Edukira joan

The Last of Us

Wikipedia, Entziklopedia askea
 The Last of Us
Gustavo Santaolallaren bideojokoa
Egilea(k)Gustavo Santaolalla
Argitaratze-data2013
IzenburuaThe Last of Us eta 더 라스트 오브 어스
Jatorrizko herrialdeaAmeriketako Estatu Batuak
ArgitaletxeaSony Interactive Entertainment
Banatze bideaBlu-ray eta banaketa digital
Azken bertsioa1.11
Aurkezpen data2011ko abenduaren 10a
Ezaugarriak
Genero artistikoaakzio eta abentura bideo-jokoa, survival horrorra, stealth game (en) Itzuli, Zientzia-fikzio post-apokaliptikoa eta post-apocalyptic video game (en) Itzuli
Hizkuntzaingelesa eta errusiera
Joko-moduaJokalari anitzeko modua eta bakarka jokatzeko modua
EuskarriaPlayStation 3 eta PlayStation 4
Sarrera gailuaagintea, DualShock 3 (en) Itzuli eta DualShock 4a
Adin-sailkapenaPEGI 18Mature 17+Z (Ages 18 and up only)USK 18
TelesailaThe Last of Us (en) Itzuli
Software motoreaHavok (en) Itzuli
Egile-eskubideakcopyrightduna
Lizentzializentzia jabedun
Deskribapena
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)Bruce Straley (en) Itzuli
Neil Druckmann (en) Itzuli
[[Kategoria:Bruce Straley (en) Itzuli zuzendutako bideo-jokoak]]
[[Kategoria:Neil Druckmann (en) Itzuli zuzendutako bideo-jokoak]]
Gidoigilea(k)Neil Druckmann (en) Itzuli
[[Kategoria:Neil Druckmann (en) Itzuli idatzitako bideo-jokoak]]
Ekoizpena
EkoizleaNeil Druckmann (en) Itzuli
[[Kategoria:Neil Druckmann (en) Itzuli ekoitzitako bideo-jokoak]]
DiseinatzaileaJacob Minkoff (en) Itzuli
GaratzaileaNaughty Dog (en) Itzuli
Bestelako lanak
MusikagileaGustavo Santaolalla
Fikzioa
Kontakizunaren tokiaColorado, Boston, Salt Lake City, Pittsburgh, Austin, Lakeside, Lincoln, Jackson eta Boulder
Fikzio-unibertsoaThe Last of Us universe (en) Itzuli
Argumentu nagusiapandemia, gizarte hondatzea eta Kontrabandoa
Historia
Gertaera nabarmenak2013ko irailaren 26a
 Outbreak Day (en) Itzuli
Jasotako sariak
Annie Award for Best Animated Video Game (en) Itzuli
SXSW Gaming Award for Video Game of the Year (en) Itzuli
Spike Video Game Awards (en) Itzuli
SXSW Gaming Award for Excellence in Narrative (en) Itzuli
D.I.C.E. Award for Adventure Game of the Year (en) Itzuli
Game Developers Choice Award - Best Design (en) Itzuli
NAVGTR Awards Game of the Year (en) Itzuli
Game Critics Awards (en) Itzuli
Game Developers Choice Award - Game of the Year (en) Itzuli
New York Game Critic Awards Big Apple Award for Best Game of the Year (en) Itzuli
D.I.C.E. Award for Game of the Year (en) Itzuli
British Academy Games Award for Best Game (en) Itzuli
10th British Academy Games Awards (en) Itzuli
Nominazioak
thelastofus.com
IMDB: tt2140553 Edit the value on Wikidata
Artikulu hau bideojokoari buruzkoa da; telesaila gaitzat duena beste hau da: «The Last of Us (telesaila)»

The Last of Us 2013ko akzio-abenturazko bideo-jokoa da Naughty Dog enpresak ekoiztua eta Sony Computer Entertainment-ek argitaratua. Jokalariek Joel kontrolatzen dute, Ellie neska nerabea Estatu Batu post-apokaliptikoetatik garraiatzeko agindua jaso duen kontrabandista. Hirugarren pertsonaren perspektibarekin jokatzen da. Jokalariek suzko armak, inprobisatutako armak eta isiltasuna erabiltzen dute etsaiengandik babesteko: gizaki bortitzak eta onddo batek infektatutako izaki kanibalak. Online multijokalari modua dago, zeinean zortzi pertsonek haien artean jokatzen dute kooperatibo eta konpetitiboki.

The Last of Usen ekoizpena 2009an hasi zen, Naught Dog-en aurreko jokoa atera eta gutxira, Uncharted 2: Among Thieves. Konpainiaren historian lehenengo aldiz, Naughty Dog bi taldetan banatu zen: lehenengoak Uncharted 3: Drake's Deception garatzen zuen bitartean, besteak The Last of Us ekoiztu zuen. Joel eta Ellieren arteko harremana jokoaren zentroa izan zen, beste elementu guztiak honen inguruan garatuz. Troy Baker eta Ashley Johnson aktoreak Joel eta Ellie antzeztu zituzten, hurrenez hurren, ahots eta mugimendu-harrapaketaren bitartez, eta Neil Druckmann zuzendaria lagundu zuten pertsonaien eta istorioaren garapenaren orduan. Musikaren konposizioa Gustavo Santaolallaren eskuetan geratu zen.

2011ko abenduan egindako anuntzioaren ostean, The Last of Usen inguruan izugarrizko irrika piztu zen. PlayStation 3-an argitaratu zen 2013ko ekainean eta oso goraipatua izan zen bere narratiba, gameplay-a, irudiak, soinuak, musika, karakterizazioa eta pertsonaia femeninoen irudikapenengatik. The Last of Us salmentetan arrakasta bat izan zen, 1,3 milioi kopia salduz bere lehenengo astean eta 17 milioi 2018ko apirilerako. Hainbat alditan izan da saritua, haien artean Game of the Year sariak hainbat aldizkari, kritika eta sari-zeremonien eskutatik. Historiako bideojokorik onenetarikoen artean zerrendatua izan da.

Naughty Dog-ek deskarga daitekeen eduki (DLC) ugari argitaratu izan ditu: The Last of Us: Left Behind jokoak jokalari bakarrarentzat kanpaina bat gehitzen du, Ellie eta bere lagun Rileyren abentura bat aurkeztuz. Bere remasterizazioa, The Last of Us Remastered, PlayStation 4-erako 2014ko uztailan argitaratua izan zen. Remake bat, The Last of Us Part I, 2022ko irailean argitaratu zuten PlayStation 5-erako, eta 2023ko martxoan Windows-erako. Sekuela bat, The Last of Us Part II, 2020ean argitaratu zen. Beste The Last of Us projektuak existitzen dira; adibidez 2013ko komiki bat, 2023an HBO-k estrenatutako telesail bat eta hainbat mahai-joko.

