Edukira joan

Sesma

Koordenatuak: 42°28′40″N 2°05′00″W / 42.477777777778°N 2.0833333333333°W / 42.477777777778; -2.0833333333333
Wikipedia, Entziklopedia askea
Sesma
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Sesmako bandera
Bandera

Sesmako armarria
Armarria

Map
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Lizarra
EskualdeaJurramendi
Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Nafarroa
Izen ofiziala Sesma
AlkateaPedro María Mangado Pinillos (PSN)
Posta kodea31293
INE kodea31224
Herritarrasesmar
Geografia
Koordenatuak42°28′40″N 2°05′00″W / 42.477777777778°N 2.0833333333333°W / 42.477777777778; -2.0833333333333
Azalera71,22 km²
Garaiera434 metro
Distantzia69 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria1.226 (2023:  40)
alt_left 568 (%46,3)(2019) (%48,6) 596 alt_right
Dentsitatea0,17 bizt/km²
Zahartzea[1]% 41,18
Ugalkortasuna[1]‰ 21,74
Ekonomia
Jarduera[1]% 82,01 (2011)
Desberdintasuna[1]% 0 (2011)
Langabezia[1]% 9,53 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2][3]% 1,50 (2018: %1,35)
Datu gehigarriak
Webguneahttps://aytosesma.es/


Sesma[4] ([s̺es̺ma]) Nafarroako hego-mendebaldean dagoen udalerria da, Lizarrerrian eta Erriberan kokatua. Udalerriak 1.201 biztanle zituen 2014. urtean.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sesma NA-129 errepidean kokatzen da Los Arcos-Lodosako norabidean, eta Nafarroako hiriburutik 69 kilometrora.

Sesmaren udalerri mugakideak honako hauek dira: Mendebaldean Los Arcos/ eta Mendabia, ekialdean Lerin eta Karkar, iparraldean Lukin, Arroitz, Deikaztelu eta Allo, eta hegoaldean Lodosa eta Errioxako Autonomia Erkidegoa mugakide ditu.

Klima

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sesmako klima mediterraneo-kontinental idorra da, Ebro ibaiaren depresioaren berezko klima. Klima honen ezaugarri nagusiak tenperatura aldaketa handiak eta prezipitazioen urritasuna eta irregulartasuna dira. Urteko batez besteko tenperatura 12-13 °C eta prezipitazioak 400-500mm ingurukoak dira.

Urtero 50-80 egun euritsu izaten dira, eta haizerik ohikoena iparreko edo zierzo haizea da. Dena den, uda garaian, hegoaldeko haizea izaten da nagusi, tenperaturak 35 gradura arte igoaraziz.

Estazio meteorologikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herrigunearen kanpoaldean, itsasoaren mailatik 205 metrora, Espainiako Nekazaritza ministerioaren estazio meteorologikoa dago.[5]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.


Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1849an, Sesmak bi eskola zituen, bata mutilentzat, 65 ikaslerekin, eta bestea neskentzat, 60 ikaslerekin. Mutilen eskolako maisuak 3.200 erreal jasotzen zituen urtero soldata moduan, eta nesken eskolako maistrak 1.400 errealeko soldata. Horrez gain, XIV. mendean eraikitako ospitalea zegoen, elizak jasotako diru-laguntzari esker mantentzen zena.

Sesmak hazkunde nabarmena izan zuen XX. mendearen lehen zatian, 1920an espartzuaren industriak garrantzi handia zeukan herrian, eta bertan, soka, alportxa, eta espartzutik eratorritako hainbat produktu ekoizten ziren.

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sesma gainbeheran datorren udalerri bat da populazioari dagokionez. XX. mendearen lehen hiru hamarkadetan populazio hazkunde esanguratsua izan zuen eta 600 biztanle irabazi zituen. Ondoren, 40 urtez egonkor mantendu zen populazioa. 1960eko hamarkadatik aurrera, ordea, galera nabarmena izan zuen eta XXI. mendearen lehen hamarkadarako 1900an baino biztanle gutxiago zituen udalerriak.

Sesmako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 92 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren % 7,10 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udaletxea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • HELBIDEA: Aldundiaren Plaza, 6

Udal hauteskundeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azken agintaldietan Sesmako alkate kargurako Nafarroako Alderdi Sozialistako Pedro María Mangado Pinillos aukeratu dute. 2007an Udaletxeko bederatzi zinegotzietatik sei lortu zituen bere talde politikoak, gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak lau izan ziren (emandako guztien % 0,44) eta boto zuriak hamazortzi (% 1,97). Abstentzioa %15,61ekoa izan zen.

Sesmako Udala (2007)
Alderdia Botoak Zinegotziak
PSN 544 6
Coalición Independiente de Sesma (CIS) 353 3

2011ko udal hauteskundeetan ere PSN (5 zinegotzi) eta Mangado izan ziren nagusi. Aurrean zerrenda berbera izan zuten, Coalición Independiente de Sesma (CIS, 4).

Sesmako Udala (2011)
Alderdia Botoak Zinegotziak
PSN 426 5
Coalición Independiente de Sesma (CIS) 328 4

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Sesmako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia
Jesus Perez Estebanez[6] 1979 1983 Independenteak
Jesus Faustino Romero Martinez[6] 1983 1987 Agrupacion Electoral Independiente de Agricultores e Industriales de Sesma
1987 1991
Jose Javier Perez Mangado[6] 1991 1995 Agrupacion Sesmera Independiente Almuza
Jose Maria Olcoz Esteban[6] 1995 1999 Kudeaketa batzordea
1999 2003
2003 2007
Pedro Maria Mangado Pinillos 2007 2011 PSN
Pedro Maria Mangado Pinillos 2011 2015 PSN
Pedro Maria Mangado Pinillos[7] 2015 2019 PSN
Maria Rosario Echavarri Pinillos[7] 2019 Jardunean PSN[8]

Azpiegitura eta garraioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Autobus garraioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

La Estellesa autobus konpainiaren Sartaguda eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

Goi-tensio dorreak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektu horren arabera, 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuz[9]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herritan eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren[10].

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Jasokundeko Andre Mariaren eliza: XIII. mendean eraikitzen hasi zen, baina egitura ondorengo mendeetan burutu zen.
  • Kalbarioko baseliza: XVII. mendeko eraikina, baselizaren barruan jesus gurutzatuaren XVII. mendeko irudi bat dago.

Zerbitzuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sesma, "Elizagorria, Lodosa, Mendabia, Sartaguda eta Sesmako zerbitzu sozialen Mankomunitateko" kidea da.

Sesmar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
  3. ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
  4. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  5. ↑ Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.
  6. ↑ a b c d «SESMA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-17).
  7. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-17).
  8. ↑ «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
  9. ↑ https://sites.google.com/site/nolineadealtatension/Home/RATplanoAldizk.pdf?attredirects=0[Betiko hautsitako esteka]
  10. ↑ https://www.elcorreo.com/vizcaya/20100201/alava/votantes-rechaza-linea-alta-20100201.html El Correo Español egunkariaren webgunea

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sesma&oldid=9638610"(e)tik eskuratuta