]] u shemu
upravljanog plivajućeg tečaja za vrijeme [[Valutna kriza|valutne krize]], do definitivne promjene tečajnog režima u slobodno plivajući siječnja 1999.<ref>{{cite web |first=Arminio |last=Fraga |title=Monetary Policy During the Transition to a Floating Exchange Rate: Brazil's Recent Experience |publisher=International Monetary Fund |year=2000 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/fraga.htm |accessdate=2008-06-06}}</ref> Brazil je sredinom 2002. primio paket pomoći [[Međunarodni monetarni fond|Međunarodnog monetarnog fonda]] od 30,4 milijardi&nbsp;[[USD|$]],<ref>{{cite news |last=Wheatley |first=Jonathan |title=Brazil: When an IMF Bailout Is Not Enough |publisher=Business Week |date=2002-09-02 |url=https://www.businessweek.com/magazine/content/02_35/b3797071.htm |accessdate=2008-06-06}}</ref> tada rekordan iznos. Brazilska centralna banka dug je MMF-u vratila 2005., iako to nije bilo predviđeno do 2006.<ref>{{cite news |title=Brazil to pay off IMF debts early |publisher=BBC News |date=2005-12-14 |url=https://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4527438.stm |accessdate=2008-06-06}}</ref> Jedno od pitanja kojim se Centralna banka nedavno bavila bio je višak spekulativnog kratkoročnog priljeva kapitala u zemlju, što je možda u tom razdoblju pridonjelo padu vrijednosti američkog dolara u odnosu na real.<ref>{{cite web |title=Economic Quarterly |pages=171 |publisher=Institute of Applied Economic Research |date=2007-03-01 |url=https://www.ipea.gov.br/sites/000/2/publicacoes/eqb/ieq11.pdf |format=PDF |accessdate=2008-06-06 |archive-date=27. svibnja 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080527193112/https://www.ipea.gov.br/sites/000/2/publicacoes/eqb/ieq11.pdf |url-status=dead }}</ref> Ipak, direktne strane investicije u dugoročne, manje spekulativne investicije u proizvodnji, procjenjuju se na 193,8 milijardi [[USD]] za 2007.<ref name="BRAS9">{{cite web |publisher=The Institute of International Finance |url=https://www.iif.com/press/press+32.php |title=Capital Flows to Emerging Markets Set at Close to Record Levels |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110713005259/https://www.iif.com/press/press+32.php |archivedate=2011-07-13}}</ref> Kontrola inflacije trenutno je značajni dio uloge centralne banke u utvrđivanju kratkoročnih [[Kamatna stopa|kamatnih stopa]] kao mjere monetarne politike.<ref>{{cite web |title=IPCA, IPC-FIPE and IPC-BR: Methodological and Empirical Differences |publisher=Central Bank of Brazil |year=2004 |url=https://www.bcb.gov.br/htms/relinf/ing/2004/06/ri200406b2i.pdf |format=PDF |accessdate=2008-06-06}}</ref>

Najpoznatije su brazilske kompanije: ''Brazil Foods, Perdigao, Sadia'' i ''JBS'' (prehrambena industrija), ''[[Embraer]]'' (zrakoplovna industrija) ''Havaianas'' i ''Calçados Azaléia'' ([[obuća]]), ''[[Petrobras]]'' (naftna industrija), ''Companhia Vale do Rio Doce'' ([[rudarstvo]]), ''Marcopolo'' i ''Busscar'' (karoserije), ''Gerdau'' (čeličane) i ''Organizações Globo'' (komunikacije i [[masovni mediji]]). Mnogi ekonomisti Brazil smatraju zemljom s ogromnim razvojnim potencijalom. Neki ekonomski analitičari, kao Peter Gutmann, tvrde da će 2050. Brazil postići životni standard zemalja [[Eurozona|Eurozone]] iz 2005.<ref>BBCBrasil.com, [https://www.bbc.co.uk/portuguese/reporterbbc/story/2007/02/070208_bricestudo1ss.shtml ''Brasil terá padrão de vida 'europeu' em 2050, diz estudo''], visitado em 8 de fevereiro de 2007</ref> Prema podacima Goldman Sachsa, Brazil će 2050. dostići BDP od 11&nbsp;366&nbsp;000 milijuna USD i 
49&nbsp;759 USD po stanovniku, kao četvrta najveća ekonomija na svijetu.<ref>Goldman Sachs, [https://www.chicagobooth.edu/alumni/clubs/pakistan/docs/next11dream-march%20'07-goldmansachs.pdf ''Global Economics Paper No: 153''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100331050553/https://www.chicagobooth.edu/alumni/clubs/pakistan/docs/next11dream-march%20%2707-goldmansachs.pdf |date=31. ožujka 2010. }}, visitado em 31 de agosto de 2009</ref>

Brazil je najveći svjetski proizvođač [[Šećerna trska]], [[Soja (biljna vrsta)|soja]], [[kava]], [[Slatka naranča|naranča]], [[Paullinia cupana|guarana]], [[Euterpe oleracea|açaí]] i [[Bertholletia excelsa|brazilski orasi]]; jedan je od 5 najvećih proizvođača [[kukuruz]], [[Papaja (biljna vrsta)|papaja]], [[Duhan (proizvod)|duhan]], [[Ananas comosus|ananas]], [[banane]], [[pamuk]], [[graha]], [[kokosov orah]], [[Lubenica (biljna vrsta)|lubenica]] i [[limun]]; i jedan je od 10 najvećih svjetskih proizvođača [[kakao]], [[Anacardium occidentale|indijski orah]], [[avokado]], [[kaki]], [[mango]], [[guava]], [[riža]], [[Sirak metlaš|sirak]] i [[rajčica]].<ref>[https://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/ Proizvodnja u Brazilu 2018. godine, FAO]</ref>

U proizvodnji životinjskih bjelančevina Brazil je danas jedna od najvećih zemalja na svijetu. U 2019. godini zemlja je bila najveći svjetski izvoznik [[piletina|pileće meso]]. Također je bio drugi najveći proizvođač [[govedina]], treći najveći svjetski proizvođač [[mlijeko]], četvrti najveći svjetski proizvođač [[svinjetina]] i sedmi najveći proizvođač [[jaje]] u svijetu.<ref>[https://www.aviculturaindustrial.com.br/imprensa/conheca-os-3-paises-que-desafiam-o-brasil-nas-exportacoes-de-frango/20200122-093443-o532 Conheça os 3 países que desafiam o Brasil nas exportações de frango]</ref><ref>[https://www.farmnews.com.br/mercado/maiores-exportadores-de-carne-de-frango/ maiores exportadores de carne de frango entre os anos de 2015 e 2019]</ref><ref>[https://www.beefpoint.com.br/ibge-rebanho-de-bovinos-tinha-21823-milhoes-de-cabecas-em-2016/ IBGE: rebanho de bovinos tinha 218,23 milhões de cabeças em 2016]</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://agronewsbrazil.com.br/brasil-e-o-3o-maior-produtor-de-leite-do-mundo-superando-o-padrao-europeu-em-alguns-municipios/ |title=Brasil é o 3º maior produtor de leite do mundo, superando o padrão Europeu em alguns municípios |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=17. rujna 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200917042822/https://agronewsbrazil.com.br/brasil-e-o-3o-maior-produtor-de-leite-do-mundo-superando-o-padrao-europeu-em-alguns-municipios/ |url-status=dead }}</ref><ref>[https://www.farmnews.com.br/mercado/principais-paises-produtores-de-carne-suina/ principais países produtores de carne suína entre 2017 e a estimativa para 2019]</ref><ref>[https://www.aviculturaindustrial.com.br/imprensa/brasil-e-setimo-maior-produtor-mundial-de-ovos/20171113-144114-a215 Brasil é sétimo maior produtor mundial de ovos]</ref>

U rudarskom sektoru Brazil se ističe u vađenju [[Željezo|željezne rude]] (gdje je drugi svjetski izvoznik), [[Bakar (element)|bakar]], [[zlato]], [[boksit]] (jednog od 5 najvećih svjetskih proizvođača), [[mangan]] (jedan od 5 najvećih svjetskih proizvođača), [[kositar]] (jedan od najvećih svjetskih proizvođača), [[niobij]] (koncentrira 98% rezervi poznat u svijetu) i [[nikal]]. Što se tiče dragog kamenja, Brazil je najveći svjetski proizvođač [[ametist]], [[topaz]], [[ahat]] i jedan od glavnih proizvođača [[turmalini]], [[smaragd]], [[akvamarin]] i [[granat]].<ref>[https://www.anm.gov.br/dnpm/publicacoes/serie-estatisticas-e-economia-mineral/anuario-mineral/anuario-mineral-brasileiro/amb_2018_ano_base_2017 Anuário Mineral Brasileiro 2018]</ref><ref>[https://noticias.r7.com/brasil/brasil-extrai-cerca-de-2-gramas-de-ouro-por-habitante-em-5-anos-29062019 Brasil extrai cerca de 2 gramas de ouro por habitante em 5 anos]</ref><ref>[https://g1.globo.com/Noticias/Economia_Negocios/0,,MUL190262-9356,00-VOTORANTIM+METAIS+ADQUIRE+RESERVAS+DE+ZINCO+DA+MASA.html Votorantim Metais adquire reservas de zinco da Masa]</ref><ref>[https://g1.globo.com/economia/noticia/2019/12/12/niobio-g1-visita-em-mg-complexo-industrial-do-maior-produtor-do-mundo.ghtml Nióbio: G1 visita em MG complexo industrial do maior produtor do mundo]</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www.cprm.gov.br/publique/Redes-Institucionais/Rede-de-Bibliotecas---Rede-Ametista/Algumas-Gemas-Classicas-1104.html |title=Algumas Gemas Clássicas |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=6. rujna 2019. |archive-url=https://web.archive.org/web/20190906194936/https://www.cprm.gov.br/publique/Redes-Institucionais/Rede-de-Bibliotecas---Rede-Ametista/Algumas-Gemas-Classicas-1104.html |url-status=dead }}</ref><ref>[https://noticias.band.uol.com.br/noticias/100000911432/rio-grande-do-sul-o-maior-exportador-de-pedras-preciosas-do-brasil.html Rio Grande do Sul: o maior exportador de pedras preciosas do Brasil]</ref>