Gameplay-a

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

The Last of Us akzio-abenturazko bideojokoa da, hirugarren pertsonaren perspektiban jokatua.[1] Jokolariak inguru post-apokaliptiko bat zeharkatu behar du, hiriak, eraikinak eta basoak bezala istorioan aurrera joateko. Jokalariak suzko armak, inprobisatutako armak, esku hutseko borroka eta isiltasuna erabil dezake beste gizakien eta izaki kanibalen kontra borrokatzeko, hauek Cordyceps onddoaren infekzioaz afektatuak izanda. Jokoaren gehiengo partean jokalariak Joelen kontrola dauka, neska gazte bat, Ellie, Estatu Batuetan zehar garraiatzeko agindua duen gizona.[2] Jokoaren abenduaren tartean zehar jokalariak Ellieren kontrola lortzen du[3] eta jokoaren hasieran Joelen alaba, Sarah, kontrola daiteke.[4]

Borrokatzerako garaian jokalariak distantzia luzeko armak erabil ditzake; hala nola errifle bat, eskopeta bat eta arku bat, bai eta distantzia motzeko suzko armak, pistola eta eskopeta labur bat bezala. Horrez gain, jokalariak epe mugatu batez beste arma batzuk erabil ditzake, metalezko tutuak eta bateak bezala, eta botilak eta adreiluak jaurti distraitzeko, zurtzeko edo erasotzeko.[5] Jokalariak armak hobe ditzake lan-mailetan bildutako objektuak erabiliz. Bestelako ekipamendua, sendatzeko objektuak eta Molotov koktelak bezala, munduan zehar aurki eta fabrika daitezke. Pertsonaiaren bizitza-maila eta fabrikazio-abiadura hobe daiteke pilula eta landareen bilketaren bitartez. Bizitza-maila janariaren edo sendatzeko objektuen bitartez berreskuratu daiteke.[6]

Nahiz eta jokalariak haien etsaien kontra zuzenean joan ahal izan, isilpean joan daiteke baita ere horrela antzematua ez izateko. "Entzumen Moduak" etsaiak antzematen laguntzen dio jokalariari, hauek iluminatuz edo urratsak entzunez.[7] Estaltzeko sistema dinamikoari esker, jokalaria inguruko gotorlekuen atzean makurtu daiteke abantaila taktikoa lortzeko.[8] Jokoak borrokoa gabeko pasarteak ditu, askotan pertsonaien arteko elkarrizketak biltzen dituztenak.[9] Jokalariak puzzle sinpleak osatu ditzake, adibidez egurrezko taulak mugitzea ur-masen gainetik Ellieri laguntzeko, zeinak igeri egiten ez dakien, horrela berak Joeli bidearekin jarraitzen laguntzeko. Bilduma daitezkeen objektuak daude; hala nola notak, mapak eta komikian, zeinak motxilaren menuan gorde eta ikus daitezkeen.[10]

Jokoak adimen artifizialaren sistema dauka etsaien jarrera kontrolatzeko borrokatzeko garaian. Etsaiak jokalaria ikusten badu, hauek estali egiten dira edo laguntza eskatzen dute, eta abantaila eskuratu dezakete jokalariak arazoren bat duenean. Jokalariaren laguntzaileek, Elliek bezala, borrokan lagundu dezakete objektuak jaurtiz, etsaien tokia markatuz edo haien armak erabiliz etsaiak erasotzeko.[11]

Multijokalaria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Online multijokalari moduak, Fakzioak deiturikoa, zortzi jokalari bitzen ditu jokalari bakarreko moduaren ubikazioen bertsio moldatuetan. Jokoak hiru modu multijokalari biltzen ditu: Supply Raid eta Survivors moduak taldeen arteko borrokak dira, eta azkenengo honek berpizteko aukera kentzen du;[12] Interrogation moduak talde batek bestearen kutxa gotorraren kokapena ikertu behar dute, hau aurkitzen duen lehenak irabazten baitu.[13] Modu guztietan jokalariek talde bat aukeratu behar dute Ehizlarien (gizaki bortitzak) eta Ipurtargien (milizia iraultzailea) artean, eta haien taldea bizirik mantendu behar dute objektuak bilduz. Partida bakoitzak egun bat iraunten du, eta hamabi "aste" bizirik igaro ostean, jokalariak bere bidaia bete du eta bere taldea aukeratu dezake berriro.[14]

Jokalariek "zatiak" irabazten dituzte etsaiak markatu edo hiltzeagatik, aliatuak berpiztu edo sendatzeagatik, objektuak fabrikatzeagatik eta etsaiaren kutxa gotorra irekitzeagatik. Zati hauek partidan zehar erabili daitezke armak hobetzeko eta armadura eskuratzeko, eta baliabide bihurtzen dira partidaren ostean. Horrez gain, baliabideak etsaien gorpuetatik eskuratu daitezke.[15] Jokalariek puntuak lortzen dituzte jolasten duten heinean, eta hauek armetan edo armamentu pertsonalizatuetan erabil daitezke.[16] Hasieratik jokalariek jokoa haien Facebook kontura lotu zezaketen, horrela taldeen izenak aldatuz eta haien Facebookeko lagunekin konektatzeko.[17] Jokalariek haien pertsonaiaren irudia aldatu dezakete txanoen, kaskoen, muxukoen eta ikurren bitartez.[18] PlayStation 3-ko multijokalari zerbitzariak 2019ko irailaren 3an itxi zituzten.[19]

Argumentua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2013an Cordyceps onddoaren mutazio baten agerraldi bat gertatzen da Estatu Batuetan, infektatutako gizaki ostalariak izaki bortitzak bihurtuz. Austin, Texasen, Joelek (Troy Baker) zoramenetik alde egiten du bere anai Tommy (Jeffrey Pierce) eta alaba Sarah-rekin (Hana Hayes). Ihes egiten duten bitartean soldadu batek Sarah tiroz hiltzen du Joelen besoetan.

