Platon: Redaktələr arasındakı fərq
Görünüş
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Kateqoriya:E.ə.348-ci ildə vəfat edənlər silindi; Kateqoriya:E.ə. 340-cı illərdə vəfat edənlər əlavə olundu HotCat ilə |
|||
(2 istifadəçi tərəfindən edilmiş 40 dəyişiklik göstərilmir) | |||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Şəxs}} |
|||
{{Vikipediya|Platon}} |
|||
⚫ | |||
[[Şəkil:Head Platon Glyptothek Munich 548.jpg|thumb|200px|right|Platon]] |
|||
⚫ | |||
Qədim yunan filosofu, [[Sokrat]]ın tələbəsi, [[Aristotel]]in müəllimi. |
|||
{{ABC}} |
{{ABC}} |
||
== A == |
== A == |
||
* Acıma- özgəsinin bədbəxtliyinə, həsəd aparma isə özgəsinin xoşbəxtliyinə kədərlənməkdir. |
* Acıma- özgəsinin bədbəxtliyinə, həsəd aparma isə özgəsinin xoşbəxtliyinə kədərlənməkdir. |
||
Sətir 11: | Sətir 10: | ||
* Ağılsız ruh çirkin və ölçüsüzdür. |
* Ağılsız ruh çirkin və ölçüsüzdür. |
||
* Ağlatsam alacağım pul üzümü güldürər, güldürsəm pul alacağim zaman gəldimi mən ağlaram. |
* Ağlatsam alacağım pul üzümü güldürər, güldürsəm pul alacağim zaman gəldimi mən ağlaram. |
||
* Allah bizim özümüzdədir. |
* Allah bizim özümüzdədir. |
||
* Ayağını yorğanına görə uzatmayan adam gec-tez əxlaqsızlığa yuvarlanar. |
* Ayağını yorğanına görə uzatmayan adam gec-tez əxlaqsızlığa yuvarlanar. |
||
== B == |
== B == |
||
* Başqalarının |
* Başqalarının xoşbəxtliyi üçün çalışmaqla biz öz xoşbəxtliyimizi tapırıq. |
||
* Bədən ruhun məzarıdır. |
* Bədən ruhun məzarıdır. |
||
* Bədəni öldürənlərdən çox, ruhu öldürənlərdən qorxun. |
* Bədəni öldürənlərdən çox, ruhu öldürənlərdən qorxun. |
||
* Bəzən təhqir edənə kəskin cavab verməyin müəyyən bir faydası var. Bu cavab qısa olmalı və qıcıq,qəzəb yaratmamalı, bərk əşya oxun zərbəsini dəf edib onu atana qaytardığı kimi, təhqir də ağıllı, özünə hakim olan natiqdən təhqir edənə sakitcə, hətta azacıq bir təbəssümlə çatdırılmalıdır. |
* Bəzən təhqir edənə kəskin cavab verməyin müəyyən bir faydası var. Bu cavab qısa olmalı və qıcıq, qəzəb yaratmamalı, bərk əşya oxun zərbəsini dəf edib onu atana qaytardığı kimi, təhqir də ağıllı, özünə hakim olan natiqdən təhqir edənə sakitcə, hətta azacıq bir təbəssümlə çatdırılmalıdır. |
||
* Biliksizlik böyük bəla deyil, pis mənimsənilmiş biliklərin toplanması daha pisdir. |
* Biliksizlik böyük bəla deyil, pis mənimsənilmiş biliklərin toplanması daha pisdir. |
||
* Bilinən bir şey haqqında araşdırma etmək gərəksiz bilinməyən bir şey haqqında araşdırma etmək qeyri-mümkündür. |
* Bilinən bir şey haqqında araşdırma etmək gərəksiz bilinməyən bir şey haqqında araşdırma etmək qeyri-mümkündür. |
||
* Bilmədiyi halda bilərəm sanmaq: düşüncələrimizin bütün yanılmalarının ardında yatan səbəb budur. |
* Bilmədiyi halda bilərəm sanmaq: düşüncələrimizin bütün yanılmalarının ardında yatan səbəb budur. |
||
* Bilmək, kəşf etmək |
* Bilmək, kəşf etmək — yada salmaq, xatırlamaq deməkdir. |
||
* Bir dəfə müdrikdən soruşdular: " Nə üçün ilanı müdriklik rəmzi sayırlar?". Müdrik dedi: "Çünki ilan həqiqət kimi çalır və çox vaxt onun çalmasının nəticəsi ölüm olur". |
* Bir dəfə müdrikdən soruşdular: " Nə üçün ilanı müdriklik rəmzi sayırlar?". Müdrik dedi: "Çünki ilan həqiqət kimi çalır və çox vaxt onun çalmasının nəticəsi ölüm olur". |
||
* …bir insana nəyisə sevdiyini düzgün söyləmək olarsa, aydın olmalıdır ki, o, bütövlükdə ona qarşı məhəbbət hiss edir və onun bir hissəsini qalanları istisna olmaqla, sevmir. |
|||
* Bir millət üçün faydalı olan şey o millətin təbiətinə uyğun olandır. |
* Bir millət üçün faydalı olan şey o millətin təbiətinə uyğun olandır. |
||
* Bircə əsl fəlsəfi problem var, o da intihardır. |
|||
* Biz tərbiyə adı altında uşaqlıqdan fəzilətə aparan, ədalətli şəkildə tabe olmaq və ya hökmranlıq etməyi bacaran mükəmməl vətəndaş olmağı arzu edən və ona can atmağa məcbur edən tərbiyəni nəzərdə tuturuq. |
* Biz tərbiyə adı altında uşaqlıqdan fəzilətə aparan, ədalətli şəkildə tabe olmaq və ya hökmranlıq etməyi bacaran mükəmməl vətəndaş olmağı arzu edən və ona can atmağa məcbur edən tərbiyəni nəzərdə tuturuq. |
||
* Bizim heç birimiz bu həyatda əbədi deyilik. Əgər belə bir adam olsa və çoxları da onu xoşbəxt hesab etsə belə o, xoşbəxt ola bilməz. |
* Bizim heç birimiz bu həyatda əbədi deyilik. Əgər belə bir adam olsa və çoxları da onu xoşbəxt hesab etsə belə o, xoşbəxt ola bilməz. |
||
* Bizim hər birimiz iki hissəyə bölünmüş insanlarıq. Ona görə də hər kəs ona uyğun yarısını axtarır. (Hər kəs öz |
* Bizim hər birimiz iki hissəyə bölünmüş insanlarıq. Ona görə də hər kəs ona uyğun yarısını axtarır. (Hər kəs öz "yarısını" axtarır kimi məşhur hipotez belə yaranmışdır). |
||
* Boş və faydasız şeylərə lazım olduğundan daha çox sərf etdiyi vaxtdan başqa müdrik insanı üzən və ona narahatlıq verən başqa heç nə ola bilməz. |
* Boş və faydasız şeylərə lazım olduğundan daha çox sərf etdiyi vaxtdan başqa müdrik insanı üzən və ona narahatlıq verən başqa heç nə ola bilməz. |
||
* Bügünkü yaxşı plan sabahkı daha yaxşı plandan yaxşıdır. |
* Bügünkü yaxşı plan sabahkı daha yaxşı plandan yaxşıdır. |
||
Sətir 36: | Sətir 37: | ||
* Cahil o adamdır ki, həmişəlik cahil qalmaq istəyir. |
* Cahil o adamdır ki, həmişəlik cahil qalmaq istəyir. |
||
* Cahil yalnız belə qalmağa qərar verənlərdir. |
* Cahil yalnız belə qalmağa qərar verənlərdir. |
||
* Canıyananlıq başqasının bədbəxtliyinə yanmaq, paxıllıq isə başqasının xoşbəxtliyinə yanmaqdır.<ref>[https://www.felsefedunyasi.org/files/254_2rx4ze1lzc.pdf Səlahəddin Xəlilov. Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər. Bakı,2012,]</ref> |
* Canıyananlıq başqasının bədbəxtliyinə yanmaq, paxıllıq isə başqasının xoşbəxtliyinə yanmaqdır.<ref>[https://www.felsefedunyasi.org/files/254_2rx4ze1lzc.pdf Səlahəddin Xəlilov. Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər. Bakı,2012,]</ref> |