Sekundarni sektor temelji se na industriji. Brazil je industrijski lider u Latinskoj Americi. U [[prehrambenoj industriji]], Brazil je 2019. godine bio drugi najveći izvoznik prerađene hrane na svijetu. U 2016. godini zemlja je bila 2. najveći svjetski proizvođač [[celuloza]] i 8. proizvođač [[papir]]. U [[industrija obuće]], Brazil se 2019. godine rangirao na 4. mjesto među svjetskim proizvođačima, a zemlja je 2019. bila 8. proizvođač [[vozila]] i 9. proizvođač [[čelik]] U 2018. brazilska [[kemijska industrija]] bila je 8. na svijetu. U [[Tekstilna industrija]] Brazil je, iako je bio među 5 najvećih svjetskih proizvođača u 2013. godini, vrlo malo integriran u trgovinu svijet. U [[zrakoplovnoj industriji]] Brazil ima [[Embraer]], trećeg najvećeg svjetskog proizvođača zrakoplova, iza samo [[Boeing]] i [[Airbus]].<ref>[https://alimentosprocessados.com.br/industria-na-sociedade-brasileira.php A indústria de alimentos e bebidas na sociedade brasileira atual]</ref><ref>[https://g1.globo.com/economia/noticia/2020/02/18/faturamento-da-industria-de-alimentos-cresceu-67percent-em-2019.ghtml Faturamento da indústria de alimentos cresceu 6,7% em 2019]</ref><ref>[https://agenciabrasil.ebc.com.br/economia/noticia/2020-02/industria-de-alimentos-e-bebidas-faturaram-r-6999-bi-em-2019 https://agenciabrasil.ebc.com.br/economia/noticia/2020-02/industria-de-alimentos-e-bebidas-faturaram-r-6999-bi-em-2019]</ref><ref>[https://valor.globo.com/empresas/noticia/2020/02/21/producao-nacional-de-celulose-cai-66percent-em-2019-aponta-iba.ghtml Produção nacional de celulose cai 6,6% em 2019, aponta Ibá]</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www.celuloseonline.com.br/sabe-qual-e-o-estado-brasileiro-que-mais-produz-madeira-nao-e-sao-paulo/ |title=Sabe qual é o estado brasileiro que mais produz Madeira? Não é São Paulo |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=12. listopada 2017. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012095718/https://www.celuloseonline.com.br/sabe-qual-e-o-estado-brasileiro-que-mais-produz-madeira-nao-e-sao-paulo/ |url-status=dead }}</ref><ref>[https://g1.globo.com/espirito-santo/noticia/sao-mateus-e-o-6-maior-produtor-de-madeira-em-tora-para-papel-e-celulose-no-pais-diz-ibge.ghtml São Mateus é o 6º maior produtor de madeira em tora para papel e celulose no país, diz IBGE]</ref><ref>[https://g1.globo.com/sp/ribeirao-preto-franca/noticia/2019/07/14/industrias-calcadistas-em-franca-sp-registram-queda-de-40percent-nas-vagas-de-trabalho-em-6-anos.ghtml Industrias calcadistas em Franca SP registram queda de 40% nas vagas de trabalho em 6 anos]</ref><ref>[https://www.fenac.com.br/producao-de-calcados-deve-crescer-3-em-2019 Produção de calçados deve crescer 3% em 2019]</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www.abicalcados.com.br/noticia/abicalcados-apresenta-relatorio-setorial-2019 |title=Abicalçados apresenta Relatório Setorial 2019 |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=21. listopada 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20201021110802/https://www.abicalcados.com.br/noticia/abicalcados-apresenta-relatorio-setorial-2019 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www.fazcomex.com.br/blog/exportacao-de-calcados-saiba-mais/ |title=Exportação de Calçados: Saiba mais |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=15. travnja 2022. |archive-url=https://web.archive.org/web/20220415014352/https://www.fazcomex.com.br/blog/exportacao-de-calcados-saiba-mais/ |url-status=dead }}</ref><ref>[https://diariodocomercio.com.br/livre/minas-gerais-produz-323-do-aco-nacional-em-2019/ Minas Gerais produz 32,3% do aço nacional em 2019]</ref><ref>[https://www.istoedinheiro.com.br/o-novo-mapa-das-montadoras/ O novo mapa das montadoras]</ref><ref>[https://g1.globo.com/rj/sul-do-rio-costa-verde/noticia/industria-automobilistica-do-sul-do-rio-impulsiona-superavit-na-economia.ghtml Indústria automobilística do Sul do Rio impulsiona superavit na economia]</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www.pwc.com.br/pt/publicacoes/setores-atividade/assets/quimico-petroquimico/2013/pwc-chemicals-port-13.pdf |title=Indústria Química no Brasil |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=9. listopada 2022. |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.pwc.com.br/pt/publicacoes/setores-atividade/assets/quimico-petroquimico/2013/pwc-chemicals-port-13.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citiranje weba |url=https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/br/Documents/energy-resources/Deloitte-Abiquim-Setor-Quimico-Relatorio.pdf |title=Estudo de 2018 |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=9. listopada 2022. |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/br/Documents/energy-resources/Deloitte-Abiquim-Setor-Quimico-Relatorio.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>[https://economia.uol.com.br/noticias/estadao-conteudo/2020/02/03/producao-nacional-da-industria-de-quimicos-cai-57-em-2019-diz-abiquim.htm Produção nacional da indústria de químicos cai 5,7% em 2019, diz Abiquim]</ref><ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.bnb.gov.br/documents/80223/2509338/textil_16_2017%28V2%29.pdf/063d7521-342f-e81e-232a-e251964fa1c3 |title=Industria Textil no Brasil |journal= |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=19. lipnja 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200619042050/https://www.bnb.gov.br/documents/80223/2509338/textil_16_2017%28V2%29.pdf/063d7521-342f-e81e-232a-e251964fa1c3 |url-status=dead }}</ref>

===Komponente===
[[Slika:Agriculture in Brazil.jpg|mini|desno|180px|Kombajn na jednoj brazilskoj plantaži [[pamuk]]a. Brazil je treći svjetski izvoznik poljoprivrednih proizvoda.<ref name="exportaçãoagrícola"/>]]
Raznovrsna brazilska ekonomija,<ref>{{cite news |title=Brazil's shares at all-time high |publisher=BBC News |date=2008-04-30 |url=https://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7376539.stm |accessdate=2008-06-09}}</ref> obuhvaća [[poljoprivreda|poljoprivredu]], [[industrija|industriju]], i mnoge usluge.<ref name="The Guardian"/><ref>{{cite news |last=Alves |first=Fabio |last2=Caminada |first2=Carlos |title=Brazilian Debt Raised to Investment Grade by S&P |publisher=Reuters |date=2008-04-30 |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601086&sid=a86v4f6_W2Jg |accessdate=2008-06-09}}</ref><ref name="Independent Jeremy">{{cite news |last=Warner |first=Jeremy |title=Jeremy Warner's Outlook: Brazil secures investment grade |publisher=The Independent |date=2008-05-02 |url=https://www.independent.co.uk/news/business/comment/jeremy-warner/jeremy-warners-outlook-brazil-secures-investment-grade-819744.html |accessdate=2008-06-09 |location=London}}</ref><ref name="Reuters 1">{{cite news |last=Colitt |first=Raymond |title=Sleeping giant Brazil wakes, but could stumble |publisher=Reuters |date=2008-05-13 |url=https://www.reuters.com/article/managerViews/idUSNOA33289320080513 |accessdate=2008-06-09}}</ref> Nedavni ekonomski rast djelomično je uvjetovan globalnim rastom cijena roba s [[izvoz]]om u rasponu od govedine do [[soja|soje]].<ref name="Independent Jeremy"/><ref name="Reuters 1"/> Kao svjetska sila u poljoprivredi i prirodnim resursima, Brazil je doživio ogroman gospodarski rast u protekla tri desetljeća.<ref>{{cite news |title=Brazil Joins Front Rank Of New Economic Powers |publisher=The Wall Street Journal |url=https://online.wsj.com/article/SB121063846832986909.html |accessdate=2008-06-09 |first=Matt |last=Moffett |date=2008-05-13}}</ref> Nedavna otkrića velikih nalazišta nafte, jamče povoljnu perspektivu daljneg razvoja brazilske ekonomije.<ref>{{cite news |title=An economic superpower, and now oil too |publisher=The Economist |date=2008-04-17 |url=https://www.economist.com/opinion/displaystory.cfm?story_id=11052873 |accessdate=2008-06-09}}</ref><ref>{{cite news |last=Schneyer |first=Joshua |title=Brazil, the New Oil Superpower |publisher=Business Week |date=2007-11-09 |url=https://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/content/nov2007/db20071115_045316.htm?chan=top+news_top+news+index_businessweek+exclusives |accessdate=2008-06-09}}</ref><ref>{{cite news |title=More bounty |publisher=The Economist |date=2008-04-17 |url=https://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=11049391 |accessdate=2008-06-09}}</ref>

Poljoprivreda i srodni sektori kao [[šumarstvo]] i [[ribarstvo]] činili su 2007. 6,1% [[Bruto domaći proizvod|bruto domaćeg proizvoda]],<ref name="CIA GDP">{{cite web |title=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |year=2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html |access-date=2008-06-09 |archive-date=11. listopada 2018. |archive-url=https://web.archive.org/web/20181011015618/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html |url-status=dead }}</ref> rezultat koji agroindustriju postavlja na istaknuto mjesto u brazilskoj [[Trgovinska bilanca|trgovinskoj bilanci]], unatoč [[Trgovačka barijera|trgovačkim barijerama]] i politici subvencija koje primjenjuju [[razvijene zemlje]].<ref>{{cite web |title=Agropecuária |work=Economia |publisher=Página oficial do Governo do Brasil |url=https://www.brasil.gov.br/sobre/economia/setores-da-economia |access-date=2008-06-09}}</ref>