Hogei urte igarota, zibilizazioa infekzioagatik suntsitua izan da. Joelek kontrabandista bezala lan egiten du Bostongo berrogeialdian bere adiskide Tessekin (Annie Wersching). Robert (Robin Atkin Downes) harrapatzen dute, merkatu beltzean aritzen dena, lapurtutako arma batzuk berreskuratzeko, baina honek Ipurtargiei, berrogeialdien autoritateen kontra altxatu den milizia errebeldea, eman dizkie. Hauen buruzagi Marlenek (Merle Dandrige) hauen ordainketa bikoiztea ordaintzen die neska bat, Ellie (Ashley Johnson), Massachusetts-eko Estatu Etxean izkutatzen diren Ipurtargiengana eramaten badute. Joel eta Tessek Ellie infektatuta dagoela ikusten dute, baina honek immunea dela esaten die eta txerto bat lortzeko giltza izan daitekeela. Estatu Etxean Ipurtargiak hilik topatzen dituzte, eta Tessek infektatua izan dela onartzen du. Ellieren garrantzian sinistuz, bere burua sakrifikatzen du Joel eta Elliek soldadu etsai batzuk atzean uzteko. Joelek Tommy bilatzea erabakitzen du, hau Ipurtargi ohia baita, beste Ipurtargien kokapena jakitearen esperoan.

Billen (W. Earl Brown) laguntzarekin, Lincolnen izkutatzen den kontrabandista, Joel eta Elliek kotxe bat lortzen dute. Honekin Pittsburghera doaz, non bidelapur-talde baten amarruaren biktimak dira. Alde egiterakoan bi anai ezagutzen dituzte, Henry (Brandon Scott) eta Sam (Nadji Jeter). Hiria atzean utzi ostean infektatuek Sami koska egiten diote, baina honek izkutuan uzten du taldean ikusi ez dezan. Infekzioak bidea egiten duenean, Samek Ellie erasotzen du, baina Henryk tirokatzen du bere buruaz beste egin baino lehen.

Udazkenean, Joel eta Ellie Jacksonera iristen dira, eta hor Tommy topatzen dute, zeinak presa hidroelektriko bat berreskuratzen saiatzen ari da bere emazte Mariarekin (Ashley Scott). Joel Ellie Tommyrekin uzten saiatzen da, baina honek alde egiten du, eta berriro elkartu ostean elkarren aurkako eztabaida bat daukate Sarah-ren inguruan. Joelek ideiaz aldatzen du eta Ellierekin geratzen da. Tommyk Salt Lake Cityko ospital batera bidaltzen ditu, non Ipurtargiak orain ezkutatzen diren. Ospitalean bidelapur beste talde batek erasotzen dituzte, eta Joel larriki zaurituta ateratzen da.

Neguan Ellie eta Joelek mendian babesa lortzen duten. Joelek bere bizitzagatik borrokatzen duen bitartean, Elliek zaintzen du. Orduan Ellie David (Nolan North) eta Jameskin (Reuben Langdon) topatzen da, sarraskijale bikote bat janaria medikamenduengatik truke bat egiteko prest. Davidek ospitalean hildako bidelapurrak haien taldekideak zirela esaten dio Elliere, eta honek eraso egiten dio. Hauen taldea Joelengandik urruntzea saiatzen da, baina azkenean harrapatzen dute. David Ellie erreklutatzen saiatzen da, baina honek James hil ostean alde egiten du, nahiz eta, azkenean, Davidek berriro harrapatu. Joel sendatu ostean Ellieren bila doa. David matxete batekin hiltzen ari den bitartean topatzen du, behin Ellie oso traumatizatua geratzen denean.

Udaberrian, Joel eta Ellie Salt Lake Cityra iristen dira. Hor Ellie ia ito egiten da Ipurtargiek harrapatu nahi dituzten bitartean, eta konortea galtzen du. Ospitalean Marlenek Joeli Ellieri ebakuntza bat egingo diotela esaten dio: infekzioaren kontrako txerto bat kentzeko, Ipurtargiek Ellieren garunaren zati infektatua kendu behar diote, horrela Ellie hilez. Joelek ez du Ellie hiltzen utziko, beraz ospitaleko Ipurtargi guztiak hiltzen ditu, mediku burua barne. Ellie parking-era eramaten du, non Marlenek geldutzen du. Joelek Marlene hiltzen du, Ipurtargiak haien atzetik joan ez zitezen ziurtatzeko. Tommyrengana bueltan, Ellie esnatzen denean, Joelek gezurra esaten dio Ellieri, esanez hainbat pertsona immune topatu dituztela, eta horregatik errinditu direla txerto bat bilatzen, ez baitute ezer lortu ordura arte. Elliek orduan bizirik atera denaren erruari buruz hitz egiten dio, eta mesedez egia esateko, edozer gauza sinetsiko diola. Joelek gezurra egia dela ziurtatzen dio.

Ekoizpena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Naughty Dog The Last of Us-en ekoizpenarekin 2009an hasi zen, Uncharted 2: Among Thieves argitaratu eta gutxira. Konpainiaren historian lehenengo aldiz, Naughty Dog bitan banatu zen: lehenengo taldea Uncharted 3: Drake's Deception (2011) jokoaren ekoizpenaz arduratzen bitartean, beste taldea The Last of Us-en lan egingo zuen.[20] Bruce Straley jokoaren zuzendaria izango zen, eta Neil Druckmann zuzendari kreatiboa.[21]

Unibertsitatean zegoela, Druckmannek ideia bat izan zuen non Ico (2001) jokoaren eta zonbi apokalipsi baten istorioa batu zituen, George A. Romeroren Night of the Living Dead (1968) filma bezala, Sin City (1991-2000) komikietako John Hartingan bezalako protagonista batekin. Pertsonaia nagusiari, polizia bati, neska gazte bat babesteko agindu zioten, baina honen bihotz arazoak direla eta, jokalariek noizean behin neskaren kontrola hartu beharko zuten. Drukmannek ondoren The Last of Us-en istorioa burutu zuen.[22] Druckmannek The Last of Us helduarora iristeko istorio bat bezala ikusten du, non Ellie biziraupenerako moldatu behar da Joelekin denbora pasatu ostean, bai eta aita bat bere haurra babesteko noraino irits daitekeen.[23]

Jokoaren beste gai nagusi bat "bizitza aurrera doa" da.[24] Hau eszena batean ikus daiteke, zeinean Joel eta Elliek jirafa talde bat ikusten dute. John Sweeney artista kontzeptualak "[Ellieren] bizi-grina berpizteko" diseinatu zutela esan zuen Davidekin izandako topaketaren ostean.[25] Infektatuak diseinatzeko, jokoaren parte garrantzitsua, BBC-ren Planet Earth (2006) dokumentalaren pasarte batean oinarritu ziren, zeinean Cordyceps onddoaren inguruan hitz egiten zen.[26] Nahiz eta onddo honek gehien bat animaliengan izan eragina, hauen mugimenduaren kontrola hartuz, jokoak errealitate alternatibo bat jorratzen du, zeinean onddo honek gizakietan eragina izan dezakeen.[27]