||
* Cəmiyyətin xoşbəxtliyi fərdin xoşbəxtliyindən daha əhəmiyyətlidir. |
* Cəmiyyətin xoşbəxtliyi fərdin xoşbəxtliyindən daha əhəmiyyətlidir. |
||
* Cəsarət, təhlükə qarşısında ağlın və zəkanın istifadə olunmasıdır. |
* Cəsarət, təhlükə qarşısında ağlın və zəkanın istifadə olunmasıdır. |
||
== Ç == |
|||
* Çünki bu heyrət hissi sizin filosof olduğunuzu göstərir, çünki heyrət fəlsəfənin yeganə başlanğıcıdır. |
|||
== D == |
== D == |
||
Sətir 54: | Sətir 58: | ||
* Elə bir möhkəm bədən yoxdur ki, şərab onu korlaya bilməsin. |
* Elə bir möhkəm bədən yoxdur ki, şərab onu korlaya bilməsin. |
||
* Elm dərkdən başqa bir şey deyildir. |
* Elm dərkdən başqa bir şey deyildir. |
||
* Elm sahiblərini elmlərinin çoxluğu ilə deyil, əməllərinin faydalılığı, əxlaqlarının saflığı və özlərinin xeyirxahlığı ilə sınaqdan keçir. |
|||
* Elmin verdiyi zövq daimidir. |
* Elmin verdiyi zövq daimidir. |
||
* Eşq gələndə hamı şair olur. |
|||
* Eyni sənət bizə eyni şeylərin məlumatını verməli başqa bir sənət ayrı bir sənət olduğuna görə eyni şeylərin deyil başqa şeylərin məlumatını verməlidir. |
* Eyni sənət bizə eyni şeylərin məlumatını verməli başqa bir sənət ayrı bir sənət olduğuna görə eyni şeylərin deyil başqa şeylərin məlumatını verməlidir. |
||
== Ə == |
== Ə == |
||
* Ədaləti anlamaq, gözəlliyi duymaq, yaxşını arzu etmək |
* Ədaləti anlamaq, gözəlliyi duymaq, yaxşını arzu etmək — şüurlu həyatın məqsədi budur. |
||
* Ədalətsiz olub ədalətli görünmək ədalətsizliyin ən pisidir. |
* Ədalətsiz olub ədalətli görünmək ədalətsizliyin ən pisidir. |
||
* Ədəbli qadın hətta danışığını da nümayiş etdirməməli, kənar şəxslərin yanında səsini çıxarmaq onun üçün onların yanında soyunmaq kimi ayıb olmalıdır. Çünki, səs, danışanın xasiyyətini, ruhunun xassələrini və əhval-ruhiyyəsini bildirir. |
* Ədəbli qadın hətta danışığını da nümayiş etdirməməli, kənar şəxslərin yanında səsini çıxarmaq onun üçün onların yanında soyunmaq kimi ayıb olmalıdır. Çünki, səs, danışanın xasiyyətini, ruhunun xassələrini və əhval-ruhiyyəsini bildirir. |
||
Sətir 70: | Sətir 76: | ||
== F == |
== F == |
||
* Fəzilət naminə edilən hər şey gözəldir. |
* Fəzilət naminə edilən hər şey gözəldir. |
||
== G == |
== G == |
||
* Gənc insanlar, eləcə də bizim özümüz üçün ən yaxşı tərbiyə təqlinlərdə yox, başqasına rəva bildiyimizi öz üzərimizdə sınamaqdır. |
* Gənc insanlar, eləcə də bizim özümüz üçün ən yaxşı tərbiyə təqlinlərdə yox, başqasına rəva bildiyimizi öz üzərimizdə sınamaqdır. |
||
* Gimnastika tibbin müalicəvi bir hissəsidir. |
* Gimnastika tibbin müalicəvi bir hissəsidir. |
||
* Gözəl və aydın danışma qabiliyyəti ruh üçün yeməkdir. |
* Gözəl və aydın danışma qabiliyyəti ruh üçün yeməkdir. |
||
* Gözəlliyin və sağlamlığın vəhdəti üçün elm və incəsənət sahəsində təhsillə bərabər bütün ömrü boyu fiziki çalışmalar və gimnastika ilə də məşğul olmaq tələb olunur. |
* Gözəlliyin və sağlamlığın vəhdəti üçün elm və incəsənət sahəsində təhsillə bərabər bütün ömrü boyu fiziki çalışmalar və gimnastika ilə də məşğul olmaq tələb olunur. |
||
Sətir 78: | Sətir 85: | ||
== H == |
== H == |
||
* Haqsızlıq etmək, haqsızlığa dözməkdən daha pisdir. |
|||
* Haqsızlıq etməyən hörmətə layiqdir. Başqalarının haqsızlıq etməsinə imkan verməyən isə ikiqat hörmətə layiqdir. |
* Haqsızlıq etməyən hörmətə layiqdir. Başqalarının haqsızlıq etməsinə imkan verməyən isə ikiqat hörmətə layiqdir. |
||
* Hamı istər ictimai, istər şəxsi |
* Hamı istər ictimai, istər şəxsi həyatda və hər kəs özü-özü ilə müharibədədir. |
||
* Heç bir insan öz təbiətində və təhsilində sona qədər dözmək istəməyən uşaqları dünyaya gətirməməlidir. |
|||
* Heç kim ölümün, onun yaxşı şey olduğunu bilmir. Buna baxmayraq, hamının şüurunda onun pis şey olduğu barədə bir qorxu hissi vardır. |
* Heç kim ölümün, onun yaxşı şey olduğunu bilmir. Buna baxmayraq, hamının şüurunda onun pis şey olduğu barədə bir qorxu hissi vardır. |
||
* Heç kim təsadüfən yaxşı insan olmur. |
* Heç kim təsadüfən yaxşı insan olmur. |
||
* Heç nə bilməyib öyrənmyə də cəhd etmək istəməyən çox pis insandır. Çünki, onda iki qüsur birləşib. |
* Heç nə bilməyib öyrənmyə də cəhd etmək istəməyən çox pis insandır. Çünki, onda iki qüsur birləşib. |
||
* Həkimlərin etdikləri ən böyük xəta ruhu düşünmədən yalnız bədəni müalicə etməyə təşəbbüs göstərmələridir. |
* Həkimlərin etdikləri ən böyük xəta ruhu düşünmədən yalnız bədəni müalicə etməyə təşəbbüs göstərmələridir. |
||
* Həqiqət dili sadədir. |
* Həqiqət dili sadədir. |
||
* Hələ |
* Hələ antik dövrün filosofları israr edirdilər ki, insanın ölümünü faciə kimi qəbul etmək lazım deyil. Platon Sokratın adından yazırdı ki, "Ölümdən qorxmaq о deməkdir ki, bilmədiyin şey haqqında fikirləşirsən. Axı heç kəs bilmir ölüm nədir, həm də bilmirlər ki, ölüm insan üçün ən ali nemətdir, çoxları bundan qorxur, sanki bilirlər ki, ölüm ən dəhşətli şeylərdəndir". |
||
* Həndəsə əbədi varlığın biliyidir. |
|||
* Həndəsəni bilməyənə giriş qadağandır (Platon Akademiyasının girişindəki yazı). |
* Həndəsəni bilməyənə giriş qadağandır (Platon Akademiyasının girişindəki yazı). |
||
* Hər bir insan yalnız özü üçün yox, dövlətə də faydalı olan nikah bağlamalıdr. |
* Hər bir insan yalnız özü üçün yox, dövlətə də faydalı olan nikah bağlamalıdr. |
||
* Hər bir müdrikliyin əsası səbrdir. |
* Hər bir müdrikliyin əsası səbrdir. |
||
* Hər bir zülm disharmoniyadır. |
|||
* Hər şeydə ən yaxşı ölçü vahidi təcrübədir. |
* Hər şeydə ən yaxşı ölçü vahidi təcrübədir. |
||
* Hər ürək bir mahnı oxuyur, natamam, başqa bir ürək pıçıldayana qədər. Oxumaq istəyənlər həmişə mahnı tapır. Aşiqin toxunuşu ilə hamı şair olur. |
