Rhuthun: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
→Dolenni allanol: Tydi'r ddolen Cymraeg ddim yn gweithio |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 3: | Llinell 3: | ||
<tr><td colspan=2 align=center><div style="position: relative">[[Image:CymruDinbych.png]]<div style="position: absolute; left: 138px; top: 37px">[[Image:Smotyn_Coch.gif]]</div></div></td></tr> |
<tr><td colspan=2 align=center><div style="position: relative">[[Image:CymruDinbych.png]]<div style="position: absolute; left: 138px; top: 37px">[[Image:Smotyn_Coch.gif]]</div></div></td></tr> |
||
</table> |
</table> |
||
| ⚫ | |||
Mae '''Rhuthun''' yn [[tref|dref]] fach, oedd â phoblogaeth o 5,218 yn 2001 (47% gwryw, 53% benyw, oed cyfartaledd 43.0). Hi yw tref sirol [[Sir Ddinbych]], ac fe'i lleolir ar lan [[Afon Clwyd]] yn ne [[Dyffryn Clwyd]]. Mae'r [[A494]] a'r [[A525]] yn rhedeg trwyddi. Mae gan y dref hen gastell, a adeiladwyd tuag [[1280]], ond cafodd ei ddymchwel ar ôl y [[Rhyfel Cartref Lloegr|Rhyfel Cartref]], ac fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif. |
Mae '''Rhuthun''' yn [[tref|dref]] fach, oedd â phoblogaeth o 5,218 yn 2001 (47% gwryw, 53% benyw, oed cyfartaledd 43.0). Hi yw tref sirol [[Sir Ddinbych]], ac fe'i lleolir ar lan [[Afon Clwyd]] yn ne [[Dyffryn Clwyd]]. Mae'r [[A494]] a'r [[A525]] yn rhedeg trwyddi. Mae gan y dref hen gastell, a adeiladwyd tuag [[1280]], ond cafodd ei ddymchwel ar ôl y [[Rhyfel Cartref Lloegr|Rhyfel Cartref]], ac fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif. |
||
Mae Rhuthun wedi ei chyfeillio â thref [[Brieg]], [[Llydaw]]. |
Mae Rhuthun wedi ei chyfeillio â thref [[Brieg]], [[Llydaw]]. |
||
| Llinell 24: | Llinell 23: | ||
Yn ôl yr hanesydd [[Peter Smith]] (gweler [[Gwyddoniadur Cymru]]), 'Tan y 18ed ganrif roedd y rhan fwyaf o drefi Cymru yn frith o dai du a gwyn (megis Ty Nantclwyd y Dre). Bellach, dim ond Rhuthun sydd ar ôl. Dylid ei gwarchod yn ofalus fel cofeb genedlaethol, fel yr atgof olaf sydd gennym...' |
Yn ôl yr hanesydd [[Peter Smith]] (gweler [[Gwyddoniadur Cymru]]), 'Tan y 18ed ganrif roedd y rhan fwyaf o drefi Cymru yn frith o dai du a gwyn (megis Ty Nantclwyd y Dre). Bellach, dim ond Rhuthun sydd ar ôl. Dylid ei gwarchod yn ofalus fel cofeb genedlaethol, fel yr atgof olaf sydd gennym...' |
||
| ⚫ | |||
==Pobol sy'n gysylltiedig â Rhuthun== |
==Pobol sy'n gysylltiedig â Rhuthun== |
||
* Yr Actor [[Rhys Ifans]] |
* Yr Actor [[Rhys Ifans]] |
||
* [[Emrys ap Iwan]] |
* [[Emrys ap Iwan]] |
||
* [[Robat Arwyn]] |
* [[Robat Arwyn]] |
||
* [[Rhys Meirion]] |
* [[Rhys Meirion]] |
||
==Eisteddfod Genedlaethol== |
==Eisteddfod Genedlaethol== |
||
| Llinell 40: | Llinell 36: | ||
*[[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhuthun 1973]] |
*[[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhuthun 1973]] |
||
==Dolenni allanol== |
==Dolenni allanol== |
||
Fersiwn yn ôl 20:38, 11 Gorffennaf 2008
| Rhuthun Sir Ddinbych |
|
  |
Mae Rhuthun yn dref fach, oedd â phoblogaeth o 5,218 yn 2001 (47% gwryw, 53% benyw, oed cyfartaledd 43.0). Hi yw tref sirol Sir Ddinbych, ac fe'i lleolir ar lan Afon Clwyd yn ne Dyffryn Clwyd. Mae'r A494 a'r A525 yn rhedeg trwyddi. Mae gan y dref hen gastell, a adeiladwyd tuag 1280, ond cafodd ei ddymchwel ar ôl y Rhyfel Cartref, ac fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif. Mae Rhuthun wedi ei chyfeillio â thref Brieg, Llydaw.
Hanes
Codwyd castell yn Rhuthun gan Edward I o Loegr tua'r flwyddyn 1280.
Ar 16 Medi, 1400, llosgodd Owain Glyndŵr dref Rhuthun i lawr, heblaw'r castell. Mae plac yn nodi'r ffaith hon ar fanc y Nat West, yr adeilad o flaen yr un presenol a losgwyd gyntaf gan Owain. Ymunodd llawer o drigolion Rhuthun gydag Owain gan ymosod wedyn ar Ddinbych, Rhuddlan ac yna Fflint. Ar y plac mae dyfyniad o waith y prifardd Robin Llwyd ab Owain:
'Yn dy galon di... Glyn Dŵr!'
Yn ddiweddar agorwyd drysau Tŷ Nantclwyd (neu Nantclwyd y Dre) i'r cyhoedd, adeilad sy'n dyddio nol i oddeutu 1445.
Gall y cyhoedd hefyd ymweld â'r Hen Garchar a adferwyd yn ôl i'w ogoniant cynnar yn ddiweddar. Dyma'r carchar a enwogwyd yn y gerdd:
Mae Wil yng ngharchar Rhuthyn, A'i wedd yn ddigon trist...
Yn ôl yr hanesydd Peter Smith (gweler Gwyddoniadur Cymru), 'Tan y 18ed ganrif roedd y rhan fwyaf o drefi Cymru yn frith o dai du a gwyn (megis Ty Nantclwyd y Dre). Bellach, dim ond Rhuthun sydd ar ôl. Dylid ei gwarchod yn ofalus fel cofeb genedlaethol, fel yr atgof olaf sydd gennym...'
Pobol sy'n gysylltiedig â Rhuthun
- Yr Actor Rhys Ifans
- Emrys ap Iwan
- Robat Arwyn
- Rhys Meirion
Eisteddfod Genedlaethol
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yn Rhuthun ym 1973. Am wybodaeth bellach gweler:
Dolenni allanol
- (Saesneg)Gwefan swyddogol Cyngor y Dref
- Gwefan gefeillio Rhuthun - Brieg
- (Saesneg) Blog Rhuthun
Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen · Dinbych · Llangollen · Prestatyn · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryneglwys · Bryn Saith Marchog · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion