Edukira joan

Avarera: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xabi22 (eztabaida | ekarpenak)
5.785 edits
Orri berria: «{{Hizkuntza infotaula | izena = Avarera | jatorrizko izena = магӀарул мацӀ / Авар МацӀ | estatuak = {{bandera|Errusia}} {{bandera|Azerbaijan}} {{bandera|Kazak...»
 
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{Erreferentzia zerrenda\|2\}\} +{{Erreferentzia zerrenda|30em}})
 
(6 erabiltzailek tartean egindako 23 berrikusketa ez dira erakusten)
2. lerroa: 2. lerroa:
| izena = Avarera
| izena = Avarera
| jatorrizko izena = магӀарул мацӀ / Авар МацӀ
| jatorrizko izena = магӀарул мацӀ / Авар МацӀ
| estatuak = {{bandera|Errusia}} {{bandera|Azerbaijan}} {{bandera|Kazakhstan}} {{bandera|Turkia}}
| estatuak = {{bandera|Errusia}} <br> {{bandera|Azerbaijan}} <br> {{bandera|Kazakhstan}} <br> {{bandera|Turkia}}
| eskualdea = {{bandera|Dagestan}}
| eskualdea = {{bandera|Dagestan}}
| hiztunak = 600 000 (gutxi gorabehera)
| hiztunak = 600 000 (gutxi gorabehera)
| iso1 = av
| iso1 = av
| iso2 = ava
| iso2 = ava
| iso3 = ava
| iso3 = [https://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ava ava]
| familiaren kolorea = Kaukasoarra
| familiaren kolorea = Kaukasoarra
| 1 familia = Kaukasoarra
| 1 familia = Kaukasoarra
| 2 familia =
| 2 familia = Ipar-ekialdeko kaukasoarra
| idazkera= [[Alfabeto ziriliko|Zirilikoa]]
| ...
| nazioa=[[Dagestan]]
| 15 familia =
| araugilea = ''Ez du''
| familia =
| idazkera =
| rankina =
| nazioa =
| araugilea =
| galdua =
| hk1 =
| hd1 =
| hl1 =
| erabiltzaileak =
| sortzailea =
| data =
| erabilera =
| ondoren =
| irudiaren testua =
| irudia =
| mapa =
| maparen testua =
| oharra =
}}
}}
'''Avarera''', ('''магӀарул мацӀ''' edo '''Авар МацӀ''') [[Kaukasia|kaukasian]] bizi den [[Avar herria|avar herriaren]] hizkuntza bat da, 600 000 hiztun inguru ditu, [[Dagestan|Dagestanen]], [[Azerbaijan|Azerbaijanen]], [[Kazakhstan|Kazakhstanen]] eta [[Turkia|Turkian]] banaturik. XV. eta XVII. mendeetan zehar [[Georgiar alfabeto|georgiar alfabetoan]] idatzi zen, ondoren, 1924. urteraino [[arabiar alfabeto]] eraldatu batean idatzi ziren avarerazko idatziak, aipatutako urtetik aurrera aldiz, [[latindar alfabetoa]] erabiltzen hasi ziren. 1938. urtean beste aldaketa bat gertatu zen, [[Alfabeto ziriliko|alfabeto zirilikoa]] erabiltzea eragin zuena, gainera, [[palochka]] (I) letra gehitu zitzaion hizkuntzari.
'''Avarera''' (avareraz '''магӀарул мацӀ''' edo '''Авар МацӀ''') [[Kaukasia]]n bizi den [[avar herria]]ren berezko [[hizkuntza]] da. 600.000 hiztun inguru ditu, [[Dagestan]]en, [[Azerbaijan]]en, [[Kazakhstan]]en eta [[Turkia]]n. 1938. urteaz geroztik [[alfabeto ziriliko]]z idazten da, baina XV. eta XVII. mendeetan [[georgiar alfabeto]]a erabiliz idatzi zen; ondoren, 1924. urteraino, [[arabiar alfabeto]] eraldatu batez; aipatutako urtetik aurrera, aldiz, [[latindar alfabetoa]] erabiltzen hasi ziren. Esan bezala, 1938. urtean [[alfabeto ziriliko]]ra aldatu zen avarera; gainera, [[palochka]] (I) letra gehitu zioten hizkuntzari.