|||
* Hər yerdə yeganə bir ədalət prinsipi vardır: güclünün marağı. |
* Hər yerdə yeganə bir ədalət prinsipi vardır: güclünün marağı. |
||
* Həyatda görəcəyiniz iş nə olursa olsun, ərdəm olmayınca əldə edəcəyiniz hər şeyin edəcəyiniz hər işin sonunda utanc və pislik vardır. |
* Həyatda görəcəyiniz iş nə olursa olsun, ərdəm olmayınca əldə edəcəyiniz hər şeyin edəcəyiniz hər işin sonunda utanc və pislik vardır. |
||
* Homer əgər sən belə müdriksən, de görək nə vaxtsa bir gözəl qanun kodeksi yazmısanmı? Hər hansı bir dövlət quruculuğu işlərini əsasını qoymusanmı? Elə bir müharibə olubmu ki, sənin köməyinlə qələbə ilə bitsin?. |
|||
* Hökmdarın əsas xüsusiyyəti müdriklikdir, əgər insanda böyük hakimiyyət dərrakə və idrakla birləşirsə, ən yaxşı dövlət quruluşu meydana gəlir. |
* Hökmdarın əsas xüsusiyyəti müdriklikdir, əgər insanda böyük hakimiyyət dərrakə və idrakla birləşirsə, ən yaxşı dövlət quruluşu meydana gəlir. |
||
* Hökmranın vəzifəsi rəiyyətdən yaxşı insanlar etməkdir. |
* Hökmranın vəzifəsi rəiyyətdən yaxşı insanlar etməkdir. |
||
Sətir 98: | Sətir 111: | ||
== X == |
== X == |
||
* Xəbərdarlıq yolu ilə təhsil həm çox əmək istər həm də az işə yarayar. |
* Xəbərdarlıq yolu ilə təhsil həm çox əmək istər həm də az işə yarayar. |
||
* Xoşbəxtlik hissini yalnız müdriklər keçirə bilər. |
* Xoşbəxtlik hissini yalnız müdriklər keçirə bilər. |
||
* Xurafatdan axmaq olmuş insan ən nifrətə layiq olan insandır. |
* Xurafatdan axmaq olmuş insan ən nifrətə layiq olan insandır. |
||
== İ == |
== İ == |
||
* İdeyalar hər şeyin mənbəyidir. |
|||
* İqtidar iqtidara düşkün olmayan və iqtidardan gələcək faydalara ehtiyacı olmayanlara verilməlidir. |
* İqtidar iqtidara düşkün olmayan və iqtidardan gələcək faydalara ehtiyacı olmayanlara verilməlidir. |
||
* İlk uşaqlıq hissləri- həzz və iztirablardır. Məhz onların sayəsində ruhda ilk olaraq fəzilət və qüsur yaranır. |
* İlk uşaqlıq hissləri- həzz və iztirablardır. Məhz onların sayəsində ruhda ilk olaraq fəzilət və qüsur yaranır. |
||
* İnsan allahın oyuncağıdır. Buna əməl etmək və oyun oynayaraq yaşamaq lazımdır. |
* İnsan allahın oyuncağıdır. Buna əməl etmək və oyun oynayaraq yaşamaq lazımdır. |
||
* İnsan üçün xoşbəxtlik qapısını ədalət açır. |
* İnsan üçün xoşbəxtlik qapısını ədalət açır. |
||
* İnsanın ən böyük üstünlüyü danışa bilməsidir. |
* İnsanın ən böyük üstünlüyü danışa bilməsidir. |
||
Sətir 112: | Sətir 126: | ||
== K == |
== K == |
||
* Kamilliyə can atan insan üçün elmlərin ən gərəklisi qanunlar haqqında elmdir. |
* Kamilliyə can atan insan üçün elmlərin ən gərəklisi qanunlar haqqında elmdir.<ref>Xəzinə. Bakı,1997. səh.148</ref> |
||
* Kiçik işlərə həddən artıq əhəmiyyət verənlər |
* Kiçik işlərə həddən artıq əhəmiyyət verənlər — əllərindən böyük işlər gəlməyənlərdir. |
||
* Kim yüksək əxlaqi dəyərlərə görə sevibsə, o, bütün ömrü boyu sadiq qalır. |
* Kim yüksək əxlaqi dəyərlərə görə sevibsə, o, bütün ömrü boyu sadiq qalır. |
||
* Kişilərə həqiqətdən daha çox hörmət etməməlisiniz. |
|||
* Kitab-lal müəllimdir. |
* Kitab-lal müəllimdir. |
||
* Könül xoşluğu bədənin daha yaxşı vəziyyəti üçün şərtdir. |
* Könül xoşluğu bədənin daha yaxşı vəziyyəti üçün şərtdir. |
||
Sətir 120: | Sətir 135: | ||
== Q == |
== Q == |
||
* Qaliblər məğlub olanlardan daha şirin yatırlar. |
* Qaliblər məğlub olanlardan daha şirin yatırlar. |
||
* |
* Qamış, saman, yaxud dovşan tükü tez alışıb tez də sönən kimi, sevgi də gənc ailənin mənəvi dəyərlərini, xoş xasiyyətlərini qidalandırmaycaqsa, sevgi çiçəklənən gəncliklə və bədən cazibədarlı ilə daha parlaq alovlanacaq, amma tezliklə sönəcəkdir. |
||
* Qaranlıqdan qorxan bir uşağı bağışlamaq asandır, həyatın gerçək faciəsi yetişkinlərin, böyüklərin işıqdan qorxmasıdır. |
* Qaranlıqdan qorxan bir uşağı bağışlamaq asandır, həyatın gerçək faciəsi yetişkinlərin, böyüklərin işıqdan qorxmasıdır. |
||
* Qoy hər kəs öz nəslinə xatırlatsın ki, onlar da öz əcdadlarının sıralarını tərk etməməli və qorxaqlıqdan geri qalmamalı olan əsgərlərdir. |
|||
== M == |
== M == |
||
* Maqnitin gücü dəmirdən dəmirə ötürüldüyü kimi, muzanın da ilhamı şair |
* Maqnitin gücü dəmirdən dəmirə ötürüldüyü kimi, muzanın da ilhamı şair vasitəsilə oxucuya və dinləyiciyə ötürülür. |
||
* Mən muəlumatlıyam deyən kimsə əlimdən gəlir dediyi şeydə artıq məlumat əldə etmək istəməyəcək. |
* Mən muəlumatlıyam deyən kimsə əlimdən gəlir dediyi şeydə artıq məlumat əldə etmək istəməyəcək. |
||
* Mənim kimi edin: Sokratdan çox həqiqət barəsində düşünün. |
* Mənim kimi edin: Sokratdan çox həqiqət barəsində düşünün. |
||
* Möhkəm dostluq oxşar insanlar arasında olur. |
* Möhkəm dostluq oxşar insanlar arasında olur. |
||
* Musiqi bütün dünyanı ruhlandırır, ruhu qanadla təmin edir, təxəyyülün uçuşunu təşviq edir; musiqi mövcud olan hər şeyə həyat və əyləncə bəxş edir, insanı xoşbəxt edir … Gözəl və gözəl olanların hamısının təcəssümü deyilə bilər. |
|||
* Musiqi bütün dünyanı ruhlandırır, ruhu qanadlandırır, xəyallara aparır. |
|||
* Musiqi əxlaqi qanundur, o, bütün dünyanı ilhama gətirir, qəlbə qanad verir, insan üçün zəruri olan kədər və şadlığa səbəb olur. |
* Musiqi əxlaqi qanundur, o, bütün dünyanı ilhama gətirir, qəlbə qanad verir, insan üçün zəruri olan kədər və şadlığa səbəb olur. |
||
* Musiqi təhsili digərlərindən daha güclü bir alətdir, çünki ritm və harmoniya ruhun daxilinə yol tapır. |
|||
* Müdriklər danışırlar, çünki deməyə sözləri var; Axmaqlar, çünki onlar nəsə deməlidirlər. |
|||
* Müəllimlik, hər şeydən əvvəl, bir Tanrı sənətidir. |
* Müəllimlik, hər şeydən əvvəl, bir Tanrı sənətidir. |
||
* Müharibə o vaxt qurtarır ki, heç kəs sağ qalmır. |
* Müharibə o vaxt qurtarır ki, heç kəs sağ qalmır. |
||
* Müharibənin sonunu yalnız ölülər gördü. |