[[Slika:Continental Embraer 135.jpg|mini|lijevo|180px|[[Putnički zrakoplov|Putnički mlažnjak]]  Embraer ERJ-135. Brazil je treći najveći proizvođač aviona u svijetu.]]
Prema izvještaju [[SZO]]-a objavljenom 2010., Brazil je treći najveći izvoznik poljoprivrednih proizvoda u svijetu, odmah iza Sjedinjenih Država i [[EU|Europske unije]].<ref name="exportaçãoagrícola">{{cite news |title=Brasil supera Canadá e se torna o terceiro maior exportador agrícola |publisher=O Estado de S. Paulo |date=2010-03-07 |url=https://www.estadao.com.br/estadaodehoje/20100307/not_imp520620,0.php |accessdate=2010-03-07 |archive-date=1. lipnja 2010. |archive-url=https://arquivo.pt/wayback/20100601192402/https://www.estadao.com.br/estadaodehoje/20100307/not_imp520620,0.php |url-status=dead }}</ref>

Industrija, od [[automobili|automobilske]], [[čelik|čeličana]] i [[petrokemija|petrokemijske]] do [[Kompjutor|informatičke]], [[zrakoplov]]ne i trajnih proizvoda za široku potrošnju, čini 30,8% BDP-a.<ref name="CIA GDP"/> Industrija je koncentrirana u metropolitanskim regijama São Paula, Rio de Janeira, Curitibe, Campinasa, Porto Alegrea, Belo Horizontea, Manausa, Salvadora, Recifea i Fortaleze.<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.fpabramo.org.br/conteudo/economia-o-novo-mapa-da-industria-brasileira |title=Economia: O novo mapa da indústria brasileira |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924015025/https://www.fpabramo.org.br/conteudo/economia-o-novo-mapa-da-industria-brasileira |archive-date=24. rujna 2015. |access-date=8. svibnja 2011.}}</ref> Zemlja obuhvaća tri petine industrijske proizvodnje Južne Amerike i sudjeluje u raznim ekonomskim organizacijama, kao [[Mercosur|Mercosul]], G-22 i Grupa Cairns.

Brazil redovno trguje s više od stotinu zemalja. Glavni su [[Vanjskotrgovinsko poslovanje|vanjskotrgovinski]] partneri: Europska unija (26%), Mercosur i Latinska Amerika (25%), [[Azija]] (17%) i SAD (15%). Jedan je od najdinamičnijih sektora ove razmjene je agroekonomija, koja Brazil održava među naproduktivnijim zemljama.

== Energija ==
[[Slika:Itaipu noche.JPG|right|200px|thumb|Brana Itaipu]]
[[Slika:Energia Eolica.jpg|thumb|right|[[Energija vjetra]] u [[Parnaíba]].]]
[[Slika:Angra dos Reis - usinas nucleares.jpg|thumb|right|[[Nuklearna energija]] postrojenje u [[Angra dos Reis]], [[Rio de Janeiro (država)|Rio de Janeiro]].]]
[[Slika:Usina solar de Pirapora 2.gif|thumb|right|Solarni kompleks Pirapora, najveći u Brazilu i Latinskoj Americi, snage 321 MW.]]

Brazilska vlada poduzela je ambiciozan program smanjenja ovisnosti o uvezenoj nafti tijekom desetljeća. Uvoz je ranije predstavljao više od 70 % potreba zemlje za naftom, ali Brazil je postao naftom samodostatan od 2006. do 2007. Brazil je bio deseti najveći svjetski proizvođač nafte u 2019. godini s 2,8 milijuna barela dnevno. Proizvodnja uspijeva opskrbiti potražnju zemlje. Početkom 2020. godine, u proizvodnji nafte i prirodnog plina, zemlja je prvi put premašila 4 milijuna barela ekvivalenta nafte dnevno. U siječnju ove godine dnevno se vadilo 3.168 milijuna barela nafte i 138.753 milijuna kubnih metara prirodnog plina. U 2019. godini Rio de Janeiro bio je najveći proizvođač nafte i prirodnog plina u Brazilu, sa 71 % ukupne proizvodnje. São Paulo zauzima drugo mjesto, s udjelom od 11,5% u ukupnoj proizvodnji.<ref>[https://www.eia.gov/international/data/world/petroleum-and-other-liquids/annual-petroleum-and-other-liquids-production?pd=5&p=0000000000000000000000000000000000vg&u=0&f=A&v=mapbubble&a=-&i=none&vo=value&&t=C&g=00000000000000000000000000000000000000000000000001&l=249-ruvvvvvfvtvnvv1vrvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvvnvvvs0008&s=94694400000&e=1546300800000 Production of Crude Oil including Lease Condensate 2019]</ref><ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.anp.gov.br/noticias/5628-producao-de-petroleo-e-gas-no-brasil-ultrapassa-4-milhoes-de-boe-d-pela-primeira-vez |title=Produção de petróleo e gás no Brasil ultrapassa 4 milhões de boe/d pela primeira vez |journal= |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=20. veljače 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200220091405/https://www.anp.gov.br/noticias/5628-producao-de-petroleo-e-gas-no-brasil-ultrapassa-4-milhoes-de-boe-d-pela-primeira-vez |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.anp.gov.br/noticias/5601-rio-aumenta-participacao-producao-nacional-petroleo-gas |title=Rio aumenta sua participação na produção nacional de petróleo e gás |journal= |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=27. listopada 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027213543/https://www.anp.gov.br/noticias/5601-rio-aumenta-participacao-producao-nacional-petroleo-gas |url-status=dead }}</ref>

Brazil je jedan od vodećih svjetskih proizvođača [[hidroelektrična energija|hidroelektrične energije]]. U 2019. godini Brazil je imao 217 hidroelektrana u pogonu, s instaliranom snagom od 98.581 MW, 60,16% proizvodnje energije u zemlji. U ukupnoj proizvodnji električne energije Brazil je 2019. godine dosegao 170 000 megavata instalirane snage, više od 75% iz obnovljivih izvora (većina, hidroelektrana).<ref>[https://cbie.com.br/artigos/quantas-usinas-geradoras-de-energia-temos-no-brasil/ How many power plants do we have in Brazil?]</ref><ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.aneel.gov.br/sala-de-imprensa-exibicao/-/asset_publisher/XGPXSqdMFHrE/content/brasil-alcanca-170-mil-megawatts-de-capacidade-instalada-em-2019/656877?inheritRedirect=false |title=Brasil alcança 170 mil megawatts de capacidade instalada em 2019 |journal= |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=13. travnja 2021. |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413193140/https://www.aneel.gov.br/sala-de-imprensa-exibicao/-/asset_publisher/XGPXSqdMFHrE/content/brasil-alcanca-170-mil-megawatts-de-capacidade-instalada-em-2019/656877?inheritRedirect=false |url-status=dead }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180401075849/https://www.energiaeambiente.org.br/wp-content/uploads/2016/11/IEMA-AGUA_vFinal.pdf IEMA (Instituto de Energia e Meio Ambiente),2016.Série TERMOELETRICIDADE EM FOCO: Uso de água em termoelétricas]</ref>

U 2013. godini jugoistočna regija iskoristila je oko 50% tereta Nacionalnog integriranog sustava (SIN), što je glavno energetsko područje u zemlji. Instalirani proizvodni kapacitet električne energije u regiji iznosio je gotovo 42.500 MW, što je predstavljalo oko trećinu proizvodnih kapaciteta Brazila. Hidroelektrična proizvodnja predstavljala je 58% instaliranog kapaciteta u regiji, a preostalih 42% u osnovi odgovara termoelektričnoj proizvodnji. São Paulo predstavljao je 40% ovog kapaciteta; Minas Gerais za oko 25%; Rio de Janeiro s 13,3%; a Espírito Santo predstavljao je ostatak. Južna regija posjeduje branu Itaipu, koja je nekoliko godina bila najveća hidroelektrana na svijetu, sve do inauguracije brane Tri klisure u Kini. I dalje je druga najveća hidroelektrana u pogonu na svijetu. Brazil je suvlasnik tvornice Itaipu s Paragvajem: brana se nalazi na rijeci Paraná, smještenoj na granici između država. Ima instalirani proizvodni kapacitet od 14 GW za 20 proizvodnih jedinica od po 700 MW. Sjeverna regija ima velike hidroelektrane, poput brane Belo Monte i brane Tucuruí, koje proizvode velik dio nacionalne energije. Brazilski [[hidroelektrični potencijal tek treba u potpunosti iskoristiti, tako da zemlja još uvijek ima kapacitet za izgradnju nekoliko elektrana na obnovljive izvore energije na svom teritoriju.<ref>[https://web.bndes.gov.br/bib/jspui/bitstream/1408/4401/1/O%20BNDES%20e%20a%20quest%C3%A3o%20energ%C3%A9tica%20e%20logistica%20na%20Regi%C3%A3o%20Sudeste_5_P.pdf O BNDES e a questão energética e logística da Região Sudeste]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20060519000659/https://ga.water.usgs.gov/edu/hybiggest.html Power: World's biggest hydroelectric facility]</ref><ref name="iea">{{cite web |publisher=International Energy Agency |url=https://www.iea.org/dbtw-wpd/Textbase/nppdf/free/2006/key2006.pdf |title=Key World Energy Statistics -- 2006 Edition |format=PDF |year=2006 |access-date=13. srpnja 2007. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070709212140/https://www.iea.org/dbtw-wpd/Textbase/nppdf/free/2006/key2006.pdf |archive-date=9. srpnja 2007.}}</ref><ref>{{cite web |title=Power: World's biggest hydroelectric facility |work=USGS |url=https://ga.water.usgs.gov/edu/hybiggest.html |access-date=18. svibnja 2006. |archive-url=https://web.archive.org/web/20060519000659/https://ga.water.usgs.gov/edu/hybiggest.html |archive-date=19. svibnja 2006.}}</ref>