Hizkuntza hau ez da nahastu behar balkanetan bizi diren [[Abaro|abaroen]] hizkuntzarekin, jatorri [[Turkiar hizkuntzak|turkiarra]] izan dezakeen tribu honek ez duelako inolako loturarik avarerarekin.
Avarera ez da nahasi behar [[Balkan]]etan bizi diren [[abaro]]en hizkuntzarekin, [[Turkiar hizkuntzak|turkiar]] jatorri izan dezakeen etnia horrek ez duelako inolako loturarik avarerarekin.

== Fonetika ==
Hona hemen avarerazko kontsonanteen taula:<ref>Helma van den Berg, 2005, 152. or</ref><ref>Charachidzé, 1981</ref><ref>Fonologiari buruzko informazioa: <nowiki>''</nowiki>https://www.ehu.eus/seg/fon/1/1<nowiki>''</nowiki></ref><ref>Fonologia [https://www.euskara.euskadi.eus/r59-luredir/eu/contenidos/articulo/c0301/eu_d0301008/0301008.html euskadi.eus]-en. </ref>
{| class="wikitable"
|- align="center"
!
! colspan="3" | [[Kontsonante herskari|Beti]]
[[Kontsonante herskari|herskari]]
! colspan="2" | [[Kontsonante herskari|Herskari]]
[[Kontsonante eiektibo|eiektibo]]
! colspan="2" | [[Kontsonante afrikatu|Beti]]
[[Kontsonante afrikatu|afrikatu]]
! colspan="2" | [[Kontsonante afrikatu|Afrikatu]]
[[Kontsonante eiektibo|eiektibo]]
! colspan="3" | [[Kontsonante frikari|Frikari]]
![[Kontsonante sudurkari|Sudurkari]]
![[KOntsonante hurbilkari|Hurbilkari]]
|- align="center"
! [[Ezpainetako kontsonante|Ezpainetakoak]]
| style="font-size:larger;" |{{IPA|b}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|p}}
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|(pʼ)}}
|
|
|
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|m}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|w}}
|- align="center"
! [[Hortzetako kontsonante|Hortzetakoak]]
| style="font-size:larger;" |{{IPA|d}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|t}}
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|tʼ}}
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|c}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|c}}</span>
| style="font-size:larger;" |{{IPA|cʼ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|c}}</span>{{IPA|ʼ}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|z}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|s}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|s}}</span>
| style="font-size:larger;" |{{IPA|n}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|r}}
|- align="center"
! [[Sabaiko kontsonante|Sabaikoak]]
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|č}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|č}}</span>
| style="font-size:larger;" |{{IPA|čʼ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|č}}</span>{{IPA|ʼ}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|ž}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|š}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|š}}</span>
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|y}}
|- align="center"
! [[Kontsonante albokari|Albokariak]]
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|tɬ}}</span>
| style="font-size:larger;" |{{IPA|tɬʼ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|tɬ}}</span>{{IPA|ʼ}}
|
| style="font-size:larger;" |
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|ɬ}}</span>
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|l}}
|- align="center"
! [[Belareko kontsonante|Belarekoak]]
| style="font-size:larger;" |{{IPA|g}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|k}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|k}}</span>
| style="font-size:larger;" |{{IPA|kʼ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|k}}</span>{{IPA|ʼ}}
|
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|x}}</span>
|
|
|- align="center"
! [[Kontsonante ubular|Ubularrak]]
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|qʼ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|q}}</span>{{IPA|ʼ}}
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|ʁ}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|χ}}
| style="font-size:larger;" |<span style="text-decoration:overline">{{IPA|χ}}</span>
|
|
|- align="center"
! [[Faringeko kontsonante|Faringekoak]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|ʕ}}
| style="font-size:larger;" |{{IPA|ħ}}
|
|
|
|- align="center"
! [[Kontsonante glotal|Glotalak]]
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|ʔ}}
|
|
|
|
|
|
|
|
| style="font-size:larger;" |{{IPA|h}}
|
|
|
|}

== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}

== Ikus, gainera ==
* [[Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa]]
* [[Avarerazko Wikipedia|Avarerazko wikipedia]]
* [[Dagestan]]
* [[Avar herria]]

== Kanpo estekak ==
{{InterWiki|kodea=av}}
* [[wikt:Kategoria:Avarera-Euskara|Avarera-Euskara WIkiztegian.]]
{{autoritate kontrola}}

* [https://www.amarauna-languages.com/orokorra/mapa_ikusi2.php?hizk=eu&zein=37 Avarera Amarauna webgunean.]