Joel eta Ellieren arteko harremana jokoaren gai nagusia zen, elementu guztiak harremanaren inguruan bilduz. Troy Baker eta Ashley Jonhson Joel eta Ellie antzezteko aukeratu zituzten, eta ahots- eta mugimendu-antzezpenak egin zituzten.[28] Baker eta Johnsonek pertsonaien ekoizpen prozesuan lagundu zuten:[29] adibidez, Bakerrek Tessenganako zuen estima bere bakardadeagatik zela proposatu zuen, eta Johnsonek Ellieren indar fisiko eta pertsonalean lagundu zuen.[30] Elliot Page aktorearekin egindako alderaketen ostean, Ellieren itxura aldatu egin zuten Johnsonekin antzekotasun handiagoa izatego, izaera berdinduz eta gazteago eginez.[31][32] Jokoaren beste pertsonaiek aldaketak jasan zituzten baita ere. Tess hasiera batean antagonista nagusia izango zen, baina oso zaila izango litzateke bere motibazioak sinesteko.[33] Billen pertsonaiaren sexualitatean ez zen asko sakondu hasiera batean, baina ondoren bere homosexualitatea argi uztea erabaki zuten.[34]

The Last of Us-ek soinu-banda originala dauka Gustavo Santaolallak konposatua Andrew Buresh, Anthony Caruso eta Jonathan Mayerren laguntzarekin.[35] Bere konposizio minimalistengatik ezaguta, Santaolalla ekoizpenaren hasieran izan zen kontaktatua. Hainbat instrumentu erabili zituen, ezezagunak zirenak ere, horrela arriskuaren eta inuzukeriaren zentzua irudikatzeko.[36] Minimalismo hau jokoaren soinu eta artera aplikatu egin zuten. Infektatuen soina ekoizpenaren lehenatiko lana izan zen, eta hainbat esperimentu egin zituzten hau lortzeko. "Clicker" izakiaren soinua lortzeko, Misty Lee ahots-aktorea kontratatu zuten, eztarriaren atzeko partearekin lortutako soinu bat sortuz, Philip Kovats soinu zuzendariak esan zuen bezala.[37] Arte mintegiak hainbat obra hartu zituzten inspirazio bezala, adibidez Robert Polidorek Katrina urakanaren ostean ateratako argazkietan, zeintzuk Pittsburgeko zati urperatuak disenatzeko erabili zituzten.[38] Arte mintegiak haiek nahi zituzten elementuak gehitzeko negoziatu behar izan zuten taldean egon ziren desadostasunen ostean. Azkenean, taldeak sinplekeriaren eta konplexutasunaren arteko oreka bat erabaki zuten: Straley eta Druckmanneko lehenengoa nahi zuten, baina arte taldeak bigarrena nahiago zuen.[39] Jokoaren hasierako kredituak Sony San Diego Studio-k ekoiztu zituen.[40]

The Last of Us-en joko diseinatzaileak, Ricky Cambierrek, Ico eta Resident Evil 4 jokoak inspirazio bezala zerrendatu zituen. Harremanen pisu emozionalak munduaren arazoen tentsioekin orekatu behar zirela esan zuen, Ico-ren "pertsonaia-eraikuntza eta harremanak Resident Evil 4-ren tentsio eta akzioarekin nahastu" nahi zituztela aipatuz.[41] Taldeak haien beharrak asetzeko motor berriak sortu zituen. Adimen artifiziala jokalariekin koordinatzeko sortua izan zen,[42] eta Ellieren adimen artifiziala gehiketa garrantzitsua izan zen motorrarentzat.[43] Argitasunaren motorra argi arina gehitzeko birsortu egin behar izan zuten, batez ere eguzkiaren argia hobetzeko.[44] Gameplay-ak zailtasunak sorrarazi zizkion taldeari, mekainka bakoitzak analisi zehatza behar baitzuen.[45] Jokalariaren erabiltzailearen interfaze diseinuak hainbat aldaketa jasan zituen baita ere.[46]

The Last of Us 2011ko abenduaren 10ean anuntziatu zuten Spike Video Game Awards ekitaldean, bere lehenengo trailerrarekin batera.[47][48] Anuntzioak izugarrizko irrika sortu zuen bideojokoaren industrian, Naughty Dog-en irudia hobetuz.[49][50] Jokoak hasierako argitaratze data, 2013ko maiatzaren 7a, aldatu behar izan zuen, eta 2013ko ekainaren 14ra pasatu behar izan zuen azkenengo ukituak eman gabe.[51] Haien aurre-salmentak promozionatzeko, Naughty Dog-ek hainbat saltzailerekin kolaborazioak egin zituzten edizio bereziak emateko.[52]

Eduki gehigarria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jokoaren eduki deskargagarria (DLC) argitaratzearen ostean gertatu zen. Jokoaren "Season Pass-ek" DLC guztiak gehitzen ditu, bai eta trebetasun berriak eta Grounded: Making The Last of Us dokumentala, zeina 2014ko otsailean online kaleratua izan zen.[53][54] Bi DLC pakete gehitu ziren jokoaren edizio berezi batzuetara. The Sights and Sounds Pack paketeak soinu-banda, PlayStation 3-aren menuarentzat musika dinamikoa eta bi avatar eskaintzen zituen. Survival Pack paketeak pertsonaien itxura berdinak zituen behin istorio nagusia bukatu eta gerorako, bai eta jokoaren dirua eta multijokalariarentzat puntu eta irudiak.[55] Abandoned Territories Map Pack paketeak, 2013ko urriaren 15ean argitaratua, multijokalariarentzako lau mapa berri zituen, jokoaren istorioaren kokapenetan oinarrituak zirenak.[56] Nightmare Bundle 2013ko azaroaren 5ean argitaratua izan zen, eta buruarentzat hamar objektu eskaintzen zituen.[57]

The Last of Us: Left Behind DLC-ak jokalari bakarrarentzat kanpaina berri bat gehitzen du, bi istorio desberdinekin: lehena The Last of Us jokoaren prologoaren ostean gertatuta eta istorio nagusia hasi baino aste batzuk lehenago, eta bestea joko nagusiaren abenduaren zatia baino lehen.[58] DLC bezala 2014ko otsailaren 14ean argitaratu zen,[59] eta 2015eko maiatzaren 12an espantsio pakete bat bezala.[60] Hirugarren bilduma bat argitaratu zuten 2014ko maiatzaren 6ean, bost DLC-rekin: Grounded-ek zailtasun berri bat batu zion jokoa eta Left Behind-i; Reclaimed Territories Map Pack-ek mapa berriak multijokalariari; Professional Survival Skills Bundle eta Situational Survival Skill Bundle-ek zortzi trebetasun gehitu zizkion multijokalariari; eta Survivalist Weapon Bundle-ek lau arma berri gehitu zituen.[61] Grit and Gear Bundle-ek, zeinak keinu eta maskara berriak ekarri zituen, 2014ko abuztuaren 5ean argitaratua izan zen.[62] Game of the Year Edition bat argitaratu zuten 2014ko azaroaren 11n DLC guztiekin.[63]