|||
* Müşahidə et, dinlə, sus, az günahlandır, çox soruş! |
* Müşahidə et, dinlə, sus, az günahlandır, çox soruş! |
||
== N == |
== N == |
||
* Nadanların təriflədikləri adamlar yalnız nadanlar olarlar. |
* Nadanların təriflədikləri adamlar yalnız nadanlar olarlar. |
||
* |
* Nalayiq həyat keçirmə ki, nalayiq ölüm də ona əlavə olunmasın. |
||
* Nə qədər qul varsa, bir o qədər də düşmən var. |
* Nə qədər qul varsa, bir o qədər də düşmən var. |
||
* Nəfsinin müəllimi, vicdanının şagirdi ol. |
* Nəfsinin müəllimi, vicdanının şagirdi ol. |
||
Sətir 148: | Sətir 167: | ||
== Ö == |
== Ö == |
||
* Öhdəsindən gəlinməli lazım olan iş nə qədər böyük olursa olsun bu vəziyyətdə hər vaxt və hər kəs tərəfindən qəbul olunan qayda budur; çox böyük mövzulara keçmədən əvvəl ilkin kiçik və daha asan nümunələr üzərində sınaqlarda iştirak olunmalidir. |
* Öhdəsindən gəlinməli lazım olan iş nə qədər böyük olursa olsun bu vəziyyətdə hər vaxt və hər kəs tərəfindən qəbul olunan qayda budur; çox böyük mövzulara keçmədən əvvəl ilkin kiçik və daha asan nümunələr üzərində sınaqlarda iştirak olunmalidir. |
||
* Ölkə ciddi və ahəngdar, sadə və munis, cəngavər və müdrik musiqidən uzaqlaşdıqca mənəviyyatlar darmadağın olur. |
|||
* |
* Ölümdən qorxmaq, malik olmadığın müdrikliyi, yəni bilmədiyin şeyi bildiyini düşünmək kimi özünə aid etməkdən başqa bir şey deyildir. Çünki, heç kim ölümün, onun böyük bir xoşbəxtlik olduğunu bilmir, amma onun sanki ən pis bir şey olduğunu bilib ondan qorxurlar. Ancaq bilmədiyin bir şeyi bildiyini təsəvvür etmək ən rüsvayçl bir cahillik deyilmi? |
||
* Özü-özünü aldatmaq pis şeydir. Çünki, aldadıcı həmişə aldadılanın yanında olur. |
* Özü-özünü aldatmaq pis şeydir. Çünki, aldadıcı həmişə aldadılanın yanında olur. |
||
* Özünü idarə edə bilsən, dünyanı idarə edəcək gücə malik ola bilərsən. |
* Özünü idarə edə bilsən, dünyanı idarə edəcək gücə malik ola bilərsən. |
||
== P == |
== P == |
||
* Pinəçinin bir cüt ayaqqabını pis tikməsi bir nəfər afinalıya ziyan vurduğu halda, müəllimin pis işi, pis tərbiyəsi bütün Yunanıstana ziyan gətirir. |
|||
* Pis insanlarla yoldaşlıq etmə, sonra xəbərin olmadan sənin şəxsiyyətin onun xasiyyətindən pis şeylər oğurlayar. |
* Pis insanlarla yoldaşlıq etmə, sonra xəbərin olmadan sənin şəxsiyyətin onun xasiyyətindən pis şeylər oğurlayar. |
||
* Pis natiqlər pisi yaxşı kimi təqdim etməyə çalışırlar. |
* Pis natiqlər pisi yaxşı kimi təqdim etməyə çalışırlar. |
||
Sətir 163: | Sətir 184: | ||
== S == |
== S == |
||
⚫ | |||
* Satqınlar hər şeydən əvvəl özlərini satırlar. |
* Satqınlar hər şeydən əvvəl özlərini satırlar. |
||
* Sevgi hər bir insanda doğulur; o, bizim ilkin təbiətimizin yarılarını birlikdə geri çağırır; ikidən birini yaratmağa və insan təbiətinin yarasını sağaltmağa çalışır. |
|||
* Sevgi- sevimli olmaq istəyidir. |
* Sevgi- sevimli olmaq istəyidir. |
||
* Sevilən sevəni tez-tez kor edir. |
* Sevilən sevəni tez-tez kor edir. |
||
* Sədaqətə heç vaxt and içməyən heç vaxt da onu pozmaz. |
* Sədaqətə heç vaxt and içməyən heç vaxt da onu pozmaz. |
||
* Sən deyirsən ki, uşaqlar məni yorur. Sən haqlısan. Siz izah edin: onların anlayışlarına əyilmək lazımdır. Aşağı en, əyil, əyil, büzül. Siz səhv edirsiniz. Biz bundan yorulmuruq, ancaq onların hisslərinə qalxmaq lazımdır. Qalx, ayağın ucunda dur, uzan. Təhqir etməmək üçün. |
|||
* Siyasətdə biz hesab edirik ki, səs almağı bilən hər kəs bir şəhəri və ya ştatı necə idarə edəcəyini bilir. Biz xəstə olanda… nə ən yaraşıqlı həkimi, nə də gözəl danışmağı bacaran həkimi soruşmuruq. |
|||
* Siyasətdə iştirak etməkdən imtina etməyin cəzalarından biri də odur ki, siz öz aşağılarınız tərəfindən idarə olunacaqsınız. |
|||
* Sokrat dostumdur, amma həqiqət ondan da yaxın dostumdur. |
* Sokrat dostumdur, amma həqiqət ondan da yaxın dostumdur. |
||
* Söylənən hər şeyin sorğulanmaya və tənqidə açıq olmağı lazımdır. Mübahisə və sübut fəlsəfə üçün həyatdır. Qısaca, fəlsəfə ilə məşğul olmaq üçün iki nəfər mütləqdir və fəlsəfə başqaları ilə birlikdə həqiqət arayışıdır. |
|||
== Ş == |
== Ş == |
||
⚫ | |||
* Şair yüngül qanadlı müqəddəs bir şeydir; ilham eşitmədən özündən keçmədən ağılı başında ikən bir şey yarada bilməz. |
* Şair yüngül qanadlı müqəddəs bir şeydir; ilham eşitmədən özündən keçmədən ağılı başında ikən bir şey yarada bilməz. |
||
* Şairlər tanrının tərcüməçisidirlər. |
* Şairlər tanrının tərcüməçisidirlər. |
||
* Şan-şöhrət xasiyyəti dəyişir, amma çox nadir hallarda yaxşıya doğru. |
* Şan-şöhrət xasiyyəti dəyişir, amma çox nadir hallarda yaxşıya doğru. |
||
* Şan-şöhrətini itirsən də ,ümidini itirmə.Günəş hər gün batır,amma ertəsi gün yenidən doğur. |
* Şan-şöhrətini itirsən də , ümidini itirmə. Günəş hər gün batır, amma ertəsi gün yenidən doğur. |
||
* Şəfqətli ol. Qarşılaşdığın hər kəs çətin bir mübarizə verir. |
* Şəfqətli ol. Qarşılaşdığın hər kəs çətin bir mübarizə verir. |
||
* Şəhərlərdə həddindən çox hüquqşünasların və həkimlərin olması onun axmaq quruluşa malik olmasının əlamətidir. |
* Şəhərlərdə həddindən çox hüquqşünasların və həkimlərin olması onun axmaq quruluşa malik olmasının əlamətidir. |
||
* Şərab yoxsulları fantaziyalarla zənginləşdirir, əslində isə varlıları yoxsul edir. |
|||
* Şərabda və uşaqlarda həqiqət var. |
|||
* Şərəfimiz yaxşıya doğru getməkdən, hələ mükəmməl ola bilərsə, pisi yaxşı etməkdən ibarətdir. |
* Şərəfimiz yaxşıya doğru getməkdən, hələ mükəmməl ola bilərsə, pisi yaxşı etməkdən ibarətdir. |
||
== T == |
== T == |
||
* Tale – naməlumluqdan naməlumluğa gedən yoldur. |
* Tale – naməlumluqdan naməlumluğa gedən yoldur. |
||
* |
* Tarixin gedişini dəyişmək mümkün deyil. Bunun əksini düşünənlər günəşin qabağını kəsməyə səy göstərən axmaqlara bənzəyir. |