Bruto potencijal brazilskih vjetroelektrana procijenjen je 2019. na oko 500 GW (to je samo na kopnu), dovoljno energije da zadovolji tri puta veću trenutnu potražnju zemlje. Od rujna 2020., prema ONS-u, ukupna instalirana snaga iznosila je 16,3 GW, s prosječnim faktorom snage od 58%. Iako je svjetski prosječni faktor kapaciteta proizvodnje energije vjetra 24,7%, postoje područja na sjeveru Brazila, posebno u državi Bahia, gdje neke vjetroelektrane registriraju prosječni faktor kapaciteta veći od 60%; prosječni faktor kapaciteta u sjeveroistočnoj regiji je 45% na obali i 49% u unutrašnjosti. U 2019. godini energija vjetra predstavljala je 9% energije proizvedene u zemlji.<ref>[https://revistapesquisa.fapesp.br/ventos-promissores-a-caminho/ Ventos promissores a caminho]</ref><ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www2.ctee.com.br/brazilwindpower/2016/zpublisher/materia/?url=potencial-eolico-onshore-brasileiro-pode-ser-de-880-gw-indica-estudo-20161026 |title=Brazilian onshore wind potential could be 880 GW, study indicates |journal= |access-date=5. studenoga 2020. |archive-date=14. kolovoza 2020. |archive-url=https://web.archive.org/web/20200814221022/https://www2.ctee.com.br/brazilwindpower/2016/zpublisher/materia/?url=potencial-eolico-onshore-brasileiro-pode-ser-de-880-gw-indica-estudo-20161026 |url-status=dead }}</ref><ref name="#1">[https://cbie.com.br/artigos/quantas-usinas-geradoras-de-energia-temos-no-brasil/ Quantas usinas geradoras de energia temos no Brasil?]</ref>

Nuklearna energija predstavlja približno 4% električne energije u Brazilu.119 Monopol za proizvodnju nuklearne energije u vlasništvu je tvrtke Eletronuclear (Eletrobrás Termonuclear S / A), podružnice tvrtke Eletrobrás u potpunom vlasništvu. Nuklearnu energiju proizvode dva reaktora u Angri. Smještena je u nuklearnoj elektrani Almirante Álvaro Alberto (CNAAA) u Praia de Itaorna u mjestu Angra dos Reis u Rio de Janeiru. Sastoji se od dva reaktora vode pod pritiskom, Angra I, snage 657 MW, priključena na električnu mrežu 1982. godine, i Angra II, snage 1350 MW, priključena 2000. godine. Treći reaktor, Angra III, s Predviđena proizvodnja od 1.350 MW, trebala bi biti završena 2014. godine, a radovi su zaustavljeni zbog zabrinutosti za okoliš, ali odobrenja se odobravaju, a teški građevinski radovi započet će 2009. godine. Brazil će 2025. godine planirati izgradnju još sedam reaktora.

Od rujna 2020., prema ONS-u, ukupni instalirani kapacitet fotonaponske solarne energije iznosio je 6,9 GW, s prosječnim faktorom kapaciteta 23%. Neke od najzračenijih brazilskih država su MG ("Minas Gerais"), BA ("Bahia") i GO (Goiás), koje zapravo imaju svjetske rekorde u razini ozračenosti. U 2019. godini sunčana energija predstavljala je 1,27% energije proizvedene u zemlji.<ref name="#1"/><ref>[https://www.ons.org.br/AcervoDigitalDocumentosEPublicacoes/Boletim%20Mensal%20de%20Gera%C3%A7%C3%A3o%20Solar%202020-09.pdf Boletim Mensal de Geração Solar Fotovoltaica Setembro/2020]</ref>

===Turizam===
{{Dvostruka slika|left|Porto de Galinhas-003.jpg|230|Abismo Anhumas, Bonito, MS.JPG|250|Porto de Galinhas je jedan od omiljenih domaćih i stranih na obali [[Pernambuco]] turističkih destinacija. |Bonito, [[Mato Grosso do Sul]], jedan od glavnih centara ekoturizma u zemlji.}}

[[Turizam]] je značajan ekonomski sektor u više regija. S pet milijuna stranih posjetitelja 2008.,<ref name="EMBRATUR09">{{cite web |year=2009 |url=https://200.189.169.141/site/arquivos/dados_fatos/Anuario/anuario_estatistico_2009___ano_base_2008.pdf |title=Anuário Estatístico de Turismo 2009 |autor=EMBRATUR |publisher=Ministério de Turismo |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110529173336/https://200.189.169.141/site/arquivos/dados_fatos/Anuario/anuario_estatistico_2009___ano_base_2008.pdf |archivedate=2011-05-29}} ''Veja tabelas 1.1 e 3.8''</ref><ref name="WTO2009">{{cite web |year=2009 |url=https://www.unwto.org/facts/menu.html |title=UNWTO Tourism Highlights, 2009 Edition |publisher=World Tourism Organization |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070710190616/https://www.unwto.org/facts/menu.html |archivedate=2007-07-10}}</ref> Brazil je glavna destinacija na južnoameričkom turističkom tržištu i zauzima drugo mjesto po broju stranih turista u Latinskoj Americi.<ref name="WTO2009"/><ref name="OMT07">{{cite web |url=https://www.unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights07_sp_HR.pdf |title=UNWTO Datos Esenciales del Turismo, Edición 2007 |publisher=UNWTO |autor=Organização Mundial do Turismo |year=2007 |language=es |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140326140535/https://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights07_sp_HR.pdf |archivedate=2014-03-26}}</ref>

Potrošnja stranih turista u Brazilu dosegla je 5,8 milijardi američkih dolara 2008, 16,8% više nego 2007.<ref name="CET_UNB_08">{{cite web |publisher=Centro de Excelência em Turismo, Universidade de Brasília |title=Gasto de turistas estrangeiros registra recorde em 2008 |date=27. siječnja 2008. |access-date=1. veljače 2008. |autor=Adair de Oliveira Júnior |url=https://www.cet.unb.br/index.php?option=com_content&task=view&id=823&Itemid=1 |archive-date=4. rujna 2012. |archive-url=https://web.archive.org/web/20120904152313/https://www.cet.unb.br/portal/ |url-status=dead }} Dados do Banco Central</ref> Zemlja obuhvaća 3,4% međunarodnih turističkih putovanja na američkom kontinentu (2008.).<ref name="WTO2009"/> Godine 2005., izvozom dobara i usluga turizam je ostvario 3,2% nacionalnog dohotka, te je zaslužan za 7% izravnih i neizravnih radnih mjesta u brazilskom gospodarstvu.<ref name="BID2006">{{cite web |autor=Carmen Altés |year=2006 |title=El Turismo en América Latina y el Caribe y la experiencia del BID |page=9 and 47 |publisher=Inter-American Development Bank; Sustainable Development Department, Technical Paper Series ENV-149, Washington, D.C. |url=https://idbdocs.iadb.org/wsdocs/getdocument.aspx?docnum=984876 |access-date=14. lipnja 2008.}}</ref> Procjenjuje se da je 2006. u sektoru bilo zaposleno 1,87 milijuna ljudi, sa 768&nbsp;000 formalnih radnih mjesta (41%) i 1,1 milijuna neformalnih zanimanja (59%).<ref name="IPEA08">{{cite web |url=https://www.ipea.gov.br/sites/000/2/publicacoes/tds/td_1320.pdf |autor=Margerida Coelho |year=2008 |title=Distribução Espacial da Ocupação no Setor de Turismo: Brasil e Regiões |publisher=Instituto de Pesquisa Econômica Aplicada |access-date=22. lipnja 2008.}}</ref> Domaći turizam predstavlja temeljni dio sektora, s 51 milijun putovanja u 2005.

[[Slika:EDUARDO MURUCI - PRAIA DO CACHORRO.jpg|mini|center|590px|Pregled [[Fernando de Noronha]], [[Pernambuco]].]]

== Infrastruktura ==
===Obrazovanje===
[[Slika:Universidade Federal do Parana 4 Curitiba Parana.jpg|mini|desno|180px|''Universidade Federal do Paraná'', jedna od najstarijih institucija visokog obrazovanja u Brazilu, osnovana 1912.]]
Savezni ustav i zakon o direktivama i osnovama nacionalnog [[Obrazovanje|obrazovanja]] (''LDB'') određuju da savezna vlada, države, savezni distrikt i gradovi moraju organizirati i upravljati svojim sustavima obrazovanja. Svaki od tih javnih obrazovnih sustava odgovoran je za vlastito održavanje i financiranje. Novi ustav namjenjuje obrazovanju 25% državnog budžeta i 18% saveznih i komunalnih poreza.<ref name="Constituição"/><ref name="BGOW Edu">{{cite web |title=Educação |work=Sistema educacional brasileiro |publisher=Página oficial do Governo do Brasil |url=https://www.brasil.gov.br/sobre/educacao/sistema-educacional-brasileiro |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120114043030/https://www.brasil.gov.br/sobre/educacao/sistema-educacional-brasileiro |archivedate=2012-01-14}}</ref>

Obrazovanje je podijeljeno na tri razine, s nekoliko stupnjeva u svakom odjelu. Temeljno obrazovanje (prva razina obrazovanja, uključujući i temeljno obrazovanje I i II) je besplatno za sve i obavezno za djecu u dobi od 6-14. Srednje obrazovanje (druga razina obrazovanja) je također besplatno, ali nije obavezno. Visoko obrazovanje (uključujući i diplomske stupnjeve) je besplatno na državnim sveučilištima. U Brazilu djeluje oko 750 instituta visokog obrazovanja.<ref name="BRAS3">{{cite web |publisher=Wikipedia |url=https://pt.wikipedia.org/wiki/Anexo:Lista_de_instituições_de_ensino_superior_do_Brasil |title=Llista de instituições de ensino superior do Brasil}}</ref> Najprestižniji su Sveučilište u Sao Paulu, Sveučilište u Campinasu i Federalno sveučilište u Rio de Janeiru.<ref name="BRAS4">{{cite web |publisher=Social Capital Gateway |url=https://www.socialcapitalgateway.org/eng-rankscimago2009brazil.html |title=Ranking of the best Brazilian universities and research institutions in 2009 |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=9. svibnja 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110509151555/https://www.socialcapitalgateway.org/eng-rankscimago2009brazil.html |url-status=dead }}</ref>

===Znanost i tehnologija===
{{Glavni|Znanost i tehnologija Brazila}}
[[Slika:Lnls.jpg|mini|lijevo|Brazilski nacionalni laboratorij sinhrotronskog zračenja u Campinasu.]]
[[Tehnologija|Tehnološka]] istraživanja u Brazilu uglavnom se provode u javnim sveučilištima i istraživačkim institutima, s više od 73% izdvajanja za temeljna istraživanja iz vladinih izvora.<ref>{{cite web |title=Skills training for growth |url=https://www.brasil.gov.br/ingles/about_brazil/brasil_topics/science/categoria_view |author=Brazilian Government |accessdate=2007-08-10}}</ref> Fondacija ''Oswaldo Cruz'', Institut ''Butantan'', Zrakoplovno-svemirski tehnički centar, Brazilska poljoprivredna istraživačka korporacija i Nacionalni istitut svemirskih istraživanja, neka su od naijstaknutijih brazilskih 
tehnoloških središta.