Remaster eta remake

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2014ko apirilaren 9an Sony Computer Entertainment-ek The Last of Us Remastered iragarri zuen, PlayStation 4-erako bertsio birmasterizatua.[64] 2014ko uztail eta abuztuan izan zen argitaratua. Remastered-ek DualShock 4-aren pantaila ukigarria erabiltzen du zamaren objektuen artean nabigatzeko, eta argiak bizitza-maila neurtzen du, berdetik laranja eta gorrira igaroz jasandako minaren araberea. Horrez gain, jokoaren munduan bildutako audioak agintearen bozgoragailutik entzun daitezke, bertsio originalean jokalariak menuan mantendu behar zuen bitartean audioa guztiz entzuteko.[65] Jokoaren Argazki Moduak jokoaren irudiak hartzea baimentzen du jokoa geldituz eta kamera mugituz.[61] Menuan jokalariek jokoaren eszenak ikus ditzakete Druckmann, Baker eta Johnsonen komentarioekin.[66] Remastered-ek grafiko hobetuak eta renderizazio hobekuntzak ditu, ikusmen-distantzia, frame-kopurua eta audioak hobetuz.[67] Aurretik argitaratutako DLC-ak biltzen ditu, Left Behind eta multijokalari mapa batzuk barne.[68] Ekoizpen taldeak jokoaren "benetako" birmazterizazioa nahi zuen, "mamizko esperientzia" mantenduz.[69]

The Last of Us Part I, The Last of Us-en remake-a, 2022ko irailaren 2an argitaratu zen PlayStation 5-erako,[70] eta 2023ko martxoaren 28an Windows-erako.[71] Honek gameplay-aren eta kontrolen rebisio bat dauka, bai eta errendimendu eta argiztapen hobetuak eta irisgarritasun berriak. PlayStation 5-ean jokoak 3D audioa baimentzen du, bai eta feedback haptikoa eta kolpakarri moldagarriak DualSense aginteari esker.[72] The Last of Us Part I-en ekoizpena Matthew Gallantek zuzendu zuen Shaun Escaygekin batera.[73] Jokoa guztiz berreraikia izan zen PlayStation 5-aren hardware-a guztiz aprobetxatzeko, zuzendaritza artistiko eta animaziozko berriak eskatuz, bai eta pertsonaien irudi berriak.[74] Hobekuntza teknologiko eta grafikoak jokoaren jatorrizko taldearen irudiarekin berdintzeko moldatu ziren. Escaygek elementu bakoitzak jokalariak jokoaren munduan harrapatu zitzaten nahi zuen.[75] Gallantek Descriptive Video Works-en talde espezializatu batekin lan egin zuen eszenen audioak lantzeko.[76] Remake-aren aurrean izandako harrera desberdinak egon ziren, kazetari batzuk beharrezkoa ez zela esanez jokoa berriegia zela esanez eta Remastered-aren existentzia azpimarratuz, bai eta hasierako prezioa kritikatuz (70$).[77][78][79][80][81] Behin argitaratuta, jokoak kritika positiboak jaso zituen,[82] baina Windows-en negatiboak izan ziren orokorrean,[83] Naughty Dog-en balorazio baxueneko jokoa bihurtuz.[84]

Harrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kritikaren erantzuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Agregazio puntuazioa
Agregatzailea Puntuazioa
Metacritic 95/100
Kritiken puntuazioa
Publikazioa Puntuazioa
Computer and Video Games 10/10[85]
Edge 10/10[86]
Eurogamer 10/10[87]
Game Informer 9,5/10[88]
GameSpot 8/10[89]
IGN 10/10[90]
Joystiq 5/5[91]
PlayStation Official Magazine - UK 10/10[92]
Polygon 7,5/10[93]

Salmentak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argitalpenaren lehenengo zazpi egunetan The Last of Us-ek 1,3 milioi kopia saldu zituen, 2013ko bideojoko argitalpen arrakastatsuena bihurtuz ordurako.[94] Lehenengo hiru asteetan 3,4 milioi kopia saldu zituen, eta 2011ko L.A. Noire jokotik argitalpen arrakastatsuena izan zen[95] eta 2013an PlayStation 3ak azkarren saltzen zen jokoa.[96] Jokoa PlayStation Store-aren salmenta arrakastatsuena izan zen PlayStation 3arentzat, Grand Theft Auto V-ek apurtuko zuen marka.[97] Azkenean The Last of Us 2013ko hamargarren bideojokorik salduena izan zen.[98] Erresuma Batuan zerrendaburua izan zen sei astez, multi-plataforma jokoak berdinduz. Lehenengo 48 egunetan, The Last of Us-ek Man of Steel filmak baino 3 milioi libera gehiago lortu zituen.[99] Jokoa zerrendaburua izan zen Estatu Batuetan,[100] Frantzian,[101] Irlandan,[102] Italian,[103] Herbeheretan,[104] Suedian,[105] Norvegian,[106] Danimarkan,[107] Espainian,[108] eta Japonian.[109]

The Last of Us PlayStation 3ko gehien saldutako jokoetako bat da, eta Remastered PlayStation 4koena.[110] 2014ko abuzturako jokoak zortzi milioi kopia saldu zituen: zazpi milioi PlayStation 3an eta milioi bat PlayStation 4ean.[111] 2018ko apirilerako jokoak 17 milioi kopia saldu zituen bi kontsolen artean.[112] Niko Partner-en Daniel Ahman analistaren arabera, 2019ko urrirako jokoak 20 milioi kopia saldu zituen.[113]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kritiak The Last of Us bideojoko kontsolen zazpigarren belaunaldiko jokorik onenetariko bat zela adostu zuten[114] eta zortzigarren belaunaldiari harrera bikaina emateko modu bikaina.[115] Historiako bideojokorik onenen artean kokatu ohi da.[116][117] Kritika askok industriarako mugarritzat hartzen dute, gameplay-aren eta narratibaren arteko nahasmena goraipatuz.[118] God of War (2018) eta A Plague Tale: Innocence (2019) jokoetako ekoizleek jokoa inspirazio bezala aipatu zuten haien pertsonaiak diseinatzeko orduan.[119][120] The Last of Us World Video Game Hall of Fame-era sartu zuten The Strong National Museum of Play-en 2023ko maiatzean.[121] The Last Hope: Dead Zone Survival, 2023ko ekainean Nintendo Switch-erako argitaratua, The Last of Us-en "kopia" izendatu zuten kritikek haien kontzeptu, pertsonai eta musika antzekoengatik.[122][123] Joko honen trailerra YouTube-tik ezabatu zuten Sony-k egindako copyright erreklamazioagatik, eta jokoa Nintendo eShop-etik kendu zuten abuztuan.[124][125]