||
* Tərbiyə bədəni və ruhu gözəlləşdirməlidir. |
* Tərbiyə bədəni və ruhu gözəlləşdirməlidir. |
||
* Tərbiyə- yaxşı vərdişlərin mənimsənməsidir. |
* Tərbiyə- yaxşı vərdişlərin mənimsənməsidir. |
||
Sətir 187: | Sətir 215: | ||
* Tərbiyənin qayəsi insanlarda olan qabiliyyətləri inkaf etdirməkdir. |
* Tərbiyənin qayəsi insanlarda olan qabiliyyətləri inkaf etdirməkdir. |
||
* Tərif əsl fikirlərini gizlədənlərin söylədikləri yalandır. |
* Tərif əsl fikirlərini gizlədənlərin söylədikləri yalandır. |
||
* Tiraniya xırda oğurluq və zorakılıq məsələsi deyil, müqəddəs və murdar, şəxsi və ya ictimai topdan talan məsələsidir. |
|||
== U == |
|||
* Uşağı qaranlıqdan qorxduğu üçün qınamayın. Əsl faciə böyüklərin işıqdan qorxmasıdır. |
|||
* Uşağı zorla və ya sərtliklə öyrənməyə öyrətməyin; lakin onların zehinlərini əyləndirən şeylə onları ona yönəldin ki, hər birinin dahi zəkasının özünəməxsus meylini daha dəqiq kəşf edə biləsiniz. |
|||
== Ü == |
== Ü == |
||
* Ümidlər- yatmayanların yuxularıdır. |
* Ümidlər- yatmayanların yuxularıdır. |
||
== V == |
== V == |
||
* Varlıqdakı anlaşılmazlıq davamlı bir ahəngdir. |
* Varlıqdakı anlaşılmazlıq davamlı bir ahəngdir. |
||
Sətir 195: | Sətir 229: | ||
== Y == |
== Y == |
||
* Yaxşı başlanğıc işin yarısıdır. |
* Yaxşı başlanğıc işin yarısıdır. |
||
* Yaxşı günündə sənə yaltaqlanan adam pis günündə sənə badalaq vurar. |
* Yaxşı günündə sənə yaltaqlanan adam pis günündə sənə badalaq vurar. |
||
* Yaxşı insan başqasına yaxşılıq etməyi bacaran insandır. |
* Yaxşı insan başqasına yaxşılıq etməyi bacaran insandır. |
||
* Yaxşı kitablar atalarını əbədiləşdirən övladlar kimidir. |
* Yaxşı kitablar atalarını əbədiləşdirən övladlar kimidir. |
||
* Yalan sözlər təkcə öz-özlüyündə pis deyil, həm də ruhu pisliyə yoluxdurur. |
|||
* Yalançı deyil, gerçək filosoflar şəhər-şəhər gəzərək bu keçici dünya insanlarının yaşayışını yüksəklərdən seyr etdikləri zaman məlumatsız xalqın gözündə başqa qəliblərə girərlər. Bəzilərinə görə bir dəyərləri yoxdur. Bəzilərinə görə də bir dünyaya əvəzdirlər. Onlara bəzən sofist, bəzən də dövlət adamı deyərlər; kimi zamanlarda da bir çoxlarına bütün bütünə dəli görünərlər. |
* Yalançı deyil, gerçək filosoflar şəhər-şəhər gəzərək bu keçici dünya insanlarının yaşayışını yüksəklərdən seyr etdikləri zaman məlumatsız xalqın gözündə başqa qəliblərə girərlər. Bəzilərinə görə bir dəyərləri yoxdur. Bəzilərinə görə də bir dünyaya əvəzdirlər. Onlara bəzən sofist, bəzən də dövlət adamı deyərlər; kimi zamanlarda da bir çoxlarına bütün bütünə dəli görünərlər. |
||
* Yalnız ölülər döyüşlərin sonunu görmüşdür. |
* Yalnız ölülər döyüşlərin sonunu görmüşdür. |
||
Sətir 207: | Sətir 242: | ||
* Yoxsulluq var-dövlətin azalması ilə yox, acgözlüyün artması ilə bağlıdır. |
* Yoxsulluq var-dövlətin azalması ilə yox, acgözlüyün artması ilə bağlıdır. |
||
* Yorulmadan danışmaq və heç nə deməmək- bu həmişə natiqlərin ən böyük istedadı olub. |
* Yorulmadan danışmaq və heç nə deməmək- bu həmişə natiqlərin ən böyük istedadı olub. |
||
== Z == |
== Z == |
||
* Zaman hər şeyi dəyişir: illər adı,xarici görünüşü, xarakteri və taleyi dəyişə bilir. |
* Zaman hər şeyi dəyişir: illər adı, xarici görünüşü, xarakteri və taleyi dəyişə bilir. |
||
* Zənginlik çox şeyə sahib olmaq deyil, az şeyə ehtiyac |
* Zənginlik çox şeyə sahib olmaq deyil, az şeyə ehtiyac duymaqdır… |
||
* Zülmkar dünyada ən qorxaq insandır. O hətta bərbərin ülgücünü görəndə qorxusundan əsir və elə düşünür ki, onu kəsəcəklər. |
* Zülmkar dünyada ən qorxaq insandır. O hətta bərbərin ülgücünü görəndə qorxusundan əsir və elə düşünür ki, onu kəsəcəklər. |
||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
[[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] |
|||
[[Kateqoriya:Filosoflar]] |
[[Kateqoriya:Filosoflar]] |
||
[[Kateqoriya:Yunanlar]] |
[[Kateqoriya:Yunanlar]] |
||
[[Kateqoriya:E.ə. 420-ci illərdə doğulanlar]] |
|||
[[Kateqoriya:E.ə. 340-cı illərdə vəfat edənlər]] |
Səhifəsinin 07:26, 2 sentyabr 2024 tarixinə olan son versiyası
Platon | |||
Doğum tarixi | e.ə. 420 illər | ||
Doğum yeri | Afina | ||
Vəfat tarixi | e.ə. 340 illər | ||
Vəfat yeri | Afina | ||
Dəfn yeri | naməlum dəyər | ||
|
Platon (Yunanca:Πλάτων, e.ə. 428 və ya e.ə. 427, Afina — e.ə. 348 və ya e.ə.347, Afina) — Qədim yunan filosofu, Sokratın tələbəsi, Aristotelin müəllimi.
A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
A
[redaktə]- Acıma- özgəsinin bədbəxtliyinə, həsəd aparma isə özgəsinin xoşbəxtliyinə kədərlənməkdir.
- Adamları özünə tərifləmək yaltaqlıq əlamətidir.
- Axmaq adamı iki əlamətinə görə tanımaq olar: o, ona faydasız olan şeylərdən çox danışır və ondan soruşulmayan şeylər barəsində fikir bildirir.
- Ağıllı adamlar söyləyəcək sözləri olduğu üçün, axmaqlar mütləq danışmaq məcburiyyətində olduqları üçün danışarlar.
- Ağılsız ruh çirkin və ölçüsüzdür.
- Ağlatsam alacağım pul üzümü güldürər, güldürsəm pul alacağim zaman gəldimi mən ağlaram.
- Allah bizim özümüzdədir.
- Ayağını yorğanına görə uzatmayan adam gec-tez əxlaqsızlığa yuvarlanar.
B
[redaktə]- Başqalarının xoşbəxtliyi üçün çalışmaqla biz öz xoşbəxtliyimizi tapırıq.
- Bədən ruhun məzarıdır.
- Bədəni öldürənlərdən çox, ruhu öldürənlərdən qorxun.
- Bəzən təhqir edənə kəskin cavab verməyin müəyyən bir faydası var. Bu cavab qısa olmalı və qıcıq, qəzəb yaratmamalı, bərk əşya oxun zərbəsini dəf edib onu atana qaytardığı kimi, təhqir də ağıllı, özünə hakim olan natiqdən təhqir edənə sakitcə, hətta azacıq bir təbəssümlə çatdırılmalıdır.
- Biliksizlik böyük bəla deyil, pis mənimsənilmiş biliklərin toplanması daha pisdir.
- Bilinən bir şey haqqında araşdırma etmək gərəksiz bilinməyən bir şey haqqında araşdırma etmək qeyri-mümkündür.