[[Brazilska svemirska agencija]], raspolaže najnaprednijim svemirskim programom u Latinskoj Americi, s vlastitim lansirnim [[raketa]]ma, kozmodromom i izradom satelita,<ref>{{cite web |url=https://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-1826.html |title=Brazil&nbsp;— The Space Program |accessdate=2008-05-24 |year=1997 |month=April |work=country-data.com}}</ref> [[Uranij]] obogaćen u tvornici nuklearnog goriva ''Resende'', zadovoljava energetske potrebe zemlje i tekuće planove izrade prve brazilske nuklearne [[Podmornica|podmornice]].<ref>{{cite news |title=Confirmed: Agreement with France Includes the Brazilian Nuclear Submarine |url=https://npsglobal.org/eng/index.php/highlight/13-news/351-confirmed-agreement-with-france-includes-the-brazilian-nuclear-submarine |work=Nonproliferation for Global Security Foundation |date=2008-12-23 |accessdate=2008-12-23 |url-status=dead }}</ref> Brazil je jedna od tri latinskoameričke zemlje<ref>{{cite web |url=https://www-elsa.physik.uni-bonn.de/accelerator_list.html |title=Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität |publisher=Elsa.physik.uni-bonn.de |date=2008-08-18 |accessdate=2010-10-30}}</ref> s operativnim [[sinhrotron]]skim laboratorijem, istraživačkim postrojenjem za fiziku, kemiju, [[znanost materijala]] i istraživanja živih organizama.<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.lnls.br/lnls/cgi/cgilua.exe/sys/start.htm?sid=60 |title=LNLS Laboratório Nacional de Luz Síncrotron - O que é o LNLS |archive-url=https://web.archive.org/web/20100121162147/https://www.lnls.br/lnls/cgi/cgilua.exe/sys/start.htm?sid=60 |archive-date=21. siječnja 2010. |access-date=8. svibnja 2011.}}</ref>

===Promet===
[[Slika:BR116 Viaduto em Fortaleza.jpg|mini|desno|180px|Autocesta BR-116 kraj [[Fortaleza|Fortaleze]].]]
Brazil raspolaže velikom i raznovrsnom prometnom mrežom. [[Cesta|Ceste]], glavni nosač teretnog i putničkog prometa, 2002. godine obuhvaćale su ukupno 1,98 milijuna km. Asfaltiranih cesta 1967. je bilo 35&nbsp;496&nbsp;km, što je do 2018. povećano na 215&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{cite web |url=https://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Brazil-TRANSPORTATION.html |title=Road system in Brazil |publisher=Nationsencyclopedia.com |accessdate=2010-10-30}}</ref> Zemlja ima oko 14 000&nbsp;km [[autocesta]], 5000&nbsp;km samo u državi São Paulo. Trenutno je moguće putovati od Rio Grandea, na krajnjem jugu zemlje, do Brasilije (2.580&nbsp;km) ili Casimira de Abreua, u državi Rio de Janeiro (2.045&nbsp;km), samo podijeljenim autocestama.<ref>[https://anuariodotransporte.cnt.org.br/2018/# Anuário CNT do transporte 2018]</ref>

Brazil ima oko 4000 [[aerodrom]]a, (od toga 34 međunarodna i 2464 regionalna<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.infraero.gov.br/aero.php |title=INFRAERO - Aeroportos Brasileiros |archive-url=https://web.archive.org/web/20090314175027/https://www.infraero.gov.br/aero.php |archive-date=14. ožujka 2009. |access-date=8. svibnja 2011.}}</ref>) drugi najveći broj u svijetu nakon Sjedinjenih Država,<ref>"[https://g1.globo.com/Noticias/Brasil/0,,MUL86760-5598,00.html Ociosidade atinge 70% dos principais aeroportos]", globo.com, 12 August 2007. {{pt}}</ref> s 721 asfaltiranom ili betonskom pistom. Međunarodna [[Zračna luka Guarulhos-São Paulo|zračna luka Guarulhos]] kraj São Paula, najveći je i najprometniji aerodrom, s velikom većinom domaćeg komercijalnog prometa i linijama za sve veće gradove širom svijeta.
[[Slika:Aeroporto do recife.jpg|mini|lijevo|180px|Aerodrom Recife]]

Zemlja raspolaže velikom [[Željeznice|željezničkom]] mrežom od 28&nbsp;857&nbsp;km, desetom najvećom u svijetu. Aktualna brazilska vlada, za razliku od prošlosti, nastoji razviti ovaj oblik prijevoza, te je u projektu [[Vlak velikih brzina|željeznica velikih brzina]] Rio-São Paulo. Većina željezničkog sustava pripada Federalnoj željezničkoj korporaciji u većinskom državnom vlasništvu. Postoji i sedam linija koje je vlada privatizirala 1997. [[Saupaulski metro|Metro u Sao Paulu]] bio je prvi podzemni tranzitni sustav u Brazilu. Metro sustave također imaju i Rio de Janeiro, Porto Alegre, Recife, Belo Horizonte, Brasília, Teresina, Fortaleza, i Salvador.

Obalna plovidba povezuje udaljene i izolirane dijelove zemlje. Bolivija i Paragvaj imaju slobodne luke u [[Santos]]u. Od 36 velikih morskih [[luka]], najznačajnije su Santos, Itajaí, Rio Grande, Paranaguá, Rio de Janeiro, Sepetiba, Vitória, Suape, Manaus i São Francisco do Sul.<ref>"[https://www.mzweb.com.br/santosbrasil/web/conteudo_pt.asp?idioma=0&tipo=3958&conta=28 Mercado Brasileiro Terminais de Contêineres] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081227224101/https://www.mzweb.com.br/santosbrasil/web/conteudo_pt.asp?idioma=0&tipo=3958&conta=28 |date=27. prosinca 2008. }}</ref>

===Energetika===
[[Slika:ItaipuAerea2AAL.jpg|lijevo|mini|180px|[[Hidroelektrana Itaipu|Brana Itaipu]], najveća svjetska [[Hidroelektrane|hidroelektrana]] prema proizvodnji energije i druga najveća po instaliranom kapacitetu (14&nbsp;000 MW)]] 
Brazil je deseta zemlja u svijetu po potrošnji energije, i treća najveća na zapadnoj hemisferi nakon Sjedinjenih Država i [[Kanada|Kanade]].<ref name="CIA - Energia">{{cite web |title=The World Factbook |publisher=CIA |year=2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2042rank.html |access-date=1. ožujka 2006. |archive-date=28. siječnja 2012. |archive-url=https://web.archive.org/web/20120128032332/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2042rank.html |url-status=dead }}</ref> Većina energije dolazi iz [[Obnovljiva energija|obnovljivih izvora]], posebno [[Hidroelektrane|hidroelektrana]] i [[etanol]]a, dok su neobnovljivi izvori energije uglavnom nafta i [[prirodni plin]].<ref>{{cite web |title=REFLEXÕES SOBRE A HISTÓRIA DA MATRIZ ENERGÉTICA BRASILEIRA E SUA IMPORTÂNCIA PARA A DEFINIÇÃO DE NOVAS ESTRATÉGIAS PARA O GÁS |url=https://www.bgfconsultoria.com.br/pag/documents/Rio_Oil_Gas.htm |publisher=BGF |accessdate=9. lipnja 2008.}}</ref>

Brazil raspolaže drugim po veličini naftnim rezervama u Južnoj Americi i jedna je od zemalja koje su posljednjih godina najviše povećale proizvodnju.<ref>[https://www.eia.doe.gov/cabs/Brazil/Oil.html Oil reserves in Brazil]</ref> Brazil je jedna od vodećih zemalja svijeta po proizvodnji [[Hidroelektrane|[[hidroelektrične energije]]. Od 90&nbsp;000 megavata ukupnog kapaciteta proizvodnje električne energije, hidroenergija obuhvaća 66&nbsp;000 megavata (74%).<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.newton.freitas.nom.br/artigos.asp?cod=322 |accessdate=2011-05-08 |title=Hydroelectric power in Brazil |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120107031823/https://www.newton.freitas.nom.br/artigos.asp?cod=322 |archivedate=2012-01-07}}</ref> [[Hidroelektrana Itaipu]] na rijeci Parani, izgrađena zajedno s Paragvajem, druga je najveća hidroelektrana na svijetu po instaliranom kapacitetu (14&nbsp;000 MW) i prva po proizvodnji energije. Nuklearna energija donosi oko 3% ukupne proizvodnje energije.<ref name="wna">{{cite web |publisher=World Nuclear Association |url=https://www.world-nuclear.org/info/inf95.html |title=Nuclear Power in Brazil |access-date=26. ožujka 2010. |archive-date=29. ožujka 2009. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090329032246/https://www.world-nuclear.org/info/inf95.html |url-status=dead }}</ref> [[Reaktor]] Angra I, kapaciteta 657 MW, u funkciji je od 1982., Angra II, kapaceteta 1350 MW od 2000., a planira se i Angra III, kapaciteta 1350 MW.

