Diferencies ente revisiones de «Ibón»
m iguo testu: fai aprosimao => hai aprosimao |
Sin resumen de edición |
||
| Llinia 79: | Llinia 79: | ||
|cita = |
|cita = |
||
}} |
}} |
||
{{Tradubot|Ibón}} |
{{Tradubot|Ibón}} |
||
{{control d'autoridaes}} |
{{control d'autoridaes}} |
||
[[Categoría:Accidentes fluviales y llacustres]] |
[[Categoría:Accidentes fluviales y llacustres]] |
||
| Llinia 91: | Llinia 86: | ||
[[Categoría:Llagos]] |
[[Categoría:Llagos]] |
||
[[Categoría:Llagos de los Pirineos]] |
[[Categoría:Llagos de los Pirineos]] |
||
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] |
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] |
||
Revisión a fecha de 23:48 3 pay 2022
Ibon ye'l términu en idioma aragonés usáu pa los pequeños llagos de monte d'orixe glaciar[1] asitiaos nos Pirineos, xeneralmente percima de los 2000 metros d'altitú. En munchos casos, son l'orixe o nacencia de los ríos d'Aragón.
Etimoloxía
La pallabra ibón ye un vocablu d'orixe vascu, rellacionada col vascu "ibai" (ríu), y sirvía nel so orixe pa designar a les fontes que les sos agües esquiten a golfaraes; cuando'l terrén onde s'asitia'l manantial forma un vasu, estes agües dan orixe a llagos de mayor o menor tamañu, según les carauterístiques orográfiques del terrén onde s'asitia'l manantial.
Tán "censaos" un total de 197 ibones de bien distintos tamaños y formes;[2] dalgunos son utilizaos p'alimentar pequeñes centrales hidroeléctriques.
Hai ibones encantaos, onde, según les lleendes locales, "viven" faes, como'l de Plan. Otros ibones conocíos son los d'Anayet, Sabocos, Ip y Estanés.
Formación
Los ibones son formaciones xeolóxicamente recién, surdíes por procesos glaciares d'escavación, hai aprosimao unos 30000 años en ser glaciar, asocediendo, na dómina post-glaciar la desapaición de dalgunos, y l'erosión del monte, qu'amplió o amenorgó la estensión de los mesmos, y modificáu les paraxes en que s'asitien.
Agües
L'agua de los ibones ye duce, yá que provién del destemple de les nieves. Una persona puede bañase nellos, al igual que puede beber agua d'ella si quier. Ello ye que los ibones fueron oxetos d'estudiu por distintes asociaciones, determinando que les agües de los mesmos son de gran calidá. Anque los ibones son llugares pocu transitaos pola xente diariamente, dellos escursionistes pocu cívicos refundien bagazos na redolada empcándolos; asina, en distintes campañes de llimpieza enllenáronse grandes bolses de basura con refugayes como llates de conserves o de refrescos, botelles y bolses de plásticu y otros oxetos refundiaos a los ibones. Cada añu suélense llimpiar dellos ibones d'estos bagazos, yá que torguen el desenvolvimientu de vida y enturbien les agües del ibon.[2] Otra de les afecciones d'orixe antrópico de los ibones ye la presencia de peces. De forma natural, la mayoría de los ibones nun tien conexón direuta colos cursos fluviales habitaos pola ictiofauna. Los pexes qu'hai nellos son introducíos polos pescadores de forma que se converten en depredadores que s'alimenten de too lo qu'atopen, fundamentalmente les güeves de los anfibios y les puestes y niaraes de los invertebraos que sí tienen el ibón como hábitat natural, desequilibrando l'ecosistema acuáticu d'estos llagos.[2]
Clima y morfoloxía
L'agua de los ibones ye polo xeneral bastante fría por cuenta de qu'enllénense col destemple de les nieves; en casi toos, les temperatures son del orde de 4ºC. Inclusive nos meses de branu, munchos ibones siguen xelaos o con plaques de xelu superficial. Per otru llau, la fondura de los ibones varia per zones. Hai ibones pocu fondos, menores de 0,5 m, y hai que superen los 25 m de fondura. Este ye'l casu de los ibones de Sabocos o de Tebarray.
Referencies
Ver tamién
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ibón.- ZCO-1999. «llagos-de-orixe-glaciar-nociones-basicas/ Los llagos d'orixe glaciar: nociones básiques». Consultáu'l 7 d'abril de 2010.
- ZCO-1999. «mar-de-montanas/ Los ibones, islles d'agua metanes un mar de montes». Consultáu'l 24 de marzu de 2011.
