Wüi
Wüi (alijunaiki: culebra) Tü wüika jaratüsü jupa'a mmaka, eesü eekai jouchon, eesü eekai mulo'uin. Eesü wüi eekai anamiain otta eekai jashichin. na wüi jashichikana nanülia: maa'ala, oorolia, lika, kapanyase; otta müsia na anamiakana: kasiwano'ulu, mo'uyuuna, sarulu. Tü wüika julu'u woumainpa'a erajünüsü ja'anasia jutuma laulaayuu. Tü sarutka ekunüsü ji'iruku jumaiwaa otta musia tü jutaka ja'ulajapüsü wayuu yurulee, tü mo'uyuunaka anasü jupula yulaa, tü jüsika maa'ala anasü jupula kajaliwalee wanee wayuu; alatitnusü junain jule'e, juma'analee jütüma wayuu anasü juku'aipa. Juntülee wanee wüi jashichi piichipa'amüin apitsü jüpüla kamaaka. wanaalee wamaa julu'u wopü wanee wüi jashichi jüpüla anaa aku'aipa otta musia jialee tü anamiaka jüpüla jamü.