Ministarstvo rudnika i energije, Nacionalni savjet za energetsku politiku, Nacionalna agencija za 
naftu, prirodni plin i biogoriva i Nacionalna agencija za električnu energiju, vladine su agencije odgovorne za energetsku politiku.<ref>{{cite web |title=Focus on Brazil |work=World Energy Outlook |publisher=International Energy Agency |year=2006 |url=https://www.worldenergyoutlook.org/docs/weo2006/brazil.pdf |format=PDF |accessdate=2008-12-14 |archive-date=17. prosinca 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20081217054733/https://www.worldenergyoutlook.org/docs/weo2006/brazil.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="BRAS12">{{cite web |publisher=Centro de Tecnologias do Gás & Energias Renováveis |url=https://www.ctgas.com.br/conteudo/img_upload/Project_cloling_report_Narrative_Mar_20_05.pdf |title=Project Closing Report. Natural Gas Centre of Excellence Project. Narrative |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=27. rujna 2007. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927192628/https://www.ctgas.com.br/conteudo/img_upload/Project_cloling_report_Narrative_Mar_20_05.pdf |url-status=dead }}</ref>

===Komunikacije===
Osnivanje državne tvrke ''Impressão Régia'', danas ''Imprensa Nacional'', 13. svibnja 1808., označilo je službeni početak [[Masovni mediji|masovnih medija]] u Brazilu. ''Gazeta do Rio de Janeiro'', prvi nacionalni dnevni list,<ref>[https://www.novomilenio.inf.br/idioma/200009u.htm Primeira página da primeira edição da Gazeta do Rio de Janeiro.]</ref> počeo je izlaziti 10. rujna 1808. Danas su najznačajnijii dnevni listovi ''[[Folha de S. Paulo]]'', ''[[O Globo]]'' i ''[[O Estado de S. Paulo]]'' i magazini izdavačkih kuća ''Abril'' i ''Globo''.<ref>{{Citiranje časopisa |url=https://www.anj.org.br/a-industria-jornalistica/jornais-no-brasil/maiores-jornais-do-brasil |title=Maiores jornais do Brasil - Associação Nacional de Jornais |archive-url=https://web.archive.org/web/20180826164024/https://www.anj.org.br/maiores-jornais-do-brasil/ |archive-date=26. kolovoza 2018. |access-date=8. svibnja 2011.}}</ref>

[[Radio]] se prvi puta pojavljuje 7. rujna 1922.<ref>{{cite web |title=História do Rádio no Brasil |publisher=Infoescola |url=https://www.infoescola.com/comunicacao/historia-do-radio-no-brasil/ |access-date=2. prosinca 2008.}}</ref> kada je emitiran govor predsjednika [[Epitácio Pessoa|Pessoe]], ali doba komercijalnog radija započinje 1930-ih. Pojava [[Sapunica|radio-sapunica]] 1940-ih označila je "zlatno doba" brazilskog radija, s utjecajem na društvo sličnim današnjem utjecaju televizije. U Brazilu emitira oko 2600 [[Frekvencijska modulacija|FM]] radio stanica, dok 87,8% kućanstava posjeduje ukupno 71 milijun radio prijemnika.

18. rujna 1950. osnovana je ''Rede Tupi'', prva [[Televizija|televizijska]] stanica u zemlji.<ref>{{cite web |title=HISTÓRIA DA TELEVISÃO BRASILEIRA |publisher=Microfone |url=https://www.microfone.jor.br/historiadaTV.htm |accessdate=2011-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215232120/https://www.microfone.jor.br/historiadaTV.htm |archivedate=2015-02-15}}</ref> Razvoj televizije doveo je do stvaranja velikih televizijskih mreža, kao ''Record, SBT, Bandeirantes'' i posebno ''[[Rede Globo]]'', najveće komercijalne televizijske kompanije u Latinskoj Americi i treće najveće na svijetu, koja je kroz svoju povijest vršila i znatan politički utjecaj.<ref name="BRAS6">{{cite web |publisher=InaGlobal |url=https://www.inaglobal.fr/en/television/article/organizacoes-globo |title=Organizações Globo}}</ref> Danas, televizija je značajan faktor u brazilskom društvu i suvremenoj [[Popularna kultura|popularnoj kulturi]], s 269 televizijskih kanala (2003.) i televizijskim prijemnicima u 90,3% kućanstava.

Broj [[telefon]]skih aparata u fiksnoj mreži je 39 milijuna (2005.) dok je [[Mobilni telefon|mobilnih telefona]] 200 milijuna (2010.). Vodeći pružatelji usluga mobilne telefonije su ''Vivo'' (100% u vlasništvu ''[[Telefónica|Telefónice]]''), ''Claro'' (100% u vlasništvu ''América Móvil'') i ''TIM'' (100% vlasništvo ''Telecom Italia'').<ref name="BRAS5">{{cite web |publisher=ANATEL |url=https://www.anatel.gov.br/Portal/exibirPortalNoticias.do?acao=carregaNoticia&codigo=19546 |title=Participação das empresas |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=21. srpnja 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110721194917/https://www.anatel.gov.br/Portal/exibirPortalNoticias.do?acao=carregaNoticia&codigo=19546 |url-status=dead }}</ref>

Prema procjeni iz 2010., oko 76 milijuna ljudi ima pristup [[internet]]u<ref>{{Cite web |url=https://www.internetworldstats.com/ |work=International Telecommunications Unit: World Internet Users |title=Internet Usage Statistics |publisher=ITU |accessdate=2011-01-10 |archive-date=24. siječnja 2010. |archive-url=https://web.archive.org/web/20100124180233/https://www.internetworldstats.com/ |url-status=dead }}</ref>
dok je prema podacima iz 2008. broj [[kompjutor]]a oko 60 milijuna.<ref>[https://g1.globo.com/Noticias/Tecnologia/0,,MUL1167875-6174,00-BRASIL+ATINGE+MARCA+DE+MILHOES+DE+COMPUTADORES+EM+USO.html Broj računala u Brazilu], Globo.com</ref>

== Kultura ==
{{Glavni|Kultura Brazila}}
Jezgra kulture Brazila radi snažnih kolonijalnih veza s [[Portugalski imperij|portugalskim imperijem]] porijeklo vuče iz [[Kultura Portugala|portugalske kulture]]. Između ostaloga, Portugalci su uveli [[katolicizam]] i [[Manuelinski stil|kolonijalne arhitektonske stilove]]. Također, kultura je i pod jakim utjecajem afričkih, indijanskih i drugih europskih neportugalskih kultura i tradicija, posebno talijanskih i njemačkih. Indijanske kulture utjecale su na jezik i kulinarstvo, dok su afrikanci utjecali na jezik, kulinarstvo, glazbu, plesove i religiju.<ref>{{cite news |last=Freyre |first=Gilberto |title=The Afro-Brazilian experiment: African influence on Brazilian culture |publisher=UNESCO |year=1986 |url=https://findarticles.com/p/articles/mi_m1310/is_1986_May-June/ai_4375022 |accessdate=2008-06-08 |archiveurl=https://archive.today/20120530050909/https://findarticles.com/p/articles/mi_m1310/is_1986_May-June/ai_4375022/ |archivedate=30. svibnja 2012. |url-status=live }}</ref>
[[Slika:Machado-450.jpg|mini|desno|180px|Machado de Assis, pjesnik i romanopisac čiji se rad proteže na gotovo sve književne žanrove, općenito se smatra najvećim brazilskim piscem.<ref>Candido; Antonio. (1970) ''Vários escritos.'' São Paulo: Duas Cidades. p.18</ref>]]
Brazilska umjetnost od 16. se stoljeća razvila u razne stilove, od [[Barok]]a (dominantni stil u Brazilu do početka 19. stoljeća)<ref>Leandro Karnal, ''Teatro da fé: Formas de representação religiosa no Brasil e no México do século XVI'' (São Paulo, Editora Hucitec, 1998; available here [https://www.fflch.usp.br/dh/ceveh/public_html/biblioteca/livros/teatro_fe/index.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130724010418/https://www.fflch.usp.br/dh/ceveh/public_html/biblioteca/livros/teatro_fe/index.htm|date=24. srpnja 2013.}}.</ref><ref name="itaucultural.org.br">"[https://www.itaucultural.org.br/aplicExternas/enciclopedia_IC/index.cfm?fuseaction=termos_texto_ing&cd_verbete=3738&lst_palavras=&cd_idioma=28556&cd_item=8 The Brazilian Baroque] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430001754/https://www.itaucultural.org.br/aplicExternas/enciclopedia_IC/index.cfm?fuseaction=termos_texto_ing&cd_verbete=3738&lst_palavras=&cd_idioma=28556&cd_item=8 |date=30. travnja 2011. }}", ''Encyclopaedia Itaú Cultural''</ref> do [[Romantizam|romantizma]], [[Modernizam|modernizma]], [[Ekspresionizam|ekspresionizma]], [[Kubizam|kubizma]], [[Nadrealizam|nadrealizma]] i [[Apstraktna umjetnost|apstraktne umjetnosti]]. Počeci brazilske [[Kinematografija|kinematografije]] datiraju u doba rađanja medija krajem 19. stoljeća, te je u posljednjih nekoliko godina stekla novu razinu međunarodnog priznanja.

===Glazba===
[[Brazilska glazba]] obuhvaća različite regionalne stilove pod utjecajem afričkih, europskih i indijanskih izraza. Razvila se u originalne stilove, uključujući [[samba|sambu]], brazilsku pop glazbu, choro, sertanejo, brega, forró, frevo, maracatu, brazilski rock i axé. [[Bossa nova]] je vrsta popularne glazbe nastale u Brazilu krajem 1950-ih koja je kasnije zahvaljujući američkim (uglavnom [[Jazz]]) glazbenicima dostigla međunarodnu popularnost. Odlikuje se laganim ritmom, impresionističkim harmonijama i finim melodijama. Osnovali su je brazilski kompozitor [[Antonio Carlos Jobim]] i pjevač-gitarist [[João Gilberto]].
 