Frankizia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

The Last of Us-ek media frankizia bat sortu zuen. Lau ataleko komiki miniserie bat, The Last of Us: American Dreams, Dark Horse Comics-ek 2013ko uztailean argitaratu zuen, Druckmannek idatzia eta Faith Erin Hicksek irudikatua.[126] Jokoaren aktoreek komikiaren eszena batzuen irakurketa egin zuten zuzenean Santa Monican, 2014ko uztailean, Santaolallaren musikarekin.[127]

Sekuela bat, The Last of Us Part II, 2020ean argitaratu zuten PlayStation 4erako.[128] Bi mahai-jokoren ekoizpenaren lanean dabiltza: The Last of Us: Escape the Dark Themeborne-k egina 2024rako,[129][130] eta The Last of Us: The Board Game CMON-ek egina, esplorazioan, narratiban eta bizirik ateratzean oinarrituta.[131]

The Last of Us-en bi film adaptazioren saiakerak egin ziren: Druckmannek idatzitako eta Sam Raimik ekoiztutakoa "ekoizpen infernura" joan zen,[132] eta Oddfellows-en animaziozko film laburra Sony-k berak baztertu zuen.[133] Druckmann eta Craig Mazinek telesail bat sortu zuten Pedro Pascal eta Bella Ramsey protagonista bezala, HBO eta HBO Max-en estrenatua izan zena 2023ko urtarrilean.[134]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «The Last of Us: The Kotaku Review» web.archive.org 2015-10-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  2. ↑ «Naughty Dog Reveals The Last of Us at 2011 VGAs – PlayStation.Blog» web.archive.org 2014-10-18 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  3. ↑ «Exclusive | Grounded: The making of The Last of Us - YouTube» web.archive.org 2014-02-25 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  4. ↑ «Neil Druckmann looks back on The Last Of Us in Official Playstation Magazine | GamesRadar» web.archive.org 2015-03-24 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  5. ↑ «The Last of Us: Bricks, bottles and a few bullets | Joystiq» web.archive.org 2015-02-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  6. ↑ «A guide to crafting in The Last of Us | Shacknews» web.archive.org 2015-03-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  7. ↑ «The Last of Us Remastered Beginners Tips | Tips | Primagames.com» web.archive.org 2015-03-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  8. ↑ «The Last of Us (PlayStation 3) Review | PCMag» web.archive.org 2020-10-21 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  9. ↑ «The Last of Us Remastered - All Optional Conversations - I Want to Talk About It | Walkthrough | Primagames.com» web.archive.org 2015-03-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  10. ↑ «The Last of Us Remastered - Collectibles guide | GamesRadar» web.archive.org 2014-10-29 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  11. ↑ «Balance Of Power: Gameplay In The Last Of Us - PlayStation.Blog.Europe» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  12. ↑ «The Last of Us multiplayer detailed - GameSpot» web.archive.org 2013-12-22 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  13. ↑ «This Is The Last of Us’ New Multiplayer Mode - IGN» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  14. ↑ «How The Last of Us Remastered Enhances Multiplayer – PlayStation.Blog» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  15. ↑ «How The Last of Us Remastered Enhances Multiplayer – PlayStation.Blog» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  16. ↑ «Naughty Dog Breaks Down The Last of Us Multiplayer - The Last of Us - PlayStation 3 - www.GameInformer.com» web.archive.org 2013-06-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  17. ↑ «Something to Lose: The Pitfalls and Potential of Competitive Multiplayer - GameSpot» web.archive.org 2014-02-22 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  18. ↑ «The Last of Us PS4 Gets Brutal Executions Not Possible on PS3 - GameSpot» web.archive.org 2015-03-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  19. ↑ «Naughty Dog is shutting down multiplayer servers for Uncharted 2, Uncharted 3, and The Last of Us on PS3 | GamesRadar+» web.archive.org 2019-07-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  20. ↑ «Naughty Dog Officially Split Into Two Teams - IGN» web.archive.org 2014-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  21. ↑ «New Tricks: An Interview With Naughty Dog's Co-Presidents - Features - www.GameInformer.com» web.archive.org 2015-03-31 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  22. ↑ «The power of failure: making 'The Last of Us' | The Verge» web.archive.org 2014-10-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  23. ↑ «What inspired The Last of Us (interview) | GamesBeat | Games | by Dean Takahashi» web.archive.org 2014-10-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  24. ↑ «Gamasutra: Joe Triana's Blog - The Philosophical Themes In The Last of Us» web.archive.org 2015-10-17 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  25. ↑ «Making The Last of Us’ Iconic Giraffe Scene | CONTROL500» archive.ph 2015-11-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  26. ↑ «What inspired The Last of Us (interview) | GamesBeat | Games | by Dean Takahashi» web.archive.org 2014-10-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  27. ↑ «What inspired The Last of Us (interview) | GamesBeat | Games | by Dean Takahashi» web.archive.org 2014-10-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  28. ↑ «Capturing Joel And Ellie For The Last Of Us - Features - www.GameInformer.com» web.archive.org 2015-03-28 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  29. ↑ «The Last of Us: interview with Neil Druckmann and Ashley Johnson - Telegraph» web.archive.org 2014-09-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  30. ↑ «The Last of Us: interview with Neil Druckmann and Ashley Johnson - Telegraph» web.archive.org 2014-09-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  31. ↑ «The Last of Us: interview with Neil Druckmann and Ashley Johnson - Telegraph» web.archive.org 2014-09-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  32. ↑ «The Last of Us gets new trailer, reveals Ellie redesign | Polygon» web.archive.org 2015-06-26 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  33. ↑ Helgeson, Matt. (2013). «Afterword: The Last of us» Game Informer (CBS Interactive): 32-33..
  34. ↑ «The Last of Us, Neil Druckmann and Less Being More» web.archive.org 2015-02-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  35. ↑ «The Last Of Us: the definitive postmortem – spoilers be damned - Page 2 of 3 - Edge Online» web.archive.org 2014-12-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  36. ↑ «Exclusive | Grounded: The making of The Last of Us - YouTube» web.archive.org 2014-02-25 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  37. ↑ «Naughty Dog discusses sound and music in The Last of Us | Polygon» web.archive.org 2015-02-18 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  38. ↑ «The Last Of Us: the definitive postmortem – spoilers be damned - Edge Online» web.archive.org 2014-12-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  39. ↑ «The Last Of Us: the definitive postmortem – spoilers be damned - Page 3 of 3 - Edge Online» web.archive.org 2015-01-18 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  40. ↑ «The Last of Us (2013) — Art of the Title» web.archive.org 2015-07-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  41. ↑ «The Last Of Us inspired by Ico, RE4 - PS3 News | MMGN