- Bilmədiyi halda bilərəm sanmaq: düşüncələrimizin bütün yanılmalarının ardında yatan səbəb budur.
- Bilmək, kəşf etmək — yada salmaq, xatırlamaq deməkdir.
- Bir dəfə müdrikdən soruşdular: " Nə üçün ilanı müdriklik rəmzi sayırlar?". Müdrik dedi: "Çünki ilan həqiqət kimi çalır və çox vaxt onun çalmasının nəticəsi ölüm olur".
- …bir insana nəyisə sevdiyini düzgün söyləmək olarsa, aydın olmalıdır ki, o, bütövlükdə ona qarşı məhəbbət hiss edir və onun bir hissəsini qalanları istisna olmaqla, sevmir.
- Bir millət üçün faydalı olan şey o millətin təbiətinə uyğun olandır.
- Bircə əsl fəlsəfi problem var, o da intihardır.
- Biz tərbiyə adı altında uşaqlıqdan fəzilətə aparan, ədalətli şəkildə tabe olmaq və ya hökmranlıq etməyi bacaran mükəmməl vətəndaş olmağı arzu edən və ona can atmağa məcbur edən tərbiyəni nəzərdə tuturuq.
- Bizim heç birimiz bu həyatda əbədi deyilik. Əgər belə bir adam olsa və çoxları da onu xoşbəxt hesab etsə belə o, xoşbəxt ola bilməz.
- Bizim hər birimiz iki hissəyə bölünmüş insanlarıq. Ona görə də hər kəs ona uyğun yarısını axtarır. (Hər kəs öz "yarısını" axtarır kimi məşhur hipotez belə yaranmışdır).
- Boş və faydasız şeylərə lazım olduğundan daha çox sərf etdiyi vaxtdan başqa müdrik insanı üzən və ona narahatlıq verən başqa heç nə ola bilməz.
- Bügünkü yaxşı plan sabahkı daha yaxşı plandan yaxşıdır.
- Bütün bəzən birdir bəzən çoxdur anlaşılmazlıq altında da öz özün düşmənidir.
- Bütün sənətlər qazanma və meydana gətirmədən başqa bir şey deyil.
C
[redaktə]- Cahil o adamdır ki, həmişəlik cahil qalmaq istəyir.
- Cahil yalnız belə qalmağa qərar verənlərdir.
- Canıyananlıq başqasının bədbəxtliyinə yanmaq, paxıllıq isə başqasının xoşbəxtliyinə yanmaqdır.[1]
- Cəmiyyətin xoşbəxtliyi fərdin xoşbəxtliyindən daha əhəmiyyətlidir.
- Cəsarət, təhlükə qarşısında ağlın və zəkanın istifadə olunmasıdır.
Ç
[redaktə]- Çünki bu heyrət hissi sizin filosof olduğunuzu göstərir, çünki heyrət fəlsəfənin yeganə başlanğıcıdır.
D
[redaktə]- Deyilən heç bir söz, deyilməmiş sözlər qədər fayda gətirə bilməz.
- Dərrakəli səhv əməlin törədilməsinə görə yox, bir daha təkrar olunmamasına görə cəzalandırır.
- Doğulma- canlı varlığa verilmiş ölməzliyin və əbədiliyin bir hissəsidir.
- Dostların, tanışların rəğbətini qazanmaq üçün onların bizə etdikləri xidmətləri yüksək, bizim onlara göstərdiyimiz xidmətləri isə özlərinin hesab etdiklərindən də aşağı qiymətləndirməliyik.
- Dövləti filosoflar idarə etməyənə qədər dövlət öz dərdlərindən xilas ola bilməyəcək.
- Dövlətlər insanlar kimidir, onlar da insan xarakterindən yaradılırlar.[2]
- Dülgərin sənəti ilə bildiyimizi həkimin sənətiylə bilmərik.
- Düşüncəlilik- öz şəhvət və ehtiraslarını cilovlamaq bacarığıdır.
- Düşünmək qabiliyyəti ilk növbədə öz ehtiras və nəfsini cilovlamaq üçün lazımdır.
E
[redaktə]- Elə bir möhkəm bədən yoxdur ki, şərab onu korlaya bilməsin.
- Elm dərkdən başqa bir şey deyildir.
- Elm sahiblərini elmlərinin çoxluğu ilə deyil, əməllərinin faydalılığı, əxlaqlarının saflığı və özlərinin xeyirxahlığı ilə sınaqdan keçir.
- Elmin verdiyi zövq daimidir.
- Eşq gələndə hamı şair olur.
- Eyni sənət bizə eyni şeylərin məlumatını verməli başqa bir sənət ayrı bir sənət olduğuna görə eyni şeylərin deyil başqa şeylərin məlumatını verməlidir.
Ə
[redaktə]- Ədaləti anlamaq, gözəlliyi duymaq, yaxşını arzu etmək — şüurlu həyatın məqsədi budur.
- Ədalətsiz olub ədalətli görünmək ədalətsizliyin ən pisidir.
- Ədəbli qadın hətta danışığını da nümayiş etdirməməli, kənar şəxslərin yanında səsini çıxarmaq onun üçün onların yanında soyunmaq kimi ayıb olmalıdır. Çünki, səs, danışanın xasiyyətini, ruhunun xassələrini və əhval-ruhiyyəsini bildirir.
- Əhəmiyyətli olan; həyatda ən çox şeyə sahib olmaq deyil ən az şeyə ehtiyac duymaqdır.
- Əxlaq və qəbahət tərəzinin iki müxtəlif gözündə yerləşir. Bunlardan biri qalxarsa, digəri enər.
- Əgər sual düzgün verilibsə, istənilən suala cavab vermək olar.
- Ən böyük ədalətsizlik adil olmayıb adil adam kimi görünməkdir.
- Ən böyük ədalətsizlik insanın özünə qalib gəlməsidir.
- Ən böyük qələbə insanın özünə qalib gəlməsidir.[3]
F
[redaktə]- Fəzilət naminə edilən hər şey gözəldir.
G
[redaktə]- Gənc insanlar, eləcə də bizim özümüz üçün ən yaxşı tərbiyə təqlinlərdə yox, başqasına rəva bildiyimizi öz üzərimizdə sınamaqdır.
- Gimnastika tibbin müalicəvi bir hissəsidir.
- Gözəl və aydın danışma qabiliyyəti ruh üçün yeməkdir.
- Gözəlliyin və sağlamlığın vəhdəti üçün elm və incəsənət sahəsində təhsillə bərabər bütün ömrü boyu fiziki çalışmalar və gimnastika ilə də məşğul olmaq tələb olunur.
- Gülüşsüz ciddini dərk etmək olmaz.
H
[redaktə]- Haqsızlıq etmək, haqsızlığa dözməkdən daha pisdir.
- Haqsızlıq etməyən hörmətə layiqdir. Başqalarının haqsızlıq etməsinə imkan verməyən isə ikiqat hörmətə layiqdir.
- Hamı istər ictimai, istər şəxsi həyatda və hər kəs özü-özü ilə müharibədədir.
- Heç bir insan öz təbiətində və təhsilində sona qədər dözmək istəməyən uşaqları dünyaya gətirməməlidir.
- Heç kim ölümün, onun yaxşı şey olduğunu bilmir. Buna baxmayraq, hamının şüurunda onun pis şey olduğu barədə bir qorxu hissi vardır.
- Heç kim təsadüfən yaxşı insan olmur.
- Heç nə bilməyib öyrənmyə də cəhd etmək istəməyən çox pis insandır. Çünki, onda iki qüsur birləşib.
- Həkimlərin etdikləri ən böyük xəta ruhu düşünmədən yalnız bədəni müalicə etməyə təşəbbüs göstərmələridir.
- Həqiqət dili sadədir.
- Hələ antik dövrün filosofları israr edirdilər ki, insanın ölümünü faciə kimi qəbul etmək lazım deyil. Platon Sokratın adından yazırdı ki, "Ölümdən qorxmaq о deməkdir ki, bilmədiyin şey haqqında fikirləşirsən. Axı heç kəs bilmir ölüm nədir, həm də bilmirlər ki, ölüm insan üçün ən ali nemətdir, çoxları bundan qorxur, sanki bilirlər ki, ölüm ən dəhşətli şeylərdəndir".
