Σαλβαδόρ Νταλί

Σαλβαδόρ Νταλί
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Salvador Dalí i Domènech (Καταλανικά)
Γέννηση	11  Μαΐου 1904 Φιγέρες
Θάνατος	23  Ιανουαρίου 1989 Φιγέρες
Αιτία θανάτου	καρδιακή ανακοπή
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Θέατρο Μουσείο Νταλί
Κατοικία	Φιγέρες Νέα Υόρκη
Ψευδώνυμο	Dali, Salvador και Dalí Domènech, Salvador
Χώρα πολιτογράφησης	Ισπανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Καταλανικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Ισπανικά Γαλλικά Καταλανικά
Σπουδές	Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σαν Φερνάντο (1922–1926)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ζωγράφος γλύπτης συγγραφέας ηθοποιός σκηνοθέτης κινηματογράφου σεναριογράφος φωτογράφος ηθοποιός ταινιών σκηνογράφος εικονογράφος σχεδιαστής κοσμημάτων καλλιτέχνης γραφικών τεχνών holographer
Αντιπρόσωπος	Artists Rights Society Didier Ltd
Αξιοσημείωτο έργο	Η Εμμονή της Μνήμης Christ of Saint John of the Cross The Sacrament of the Last Supper The Great Masturbator Soft Construction with Boiled Beans The Face of War
Επηρεάστηκε από	Φρειδερίκος Νίτσε Πάμπλο Πικάσο Ιερώνυμος Μπος
Περίοδος ακμής	1922 - 1988
Οικογένεια
Σύζυγος	Γκαλά Νταλί (1958–1982)
Σύντροφος	Αμάντα Ληρ (έως άγνωστη τιμή)
Τέκνα	Χοσέ Βαν Ρόι Νταλί
Γονείς	Σαλβαντόρ Νταλί και Δόνια Φελίπα Ντομενέκ
Αδέλφια	Άννα Μαρία Νταλί
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής (1964) Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Καρόλου Γ΄ της Ισπανίας (1981) Χρυσό μετάλλιο της κυβέρνησης της Καταλονίας Χρυσό μετάλλιο της Αξίας στις καλές τέχνες (1971) Gold Medal for Tourism Merit (1986)
Συνεργάτης	Pierre Sterlé, Λουίζ Μπουρζουά και Fulco di Verdura
Ιστότοπος
www.salvador-dali.org
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Σαλβαδόρ Δαλί (πλήρες όνομα: Salvador Felipe Jacinto Dalí i Domènech · Φιγέρες, 11 Μαΐου 1904 — Φιγέρες, 23 Ιανουαρίου 1989) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους. Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κίνημα του υπερρεαλισμού, στο οποίο ανήκε για ένα διάστημα. Αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης.

Βιογραφία

Ο Νταλί γεννήθηκε στην πόλη Φιγέρες της Ισπανίας και ανήκε σε μια οικονομικά ευκατάστατη οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και συμβολαιογράφος, αλλά δεν φαίνεται πως ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδης με τις ικανότητες του Νταλί στη ζωγραφική και το σχέδιο, ικανότητες που έδειξε ότι διέθετε σε σχετικά νεαρή ηλικία. Χάρη κυρίως στην συμπαράσταση της μητέρας του, ο Νταλί παρακολούθησε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στη Δημοτική σχολή σχεδίου της πόλης του. Το 1916 φιλοξενήθηκε από την οικογένεια του τοπικού καλλιτέχνη Ramon Pichot, της πόλης Καδακές, στη διάρκεια θερινών διακοπών της οικογένειας Νταλί, όπου και ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με τη μοντέρνα ζωγραφική.

Σε ηλικία 15 ετών, ο Νταλί συμμετείχε στη δημόσια έκθεση του Δημοτικού Θεάτρου τού Φιγέρες, το 1919. Το 1921 έχασε τη μητέρα του από καρκίνο, ενώ μετά το θάνατό της, ο πατέρας του παντρεύτηκε την αδελφή της, γεγονός που δεν αποδέχτηκε ο Νταλί, ο οποίος ένα χρόνο αργότερα εγκαθίσταται στη Μαδρίτη όπου και ξεκινά τις σπουδές του στην Ακαδημία των Τεχνών (Academia de San Fernando).