* [https://baltoslav.eu/avar/?mova=en Avareraren corpusa] ([[Ingeles]]ez, [[Errusiera]]z, [[Poloniera]]z eta [[Bielorrusiera]]z)

* [https://baltoslav.eu/lat/index.php?j=mg&n=3&mova=en Alfabeto zirilikoan idatzitako avarerazko testuak latindar alfabetora itzultzeko gai den webgunea.] (Ingelesez)

[[Kategoria:Errusiako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kazakhstango hizkuntzak]]
[[Kategoria:Turkiako hizkuntzak]]
[[Kategoria:Kaukasoko ipar-ekialdeko hizkuntzak]]
[[Kategoria:Azerbaijango hizkuntzak]]

Hauxe da oraingo bertsioa, 18:21, 1 urtarrila 2021 data duena

Avarera
Авар мацI — магIарул мацI
Datu orokorrak
Lurralde eremua Errusia
 Azerbaijan
 Kazakhstan
 Turkia
Hiztunak600 000 (gutxi gorabehera)
OfizialtasunaDagestan
Eskualdea Dagestan
UNESCO sailkapena2: kaltebera
AraugileaEz du
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
ibero-kaukasoar hizkuntzak
ipar-ekialdeko kaukasoar hizkuntzak
Dagestanian (en) Itzuli
Avar–Andic (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiaSOV hizkuntza, hizkuntza eranskaria eta hizkuntza azentuala
Alfabetoaalfabeto zirilikoa eta Avar alphabet (en) Itzuli
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1av
ISO 639-2ava
ISO 639-3ava
Ethnologueava
Glottologavar1256
Wikipediaav
UNESCO1069
IETFav

Avarera (avareraz магӀарул мацӀ edo Авар МацӀ) Kaukasian bizi den avar herriaren berezko hizkuntza da. 600.000 hiztun inguru ditu, Dagestanen, Azerbaijanen, Kazakhstanen eta Turkian. 1938. urteaz geroztik alfabeto zirilikoz idazten da, baina XV. eta XVII. mendeetan georgiar alfabetoa erabiliz idatzi zen; ondoren, 1924. urteraino, arabiar alfabeto eraldatu batez; aipatutako urtetik aurrera, aldiz, latindar alfabetoa erabiltzen hasi ziren. Esan bezala, 1938. urtean alfabeto zirilikora aldatu zen avarera; gainera, palochka (I) letra gehitu zioten hizkuntzari.

Avarera ez da nahasi behar Balkanetan bizi diren abaroen hizkuntzarekin, turkiar jatorri izan dezakeen etnia horrek ez duelako inolako loturarik avarerarekin.

Fonetika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hona hemen avarerazko kontsonanteen taula:[1][2][3][4]

Beti

herskari

Herskari

eiektibo

Beti

afrikatu

Afrikatu

eiektibo

Frikari Sudurkari Hurbilkari
Ezpainetakoak b p (pʼ) m w
Hortzetakoak d t tʼ c c cʼ cʼ z s s n r
Sabaikoak č č čʼ čʼ ž š š y
Albokariak tɬ tɬʼ tɬʼ ɬ l
Belarekoak g k k kʼ kʼ x
Ubularrak qʼ qʼ ʁ χ χ
Faringekoak ʕ ħ
Glotalak ʔ h

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Helma van den Berg, 2005, 152. or
  2. ↑ Charachidzé, 1981
  3. ↑ Fonologiari buruzko informazioa: ''https://www.ehu.eus/seg/fon/1/1''
  4. ↑ Fonologia euskadi.eus-en.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Avarera&oldid=8324746"(e)tik eskuratuta