===Književnost===
Počeci brazilske [[književnost]]i sežu u 16. stoljeće, sa zapisima prvih portugalskih istraživača, kao što su [[Pêro Vaz de Caminha]], ispunjeni opisima [[Fauna (životinje)|faune]], [[Flora (biljke)|flore]] i domorodaca koji su zadivili europljane pristigle u Brazil. Istaknuta su djela romanopisaca [[Romantizam|Romantizma]] [[Joaquim Manuel de Macedo|Joaquima Manuela de Maceda]] i [[José de Alencar|Joséa de Alencara]]. Tijekom svoje duge karijere, Alencar je indijansko stanovništvo prikazivao kao junake u romanima ''O Guarany, Iracema'' i ''Ubirajara''.<ref>"[https://www.brasembottawa.org/en/culture_academic/literature.html Brazilian Literature: An Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110725100730/https://www.brasembottawa.org/en/culture_academic/literature.html |date=25. srpnja 2011. }}". [https://www.brasembottawa.org/ Embassy of Brasil - Ottawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080220103630/https://www.brasembottawa.org/ |date=20. veljače 2008. }}. Visited on November 2, 2009.</ref>

===Folklor===
Brazilski [[karneval]] je godišnji [[festival]] koji se održava 46 dana prije [[Uskrs]]a. Obim manifestacija i kostimi variraju između različitih brazilskih regija. U jugoistočnim gradovima Rio de Janeiru i São Paulu, škole sambe prevode goleme spektakularne organizirane povorke. U sjeveroistočnim gradovima Salvadoru, Porto Seguru i Recifeu organizirane grupe prolaze ulicama u slobodnoj interakciji s publikom. Premda izvorno temeljen na europskoj tradiciji [[Paganizam|paganskih]] [[Saturnalije|saturnalija]] prilagođenih kršćanstvu, karneval je pod velikim utjecajem afričke kulture. Također na sjeveroistoku, kaneval u [[Olinda|Olindi]] ističe jedinstvene karaktreristike, djelomično nadahnute [[venecija]]nskim karnevalom pomiješanim s lokalnim [[folklor]]om. Karneval je najpoznatiji [[blagdan]] u Brazilu te je postao događaj golemih proporcija. Zemlja se tijekom intenzivnih, danonoćnih proslava potpuno zaustavlja na tjedan dana, uglavnom u obalnim gradovima. 70% turista Brazil posjeti za vrijeme karnevala.

===Kulinarstvo===
[[Slika:Feijoada 01.jpg|mini|lijevo|180px|[[Feijoada]], jelo od crnog graha, svinjetine, riže, kupusa, brašna Manioke i naranče]]
Brazilska se kuhinja znatno razlikuje po regijama, odražavajući mješavinu useljeničkog i autohtonog stanovništva, te je nacionalna kuhinja stvorena u znaku očuvanja regionalnih razlika. Primjeri su [[Feijoada]], koja se smatra nacionalnim jelom,<ref>Roger, "[https://www.braziltravelguide.com/feijoada-the-brazilian-national-dish.html Feijoada: The Brazilian national dish] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091129154026/https://www.braziltravelguide.com/feijoada-the-brazilian-national-dish.html |date=29. studenoga 2009. }}" braziltravelguide.com.</ref> i regionalna jela kao [[vatapá]], [[moqueca]], [[polenta]] i [[acarajé]].<ref>CASCUDO, Luis da Câmara. História da Alimentação no Brasil. São Paulo/Belo Horizonte: Editora USP/Itatiaia, l983.</ref>

Brigadeiro, ([[Čokolada|čokoladne]] kugle), cocada ([[kokos]]ov slatkiš) i beijinho (kokosne kugle s [[Marmelada|marmeladom]] od guave poznate kao goiabada), neki su od brazilskih slatkiša. Od [[kikiriki]]ja se izrađuju paçoca, rapadura i pé-de-moleque. Lokalno voće kao [[acai]], [[cupuacu]], [[mango]], [[papaja]], [[kakaovac]], [[kažuja]], [[guava]], [[naranča]], [[marakuja]], [[ananas comosus]] i  [[spondias]] prerađuju se u voćne sokove i koriste za izradu [[čokolada]] i [[sladoled]]a.<ref>FREYRE, Gilberto. Açúcar. Uma Sociologia do Doce, com Receitas de Bolos e Doces do Nordeste do Brasil. São Paulo, Companhia das Letras, 1997.</ref> Popularna su jela pastel (tjestenina), coxinha (pileći kroket), pão de queijo (kolač od sira i brašno od manioke / tapioca), pamonha (kukuruz i mliječno tijesto), esfirra (libanonsko tijesto), kibbeh (arapsko jelo), empanada (tjestenina) i empada, male slane pite ispunjene škampima.

Svakodnevna jela sastoje se većinom od [[Riža|riže]] i [[grah]]a s govedinom i [[Salata|salatom]],<ref>BARBOSA, Lívia. Feijão com arroz e arroz com feijão: o Brasil no prato dos brasileiros. Horiz. antropol. [online]. 2007, vol.13, n.28 [cited 2011-03-09], pp. 87-116. Available from: <https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0104-71832007000200005&lng=en&nrm=iso>. {{ISSN|0104-7183}}.  doi: 10.1590/S0104-71832007000200005.</ref> često pomiješano s brašnom manioke (farofa). [[Pomfrit]], pržene manioke, pržene [[banane]], prženo meso i prženi [[sir]] vrlo se često jedu za ručak i poslužuju u većini restorana.<ref>Ferraccioli, Patrícia; Silveira, Eliane Augusta da.(2010) Cultural feeding influence on palative memories in the usual brazilian cuisine. Rev. enferm. UERJ;18(2):198-203, abr.-jun. 2010. [https://bases.bireme.br/cgi-bin/wxislind.exe/iah/online/?IsisScript=iah/iah.xis&src=google&base=BDENF&lang=p&nextAction=lnk&exprSearch=18716&indexSearch=ID]</ref> Nacionalno je piće [[kava]], dok je [[cachaça]] izvorni brazilski [[liker]] koji se destilira od [[Šećerna trska|šećerne trske]], glavni sastojak nacionalnog koktela [[Caipirinha|caipirinhe]].

=== Sport ===
[[Slika:Brazil 1970.JPG|mini|desno|180px|brazilska nogometna reprezentacija 1970.]]
[[Nogomet]] je najpopularniji sport u Brazilu. [[Brazilska nogometna reprezentacija]] je prema službenom rangiranju [[FIFA]]-e među najboljima u svijetu, i s 5 osvojenih naslova [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|svjetskih prvaka]] najtrofejnija.<ref>{{cite web |title=Football in Brazil |work=Goal Programme |publisher=International Federation of Association Football |date=2008-04-15 |url=https://www.fifa.com/associations/association=bra/goalprogramme/index.html |accessdate=2008-06-06 |archive-date=12. prosinca 2018. |archive-url=https://web.archive.org/web/20181212023314/https://www.fifa.com/associations/association=bra/goalprogramme/index.html |url-status=dead }}</ref> [[Košarka]], [[odbojka]], [[automobilizam]], i [[borilačke vještine]] također privlače veliku publiku. Brazilska odbojkaška reprezentacija trenutno drži naslove prvaka [[FIVB Svjetska liga|Svjetske lige]], Svjetskog Grand Champions kupa, [[Svjetsko prvenstvo u odbojci|svjetskog prvenstva]] i [[Svjetski kup u odbojci|Svjetskog kupa]]. Drugi sportovi sa sve brojnijim poklonicima su [[tenis]], [[rukomet]], plivanje i [[gimnastika]].

Varijacije nekih sportova porijeklom su iz Brazila: [[nogomet na pijesku|beach football]],<ref>{{cite web |title=Beach Soccer |publisher=International Federation of Association Football |url=https://www.fifa.com/aboutfifa/developing/beachsoccer/index.html |accessdate=2008-06-06 |archive-date=19. veljače 2015. |archive-url=https://web.archive.org/web/20150219081914/https://www.fifa.com/aboutfifa/developing/beachsoccer/index.html |url-status=dead }}</ref> [[futsal]] (dvoranski nogomet)<ref>{{cite web |title=Futsal |publisher=International Federation of Association Football |url=https://www.fifa.com/aboutfifa/developing/futsal/index.html |accessdate=2008-06-06 |archive-date=6. ožujka 2015. |archive-url=https://web.archive.org/web/20150306211744/https://www.fifa.com/aboutfifa/developing/futsal/index.html |url-status=dead }}</ref> i 
[[footvolley]] pojavili su se kao varijacije nogometa. U borilačkim vještinama, brazilci su razvili [[Capoeira|capoeiru]],<ref>{{cite web |title=The art of capoeira |publisher=BBC |date=2006-09-20 |url=https://www.bbc.co.uk/northyorkshire/content/articles/2005/09/13/capoeira_feature.shtml |accessdate=2008-06-06}}</ref> [[vale tudo]],<ref>{{cite web |title=Brazilian Vale Tudo |publisher=I.V.C |url=https://valetudo.com.br/ |accessdate=2008-06-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/19980530081959/https://www.valetudo.com.br/ |archivedate=1998-05-30}}</ref> i [[brazilski džiju-džicu]].<ref>{{cite web |title=Brazilian Jiu-Jitsu Official Website |publisher=International Brazilian Jiu-Jitsu Federation |url=https://www.ibjjf.org/index.htm |accessdate=2008-06-06 |archive-date=20. travnja 2008. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080420155232/https://www.ibjjf.org/index.htm |url-status=dead }}</ref> Brazil je jedna od najuspješnijih nacija u automobilizmu, te su brazilski vozači do sada osvojili 8 naslova svjetskih prvaka u [[Formula 1|Formuli 1]],<ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Emerson Fittipaldi |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=https://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/282/ |accessdate=2008-06-06}}</ref><ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Nelson Piquet |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=https://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/181/ |accessdate=2008-06-06}}</ref><ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Ayrton Senna |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=https://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/45/ |accessdate=2008-06-06}}</ref> 6 pobjeda na [[500 milja Indianapolisa]]<ref name="BRAS1">{{cite web |publisher=indianapolismotorspeedway.com |url=https://www.indianapolismotorspeedway.com:8080/var/assets/stats/500/2010-indianapolis-500-race-winners.pdf |title=INDIANAPOLIS 500 RACE WINNERS |access-date=8. svibnja 2011. |archive-date=26. srpnja 2011. |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726012107/https://www.indianapolismotorspeedway.com:8080/var/assets/stats/500/2010-indianapolis-500-race-winners.pdf |url-status=dead }}[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com</span>[[:Datoteka:Page white acrobat.png|[[Datoteka:Page_white_acrobat.png|poveznica=|13x13px]]]]<span>(</span><span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[Portable Document Format|PDF]]</span><span>)</span><span>.</span>&#x20;<span>indianapolismotorspeedway.com.</span></ref> te naslove i pobjede u brojnim drugim kategorijama i prvenstvima.