Australia» web.archive.org 2013-06-10 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  42. ↑ «The Last of Us: An Interview with Naughty Dog | Feature | The Digital Fix» web.archive.org 2020-09-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  43. ↑ «Naughty Dog Talks Combat in The Last of Us - IGN» web.archive.org 2015-02-18 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  44. ↑ «The Last of Us: An Interview with Naughty Dog | Feature | The Digital Fix» web.archive.org 2020-09-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  45. ↑ «The Last of Us, Neil Druckmann and Less Being More» web.archive.org 2015-02-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  46. ↑ «How We Made The Last of Us's Interface Work So Well» web.archive.org 2014-12-21 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  47. ↑ «Naughty Dog’s The Last of Us announced at VGAs | VG247» web.archive.org 2014-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  48. ↑ «Naughty Dog readies The Last of Us - GameSpot» web.archive.org 2014-11-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  49. ↑ «Digital Spy's most anticipated games of 2013: Part two - Gaming News - Digital Spy» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  50. ↑ «Developers' Most Anticipated Games of 2013 • Eurogamer.net» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  51. ↑ «The Last of Us Delayed - IGN» web.archive.org 2014-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  52. ↑ «'The Last of Us' Special Editions coming to Europe, North America - Gaming News - Digital Spy» web.archive.org 2015-04-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  53. ↑ «The Last of Us: Pre-Order the Digital Edition & Season Pass, DLC Detailed – PlayStation.Blog» web.archive.org 2014-12-13 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  54. ↑ «The Making of The Last of Us documentary now on YouTube | Polygon» web.archive.org 2015-01-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  55. ↑ «The Last of Us Box Art, Preorder Bonuses - IGN» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  56. ↑ «The Last of Us - Abandoned Territories Map Pack and patch 1.05 available tomorrow - PlayStation.Blog.Europe» web.archive.org 2014-10-29 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  57. ↑ «The Last of Us Nightmare Bundle Available this Week» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  58. ↑ «'Last of Us 2' timeline: Every key event before the sequel, explained» web.archive.org 2020-06-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  59. ↑ «The Last of Us: Left Behind Release Date Confirmed - IGN» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  60. ↑ «The Last of Us: Left Behind launches as a standalone download this month - PlayStation.Blog.Europe» web.archive.org 2015-05-04 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  61. ↑ «The Last of Us: New Mode and Multiplayer DLC Detailed – PlayStation.Blog» web.archive.org 2015-03-26 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  62. ↑ «The Last of Us Gets New DLC; Some Fans Aren't Happy About It - GameSpot» web.archive.org 2015-02-26 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  63. ↑ «The Last of Us: Game of the Year Edition Announced For PS3 - IGN» web.archive.org 2015-02-22 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  64. ↑ «E3 2014: The Last of Us: Remastered PS4 Release Date Announced - IGN» web.archive.org 2015-01-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  65. ↑ «Re-Infection: Hands-On With The Last Of Us Remastered - The Last of Us Remastered Edition - PlayStation 4 - www.GameInformer.com» web.archive.org 2014-12-04 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  66. ↑ «The Last of Us Remastered Photo Mode Explained - GameSpot» web.archive.org 2015-02-12 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  67. ↑ «The Last of Us Remastered Photo Mode Explained - GameSpot» web.archive.org 2015-02-12 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  68. ↑ «The Last of Us Remastered: First Details, Pre-Order Info - IGN» web.archive.org 2015-02-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  69. ↑ «The Last of Us Remastered: First Details, Pre-Order Info - IGN» web.archive.org 2015-02-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  70. ↑ «Last of Us remake confirmed for PS5 and PC with trailer | VGC» web.archive.org 2022-06-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  71. ↑ «The Last of Us Part 1's PC Port Delayed 3 Weeks - IGN» web.archive.org 2023-02-03 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  72. ↑ «Last of Us remake confirmed for PS5 and PC with trailer | VGC» web.archive.org 2022-06-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  73. ↑ «The Growing Future of The Last of Us – PlayStation.Blog» web.archive.org 2022-06-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  74. ↑ «How Naughty Dog rebuilt The Last of Us Part I – PlayStation.Blog» web.archive.org 2022-07-22 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  75. ↑ «Rebuilding The Last of Us Part I: A deep dive into combat, animation, audio and visual changes with Naughty Dog – PlayStation.Blog» web.archive.org 2022-08-30 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  76. ↑ «The Last of Us Part I Remake Aims To Lower Barriers for the Visually Impaired» web.archive.org 2022-08-26 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  77. ↑ «I didn't think we needed a The Last of Us remake until I saw it in motion | GamesRadar+» web.archive.org 2022-06-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  78. ↑ «The Last Of Us Part 1's Remake Isn't Better, It's Only Different» web.archive.org 2022-06-17 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  79. ↑ «The Last Of Us Part 1's Remake Isn't Better, It's Only Different» web.archive.org 2022-06-17 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  80. ↑ «The Last of Us Remake Is Wholly Unnecessary» web.archive.org 2022-06-12 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  81. ↑ «The Last of Us Remake Is Wholly Unnecessary» web.archive.org 2022-06-12 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  82. ↑ «The Last of Us Part I - Metacritic» web.archive.org 2023-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  83. ↑ «The Last of Us Part I - Metacritic» web.archive.org 2023-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  84. ↑ «The Last of Us PC Is Naughty Dog's Worst Ever Reviewed Game by Some Margin | Push Square» web.archive.org 2023-03-31 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  85. ↑ «The Last of Us review: Survival horror masterpiece is Naughty Dog's finest moment - ComputerAndVideoGames.com» web.archive.org 2013-06-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  86. ↑ «The Last Of Us review | Edge Online» web.archive.org 2013-06-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  87. ↑ «The Last of Us review • Eurogamer.net» web.archive.org 2015-03-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  88. ↑ «Naughty Dog's Grim Masterpiece - The Last of Us - PlayStation 3 - www.GameInformer.com» web.archive.org 2015-03-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  89. ↑ «The Last of Us Review - GameSpot» web.archive.org 2015-02-28 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  90. ↑ «The Last of Us Review - IGN» web.archive.org 2015-02-26 