Αυτή την περίοδο, ο Νταλί πειραματίζεται με τον κυβισμό, αν και οι γνώσεις του γύρω από το νέο αυτό κίνημα είναι αρχικά ελλιπείς και στη Μαδρίτη δεν υπάρχουν άλλοι κυβιστές καλλιτέχνες. Επίσης, έρχεται σε επαφή με το ριζοσπαστικό κίνημα του ντανταϊσμού το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά το έργο του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Συνδέεται παράλληλα φιλικά με τον ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και με τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ. Το 1926 αποβάλλεται από την ακαδημία λίγο πριν τις τελικές του εξετάσεις, καθώς δηλώνει πως κανένας από τους καθηγητές του δεν είναι άξιος να τον κρίνει. Την ίδια χρονιά, επισκέπτεται για πρώτη φορά το Παρίσι όπου συναντά τον Πικάσο, ο οποίος είχε ήδη κάποια γνώση γύρω από το έργο του Νταλί. Τα επόμενα χρόνια, στα έργα του Νταλί αποτυπώνονται ισχυρές επιδράσεις από το έργο του Πικάσο αλλά ταυτόχρονα αρχίζει να διαφαίνεται ένα προσωπικό ύφος στους πίνακες του Νταλί. Οι εκθέσεις έργων του στη Βαρκελώνη προκαλούν αρκετές συζητήσεις αλλά και διαφωνίες μεταξύ των κριτικών τέχνης.

Καλλιτεχνική φωτογραφία του 1948, στο πνεύμα της τέχνης του Νταλί

Το 1929, ο Νταλί συνεργάζεται με τον Λουίς Μπουνιουέλ για τη δημιουργία της ταινίας μικρού μήκους Ανδαλουσιανός Σκύλος. Ο Νταλί βοηθά ουσιαστικά στο σενάριο της ταινίας, η οποία αποτελεί έως σήμερα την πιο καθαρή εφαρμογή του υπερρεαλισμού στον κινηματογράφο. Παράλληλα, ο Νταλί γνωρίζει τη μελλοντική σύζυγο του και μούσα του, Ελένα Ντμτρίεβνα Ντελούβινα Ντιακόνοβα, ρωσικής καταγωγής, περισσότερο γνωστή ως Γκαλά (από το όνομα Γαλάτεια). Την ίδια περίοδο, γίνεται και επίσημα μέλος του υπερρεαλιστικού κινήματος, αν και το υπερρεαλιστικό στοιχείο υπάρχει στα έργα του ήδη λίγα χρόνια νωρίτερα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ο Νταλί επινοεί επιπλέον την Παρανοϊκο-κριτική μέθοδο, όπως ο ίδιος την αποκαλεί, που αποτελεί ένα είδος υπερρεαλιστικής τεχνικής με σκοπό την πρόσβαση στο ασυνείδητο προς όφελος της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο Νταλί στηρίζει τη μέθοδο αυτή στην ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργεί συνειρμικά, συνδέοντας εικόνες ή αντικείμενα που δεν συνδέονται μεταξύ τους κατ' ανάγκη λογικά. Συνδέεται άμεσα με τον υπερρεαλιστικό αυτοματισμό και τις φροϋδικές θεωρίες γύρω από τα όνειρα.

Το Μουσείο Σαλβαδόρ Νταλί στην Ισπανία.

Ο Νταλί συμμετέχει στην πρώτη μεγάλη υπερρεαλιστική έκθεση στην Αμερική, το 1932, όπου και αποσπά διθυραμβικές κριτικές. Λίγο αργότερα όμως, ο Αντρέ Μπρετόν τον διαγράφει από το υπερρεαλιστικό κίνημα λόγω των πολιτικών θέσεων του, κυρίως σε ότι αφορά την υποστήριξη που φαίνεται να παρέχει στον Φράνκο της Ισπανίας. Στα πλαίσια αυτής της διαμάχης, ο Νταλί δηλώνει πως ο ίδιος είναι όλος ο υπερρεαλισμός ενώ ο Μπρετόν επινοεί τον περίφημο αναγραμματισμό του ονόματος του Νταλί, Avida Dollars (σε ελεύθερη μετάφραση άπληστος για δολάρια) ασκώντας κριτική στο αμιγώς εμπορικό πνεύμα που κατά τη γνώμη των υπερρεαλιστών είχε αναπτύξει ο Νταλί.

Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη, ο Νταλί μαζί με την Γκαλά, εγκαθίσταται στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1940 όπου και θα ζήσει για τα επόμενα οκτώ χρόνια. To 1941 εργάζεται για την Walt Disney πάνω στη δημιουργία ενός κινούμενου σχεδίου (το Destino) αλλά μόνο 15 δευτερόλεπτα παρουσιάζονται ολοκληρωμένα πέντε χρόνια αργότερα. Το 1942 δημοσιεύεται και η αυτοβιογραφία του The Secret Life of Salvador Dali (Η κρυφή ζωή του Σαλβαδόρ Νταλί).

Μετά την παραμονή του στην Αμερική, περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ισπανία. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη δικτατορία του Φράνκο, προκαλεί δυσμενή σχόλια, τα οποία επεκτείνονται συχνά και στα καλλιτεχνικά του έργα. Την περίοδο 1960 - 1974 εργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά για τη δημιουργία του Θεάτρου-Μουσείου Γκαλά-Σαλβαντόρ Νταλί στο Φιγέρες.