- Həndəsə əbədi varlığın biliyidir.
- Həndəsəni bilməyənə giriş qadağandır (Platon Akademiyasının girişindəki yazı).
- Hər bir insan yalnız özü üçün yox, dövlətə də faydalı olan nikah bağlamalıdr.
- Hər bir müdrikliyin əsası səbrdir.
- Hər bir zülm disharmoniyadır.
- Hər şeydə ən yaxşı ölçü vahidi təcrübədir.
- Hər ürək bir mahnı oxuyur, natamam, başqa bir ürək pıçıldayana qədər. Oxumaq istəyənlər həmişə mahnı tapır. Aşiqin toxunuşu ilə hamı şair olur.
- Hər yerdə yeganə bir ədalət prinsipi vardır: güclünün marağı.
- Həyatda görəcəyiniz iş nə olursa olsun, ərdəm olmayınca əldə edəcəyiniz hər şeyin edəcəyiniz hər işin sonunda utanc və pislik vardır.
- Homer əgər sən belə müdriksən, de görək nə vaxtsa bir gözəl qanun kodeksi yazmısanmı? Hər hansı bir dövlət quruculuğu işlərini əsasını qoymusanmı? Elə bir müharibə olubmu ki, sənin köməyinlə qələbə ilə bitsin?.
- Hökmdarın əsas xüsusiyyəti müdriklikdir, əgər insanda böyük hakimiyyət dərrakə və idrakla birləşirsə, ən yaxşı dövlət quruluşu meydana gəlir.
- Hökmranın vəzifəsi rəiyyətdən yaxşı insanlar etməkdir.
- Hörmət olan yerdə qorxu da olar, amma qorxu olan yerdə heç vaxt hörmət olmaz.
X
[redaktə]- Xəbərdarlıq yolu ilə təhsil həm çox əmək istər həm də az işə yarayar.
- Xoşbəxtlik hissini yalnız müdriklər keçirə bilər.
- Xurafatdan axmaq olmuş insan ən nifrətə layiq olan insandır.
İ
[redaktə]- İdeyalar hər şeyin mənbəyidir.
- İqtidar iqtidara düşkün olmayan və iqtidardan gələcək faydalara ehtiyacı olmayanlara verilməlidir.
- İlk uşaqlıq hissləri- həzz və iztirablardır. Məhz onların sayəsində ruhda ilk olaraq fəzilət və qüsur yaranır.
- İnsan allahın oyuncağıdır. Buna əməl etmək və oyun oynayaraq yaşamaq lazımdır.
- İnsan üçün xoşbəxtlik qapısını ədalət açır.
- İnsanın ən böyük üstünlüyü danışa bilməsidir.
- İnsanlar həqiqətə deyil, həqiqət kimi görünən şeylərə inanırlar.
- İnsanlar öz bədbəxtliyində özlərini yox, taleyi, allahları, hər şeyi günahlandırmağa meyillidirlər.
- İstənilən insan sevəndə mahnı oxuyur.
K
[redaktə]- Kamilliyə can atan insan üçün elmlərin ən gərəklisi qanunlar haqqında elmdir.[4]
- Kiçik işlərə həddən artıq əhəmiyyət verənlər — əllərindən böyük işlər gəlməyənlərdir.
- Kim yüksək əxlaqi dəyərlərə görə sevibsə, o, bütün ömrü boyu sadiq qalır.
- Kişilərə həqiqətdən daha çox hörmət etməməlisiniz.
- Kitab-lal müəllimdir.
- Könül xoşluğu bədənin daha yaxşı vəziyyəti üçün şərtdir.
Q
[redaktə]- Qaliblər məğlub olanlardan daha şirin yatırlar.
- Qamış, saman, yaxud dovşan tükü tez alışıb tez də sönən kimi, sevgi də gənc ailənin mənəvi dəyərlərini, xoş xasiyyətlərini qidalandırmaycaqsa, sevgi çiçəklənən gəncliklə və bədən cazibədarlı ilə daha parlaq alovlanacaq, amma tezliklə sönəcəkdir.
- Qaranlıqdan qorxan bir uşağı bağışlamaq asandır, həyatın gerçək faciəsi yetişkinlərin, böyüklərin işıqdan qorxmasıdır.
- Qoy hər kəs öz nəslinə xatırlatsın ki, onlar da öz əcdadlarının sıralarını tərk etməməli və qorxaqlıqdan geri qalmamalı olan əsgərlərdir.
M
[redaktə]- Maqnitin gücü dəmirdən dəmirə ötürüldüyü kimi, muzanın da ilhamı şair vasitəsilə oxucuya və dinləyiciyə ötürülür.
- Mən muəlumatlıyam deyən kimsə əlimdən gəlir dediyi şeydə artıq məlumat əldə etmək istəməyəcək.
- Mənim kimi edin: Sokratdan çox həqiqət barəsində düşünün.
- Möhkəm dostluq oxşar insanlar arasında olur.
- Musiqi bütün dünyanı ruhlandırır, ruhu qanadla təmin edir, təxəyyülün uçuşunu təşviq edir; musiqi mövcud olan hər şeyə həyat və əyləncə bəxş edir, insanı xoşbəxt edir … Gözəl və gözəl olanların hamısının təcəssümü deyilə bilər.
- Musiqi əxlaqi qanundur, o, bütün dünyanı ilhama gətirir, qəlbə qanad verir, insan üçün zəruri olan kədər və şadlığa səbəb olur.
- Musiqi təhsili digərlərindən daha güclü bir alətdir, çünki ritm və harmoniya ruhun daxilinə yol tapır.
- Müdriklər danışırlar, çünki deməyə sözləri var; Axmaqlar, çünki onlar nəsə deməlidirlər.
- Müəllimlik, hər şeydən əvvəl, bir Tanrı sənətidir.
- Müharibə o vaxt qurtarır ki, heç kəs sağ qalmır.
- Müharibənin sonunu yalnız ölülər gördü.
- Müşahidə et, dinlə, sus, az günahlandır, çox soruş!
N
[redaktə]- Nadanların təriflədikləri adamlar yalnız nadanlar olarlar.
- Nalayiq həyat keçirmə ki, nalayiq ölüm də ona əlavə olunmasın.
- Nə qədər qul varsa, bir o qədər də düşmən var.
- Nəfsinin müəllimi, vicdanının şagirdi ol.
- Nitqin gözəlliyi az sözlərlə çox şeylər ifadə etməkdədir.
- Nitqin yaxşı, gözəl olması üçün natiq nə dediyinin mahiyyətini dərk etməli deyilmi?
O
[redaktə]- O dövlət çiçəklənərdi ki, onun ya hökmdarları filosof olsun, ya da filosofları hökmdar.
- Oda od əlavə etmə.
Ö
[redaktə]- Öhdəsindən gəlinməli lazım olan iş nə qədər böyük olursa olsun bu vəziyyətdə hər vaxt və hər kəs tərəfindən qəbul olunan qayda budur; çox böyük mövzulara keçmədən əvvəl ilkin kiçik və daha asan nümunələr üzərində sınaqlarda iştirak olunmalidir.
- Ölkə ciddi və ahəngdar, sadə və munis, cəngavər və müdrik musiqidən uzaqlaşdıqca mənəviyyatlar darmadağın olur.
- Ölümdən qorxmaq, malik olmadığın müdrikliyi, yəni bilmədiyin şeyi bildiyini düşünmək kimi özünə aid etməkdən başqa bir şey deyildir. Çünki, heç kim ölümün, onun böyük bir xoşbəxtlik olduğunu bilmir, amma onun sanki ən pis bir şey olduğunu bilib ondan qorxurlar. Ancaq bilmədiyin bir şeyi bildiyini təsəvvür etmək ən rüsvayçl bir cahillik deyilmi?
- Özü-özünü aldatmaq pis şeydir. Çünki, aldadıcı həmişə aldadılanın yanında olur.
- Özünü idarə edə bilsən, dünyanı idarə edəcək gücə malik ola bilərsən.
P
[redaktə]- Pinəçinin bir cüt ayaqqabını pis tikməsi bir nəfər afinalıya ziyan vurduğu halda, müəllimin pis işi, pis tərbiyəsi bütün Yunanıstana ziyan gətirir.