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  91. ↑ «The Last of Us review: Humans, conditioned | Joystiq» web.archive.org 2015-03-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  92. ↑ «The Last Of Us review SPOILER FREE - Naughty Dog's latest masterpiece is apocalypse wow | Official PlayStation Magazine» web.archive.org 2013-06-08 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  93. ↑ «The Last of Us review: dead inside | Polygon» web.archive.org 2015-02-11 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  94. ↑ «How ‘The Last of Us 2’ Embraces Its Philosophical Themes – The Hollywood Reporter» web.archive.org 2022-02-07 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  95. ↑ «Sony declares The Last of Us a success with over 3.4 million global sales • Eurogamer.net» web.archive.org 2015-04-17 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  96. ↑ «The Last of Us is PS3’s fastest selling new franchise | GamesRadar» web.archive.org 2015-09-24 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  97. ↑ «PlayStation Store charts, September: GTA5 and Killzone Mercenary take top honours - PlayStation.Blog.Europe» web.archive.org 2015-02-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  98. ↑ «The 100 best-selling boxed games of 2013 | MCV/DEVELOP» web.archive.org 2021-03-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  99. ↑ «UK CHARTS: The Last of US is No.1 | Games industry news | MCV» web.archive.org 2015-04-01 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  100. ↑ «NPD June: The Last of Us, Animal crossing top charts | VG247» web.archive.org 2015-06-27 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  101. ↑ «S.E.L.L, Syndicat des éditeurs de logiciels de loisirs» web.archive.org 2015-06-27 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  102. ↑ «GFK Chart-Track» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  103. ↑ «The Last of Us - Le classifiche italiane per il mese di giugno - Multiplayer.it» web.archive.org 2015-06-27 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  104. ↑ «dutchcharts.nl - Dutch charts portal» web.archive.org 2013-09-28 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  105. ↑ «GfK Home Entertainment Nordic» web.archive.org 2013-05-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  106. ↑ «GfK Home Entertainment Nordic» web.archive.org 2013-05-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  107. ↑ «GfK Home Entertainment Nordic» web.archive.org 2013-05-20 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  108. ↑ «Ranking de videojuegos más vendidos» web.archive.org 2013-07-24 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  109. ↑ [https://web.archive.org/web/20130628235041/https://www.4gamer.net/games/117/G011794/20130626070/ «��The Last of Us�פ�11��7000�ܤ�1�̤ˡ��֥ͥץƥ塼��PP�ס֥��ޡ��ȥ�ס֤���ʤ� ��ʢ���ءפʤɤ�ȯ�䤵�줿�ֽ��������󥭥󥰡ܡ� - 4Gamer.net»] web.archive.org 2013-06-28 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  110. ↑ «God of War Sales Have Passed 10 Million - IGN» web.archive.org 2019-05-28 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  111. ↑ «The Last of Us Remastered Sales Cross 1 Million Worldwide» web.archive.org 2015-02-13 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  112. ↑ «The Last of Us tops 17 million copies sold on PS3, PS4 - Polygon» web.archive.org 2018-06-15 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  113. ↑ «The Last of Us Sales Top 20 Million, Uncharted 4 Reaches Sales Milestone» web.archive.org 2019-10-14 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  114. ↑ «Feature: CVG's Games of the Generation 20 - 1 - CVG US» web.archive.org 2014-01-03 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  115. ↑ «The Incredible Swan Songs Of The Wii, PS3, And Xbox 360 Generation - Features - www.GameInformer.com» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  116. ↑ «The 20 best games of Edge's lifetime | Features | Edge Online» web.archive.org 2013-11-18 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  117. ↑ «1. The Last Of Us | The 100 Greatest Video Games Of All Time | Empire Online» web.archive.org 2014-08-19 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  118. ↑ «The Last of Us changed the video game industry, and now it’s done the same for video game adaptations | GamesRadar+» web.archive.org 2023-03-16 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  119. ↑ «God of War Director Talks About The Last of Us Influences» web.archive.org 2020-04-23 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  120. ↑ «How 'A Plague Tale: Innocence' Makes Diseased Rats So Terrifying - Variety» web.archive.org 2022-06-05 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  121. ↑ «Video Game Hall of Fame 2023 adds The Last of Us, Wii Sports and Barbie - Polygon» web.archive.org 2023-05-04 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  122. ↑ «There's a The Last of Us rip-off on Nintendo eShop, so of course I played it | Eurogamer.net» web.archive.org 2023-07-05 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  123. ↑ «There Is A Hilarious And Brazen Last Of Us Rip-Off On Nintendo Switch - GameSpot» web.archive.org 2023-07-05 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  124. ↑ «The Last of Us knock off removed from Nintendo eShop as Sony stakes copyright claim | Eurogamer.net» web.archive.org 2023-08-01 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  125. ↑ «The Last of Us Clone Gets Pulled from Nintendo Switch eShop - IGN» web.archive.org 2023-08-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  126. ↑ «The Last of Us Prequel Comic, Art Book Revealed - IGN» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  127. ↑ «The Last of Us will be performed on stage for just one night | Polygon» web.archive.org 2014-12-22 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  128. ↑ «Release Date Updates For The Last of Us Part II, Ghost of Tsushima – PlayStation.Blog» web.archive.org 2020-04-27 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  129. ↑ «Naughty Dog Announces The Last of Us Tabletop Game - IGN» web.archive.org 2022-11-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  130. ↑ «Themeborne on X: "To celebrate the 10th anniversary of the original videogame release, we're pleased to announce PRE-ORDERS for The Last of Us: Escape the Dark (Standard Edition) are now live! Secure your copy at launch - https://t.co/RZAU85rY7j Estimated delivery date: Q1 2024 https://t.co/9oGPCS3V6N" / X» web.archive.org 2023-10-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  131. ↑ «The Last of Us board game on the way from Blood Rage studio | Dicebreaker» web.archive.org 2020-10-11 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  132. ↑ «Naughty Dog's Neil Druckmann Offers Updates on Uncharted, Last of Us Movies - IGN» web.archive.org 2016-04-04 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  133. ↑ «Images from an official Last of Us animated movie have appeared online | GamesRadar+» web.archive.org 2020-01-24 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).
  134. ↑ «'The Last of Us' Release Date Set by HBO for 2023 - Variety» web.archive.org 2022-11-02 (Noiz kontsultatua: 2024-11-23).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Bideo-joko Artikulu hau bideo-jokoei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Last_of_Us&oldid=9986705"(e)tik eskuratuta