Το 1965 συναντά την Αμάντα Ληρ σε ένα γαλλικό εστιατόριο. Μοντέλο ήταν τότε. Η Αμάντα έγινε η προστατευόμενή του και μια από τις μούσες του. Το 1984 κυκλοφορεί το βιβλίο της "Le Dali d' Amanda". Ελληνική έκδοση: "Ο δικός μου Νταλί" 1988.

Το 1982 ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος της Ισπανίας του απονέμει τον τίτλο του μαρκήσιου. Την ίδια χρονιά, στις 10 Ιουνίου πεθαίνει η Γκαλά, γεγονός που προκαλεί έντονη θλίψη στον Νταλί, ο οποίος αποπειράται να αυτοκτονήσει.

Ο Νταλί πέθανε τελικά από καρδιακό επεισόδιο στις 23 Ιανουαρίου του 1989 στην πόλη που γεννήθηκε. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στο Μουσείο του στο Φιγέρες.

Πολιτικές θέσεις

Ο Δαλί έχει συχνά χαρακτηριστεί ως υποστηρικτής του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο στην Ισπανία. Οι πολιτικές του απόψεις ήταν άλλωστε και η αιτία της διαμάχης του με πολλά από τα μέλη του υπερρεαλιστικού κινήματος.

Στα νεανικά του χρόνια, ο Νταλί είναι γνωστό πως συνδέθηκε πιο στενά με τον χώρο του αναρχισμού και του κομμουνισμού. Ωστόσο, η έντονη και εκκεντρική προσωπικότητά του ήταν αδύνατο να περιχαρακωθεί στα στενά πλαίσια ενός οργανωμένου πολιτικού χώρου.

Στη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου, αρνήθηκε να κάνει αντίσταση ή να επιλέξει στρατόπεδο. Συνδέθηκε ωστόσο περισσότερο με το καθεστώς του Φράνκο, ιδιαίτερα κατά την επιστροφή του από την Αμερική στην Ισπανία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιες δημόσιες τοποθετήσεις του Νταλί παρείχαν στήριξη στο φασιστικό καθεστώς ενώ παράλληλα αναφερόταν με θετικό τρόπο στο πρόσωπο του Φράνκο. Ο ίδιος ο Νταλί ζωγράφισε και ένα πορτραίτο της κόρης του Ισπανού δικτάτορα. Από την άλλη πλευρά, οι εκκεντρικότητες του Νταλί, που αποτυπώνονταν πολλές φορές δημόσια, ήταν ανεκτές από το καθεστώς καθώς ελάχιστοι καλλιτέχνες και ειδικότερα της αξίας του Νταλί δέχονταν να ζήσουν εκείνη την εποχή στην Ισπανία. Μοναδικό δείγμα "απειθαρχίας" του Νταλί αποτελεί η στήριξη του στον Λόρκα, του οποίου τα έργα ήταν απαγορευμένα.

Παρόλα αυτά, η πολυσχιδής και ιδιόρρυθμη προσωπικότητα του Νταλί θα ήταν πολύ δύσκολο να ταυτιστεί με μία συγκεκριμένη πολιτική στάση. Εξάλλου, ο Νταλί χρησιμοποίησε το στοιχείο της πρόκλησης και του σκανδάλου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, τόσο δημόσια όσο και μέσα από τα έργα του.

Ο Νταλί έχει δηλώσει ο ίδιος ότι δεν έχει πολιτική θέση. Είναι αναρχικός, αλλά και μοναρχικός, και τα δύο όμως σε μεταφυσικό επίπεδο και όχι σε πολιτικό.[Αρχείο:Dalimuseum.JPG|320px|right|thumb|Μουσείο]

Βιβλιογραφία

• Σαλβαδόρ Νταλί, Παρανοϊκο-κριτική
• Σαλβαδόρ Νταλί, Η Απόκρυφη Ζωή μου
• Σαλβαδόρ Νταλί, Αντικαλλιτεχνικό Μανιφέστο
• Carré d'Art (Σαλβαδόρ Νταλί), Ζαν-Πιερ Τιολέ, Anagramme Ed., 2008. ISBN 2-35035-189-6
• Αμάντα Ληρ, 'Le Dali d' Amanda 1984. Ελληνική έκδοση: Ο δικός μου Νταλί 1988.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πίνακες Salvador Dali
• Ίδρυμα Gala - Salvador Dali Αρχειοθετήθηκε 2014-06-25 στο Wayback Machine. (επίσημο site)
• Salvador Dalí Art Gallery
• Virtual Dali Αρχειοθετήθηκε 2006-04-12 στο Wayback Machine.
• Συλλογή από πίνακες του Νταλί
• Artcylopedia.com
• Salvadordalimuseum.org - Μουσείο Νταλί στην Αγία Πετρούπολη.
• Salvador Dalí: a Genius? Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. - Άρθρο στο περιοδικό Bohème.
• Art Gallery - Σαλβαδόρ Νταλί (Ανακτήθηκε 30 Απριλίου 2011)
• Βιογραφικό & έργα του(Ανακτήθηκε 30 Απριλίου 2011)