- Pis insanlarla yoldaşlıq etmə, sonra xəbərin olmadan sənin şəxsiyyətin onun xasiyyətindən pis şeylər oğurlayar.
- Pis natiqlər pisi yaxşı kimi təqdim etməyə çalışırlar.
- Pisliyin ruhda iki şəklə büründüyünü söyləmək gərək; biri bədəndə xəstəliyin o biri çirkinliyin qarşılığıdır.
R
[redaktə]- Ruh bədənin günahı üzündən aldanılır.
- Ruh məlumatsızlığı çürütməyə alışana qədər bu çürütmə ilə özündən utanaraq öyrənmə yolları bağlayan qənaətlərdən sıyrılıb tərtəmiz bir hala gələnə qədər ancaq bildiyini bildiyinə və bilmədiyini bilmədiyinə inanana qədər özünə verilən elmdən heç bir fayda görməz.
- Ruhun bütün gücü ilə həqiqətə can atmaq lazımdır.
S
[redaktə]- Satqınlar hər şeydən əvvəl özlərini satırlar.
- Sevgi hər bir insanda doğulur; o, bizim ilkin təbiətimizin yarılarını birlikdə geri çağırır; ikidən birini yaratmağa və insan təbiətinin yarasını sağaltmağa çalışır.
- Sevgi- sevimli olmaq istəyidir.
- Sevilən sevəni tez-tez kor edir.
- Sədaqətə heç vaxt and içməyən heç vaxt da onu pozmaz.
- Sən deyirsən ki, uşaqlar məni yorur. Sən haqlısan. Siz izah edin: onların anlayışlarına əyilmək lazımdır. Aşağı en, əyil, əyil, büzül. Siz səhv edirsiniz. Biz bundan yorulmuruq, ancaq onların hisslərinə qalxmaq lazımdır. Qalx, ayağın ucunda dur, uzan. Təhqir etməmək üçün.
- Siyasətdə biz hesab edirik ki, səs almağı bilən hər kəs bir şəhəri və ya ştatı necə idarə edəcəyini bilir. Biz xəstə olanda… nə ən yaraşıqlı həkimi, nə də gözəl danışmağı bacaran həkimi soruşmuruq.
- Siyasətdə iştirak etməkdən imtina etməyin cəzalarından biri də odur ki, siz öz aşağılarınız tərəfindən idarə olunacaqsınız.
- Sokrat dostumdur, amma həqiqət ondan da yaxın dostumdur.
- Söylənən hər şeyin sorğulanmaya və tənqidə açıq olmağı lazımdır. Mübahisə və sübut fəlsəfə üçün həyatdır. Qısaca, fəlsəfə ilə məşğul olmaq üçün iki nəfər mütləqdir və fəlsəfə başqaları ilə birlikdə həqiqət arayışıdır.
Ş
[redaktə]- Şair mülahizələr yox, əfsanə yaratmalıdır.
- Şair yüngül qanadlı müqəddəs bir şeydir; ilham eşitmədən özündən keçmədən ağılı başında ikən bir şey yarada bilməz.
- Şairlər tanrının tərcüməçisidirlər.
- Şan-şöhrət xasiyyəti dəyişir, amma çox nadir hallarda yaxşıya doğru.
- Şan-şöhrətini itirsən də , ümidini itirmə. Günəş hər gün batır, amma ertəsi gün yenidən doğur.
- Şəfqətli ol. Qarşılaşdığın hər kəs çətin bir mübarizə verir.
- Şəhərlərdə həddindən çox hüquqşünasların və həkimlərin olması onun axmaq quruluşa malik olmasının əlamətidir.
- Şərab yoxsulları fantaziyalarla zənginləşdirir, əslində isə varlıları yoxsul edir.
- Şərabda və uşaqlarda həqiqət var.
- Şərəfimiz yaxşıya doğru getməkdən, hələ mükəmməl ola bilərsə, pisi yaxşı etməkdən ibarətdir.
T
[redaktə]- Tale – naməlumluqdan naməlumluğa gedən yoldur.
- Tarixin gedişini dəyişmək mümkün deyil. Bunun əksini düşünənlər günəşin qabağını kəsməyə səy göstərən axmaqlara bənzəyir.
- Tərbiyə bədəni və ruhu gözəlləşdirməlidir.
- Tərbiyə- yaxşı vərdişlərin mənimsənməsidir.
- Tərbiyə və öyüd-nəsihət həyatın ilk anından ömrün axırına kimi davam edir.
- Tərbiyənin qayəsi insanlarda olan qabiliyyətləri inkaf etdirməkdir.
- Tərif əsl fikirlərini gizlədənlərin söylədikləri yalandır.
- Tiraniya xırda oğurluq və zorakılıq məsələsi deyil, müqəddəs və murdar, şəxsi və ya ictimai topdan talan məsələsidir.
U
[redaktə]- Uşağı qaranlıqdan qorxduğu üçün qınamayın. Əsl faciə böyüklərin işıqdan qorxmasıdır.
- Uşağı zorla və ya sərtliklə öyrənməyə öyrətməyin; lakin onların zehinlərini əyləndirən şeylə onları ona yönəldin ki, hər birinin dahi zəkasının özünəməxsus meylini daha dəqiq kəşf edə biləsiniz.
Ü
[redaktə]- Ümidlər- yatmayanların yuxularıdır.
V
[redaktə]- Varlıqdakı anlaşılmazlıq davamlı bir ahəngdir.
- Vətən hüquqları valideyn hüquqlarından daha genişdir.
Y
[redaktə]- Yaxşı başlanğıc işin yarısıdır.
- Yaxşı günündə sənə yaltaqlanan adam pis günündə sənə badalaq vurar.
- Yaxşı insan başqasına yaxşılıq etməyi bacaran insandır.
- Yaxşı kitablar atalarını əbədiləşdirən övladlar kimidir.
- Yalan sözlər təkcə öz-özlüyündə pis deyil, həm də ruhu pisliyə yoluxdurur.
- Yalançı deyil, gerçək filosoflar şəhər-şəhər gəzərək bu keçici dünya insanlarının yaşayışını yüksəklərdən seyr etdikləri zaman məlumatsız xalqın gözündə başqa qəliblərə girərlər. Bəzilərinə görə bir dəyərləri yoxdur. Bəzilərinə görə də bir dünyaya əvəzdirlər. Onlara bəzən sofist, bəzən də dövlət adamı deyərlər; kimi zamanlarda da bir çoxlarına bütün bütünə dəli görünərlər.
- Yalnız ölülər döyüşlərin sonunu görmüşdür.
- Yalnız özünü düşünən heç vaxt kamil ola bilməz.
- Yapışdırılmış saxsı küpənin azacıq bir zərbədən qırılmasına, amma müəyyən bir müddətdən sonra yapışdırlan yerin möhkəmlənib oda, dəmirə belə davamlı olduğunu görüb gənc evlənənlər də birinci növbədə fikir ayrılığından, çəkişmələrdən uzaq olmalıdırlar.
- Yoxluqdan varlığa keçidə səbəb olan hər şey yaradıcılıqdır.
- Yoxluğu sözlə bildirməyi sınayan əslində heç bir şey söyləmir deməliyik.
- Yoxsulluq var-dövlətin azalması ilə yox, acgözlüyün artması ilə bağlıdır.
- Yorulmadan danışmaq və heç nə deməmək- bu həmişə natiqlərin ən böyük istedadı olub.
Z
[redaktə]- Zaman hər şeyi dəyişir: illər adı, xarici görünüşü, xarakteri və taleyi dəyişə bilir.
- Zənginlik çox şeyə sahib olmaq deyil, az şeyə ehtiyac duymaqdır…
- Zülmkar dünyada ən qorxaq insandır. O hətta bərbərin ülgücünü görəndə qorxusundan əsir və elə düşünür ki, onu kəsəcəklər.
İstinadlar
[redaktə]- ↑ Səlahəddin Xəlilov. Aforizmlər: seçilmişlərdən seçilmişlər. Bakı,2012,
- ↑ Ağıla və qəlbə işıq saçan sözlər. Bakı, 2014. səh.96
- ↑ Brayan Treysi. Bəhanələrə yox! daxili intizamın gücü. Bakı, 2013.səh.22
- ↑ Xəzinə. Bakı,1997. səh.148