Brazil je bio domaćim mnogim istaknutim međunarodnim sportskim događajima, uključujući [[Svjetsko prvenstvo u nogometu – Brazil 1950.|Svjetsko prvenstvo u nogometu 1950.]]<ref>{{cite web |title=1950 FIFA World Cup Brazil |work=Previous FIFA World Cups |publisher=International Federation of Association Football |url=https://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=7/index.html |accessdate=2008-06-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181112151004/https://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=7/index.html |archivedate=12. studenoga 2018.}}</ref> koje će se u Brazilu održati i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu – Brazil 2014.|2014]].<ref>{{cite web |title=2014 FIFA World Cup Brazil |publisher=International Federation of Association Football |url=https://www.fifa.com/worldcup/brazil2014/index.html |accessdate=2008-06-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111214181949/https://www.fifa.com/worldcup/brazil2014/index.html |archivedate=14. prosinca 2011.}}</ref> Automobilistička staza u São Paulu, ''Autódromo José Carlos Pace'', domaćin je godišnje [[VN Brazila|Velike nagrade Brazila]].<ref>{{cite web |title=Formula 1 Grande Premio do Brasil 2008 |publisher=The Official Formula 1 Website |url=https://www.formula1.com/races/in_detail/brazil_804/circuit_diagram.html |accessdate=2008-06-06}}</ref> São Paulo je organizirao IV. Pan Američke igre 1963., a Rio de Janeiro XV. Pan Američke igre 2007. Godine 2009., Rio de Janeiro je odabran kao domaćin [[XXXI. Olimpijske igre – Rio de Janeiro 2016.|Olimpijskih igara 2016.]], prvih koje će se održati u Južnoj Americi.<ref name="guardian_olympics">"[https://www.guardian.co.uk/sport/2009/oct/02/olympics-2016-games-rio-pele Olympics 2016: Tearful Pele and weeping Lula greet historic win for Rio]", ''The Guardian,'' 2 October 2009.</ref><ref name="BRAS7">{{cite web |publisher=[[IOC|International Olympic Committee]] |url=https://www.olympic.org/rio-2016-summer-olympics |title=Rio de Janeiro 2016}}</ref>

== Povezani članci ==

* [[Argentina]]
* [[Brasília]]
* [[Rio de Janeiro|Rio de Janiero]]
* [[Portugalski jezik]]
* [[Latinska Amerika]]
* [[Južna Amerika]]

* [[:Kategorija:Brazil]]

===Bibliografija===
* Alves, Maria Helena Moreira (1985). State and Opposition in Military Brazil. Austin, TX: University of Texas Press.
* Amann, Edmund (1990). The Illusion of Stability: The Brazilian Economy under Cardoso. World Development (pp.&nbsp;1805–1819).
* Azevedo, Aroldo. ''O Brasil e suas regiões''. São Paulo: Companhia Editora Nacional, 1971. {{pt}}
* Barman, Roderick J. ''Citizen Emperor: Pedro II and the Making of Brazil, 1825–1891.'' Stanford: Stanford University Press, 1999. {{ISBN|0-8047-3510-7}} {{en}}
* Bellos, Alex (2003). Futebol: The Brazilian Way of Life. London: Bloomsbury Publishing plc.
* Bethell, Leslie (1991). Colonial Brazil. Cambridge: CUP.
* Boxer, Charles R. ''O império marítimo português 1415–1825''. São Paulo: Companhia das Letras, 2002. {{ISBN|8535902929}} {{pt}}
* Bueno, Eduardo. ''Brasil: uma História''. São Paulo: Ática, 2003. {{pt}} {{ISBN|8508082134}}
* Calmon, Pedro. ''História da Civilização Brasileira''. Brasília: Senado Federal, 2002. {{pt}}
* Carvalho, José Murilo de. ''D. Pedro II''. São Paulo: Companhia das Letras, 2007. {{pt}}
* Coelho, Marcos Amorim. ''Geografia do Brasil''. 4th ed. São Paulo: Moderna, 1996. {{pt}}
* Costa, João Cruz (1964). A History of Ideas in Brazil. Los Angeles, CA: University of California Press.
* Diégues, Fernando. ''A revolução brasílica''. Rio de Janeiro: Objetiva, 2004. {{pt}}
*''Enciclopédia Barsa''. Volume 4: Batráquio – Camarão, Filipe. Rio de Janeiro: Encyclopædia Britannica do Brasil, 1987. {{pt}}
* Fausto, Boris (1999). A Concise History of Brazil. Cambridge: CUP.
* Fausto, Boris and Devoto, Fernando J. ''Brasil e Argentina: Um ensaio de história comparada (1850–2002)'', 2nd ed. São Paulo: Editoria 34, 2005. {{ISBN|8573263083}}{{pt}}
* Furtado, Celso. The Economic Growth of Brazil: A Survey from Colonial to Modern Times. Berkeley, CA: University of California Press.
* Gaspari, Elio. ''A ditadura envergonhada''. São Paulo: Companhia das Letras, 2002. {{ISBN|8535902775}} {{pt}}
* Janotti, Aldo. ''O Marquês de Paraná: inícios de uma carreira política num momento crítico da história da nacionalidade''. Belo Horizonte: Itatiaia, 1990. {{pt}}
* Leal, Victor Nunes (1977). Coronelismo: The Municipality and Representative Government in Brazil. Cambridge: CUP.
* Lyra, Heitor. ''História de Dom Pedro II (1825–1891): Ascenção (1825–1870). v.1''. Belo Horizonte: Itatiaia, 1977. {{pt}}
* Lyra, Heitor. ''História de Dom Pedro II (1825–1891): Declínio (1880–1891). v.3''. Belo Horizonte: Itatiaia, 1977. {{pt}}
* Lustosa, Isabel. ''D. Pedro I: um herói sem nenhum caráter''. São Paulo: Companhia das letras, 2006. {{ISBN|8535908072}} {{pt}}
* Malathronas, John (2003). Brazil: Life, Blood, Soul. Chichester: Summersdale.
* Martinez-Lara, Javier (1995). Building Democracy in Brazil: The Politics of Constitutional Change. Macmillan.
* Moreira, Igor A. G. ''O Espaço Geográfico, geografia geral e do Brasil''. 18. Ed. São Paulo: Ática, 1981. {{pt}}
* Munro, Dana Gardner. ''The Latin American Republics; A History''. New York: D. Appleton, 1942. {{en}}
* Prado Júnior, Caio (1967). The Colonial Background of Modern Brazil. Los Angeles, CA: University of California Press.
* Schneider, Ronald (1995). Brazil: Culture and Politics in a New Economic Powerhouse. Boulder Westview.
* Schwarcz, Lilia Moritz. ''As barbas do Imperador: D. Pedro II, um monarca nos trópicos''. 2nd ed. São Paulo: Companhia das Letras, 1998. {{ISBN|8571648379}} {{pt}}
*Skidmore, Thomas E. (1974). Black Into White: Race and Nationality in Brazilian Thought. Oxford: Oxford University Press.
* Skidmore, Thomas E. ''Uma História do Brasil''. 4th ed. São Paulo: Paz e Terra, 2003. {{pt}} {{ISBN|8521903138}}
* Souza, Adriana Barreto de. ''Duque de Caxias: o homem por trás do monumento''. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2008. {{pt}} {{ISBN|9788520008645}}
* Vainfas, Ronaldo. ''Dicionário do Brasil Imperial''. Rio de Janeiro: Objetiva, 2002. {{ISBN|8573024410}} {{pt}}
* Vesentini, José William. ''Brasil, sociedade e espaço – Geografia do Brasil''. 7th Ed. São Paulo: Ática, 1988. {{pt}}
* Vianna, Hélio. ''História do Brasil: período colonial, monarquia e república'', 15th ed. São Paulo: Melhoramentos, 1994. {{pt}}
*Wagley, Charles (1963). An Introduction to Brazil. New York, New York: Columbia University Press.
*"[https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/35640.htm Background Note: Brazil]". US Department of State.
*The World Almanac and Book of Facts: Brazil. New York, NY: World Almanac Books. 2006.

== Izvori ==
{{izvori|32em}}

== Vanjske poveznice ==
{{commons|Brasil}}
{{wječnik}}
{{wikivoyage}}
*[https://www.brasil.gov.br/ Službena stranica brasil.gov.br ] {{pt}} {{eng oznaka}} {{es}}
*[https://web.archive.org/web/20140615162624/https://www.senado.gov.br/ Savezni senat senado.gov.br ] {{pt}} {{eng oznaka}} {{es}}
*[https://www.camara.gov.br/ Zastupnički dom camara.gov.br ] {{pt}} {{eng oznaka}} {{es}}
*[https://www.presidencia.gov.br/ Predsjedništvo Savezne Republike Brazila presidencia.gov.br ] {{pt}}
*[https://www.stf.gov.br/ Savezni vrhovni sud stf.gov.br ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050730080830/https://www.stf.gov.br/ |date=30. srpnja 2005. }} {{pt}} {{eng oznaka}} {{es}}
*[https://www.ibge.gov.br ''Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística'' ] {{pt}} {{eng oznaka}} {{es}}
*[https://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil/ Brazil ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110218030907/https://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil |date=18. veljače 2011. }} - [[Open Directory Project]]

{{Južna Amerika}}
{{Latinska unija}}
{{Organizacija američkih država}}
{{CPLP}}

[[Kategorija:Brazil| ]]